w1 (051004)

pedagogika resocjalizacyjna:

- dyscyplina naukowa ukształtowana w latach 60-tych z pedagogiki specjalnej

- dyscyplina pedagogiki specjalnej skoncentrowana na człowieku, którego zachowanie odbiega od norm społecznych

depresja społeczna - 40% dzieci i młodzieży polskiej - podstawa dewiacyjnych zachowań jak:

- agresja - aktywność destrukcyjna skierowana ku drugiemu człowiekowi

- autoagresja - aktywność destrukcyjna skierowana ku sobie

alkoholizm - ściśle związany z polską podkulturą; stereotyp Polaka w Europie Zachodniej; choroba społeczna, kulturowa; objaw silnie zaawansowanej patologii społecznej:

- obejmuje coraz niższe grupy wiekowe

- obejmuje coraz więcej kobiet

- stopień alkoholizacji jest coraz wyższy

uzależnienie od narkotyków

przemoc - agresja werbalna (młodzież, wulgaryzmy, w związku ze stanami napięcia emocjonalnego)

prostytucja

pedofilia

kryteria przystosowania:

kryterium	Treść kryterium
Biologiczno-ekologiczne	Dążenie do zachowania własnej egzystencji, przetrwania w środowisku naturalnym i społeczno-kulturalnym
Medyczno-psychiatryczne	Stan doskonałego zdrowia psychicznego i fizycznego; zdrowa struktura osobowości i niezaburzone funkcje
psychologiczne	Optymalne zasoby redukcji napięć wewnętrznych, utrzymanie homeostazy psychicznej
interakcyjne	Adekwatne reakcje na bodźce pochodzące z otoczenia fizycznego i społecznego; umiejętność przeciwstawiania się presji niekorzystnych czynników biopsychicznych, środowiskowych i sytuacyjnych
społeczne	Zgodność postępowania z powszechnie akceptowalnymi wzorcami i normami
Pedagogiczne	Dążenie do samourzeczywistniania, autonomii, samowychowania i rozwoju

w2 (1210)

ludzie pedagogiki resocjalizacyjnej:

- Lipkowski

- Konopnicki

powstanie (lata 60-te) katedry pedagogiki resocjalizacyjnej na UW;

powstanie Warszawskiej Szkoły Resocjalizacji - liderzy:

- Cz. Czapów (podstawy naukowe wychowania resocjalizacyjnego i metodyki)

- S. Jedlewski (podstawy pedagogiki resocjalizacyjnej jako nauki z metodyką i praktyką)

Makarenko:

pedagogika przeżywania - metoda resocjalizacyjna; umiejętność przetrwania w środowisku; dla osób zdemoralizowanych, patologicznych (Niemcy, Norwegia); skuteczność 50%;

XVIII w . - USA - pierwsza tzw. kuratela (szewc)

pedagogika resocjalizacyjna bazuje na wiedzy:

• psychologicznej

• socjologicznej

• kryminologicznej

• prawnej

płaszczyzny pedagogiki resocjalizacyjnej:

• aksjologia i teleologia

• teoria resocjalizacji

• metodyka i praktyka

części pedagogiki resocjalizacyjnej:

1. profilaktyka i resocjalizacja w środowisku otwartym - dotyczy nieletnich

2. resocjalizacja w środowisku zamkniętym - instytucje karne dla nieletnich: zakłady poprawcze, zakłady karne;

resocjalizacja - readaptacja społeczna, ponowna socjalizacja; ponowne wychowanie; odnosi się do jednostek z zaburzeniami w wychowaniu, nie spełniających kryteriów przystosowania;

rys. heurystyczny model funkcjonowania człowieka

podmiot pedagogiki resocjalizacyjnej:

