Opracowanie z prawa karnego, B.W, prawo karne


Cechy charakterystyczne prawa karnego

  1. Prawo karne nie reguluje określonej dziedziny prawa

  2. Nie tworzy i nie znosi uprawnień i obowiązków społecznych

  3. Nie tworzy organizatorskiej

  4. Zespół norm powinnościowych ekonomicznych przez aparat państwowy

  5. Wprowadza sankcje za najpoważniejsze naruszenia stosunków społecznych regulowanych w innych dziedzinach prawa. Jest subsydialny

Norma sankcjonowana - reguluje stosunki społeczne

Norma sankcjonująca - wprowadza kary (służebna wobec sankcjonowanej)

Funkcje prawa karnego

prawo karne

* materialne - zespół norm określających przestępstwa t. j. czyny, które ze względu na swój społecznie szkodliwy charakter są zabronione pod groźbą kary ustalających zasady odpowiedzialności za te czyny, oraz kary I inne środki stosowane wobec sprawców.

* procesowe - zespół norm regulujących postępowanie w sprawach o przestępstwo. Określa naczelne przesłanki postępowania karnego uprawnienia i obowiązki stron organów I innych uczestników postępowania, stadia postępowania i rodzaje rozstrzygnięć

* wykonawcze - sposoby wykonywania kar, środków karnych i innych środków

prawo penitencjarne - reguluje sposób wykonywania kary pozbawienia wolności

prawo karne

*szczególne

= skarbowe - ze względu na podmiot: interesy finansowe skarbu państwa

= wojskowe - wyodrębnione ze względu na podmiot i przedmiot regulacji (żołnierze i zdolność mobilizacyjna dyscyplina)

* ogólne

źródła prawa karnego

art. 1 & 1 Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia

-ustawy

-ustawy międzynarodowe ratyfikowane

zakaz stosowania analogii w prawie karnym

-analogia iuris

-analogia legis

można pociągnąć do odpowiedzialności za czyn który nie ostał wyraźnie zabroniony przez ustawę, ale odwołujemy się do ogólnych normalnych zasad prawa (iuris) lub podobnego przepisu prawnego (legis)

Ustawowa określoność czynu ( przestępstwa)

W sposób dokładny I wyczerpujący w ustawie powinno być określone na czym polega dany czyn zabroniony ⇒ lex criminalis retro non agit

Nie są źródłami prawa karnego:

- ustawy niższe - rozporządzenia

- zarządzenia

Zwyczaj ma o tyle znaczenie normatywne, że uzupełnia znamiona ocenne ustawy karnej

Kodeks karny (KK)

przepisy części ogólnej

Rodzaje dyspozycji

  1. ze względu na sposób określenia czynu zabronionego

= charakter prosty - zawierają jeden zespół znamion wyrażających jedną odmianę zabronionego czynu (art.155 KK)

= charakter złożony - kilka zespołów znamion, które tworzą wiele odmian przestępstwa (art. 145 & 1 KK)

= charakter alternatywny - co najmniej dwa zespoły znamion co prowadzi do tworzenia odmian przestępstwa (art. 270)

  1. na sposób opisu

Znamiona czynu

= zależne - ustalenie istoty czynu jest uzależnione od zastosowania innych przepisów tej samej ustawy ( art. 191 & 1)

= blankietowe - nie zawierają opisu zabronionego zachowania się lecz tylko ogólną ramę, której treść dopełniają przepisy niższego rzędu (art. 265 & 1)

rodzaje sankcji

Ze względu na budowę: sankcje

zasady obowiązywania ustawy karnej

  1. Lex retro non agit art. 1 & 1 KK (art. 42 ust. 1 konstyt.)

Data wejścia w życie ustawy karnej

uchylenie - wprost

-przez inną ustawę

obowiązywanie ust. Kar. Pod względem czasu art. 91 KK

Przestępstwo skutkowe - w innym momencie działanie lub zaniechanie w innym dokonanie przestępstwa. W ich przypadku przyjmuje się, że czasem jego popełnienia jest czas podjęcia zabronionego zachowania I czas ten trzeba odróżnić od momentu dokonania przestępstwa

Przestępstwa wieloczynowe

Przestępstwa ciągłe - powtarzające się w krótkim czasie zamachy na to samo dobro w krótkich odstępach czasu

Przestępstwa trwałe - polegają na wywołaniu I utrzymaniu przez dłuższy czas stanu bezprawnego

Przestępstwa z zaniechania - gdy ciąży na kimś obowiązek dokonania czegoś a on tego nie robi, czasem popełnieniem przestępstwa jest ten moment, w którym sprawca mógł jeszcze zrealizować ciążący na nim obowiązek , a nie ten, w którym nie mógł go już wykonać.

