Renata Rusewicz
administracja publiczna - rok II grupa A
numer albumu 1853
POMOCNICTWO
prowadzący ćwiczenia mgr Kruszewski
Prywatna Wyższa Szkoła Zawodowa w Giżycku
Giżycko 2010
Pomocnictwo jako jedna z form popełnienia przestępstwa.
Zasadniczą formą popełnienia przestępstwa jest sprawstwo. Obok niego występują inne formy udziału w przestępstwie, jak współsprawstwo, podżeganie i pomocnictwo.
Sprawcą jest osoba dokonująca przestępstwa lub kierująca jego wykonaniem przez inne osoby. Gdy przestępstwo dokonywane jest wspólnie przez kilka osób, mamy do czynienia ze współsprawstwem.
Podżegaczem jest ten, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.
Pomocnikiem zaś jest ten, kto chcąc aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, albo godząc się na to, dostarcza jej środków, udziela rady lub informacji bądź też w inny podobny sposób ułatwia popełnienie tego czynu.
Pomocnictwo polega zatem na ułatwieniu innej osobie popełnienia czynu zabronionego poprzez dostarczenie przedmiotów, narzędzi, środków lub informacji.
Istota pomocnictwa
Pomocnictwo to normatywnie rzecz biorąc:
zamiar, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego i towarzyszenie temu zamiarowi
zachowanie, które ułatwia popełnienie czynu zabronionego (art. 18 § 3 kk).
Art. 18 § 3 kk
Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.
Strona podmiotowa pomocnictwa może wystąpić w postaci zamiaru bezpośredniego albo ewentualnego. Ułatwienie może w szczególności polegać na:
dostarczeniu narzędzi
udostępnieniu środka przewozu
udzieleniu rady lub informacji
staniu na tzw. czatach
Zachowanie pomocnika może polegać na zaniechaniu wtedy, gdy wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia on innej osobie jego popełnienie.
Pomocnictwo może być udzielone tylko przed czynem albo w jego trakcie.
Pomocnictwo po wykonaniu czynu zabronionego nosi nazwę poplecznictwa i polega na pomaganiu sprawcy w uniknięciu odpowiedzialności karnej (art. 239 § 1 kk).
Art. 239 kk
§ 1 Kto utrudnia lub udaremnia postępowanie karne, pomagając sprawcy przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego uniknąć odpowiedzialności karnej, w szczególności kto sprawcę ukrywa, zaciera ślady przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego albo odbywa za skazanego karę,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2 Nie podlega karze sprawca, który ukrywa osobę najbliższą.
§ 3 Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli sprawca udzielił pomocy osobie najbliższej albo działał z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.
Pomocnictwo jako przestępstwo jest też przewidziane w art. 291 kk i art. 292 kk.
Art. 291 kk
§ 1 Kto rzecz uzyskaną za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2 W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 292 kk
§ 1 Kto rzecz, o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że została uzyskana za pomocą czynu zabronionego, nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2 W wypadku znacznej wartości rzeczy, o której mowa w § 1, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Określone wyżej paserstwo polega na udzieleniu pomocy w ukryciu bądź zbyciu rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego.
W art. 151 kk penalizowane jest m.in. doprowadzenie człowieka do targnięcia się na własne życie właśnie poprzez udzielenie mu pomocy.
Art. 151 kk
Kto namową lub przez udzielenie pomocy doprowadza człowieka do targnięcia się na własne życie, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Tak zwane pomocnictwo psychiczne może polegać na przyrzeczeniu poplecznictwa lub paserstwa jeszcze przed czynem. Nowy kodeks przyjmuje także wyraźne pomocnictwo przez zaniechanie, warunkując je jednak tym, aby dopuszczający się zaniechania miał prawny szczególny obowiązek niedopuszczenia do czynu zabronionego. Chodzi tu o taki sam i pochodzący z tych samych źródeł obowiązek, jak uzasadnia przyjęcie odpowiedzialności za skutek w wypadku zaniechania (art. 2 kk).
Art. 2 kk
Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi.
Strona podmiotowa obu odmian pomocnictwa (z działania i zaniechania) jest taka sama i może polegać na zamiarze bezpośrednim lub na zamiarze wynikowym. Pomocnik musi więc działać ze świadomością, że inna osoba zamierza popełnić lub popełnia czyn zabroniony oraz ze świadomością, że dana czynność może jej ułatwić realizację znamion tego czynu, musi także chcieć popełnienia przez tę osobę czynu zabronionego lub godzić się na to. Jeżeli ktoś pożycza dubeltówką sąsiadowi, która zabija z niej swoją żonę, to pomoc umyślna do tego przestępstwa zachodzi dopiero wtedy, gdy pomocnik ma świadomość, że sąsiad zamierza zabić żonę z tej dubeltówki i chce lub godzi się na to, że sąsiad zabije żonę, a nie na to, że ta strzelba może służyć do zabójstwa żony.