• jednostka nie spełniająca roli społecznej

• jednostka nie zaspokajająca potrzeb

• jednostka o postawie antagonistyczno-destruktywnej

rys. diagram przystosowania

Wartości - metapotrzeby (dążenia zdrowej - jednostki lub osoby prowadzącej resocjalizację	metapatologie
prawda	Brak ufności, cynizm, sceptycyzm
dobroć	Egoizm, niechęć, odrzucenie
piękno	Wulgarność, brzydota, niesmak
jedność	Dezintegracja
dychotomia	Uproszczona wizja świata
życiowe procesy	Myśl o śmierci, determinizm
jedyność	Utrata poczucia tożsamości, odrębności, anonimowość
perfekcja	Utrata nadziei
konieczność	Chaos, nieprzewidywalność
pełnia	Niekompletność, brak nadziei
sprawiedliwość	Wściekłość, gniew, cynizm, egoizm
porządek	Niepewność, brak poczucia bezpieczeństwa
prostota	Skomplikowaność
Bogactwo, zrozumienie	Depresja
Zdolność ponoszenia wysiłków	Zmęczenie, zakłopotanie

w3 (191004)

kryteria przystosowania społecznego a zaburzenia w zachowaniu

nieprzystosowanie społeczne - konflikt z normami społecznymi najczęściej występujący u nieletnich; wymaga uwzględnienia 6 kryteriów podstawowych (biologiczno-ekologiczne, medyczno-psychiatryczne, psychologiczne, interakcyjne, społeczne, pedagogiczne); pojęcia bliskoznaczne:

• wykolejenie społeczne - Czapów, Jedlewski - zespół postaw (komponenty: intelektualny, emocjonalny, motywacyjno-działaniowy) antagonistyczno-destruktywnych (negacja norm społecznych i jawne występowanie i działanie przeciwko nim) wobec rzeczywistości;

• demoralizacja - pojęcie używane głównie przez prawo i kryminologię;

• zaburzenia w zachowywaniu się - pojęcie używane głównie przez psychologię;

• dewiacja - pojęcie używane głównie przez psychologię i psychiatrię;

• trudności wychowawcze - pojęcie używane głównie przez pedagogikę ogólną - nie należy jednak traktować go jako synonimu nieprzystosowania społecznego, gdyż obecnie należy ono do szeroko rozumianej normy społecznej;

krótka charakterystyka osobowości antyspołecznej (wg kryteriów diagnostycznych)

Kryteria wg DSM-IV	Kryteria wg ICD-10
1. brak umiejętności dostosowania się do norm	1. nieliczenie się (bezwzględnie) z uczuciami innych
2. skłonność do oszustwa i kłamstwa dla zysku lub przyjemności	2. silna, utrwalona postawa nieodpowiedzialności, lekceważenie norm, reguł, zobowiązań społecznych
3. impulsywność, brak umiejętności planowania	3. bardzo niska tolerancja frustracji, niski próg wyzwalania agresji, gwałtowność reakcji
4. drażliwość i agresywność (wyrażana w bójkach, napadach)	4. niezdolność do przeżywania poczucia winy i korzystania z doświadczeń (zwłaszcza kra, nieumiejętność uczenia się instrumentalnego)
5. lekkomyślne lekceważenie bezpieczeństwa własnego i innych	5. wyraźna skłonność do obwiniania innych, do racjonalizowania zachowań będących źródłem konfliktów z otoczeniem (obejmuje postaci szczegółowe osobowości antyspołecznej: amoralną, antysocjalną, socjalną, psychopatyczną, socjopatyczną)
6. całkowita nieodpowiedzialność wyrażająca się w niezdolności do systematycznej pracy i przestrzegania zobowiązań finansowych
7. brak wyrzutów sumienia, obojętność na zranienie kogoś, jego złe traktowanie czy okradanie

nieprzystosowanie społeczne klasyfikuje się wg:

• zakresu manifestacji zachowań

• natężenia manifestacji zachowań

syndrom zachowań charakteryzujących nieprzystosowanie społeczne:

zmienne uwzględniane w skalach do pomiaru osobowości antyspołecznej w zależności od wieku