Zmiana ustawodawstwa

= częściowa - gdy czyn określony jako przestępstwo zastał spenalizowany jako wykroczenie. Jeżeli prokurator stwierdzi że dany czyn nie jest przestępstwem ale wykroczeniem odmawia rozpoczęcia postępowania, a wszczęte umarza I przekazuje sprawę policji w celu wystąpienia z wnioskiem do kolegium do spraw wykroczeń. Jeżeli taka sytuacja wystąpi po otwarciu przewodu sadowego to sprawę rozpoznaje sad na zasadach ogólnych orzekając na podstawie przepisów prawa o wykroczeniach (art. 4 &1 KK)

Trzeba stosować ustawę nową, chyba, że poprzednia jest względniejsza dla sprawcy.

Ustalając, która jest względniejsza bierzemy pod uwagę obie w całości w odniesieniu do konkretnego sprawcy. Nie można się sugerować tylko kryterium rodzaju czy wysokości sankcji ale także wszystkimi warunkami wymiaru kary. Nie jest dopuszczalne stosowanie kombinacji przepisów, należy dokonać wyboru jednej z konkurujących ustaw. (wyrok SN z 6.07.1970r)

Z art. 4 & 1 zasada niepogarszania sytuacji sprawcy w wyniku zmiany ustawodawstwa

Lex suverior retro non agit - ustawa surowsza nie działa wstecz

Zmiana ustawy karnej po prawomocnym zasadzeniu sprawcy nie ma wpływu na wyrok.

Zasada powagi rzeczy osądzonej(res iudicata) wyjątki:

  1. gdy prawomocnie orzeczona lecz jeszcze nie wykonana kara jest wyższa od górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za ten czyn w nowej ustawie, karę obniża się do górnej granicy zagrożenia za ten czyn w nowej ustawie

  2. jeżeli orzeczona karę pozbawienia wolności za czyn który w nowej ustawie nie jest zagrożony to karę pozbawienia wolności zamienia się na ograniczenie wolności lub grzywnę (uzupełnia art. 14 przepisów wprowadzających KK)

= całkowita -zatarcie skazania : skazanie ulega zatarciu z mocy prawa niezwłocznie przerywa się wykonanie kary I usuwa się karty karne z centralnego rejestru skazanych. Kary już wykonane nie podlegają restytucji. Nie dotyczy to depenalizacji częściowej i kontrawencjonalizacji.

Art. 5 Zasada terytorialności

Jurysdykcji polskiej podlega sprawca który popełnia czyn zabroniony na terytorium RP bez względu na to czy jest obywatelem polski czy nie

Terytorium RP - to obszar oddzielony granicami państwa w głąb ziemi I słup powietrzny nad nim oraz morskie wody terytorialne (12 mil morskich)

Immunitety - określone w prawach I zwyczajach międzynarodowych

wyłączają z możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności karnej

Persona non grata - wydalony bez prawa powrotu

Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą

= zwykła - ustawa karna polska stosowana do cudzoziemców którzy popełnili przestępstwo za granicą tylko wtedy gdy dany czyn jest zabroniony w miejscu jego popełnienia I czyn ten był skierowany przeciw dobrom lub interesom RP, obywatela polskiego, lub polskiej osoby prawnej I czyn ten jest zagrożony karą pozbawienia wolności powyżej 2 lat

= obostrzona - w tej postaci pociąga się cudzoziemców do odpowiedzialności za czyny skierowane przeciwko szczególnie istotnym interesom RP, przy czym zastosowanie ustawy polskiej jest niezależne od uznania tego czynu za represjonowany w miejscu jego popełnienia.

Definicja przestępstwa i jej elementy

PRZESTĘPSTWEM jest czyn człowieka zabroniony pod groźba kary przez ustawę określająca jego znamiona i obowiązującą w czasie jego popełnienia, zawiniony, oraz szkodliwy w stopniu większym niż znikomy. Podstawowe elementy tej definicji składają się na strukturę przestępstwa.