Odpowiedzialność karna pomocnika.
Sąd wymierza karę za pomocnictwo w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo odpowiedniego typu czynu zabronionego (pomocnik pomagał w jego popełnieniu).
Art. 19 kk
§ 1 Sąd wymierza karę za podżeganie lub pomocnictwo w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo.
§ 2 Wymierzając karę za pomocnictwo sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 20 kk
§ 1 kk Sąd wymierza karę za podżeganie lub za pomocnictwo w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa
§ 2 kk Jeżeli czynu zabronionego nie usiłowano dokonać, Sąd może zastosować do podżegacza lub pomocnika nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
W odróżnieniu do uregulowania z kodeksu karnego z 1969r. pomocnictwo stanowi obecnie ustawową okoliczność łagodzącą.
W kodeksie wykroczeń pomocnictwo zostało określone w sposób identyczny jak w kodeksie karnym, jednak odpowiedzialność za nie, w granicach zagrożenia za sprawstwo, zachodzi tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi (m.in. w art. 51 kw, art. 52 kw, art. 56 kw, art. 57 kw i art. 119 § 2 kw) i jednocześnie sprawca dokonał czynu zabronionego.
Art. 51 kw
§ 1 Kto krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem zakłóca spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2 Jeżeli czyn określony w § 1 ma charakter chuligański lub sprawca dopuszcza się go, będąc pod wpływem alkoholu,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 3 Podżeganie i pomocnictwo są karalne.
Art. 52 kw
§ 1 Kto:
przeszkadza lub usiłuje przeszkodzić w organizowaniu lub w przebiegu nie zakazanego zgromadzenia,
zwołuje zgromadzenie bez wymaganego zawiadomienia albo przewodniczy takiemu zgromadzeniu lub zgromadzeniu zakazanemu,
przewodniczy zgromadzeniu po rozwiązaniu go przez przewodniczącego lub przedstawiciela organu gminy,
bezprawnie zajmuje lub wzbrania się opuścić miejsce, którym inna osoba lub organizacja prawnie rozporządza jako zwołujący lub przewodniczący zgromadzenia,
bierze udział w zgromadzeniu posiadając przy sobie broń, materiały wybuchowe lub inne niebezpieczne narzędzia,
- podlega karze aresztu do 14 dni, karze ograniczenia wolności albo karze grzywny.
§ 2 Podżeganie i pomocnictwo są karalne.
Art. 56 kw
§ 1 Kto bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom organizuje lub przeprowadza publiczną zbiórkę ofiar,
podlega karze grzywny.
§ 2 Podżeganie i pomocnictwo są karalne.
Art. 57 kw
§ 1 Kto organizuje lub przeprowadza publiczną zbiórkę ofiar na uiszczenie grzywny orzeczonej za przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe, albo nie będąc osobą najbliższą dla skazanego lub ukaranego uiszcza za niego grzywnę lub ofiarowuje mu albo osobie dla niego najbliższej pieniądze na ten cel,
podlega karze aresztu albo grzywny.
§ 2 Podżeganie i pomocnictwo są karalne.
Art. 119 kw
§ 1 Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 250 złotych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2 Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo są karalne.
Pomocnik odpowiada samoistnie za swoje działanie w granicach swego zamiaru. Jego odpowiedzialność nie jest uzależniona od odpowiedzialności sprawcy. Ponosi odpowiedzialność nawet wtedy, gdy samego sprawcy odpowiedzialnością obciążyć nie można (np. z powodu niepoczytalności lub młodego wieku). Kara za pomocnictwo jest wymierzana w tych samych granicach jak za sprawstwo.
BIBLIOGRAFIA
„Elementy prawa” Jerzy Lewandowski, wydanie piąte zmienione, Warszawa 1999r, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
notatki z wykładów z mgr D. Górskim
„Prawo Karne”” Część Ogólna, Jarosław Warylewski, Wydanie II, LexisNexis, Warszawa 20027.
„Polskie prawo karne”, Kazimierz Buchała i Andrzej Zoll, wydanie drugie, PWN, Warszawa 1997.
„Kodeks karny” - Komentarz, Andrzej Marek, Dom Wydawniczy ABC, 2004.
INTERNET
„Elementy prawa” Jerzy Lewandowski, wydanie piąte zmienione, Warszawa 1999r, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne
notatki z wykładów z mgr D. Górskim
„Prawo Karne”” Część Ogólna, Jarosław Warylewski, Wydanie II, LexisNexis, Warszawa 20027.
„Polskie prawo karne”, Kazimierz Buchała i Andrzej Zoll, wydanie drugie, PWN, Warszawa 1997.