10 lat		14 lat
Zmienna (objaw zachowania)	Częstość występowania (w %)	Zmienna (objaw zachowania)	Częstość występowania (w %)
Trudności wychowawcze	22	Skazanie przez sąd (zastosowanie środka wych., popr., resocj.)	13
Zaburzenia kontroli zachowania	16	Okazywanie objawów wykolejenia społecznego	23
Łamanie dyscypliny	23	Kradzieże poza domem	17
Nieuczciwość	25	Regularne palenie	17
Dokonywanie kradzieży	41	Stosunki seksualne	12
Okazywanie złości	20	Przemoc fizyczna wobec rówieśników	17
Postawa wyzywająca	30	Częste kłamanie	30
Trudności z koncentracją uwagi, niepokój ruchowy	20	Trudności z koncentracją uwagi, niepokój ruchowy	26
Impulsywność	25	Postawa wyzywająca	13
wagarowanie	6	Częste nieposłuszeństwo	13
		Wrogość wobec policji	27
		wagarowanie	18
18 lat		32 lata
Skazanie przez sąd (zastosowanie środka wych., popr., resocj.)	23	Skazanie przez sąd	12
Wykolejenie społeczne	25	Wykolejenie społeczne	22
Agresja fizyczna	20	Angażowanie się w bójki	37
Udział w grupach antyspołecznych	21	Częste picie alkoholu	20
Zażywanie narkotyków	31	Zażywanie narkotyków	19
Nałogowe palenie	27	Złe stosunki z żoną	18
Nałogowe picie	25	Złe stosunki z rodzicami	24
Jazda po pijanemu	28	Rozwód/separacja od dzieci	23
Nieodpowiedzialne zachowania seksualne	20	Wysokie bezrobocie	17
Częsty hazard	22	Negatywne postawy wobec organów władzy	13
Brak stałego zajęcia	24	Impulsywność	22
Negatywna postawa wobec organów władzy	25	Tatuowanie ciała	16
Impulsywność	27
Tatuowanie ciała	9

modele zdrowej osobowości a przystosowanie społeczne

Allport - model zdrowej osobowości;

• najważniejsze w kształtowaniu osobowości są relacje dziecko-matka;

• cechy prawidłowo ukształtowanej osobowości:

- stałe poczucie rozszerzania własnego „ja”; pełne, aktywne uczestnictwo w rzeczywistości; „autentyczne uczestnictwo osoby (ludzkiej) w pewnych znaczących sferach ludzkiego wysiłku i aktywności”;

- utrzymywanie ciepłych stosunków emocjonalnych z innymi ludźmi;

- poczucie emocjonalnego bezpieczeństwa (poczucie własnej wartości, przynależności emocjonalnej);

- realistyczna percepcja siebie i innych (nie zniekształcona przez lęki, obawy, fobie, nieustanne poczucie zagrożenia);

- umiejętność przeżywania i osiągania sukcesów w wybranej sferze aktywności (związanej z własnymi uzdolnieniami);

- samoobiektywizacja poprzez własne wytwory;

- posiadanie zintegrowanej filozofii życiowej;

• istnieje 7 faz rozwoju człowieka:

w4 (261004)

osobowość dojrzała (Rogers, Allport) a niedojrzała (Hare, Schallin)

Osobowość dojrzała	Osobowość niedojrzała
I. wg Rogersa	1. proste formy wyrażania emocji
1. otwarcie na doświadczenia i nowe wrażenia	2. niezdolność do modulowania reakcji emocjonalnych (gwałtowność, niedostosowanie reakcji do bodźców)
2. doświadczanie życia w każdym jego momencie	3. silna i słabo zróżnicowana ekspresja emocji
3. zaufanie do siebie i swojego organizmu	4. nieufność i niemożność odraczania zaspokajania potrzeb (popędów)
4. poczucie wewnętrznej wolności, autonomii i swobody	5. postawa żądań i roszczeń wobec otoczenia społecznego
5. zdolność i skłonność do przejawiania postawy twórczej	6. brak tolerancji na ujemne długotrwałe bodźce związane z realizacją długodystansowych celów (brak odporności na bodźce zakłócające)
II. wg Allporta	7. prymitywna koncepcja na teraźniejszość
1. stałe poczucie rozszerzania własnego „ja”; pełne, aktywne uczestnictwo w rzeczywistości; „autentyczne uczestnictwo osoby (ludzkiej) w pewnych znaczących sferach ludzkiego wysiłku i aktywności”;	8. zniekształcony obraz rzeczywistości pod względem doraźnych emocji (myślenie katatoniczne)
2. utrzymywanie ciepłych stosunków emocjonalnych z innymi ludźmi	9. nietrwałość i słabość związków uczuciowych z innymi
3. poczucie emocjonalnego bezpieczeństwa (poczucie własnej wartości, przynależności emocjonalnej);	10. niski poziom rozwoju struktur poznawczych, przewaga emocji i struktur popędowo-emocjonalnych nad poznawczymi - brak kontroli emocjonalnej;
4. realistyczna percepcja siebie i innych (nie zniekształcona przez lęki, obawy, fobie, nieustanne poczucie zagrożenia);
5. umiejętność przeżywania i osiągania sukcesów w wybranej sferze aktywności (związanej z własnymi uzdolnieniami);
6. samoobiektywizacja poprzez własne wytwory
7. posiadanie zintegrowanej filozofii życiowej