Elementy te to:

Czyn

(art. 155 & 1 - czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie)

może się go dopuścić tylko człowiek co łączy się z zasadą odpowiedzialności osobistej. Podmiotem przestępstwa (sprawca ) może być tylko człowiek zdolny do zawinienia (art. 31 & 1)

Koncepcja naturalistyczna czynu - sterowany wolą kompleks ruchów wywołujący zmiany w świecie zewnętrznym

Finalna teoria czynu - mówi o tym, że zachowanie człowieka jest zawsze celowe natomiast procesy psychiczne wchodzą w obręb czynu ( zamiar sprawcy I jego wolę)

Socjologiczna koncepcja czynu - tylko takie zachowanie ma znaczenie dla prawa karnego które jest istotne społecznie

Istota czynu polega na takim zachowaniu człowieka, które jest zależne od jego woli I ma znaczenie w układzie społecznym

Czynem przestępnym jest zachowanie o ujemnym ładunku treści społecznej co wyraża się w społecznej szkodliwości czynu

Nie mamy do czynienia z czynem gdy na człowieku wywarto przymus absolutny, który wyłącza możliwość podjęcia I realizacji decyzji woli.

Przymus kompulsywny zwany względnym, polega na tym, że osoba na która wywarto przymus podejmuje I realizuje określone decyzje woli. Działająca pod przymusem względnym może być pociągnięta do odpowiedzialności. Z reguły jednak odpowiedzialność jest wyłączona na podstawie kontratypu stanu wyższej konieczności albo na podstawie okoliczności wyłączających winę.

Nie jest czynem zachowanie wynikające z fizjologicznej lub psychicznej niemożności podjęcia lub realizacji albo będące przypadkowym odruchem.

Bezprawność czynu - sprzeczność czynu z normami prawa

Bezprawność karna - sprzeczność czynu z normami PK, naruszenie zakazów, lub nakazów zawartych w tym prawie. Bezprawność karną wyraża zabronienie czynu pod groźbą kary przez ustawę, ponieważ jednym z elementów definicji przestępstwa jest karalność.

Art.149 Wyczerpanie przez czyn człowieka znamion czynu zabronionego zawartych w ustawie karnej skutkuje jego bezprawnością, chyba że zachodzą okoliczności kontratypu.

Ustawowe znamiona czynu - wyznaczają zespól cech charakterystycznych tworzących zarys typu przestępstwa. Wyróżniamy znamiona:

Ustawowe znamiona dotyczą

Aby przypisać sprawcy określone przestępstwo musimy stwierdzić występowanie określonych w danym przepisie cech

Społeczna szkodliwość czynu - element materialny polega na tym, że czyn stanowi zagrożenie dla dobra prawnego lub je narusza

WINĄ - w prawie karnym jest zarzucany z punktu widzenia wymogów prawa stosunek sprawcy do realizacji popełnionego przez niego czynu. Stosunek ten może wyrażać w zamiarze popełnienia czynu albo w lekceważeniu przez sprawcę obowiązku zachowania ostrożności której zachowanie ma zapobiegać popełnieniu czynu

Przesłanki winy

-podmiotowa zdolność do wymaganego przez prawo zachowania się ( zależna od osiągnięcia określonego poziomu rozwoju I stanu umysłowego sprawcy

-możliwość rozpoznania bezprawności czynu (art. 30 KK)

-wymagalność zachowania zgodnego z prawem, która jest uzasadniona sytuacją motywacyjną sprawcy

Teorie winy

  1. psychologiczna - wina to stosunek psychiczny sprawcy do realizowanego czynu. Może polegać na zamiarze popełnienia czynu albo wiązać się ze świadomością czy wyobrażeniem popełnienia tego czynu

  2. normatywna - istota winy polega na możliwości postawienia sprawcy zarzutu z popełnienia czynu

  3. kompleksowa - akceptuje normatywny element zarzucalności czynu, ale uwzględnia też komponenty psychiczne stosunku sprawcy do czynu

Podmiot przestępstwa

Podział przestępstw ze względu na podmiot:

Przedmiot przestępstwa - całokształt stosunków chronionych przez PK - ogólny przedmiot ochrony

Z punktu widzenia funkcji ochronnej PK mówimy o przedmiocie ochrony, natomiast z punktu widzenia treści czyny przestępnego mówimy o przedmiocie zamachu.