w5 (021104)

Koncepcja rozwoju osobowości dojrzałej i niedojrzałej - Erikson

1. zaufanie - nieufność (1 rok życia)

1. kryzys rozwiązany pomyślnie - pojawia się nadzieja i zaufanie do siebie i własnego ciała;

2. kryzys rozwiązany niepomyślnie - pojawia się lęk, obawa i głęboka nieufność;

2. autonomiczność - zwątpienie (1-3 lata)

1. kryzys rozwiązany pozytywnie - pojawia się samokontrola i poczucie własnej odrębności jako nagroda;

2. kryzys rozwiązany niepomyślnie - pojawia się samozwątpienie a następnie wstyd jako kara;

3. inicjatywa - wina (4-5 lat)

1. kryzys rozwiązany pomyślnie - pojawia się orientacja na cele oraz inicjatywa;

2. kryzys rozwiązany niepomyślnie - pojawia się poczucie małej wartości, niezaradność, poczucie winy

4. pracowitość - niższość (6-11 lat)

1. kryzys rozwiązany pomyślnie - pojawia się poczucie kompetencji

2. kryzys rozwiązany niepomyślnie - pojawia się kompleks niższości;

5. tożsamość - pomieszanie ról i tożsamości (12-20 lat)

1. kryzys rozwiązany pomyślnie - pojawia się wierność sobie i większa pewność siebie;

2. kryzys rozwiązany niepomyślnie - pojawia się poczucie niepewności i braku tożsamości osobowej;

granica interwencji

6. intymność - izolacja (20-24 lat)

1. kryzys rozwiązany pomyślnie - pojawia się zdolność do miłości bez utraty poczucia tożsamości;

2. kryzys rozwiązany niepomyślnie - pojawia się promiskuityzm (przypadkowe związki)

7. generatywność - zaabsorbowanie własną osobą (25-64 lat)

1. kryzys rozwiązany pomyślnie - pojawia się potrzeba opiekowania się innymi, niesienie im pomocy;

2. kryzys rozwiązany niepomyślnie - pojawia się egoizm i egocentryzm;

8. integralność - rozpacz (od 65 lat)

1. kryzys rozwiązany pomyślnie - pojawia się postawa mądrości życiowej;

2. kryzys rozwiązany niepomyślnie - pojawia się poczucie rozpaczy, braku zrozumienia i gorycz;

Skala Sullivan, Grant - teoria rozwoju dojrzałości interpersonalnej i system diagnostyczny - I-level classification

istnieje 7 stadiów rozwojowych ze względu na osiągnięty poziom dojrzałości do kontaktów interpersonalnych

• jednostka zatrzymująca się na danym etapie (II, III, IV) nieuchronnie skazana na trudności adaptacyjne

• źródło zaburzeń - błędne różnicowanie bodźców;

poziom 2

podtypy:

• aspołeczny agresywny

• aspołeczny pasywny

charakterystyka drugiego poziomu dojrzałości - integracja różnic między elementami otoczenia: osobami i rzeczami:

1. dostrzega otoczenie społeczne w kategoriach osobistych korzyści, zysków i strat, jako teren eksploracji;

2. jest całkowicie egocentryczny w myśleniu i działaniu;

3. ludzi postrzega jako bariery w zaspokajaniu potrzeb, a ich działanie jako przypadkowe, nie podlegające żadnym prawidłowościom;

4. jego relacje z innymi są niezwykle ubogie, w związku z czym czuje się wyalienowany;

5. czuje się ofiarą;

6. nie dostrzega związków między swym zachowaniem a uczuciami i reakcjami innych

7. czuje niechęć lub wrogość w stosunku do tych, którzy frustrują jego potrzeby, chociaż jest bardzo zależny od osób (zwłaszcza obdarowujących go prezentami);

8. słabo kontroluje swoje potrzeby popędowe - impulsywny, nieopanowany;

9. nie wykazuje autokrytycyzmu, aktywności w osiąganiu długodystansowych celów, minimalizując wydatkowanie energii

10. w reakcji na frustrację zachowuje się agresywnie, próbuje się przypodobać lub uskarża się i wycofuje;

11. źródeł jego zachowań dewiantywnych i przestępczych należy dopatrywać się w niedorozwoju mechanizmów kontroli (bierze, nienawidzi, atakuje, obawia się, ucieka) oraz w nieumiejętności przeciwstawienia się presji podkultury i kryminogennym czynnikom otoczenia społecznego;

12. różnice między aspołecznym agresywnym a pasywnym dotyczą:

- wrażliwości na dezaprobatę;

- sposobu reakcji na frustrację (aktywny - atak jawny i otwarty; pasywny - wycofanie, bierny opór, uskarżanie się);

poziom 3

podtypy:

• niedojrzały konformista

• podkulturowy konformista

• manipulator (pragmatyk)

charakterystyka trzeciego poziomu dojrzałości - integracja percepcji wzorów zachowania:

niedojrzały konformista:

1. postrzega się jako ktoś gorszy, zdominowany przez potrzebę aprobaty społecznej;

2. jego podstawowe problemy emocjonalne wynikają z lęku przed odrzuceniem;

3. sztywno trzyma się raz wyuczonych reguł zachowania; podstawowymi sposobami wpływu na innych są:

- przekupienie uległością;

- szantaż, zastraszenie;

4. w trudnych sytuacjach reaguje wycofaniem, żąda pomocy, wsparcia, opieki;

5. pragnie mieć przyjaciół, ale boi się odrzucenia; nie identyfikuje się z wartościami i normami podkultur przestępczych, lecz nie jest w stanie przeciwstawiać się wzorom dewiantywnego zachowania;

6. zachowania dewiacyjne pojawiają się u niego jako próba poszukiwania aprobaty u innych;

podkulturowy konformista:

1. w pełni zadowolony ze swego życia, oporny na jego zmianę; wyraźnie docenia a nawet przecenia własne możliwości wpływu na innych i kontrolowania ich zachowania; dba o stwarzanie pozorów;

2. odczuwa silny lęk w sytuacjach, gdy jego strategie opanowywania i podporządkowywania soie otoczenia okazują się nieskuteczne; nie przeżywa konfliktów wewnętrznych typowych dla neurotyka;

3. opisuje się w kategoriach konwencjonalnych; dostrzega cudze motywacje, uczucia i potrafi je zrozumieć, a także jest w stanie zaakceptować ich odmienność;

4. sztywno stosuje przyswojone stereotypy zachowań, bez ich różnicowania; krańcowo uległy wobec własnej grupy odniesienia; jego stosunki interpersonalne są powierzchowne i krótkotrwałe;

5. zachowania antyspołeczne stanowią integralną część jego osobowości;

6. motywami jego antyspołecznej i przestępczej działalności są:

- poszukiwanie aprobaty społecznej;

- zaspokajanie potrzeb materialnych;

- uniezależnienie od dorosłych;