Niektóre indywidualne typy przestępstw mogą mieć kilka przedmiotów ochrony. Mówimy wtedy o bliższym I dalszym przedmiocie ochrony. Kryterium rozróżnienia jest tu rola jaką przedmiot odgrywa w czynie sprawcy

Od przedmiotu ochrony I zamachu należy odróżnić:

-przedmiot wykonawczy - przedmiot materialny na którym dokonuje się przestępstwa. Nie ma charakteru normatywnego nie zaliczamy go do podmiotu przestępstwa ale do strony przedmiotowej

Przestępstwa podobne (art.115 & 3)

strona przedmiotowa przestępstwa - charakteryzuje zewnętrzne zachowanie się sprawcy jej formą I okoliczności, oraz skutek tego zachowania i powiązania pomiędzy skutkiem a zachowaniem.

Zaliczamy:

formy czynu - są określone przez ustawowe ujecie zachowania się sprawcy

Aby przestępstwo z zaniechania powstało obowiązek musi mieć charakter prawny który gwarantuje że określony skutek nie nastąpi (art. 2)

Przestępstwa

Przestępstwa

typy:

związek przyczynowy

zachodzi między działaniem sprawcy a skutkiem określonym w ustawie I jest to takie powiązanie zjawisk, że jedno wynika z drugiego I bez tego pierwszego drugie by nie nastąpiło (przyczyna I skutek)

Teorie

* równowartości warunków (ekwiwalencji) do powstanie jakiegoś skutku przyczynia się suma wielu warunków równorzędnych, ale wśród nich wyróżnia się jeden (sine qua non), który jest niezbędny do zaistnienia skutku

* przeciętnej przyczynowości (adekwatnego związku przyczynowego). Sprawca odpowiada tylko za normalne przeciętne następstwa swojego działania. Daje ona duża swobodę sędziemu, który określa ten stan na podstawie swojego doświadczenia życiowego

* relewancji najpierw stosujemy * ustalamy warunek sine qua non, a potem wynik korygują odpowiednie przepisy prawa

Przyczynowość zaniechania

Koncepcje:

I ex nihilio nihil fili - z niczego nic nie powstaje

II zwolennicy przyczynowości zaniechania mówią, ze występuje ona wtedy, gdy skutek jest bezpośrednio wynikiem zaniechania. Jeżeli skutek jest wynikiem działania innych osób sprawca odpowiada za nie przeszkodzenie skutkowi

Strona podmiotowa (subiektywna)

Obejmuje zjawiska psychiczne, które towarzysza sprawcy czynu. Mówi się, że jest główna przesłanką winy

Forma winy

- umyślna (art. 9& 1)

- nieumyślna (art. 9 &2)

zamiar

= bezpośredni - dollus directus - sprawca chce popełnić czyn zabroniony

= przestępstwo nieuchronne występuje wtedy gdy sprawca chcąc popełnić jakiś czyn zabroniony wie, że spowoduje on powstanie jeszcze dodatkowych skutków, które stanowią przestępstwo jest popełnione (tak jak główne ) w zamiarze bezpośrednim

= ewentualny - dollus ewentualis - sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego I się na to godzi chociaż nie chce go popełnić. Przestępstwo może ale nie musi być popełnione I on się na to godzi

= lekkomyślność - zachodzi gdy sprawca świadomie narusza zasady ostrożności zdaje sobie sprawę z tego, że jego zachowanie może wypełnić znamiona czynu zabronionego. Jednocześnie nie chce jego popełnienia i bez podstawnie przypuszcza, że tego uniknie.

= niedbalstwo - sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia czynu zabronionego chociaż może I powinien przewidzieć

= wina mieszana (kombinowana) culpa dolo exorta - powstaje z połączenia nieumyślności z umyślnością typ podstawowy przestępstwa jest objęty umyślnością sprawcy natomiast następstwo czynu od którego zależy wyższa odpowiedzialność jest objęte nieumyślnością.

Mamy z nią do czynienia przy przestępstwach kwalifikowanych przez następstwo -charakteryzują się tym, że kara jest surowsza ze względu na jakieś określone następstwo czynu. Można je popełnić także w formie kombinowanej winy nieum. z nieum.

Okoliczności wyłączające winę:

-jeżeli nie można przypisać winy to nie można postawić zarzutu popełnienia przestępstwa

* jest kontratypem w przypadkach określonych w art. 26 & 1

* należy do okoliczności wyłączających winę w przypadkach określonych w art. 26 &2 (dobro poświęcane jest równej lub wyższej wartości)

Nie można się powołać jeśli:

przekroczenie granic wyższej konieczności:

dwie metody określania niepoczytalności :

W kodeksie są 3 alternatywne przyczyny

= psychozy o podłożu organicznym - są to różne przypadki otępienia

= psychozy o podłożu nieorganicznym (schizofrenia, cyklofrenia) nie są zaliczane psychopatie - zakłócenia w sferze popędów woli

w stosunku do niepoczytalnego sprawcy nie stosujemy kar, ale środki zabezpieczające. Są one stosowane gdy pozostawienie sprawcy na wolności grozi poważnym niebezpieczeństwem dla porządku prawnego. Jest to umieszczenie w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym

Poczytalność ograniczona - nie uchyla winy tylko ją umniejsza I sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenia kary. Art. 31 & 3 jeżeli sprawca sam wprowadzi się w stan odurzenia to nie bierze się pod uwagę okoliczności ograniczonej poczytalności

  1. sprawca mylnie sadzi, że jego czyn nie jest przestępstwem, gdyż nie wie o istnieniu odpowiedniego przepisu lub mylnie go interpretuje. Gdy błąd jest usprawiedliwiony to sprawca nie ponosi odpowiedzialności ze względu na brak winy. Gdy błąd nie jest usprawiedliwiony sąd może nadzwyczajnie złagodzić karę.

  2. sprawca mylnie sądzi, że jego czyn jest przestępstwem (przestępstwa urojone - delictum putitavum)

Teoria ślepych bagnetów - za wykonanie rozkazu odpowiada zawsze przełożony, żołnierz jest tylko narzędziem

Teoria myślących bagnetów - żołnierz któremu wydano rozkaz ma możliwość i powinien rozważyć czy wykonując go nie popełni przestępstwa (umiarkowane podporządkowanie)

KONTRATYPY - okoliczności wyłączające bezprawność czynu

W przypadku kontratypu sprawca dokonuje czynu zabronionego, jednak jego zachowanie nie stanowi przestępstwa ze względu na przepisy PK lub utarte zwyczaje, które takie zachowanie traktują jak zachowanie prawne. Wyróżniamy kontratypy:

- obrona musi być konieczna w sensie technicznym

Zdaniem SN dla przyjęcia bezpośredniości zamachu nie jest wymagane aby atak już się zaczął lub by nastąpiło uszkodzenie dobra prawnie chronionego. Niezbędne jest aby z zachowania napastnika jednoznacznie wynikało, że przystępuje do ataku I istnieje wysoki stopień prawdopodobieństwa natychmiastowego zaatakowania dobra. Zamach musi pochodzić od człowieka i musi naruszać prawo nie musi być przestępny. Obrona konieczna nie jest dopuszczalna przeciw prawnym działaniom nawet wtedy gdy zawierają w swej treści atak na dobro prawne. Obrona musi być konieczna. Zastosowany sposób obrony nie przekracza granicy potrzebnej do odparcia zamachu I jest współmierny do zaistniałego niebezpieczeństwa. Nie wymaga zachowania zasad proporcjonalności I subsydialnosci.

Przekroczenie zasad obrony koniecznej może przybrać postać ekscesu:

Musza być łącznie spełnione 3 przesłanki

4 przesłanki:

przesłanki

4 przesłanki

- zwyczajowe gesty naruszające nietykalność cielesną



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zagadnienia z prawa karnego, Prawo karne, Prawo karne(3)
Pomocnictwo - referat z prawa karnego, Prawo karne
zrodla prawa karneg, prawo karne(1)
PRZYKŁADOWE PYTANIA Z PRAWA KARNEGO, prawo karne(1)
1 pojecia, zrodla zasady prawa karnego, prawo karne intertemporane do wyslania
rozdz. XXV - konspekt wykładu z cz. szczególnej prawa karnego, Prawo, Prawo Karne, Prawo karne szcze
Materiały+do+ćwiczeń+z+prawa+karnego, Prawo, [ Prawo karne ]
Materiały do ćwiczeń z prawa karnego, Prawo, prawo karne
Opracowanie z prawa finansowego, Prawo finansowe - prof
POSTULATY SZKOŁY HUMANITARNEJ W DZIEDZINIE PRAWA KARNEGO, Prawo UwB
wniosek o uchylenie mandatu karnego, Prawo karne
podstawy prawa - mini, 5. PRAWO KARNE

więcej podobnych podstron