7. odrzuca swoją emocjonalność; nie mówi o swoich problemach emocjonalnych; zwierzanie się traktuje jako słabość; unika związków zależnościowych opartych na miłości, choć wyraża ich pragnienie

manipulator:

1. jest zadowolony ze swego trybu życia, nie przejawia skłonności do zmian; minimalizuje swoje trudności i problemy życiowe; nie przeżywa głębokich konfliktów wewnętrznych a raczej z otoczeniem;

2. ma pełną świadomość swego wpływu na innych, a nawet go przecenia; gdy manipulacja nie odnosi pożądanego efektu uważa, że nadal jest możliwa (potrzebna jest zmiana techniki); swoje zachowania traktuje jako środki do osiągania zamierzonych celów i kontrolowania innych; jest przekonany że ma do tego prawo;

3. przeżywa kryzysy tylko wtedy, gdy doznaje niepowodzeń manipulując innymi, samym sobą, sytuacjami; stosuje trzy techniki manipulacji: krętactwo, konformizm i zastraszanie;

4. zachowanie dewiacyjne jest mu obce i bywa traktowane jako środek podporządkowania sobie innych; nie identyfikuje się z określoną podkultura dewiacyjną;

5. postrzega się jako cyniczny, zręczny, silny, zrównoważony;

6. odrzuca potrzebę zależności i wstydzi się okazywania uczuć; relacje z innymi są powierzchowne i krótkotrwałe;

poziom 4

podtypy:

• neurotyk aktywny

• neurotyk lękowy

• zidentyfikowany z podkulturą

• reaktywny w sytuacjach traumatyzujących

charakterystyka czwartego poziomu dojrzałości - integracja sytuacji konfliktowych:

neurotyk aktywny

1. charakteryzuje się znaczną ilością zinternalizowanych wartości i norm społecznych; zdolny jest do wyrzutów sumienia i poczucia winy; odczuwa lęk związany z konfliktem wewnętrznym gdy łamie uwewnętrznione normy; eliminuje lęk poprzez zachowania agresywne;

2. postrzega się jako niekonwencjonalny, niestereotypowy, niepowtarzalny, nieprzystosowany; potrafi dokonywać autooceny; pragnie by go podziwiano za przypisywane przez siebie samego ambicje, zainteresowania i zdolności;

3. oczekuje od wychowawców podejmowania za niego decyzji; przyjmuje rolę dziecka; nieustannie prowokuje do pomocy i opieki; przekonany jest jednak że takiej pomocy nie potrzebuje, gdyż jest wystarczająco samodzielny;

4. jeśli popełnia czyny przestępcze to nie dla zysków materialnych;

neurotyk lękowy

1. internalizuje nieadekwatne, negatywne wyobrażenie o sobie, co prowadzi do nieustannego lęku i niepokoju; przejawia skłonności do rozwiązywania samodzielnego problemów;

2. pragnie kontaktu z rówieśnikami i dorosłymi, ale werbalnie przeciwstawia się dorosłym; przeżywa konflikty identyfikacyjne;

3. kompensuje percepcję samego siebie przez waloryzację tego kim jest i tego czego dokonał;

4. jest przesadnie samokrytyczny; postrzega się czasami jako nikczemnika; przeżywa więc stany depersonalizacji, pozwalające mu traktować przeszłość i występki jako cudze;

5. jego zachowania przestępcze mogą być sygnałem nierozwiązanych problemów rodzinnych lub konfliktu spowodowanego interioryzacją któregoś z rodziców;

zidentyfikowany z podkulturą

1. odrzuca wartości społeczeństwa globalnego; żyje zgodnie z własnym systemem wartości; uważa się za niezależnego, samowystarczalnego, zdolnego do funkcjonowania w różnych środowiskach;

2. pozostaje w jawnej opozycji do norm i wartości konwencjonalnych; jest podejrzliwy w stosunku do oficjalnych przedstawicieli społeczeństwa; z całą ostrością dostrzega nierównośći społeczne i inne czynniki różnicujące ludzi; nienawidzi hipokrytów, ceni uczciwość i szczerość, lojalność;

3. nie przeżywa konfliktów wewnętrznych typowych dla neurotyków; jest niezwykle plastyczny w przystosowywaniu się do ról społecznych; jego problemy adaptacyjne wynikają z porażek w osiąganiu celów za pomocą wyuczonych stereotypów i konfliktów zewnętrznych;

4. identyfikuje się z osobami z kręgów podkulturowych (społecznicy, przestępcy, kryminaliści)

5. jego zachowania przestępcze lub dewiacyjne są następstwem internalizacji wartości sprzecznych z wartościami i normami społeczeństwa globalnego oraz wynikiem walki z władzami;

reaktywny w sytuacjach traumatyzujących

1. ma raczej pozytywny obraz siebie; czasem surowo ocenia własne postępowanie; łatwo je jednak usprawiedliwia obarczając winą innych;

2. odrzuca przestępczość jako styl życia i nie widzi się w kategoriach przestępczych; wypiera się dewiantywnych cech zachowania, uważa je za niezrozumiałe i nie pasujące do niego;

3. łatwo nawiązuje i podtrzymuje kontakty społeczne; potrafi selektywnie dobierać przyjaciół;

4. na konflikty wewnętrzne i zewnętrzne oraz problemy osobiste reaguje zachowaniami przestępczymi lub agresywnymi;

w? (071204)

DIAGNOSTYKA RESOCJALIZACYJNA

diagnoza resocjalizacyjna - opis i wyjaśnienie określonego zjawiska resocjalizującego lub patologii oraz przyczyn tego zjawiska, a także prognozowanie rozwoju tego zjawiska;

diagnoza resocjalizacyjna - podstawa wszelkich oddziaływań resocjalizacyjnych:

- jak jest?

- dlaczego tak jest?

- co zrobić aby było lepiej?

etapy diagnozy:

1. diagnoza konstatująca fakty (opis, przedstawienie) przy wszelkich zaburzeniach zachowania:

• rodzaj zaburzenia lub dewiacja;

• mechanizmy psychologiczne i społeczne prowadzące do rozpoznanych zaburzeń;

• udział poszczególnych grup czynników w genezie obserwowanych zjawisk (który jest decydujący?);

• wyciągnięcie konkluzji oceniających, aby rozpocząć działania interwencyjne;

diagnoza ukierunkowująca (projektująca):

• sformułowanie hipotez i postulatów (założeń) dotyczących zakresu niedostosowania społecznego;

• projektowanie programu oddziaływań resocjalizacyjnych;

3. diagnoza weryfikująca:

• sprawdzenie poprawności uzyskanego obrazu diagnostycznego;

• weryfikacja prawidłowości rozwiązań wdrożonych;

4. ewaluacja - ocenianie wyników projektu wdrożeniowego:

• czy na skutek oddziaływań nastąpiła poprawa?

• superwizja - metoda oceny samego siebie w zespole;

SKALA NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO SNS

części - podskale:

1. nieprzystosowanie rodzinne - NR- nieprzystosowanie jednostki do wymogów życia rodzinnego tzn. jej reakcje na wymagania i oczekiwania ze strony rodziców i środowiska rodzinnego;

2. nieprzystosowanie rówieśnicze - NK - nieprzystosowanie dziecka do standardów szkolnej grupy rówieśniczej;

3. nieprzystosowanie szkolne - NS - nieprzystosowanie dziecka do wymogów szkolnych (agresja, szantaż wobec kolegów i nauczycieli, oceny i absencja);

4. zachowania antyspołeczne - ZA - nasilenie i częstość występowania antyspołecznych zachowań dziecka zaobserwowanych przez rodziców i wychowawców;

5. kumulacja niekorzystnych czynników biopsychicznych - BP - stopień nagromadzenia niekorzystnych czynników biopsychicznych: zaburzeń dynamiki procesów nerwowych, zaburzeń funkcji percepcyjnych i wykonawczych); przyczyny nieprzystosowania społecznego;

6. kumulacja niekorzystnych czynników socjokulturowych - SK - stopień nagromadzenia niekorzystnych czynników socjokulturowych;

w? (110105)

Fazy resocjalizacji:

• pierwsza:

- nawiązanie kontaktu interpersonalnego z wychowankiem;

- spełnienie warunków niespełnionych w procesie socjalizacji;

• druga:

- nawiązanie więzi emocjonalnej;

- uruchomienie wewnętrznego konfliktu wychowanka (wyrzuty sumienia) i nauka prawidłowych rozwiązywania ich;

- system bodźców, dzięki którym zachowanie antyspołeczne traci wartość nagradzającą;

- wyuczenie wyboru zachowania prospołecznego jako naturalnej reakcji;

- wywoływanie motywacji do zmian;

• trzecia:

- zmniejszenie intensywności kontroli zewnętrznej;

- utrwalenie pozytywnej motywacji do zmian;

• czwarta:

- autonomizowanie wychowanka;

- rozluźnienie więzi z wychowawcą;

- wzmacnianie więzi z innymi dorosłymi i rówieśnikami;

Typy strategii wychowawczych:

• zmiana dominacji postaw antyspołecznych w układzie postaw

• zmiana integracji w układzie postaw

Modele resocjalizacji:

1. dyscyplinarno-izolacyjny:

- najstarszy;

- najbardziej krytykowany;

- odizolowanie od wpływów środowiska zewnętrznego;

- formy dyscyplinowania łącznie z karami fizycznymi;

2. opiekuńczy:

- zaspokojenie podstawowych potrzeb młodzieży - stworzenie jednostce sprzyjających warunków do nauki szkolnej oraz zdobywania wykształcenia zawodowego;

- rola więzi interpersonalnej między wychowankiem a wychowawcą;

3. terapeutyczny:

- oddziaływanie na psychikę za pomocą środków psychologicznych;

- zmiana nastawienia jednostki do innych ludzi, wartości i norm społecznych;

- metody: psychodrama, muzykoterapia, chromoterapia;

- manipulowanie obrazem świata oraz stosunków międzyludzkich w oczach wychowanka;

- wykreowanie odpowiednich relacji interpersonalnych;

4. wolnościowy lub półwolnościowy:

- w naturalnym środowisku społecznym;

- wysoka efektywność - w odniesieniu do osób o niskim poziomie nieprzystosowania;

- system kurateli społecznych

w? (180105)

Trening sprawności psychologicznych:

• założenie - każdy wychowanek jest do „wyuczenia”;

• istota - analityczność (rozkładanie umiejętności na czynniki pierwsze);

• techniki - etapy:

- modelowanie:

• ustalenie najbardziej potrzebnej sprawności psychicznej;

• podział sprawności na odpowiednią liczbę składników behawioralnych;

• pokaz zręczności przez prowadzącego;

- odgrywanie roli:

• dyskusja nad znaczeniem sprawności;

• odgrywanie sprawności przez wychowanka;

• inni komentują każdy etap zachowania

- korygowanie skutków osiągnięć:

• analityczne ocenianie i korygowanie skutków osiągnięć;

• przyswajanie i doskonalenie sprawności;

- utrwalanie rezultatów wyuczonej sprawności:

• w sytuacjach naturalnych;

• sprawności:

- prośba o pomoc:

->istota trudności

-> podjęcie decyzji o potrzebie pomocy

-> zwrócenie się o pomoc

-> typ osoby, do której zwracana jest prośba

-> wybór konkretnej osoby

-> sposób prośby

-> wprowadzenie go w życie;

- udzielanie wskazówek;

- wyrażanie uczuć

-> uświadomienie żywienia ciepłych uczuć do kogoś

-> rozpoznanie uczuć danej osoby

-> wybór sposobu wyrażenia uczuć

-> odpowiednie wyrażenie uczuć w ciepły i opiekuńczy sposób;

1

www.members.lycos.co.uk/nonameuwb

role społeczne

postawy

potrzeby ludzkie

zachowanie

kultura

struktura społeczna

(system regulacji społeczno-kulturowych)

osobowość

organizm

(system regulacji psychobiologicznych)

obszar optymalnego zachowania

homeostaza

akomodacja

asymilacja

---