1. Istota pisania

• Na proces pisania składają się 3 podstawowe elementy:

• Psychologiczny

• Polega na analizie wzrokowej, słuchowej i ruchowej. Chodzi o to aby dziecko posiadało słuchowe wyobrażenie litery - głoski i ujmowało literę- głoskę jako całość oraz wyobrażało sobie drogę kreślenia danej litery.

• Fizjologiczny

• Polega na skomplikowanych połączeniach nerwowych, ich integracji w korze mózgowej u aparacie ruchowym ręki

• Motoryczny

• Polega na skomplikowanym ruchu ręki ( ramienia, przedramienia, nadgarstka, palców). Ważna jest postawa siedzącego, układ ręki, odległość kartki od oczu ( 30 cm), oraz chwyt długopisu.

• Jan Zborowski wyróżnia 3 elementy:

• Poznawczy

• Słuchowo-dźwiękowy

• Znaczeniowy ( semantyczny)
  

2. Cechy dobrego czytania

• płynność- to czytanie całościowe, bez literowania, głoskowania, rozdzielania wyrazów na sylaby, łączne czytanie wraz z wyrazem następnym, np. w szkole, z kotem.
  

• poprawność- to staranne i dokładne wymawianie wszystkich głosek, bez opuszczania i przekręcania liter, sylab czy wyrazów w zdaniu oraz bez zbytecznego dodawania głosek, sylab czy wyrazów, ze zwróceniem uwagi na znaki przestankowe.
  

• biegłość- to indywidualne tempo czytania odpowiadające tempu mowy ustnej, umożliwiające słuchającemu i czytającemu uchwycić sens, zanim go wypowie.
  

• wyrazistość- to cecha czytania właściwa przede wszystkim czytaniu głośnemu: czytanie z „uczuciem”, z zachowaniem pauz gramatycznych (znaki przestankowe), logicznych (akcentowanie poszczególnych wyrazów), czytanie z naturalną intonacją, bez wykrzykiwania lub nadmiernego patosu (nie monotonnie), właściwe modelowanie głosu z uwypukleniem uczuć, nastroju, właściwe tempo i rytm.

• Czytanie ze zrozumieniem
  

3. Błędy w czytaniu i ich podłoże

• zmienianie liter, części wyrazów i wyrazów

• pozostawianie liter, części wyrazów lub wyrazów

• dodawanie lub opuszczanie liter, sylab

• dźwiękowe zniekształcanie głosek, sylab, słów
  

Podłoże psychologiczne tych błędów:

• niedokładne spostrzeganie wynikające z braku umiejętności analizy czytanych wyrazów oraz syntezy ich elementów w wyrazowe całości

• błędy sensoryczno- motoryczne polegające na braku umiejętności kojarzenia obrazów wzrokowych z ich wymową

• błędy dodawania, opuszczania i zniekształcania czytanych wyrazów wynikające z pośpiechu, spowodowane nadmierną szybkością wymawiania czytanych słów

• braki w rozumieniu właściwego sensu czytanych wyrazów, polegające między innymi na niewłaściwych domysłach czyli niewłaściwym przewidywaniu dalszego ciągu czytanego tekstu.
  

4. Formy czytania głośnego

• czytanie wzorowe nauczyciela

• pierwsze zetknięcie z tekstem

• po analizie czytanki

• czytanie fragmentów lektury

• CEL DANIE WZORU POPRAWNEGO CZYTANIA, ROZBUDZANIE ZAINTERESOWAŃ

• Dzieci muszą wyłącznie słuchać, książki muszą być zamknięte. Zwracają uwagę na intonację, pauzy, tempo czytania

• czytanie indywidualne (jednostkowe)

• uczy poprawnego czytania

• wyrabia słuch i narządy mowy

• kształtuje ton głosu i barwę

• Głośne czytanie nauczyciela pozwala sprawdzić nauczycielowi jak czyta dane dziecko. Dzieci nie powinny czytać po cichu tekstu czytanego przez kolegę, lecz ocenić go.

• czytanie zbiorowe (chóralne)

• Musi być poprzedzone kilkakrotnym czytaniem głośnym. Jednostkowym. Dzieci musza zachować odpowiednie i jednolite tempo czytania. Najpierw nauczyciel czyta razem z dziećmi. Później nauczyciel głośniej/ dzieci ciszej. Później czytają same, a nauczyciel włącza się, gdy dzieci się gubią.

• czytanie szeptem i półgłosem

• Pośrednia forma między cichym a głośnym czytanie.

• Czytanie szeptem czytanie indywidualne.

• Czytanie zbiorowe stosuje się wtedy gdy:

• Zapoznają się z ogólną treścią utworu

• Szukają w tekście odpowiedzi na pytania

• Przygotowują się do głośnego czytania oraz z podziałem na role

• czytanie z podziałem na role

• sposób wyrabiania umiejętności czytania. Wyznacza się role

• treść czytanki musi być znana

• wyćwiczone głośne czytanie indywidualne

• wyodrębnienie wydarzeń

• omówienie postaci

• zaznaczenie treści narratora i aktorów
  
  
  
  

• czytanie z objaśnieniem

• uczy czytania ze zrozumieniem

• Uczeń analizuje myśli już wyrażone

• Polega na analizie wartości estetycznych i językowych utworu

• Za pomocą jakich środków autor przedstawia osoby, zdarzenia i sytuację

• Jak opowiada

Etapy:

1. Ciche czytanie przez dzieci, szukanie odpowiedzi na pytania nauczyciela

2. Wzorowe czytanie nauczyciela

3. Głośne, indywidualne czytanie tekstu przez 1-2 uczniów

4. Wspólne wyjaśnianie niezrozumiałych wyrazów

5. Analiza treści, uczuć, emocji

Czytanie z objaśnieniem to wymiana zdań
CEL czytanie ze zrozumieniem w sposób refleksyjny i krytyczny

5. Etapy kształtowania umiejętności pisania
   I. stadium opanowania schematów liter i ich połączeń
   II. stadium modyfikacyjne w piśmie
   III. stadium pisania zindywidualizowanego
   

6. Klasyfikacja błędów graficznych pisma

• Błędy konstrukcyjne

• naruszanie kształtu, niedokładność w odtwarzaniu zasadniczej formy danej litery, brak spoistości elementów, z których się składa, zatracanie proporcji w jej budowie.

• Błędy łączenia

• Brak łączenia

• Niewłaściwe łączenie

• Błędy proporcjonalności

• niewłaściwe zagęszczenie

• zachwianie proporcji liter w wyrazie

• nieprawidłowe odstępy między wyrazami

• Niewłaściwy układ liter pod względem wysokości

• Błędy niejednolitego pochylenia

• zmiana kierunku pochylenia liter w wyrazie i wyrazów w zdaniu
  

7. Cele opracowania czytanek w kl. I-III

• świadomy ich odbiór

• pełne przeżycie treści

• zdobywanie nowych wiadomości na temat zawarty w tekście

• zainteresowanie dziecka tematem

• zrozumienie treści

• prawidłowa interpretacja treści

• kształtowanie umiejętności czytania

• kształtowanie umiejętności rozumienia utworów

• pobudzanie wyobraźni

• 1aktywizowanie wiedzy o prezentowanych przedmiotach, faktach, zdarzeniach

• Etapy opracowania czytanki

• Przygotowanie do czytania i odbierania tekstu

• Rozmowy i pogadanki

• Swobodne wypowiedzi

• Wycieczki i obserwacje

• Wyjaśnienia nauczyciela

• sposoby pracy z tekstem oparte na analizie i syntezie tematu

• Ćwiczenia analityczne

• Nawiązywanie treści tekstu do przeżyć i doświadczeń dzieci

• Zestawienie treści czytanki z ilustracją

• Wyodrębnienie zdarzeń i ustalenie ich kolejności

• Wyodrębnienie postaci głównych i drugoplanowych, próba ich charakteryzacji

• Wyodrębnienie obrazów i ustalenie myśli przewodniej utworu

• Określenie czasu i miejsca akcji

• Wyodrębnienie w tekście charakterystycznych fragmentów wskazanych przez nauczyciela

• Czytanie z podziałem na role

• Ćwiczenia syntetyczne

• Podział utworu na logiczne części i układanie planu

• Streszczenie tekstu

• Ilustrowanie tekstu

• Wyodrębnienie myśli przewodniej

• Nadanie czytance innego tytułu

• inne sposoby wykorzystania tekstu

• Uczenie się tekstu na pamięć

• Wykonanie gazetki

• Ułożenie scenariusza

• Opowiadania twórcze

• Kontrola czytania

• Inscenizacja

• Konkurs pięknego czytania

9. Praca dydaktyczna z wierszem w kl. I-III

• przygotowanie do odbioru wiersza

• wycieczki poetyckie

• rozmowa

• spacer

• film
  
  

• opracowanie tekstu od strony treści oraz zagadnień stylistyczno- językowych

• wyjaśnianie niezrozumiałych wyrazów i związków frazeologicznych

• podczas opracowania wierszy akcentujemy szczególnie przeżycia estetyczne i wartości językowe

• wykorzystanie utworu do czytania z podziałem na role, inscenizacji, gry dramatycznej, przygotowanie do recytacji
  

10. Wstępne i pomocnicze ćwiczenia w mówieniu i pisaniu

• ĆWICZENIA W MÓWIENIU

• swobodne wypowiedzi dzieci

• istotę swobodnego wypowiadania się na określony temat stanowią nieskrępowane pytaniami nauczyciela wypowiedzi uczniów (np. czy lubimy szkołę? Gdybym złowiła złota rybkę to…). W swobodnej wypowiedzi dziecko stosuje nieświadomie opowiadanie, cytuje dialog. Nauczyciel podsuwa temat, musi ten temat określić.
  

• samorzutne wypowiedzi dzieci

• występują już w przedszkolu, wypływają od dzieci. Dziecko zapowiada o czym będzie mówiło. Nie może trwać dłużej niż 1-3 minuty. W czasie takiej wypowiedzi wypowiadają się dwie albo trzy osoby. Np. opowiem co dostałam od Mikołaja. Samorzutne wypowiedzi mogą zachęcać nawet nieśmiałe dzieci.
  

• Rozmowa

• Celem rozmowy jest wdrażanie uczniów do poprawnego, zwięzłego formułowania odpowiedzi na pytania zdaniami złożonymi i pojedynczymi. Dzieci muszą sobie uświadomić swoje braki w wiedzy na dany temat. Rozmowa pobudza dziecko do stawiania pytań. Powinna tworzyć się pomiędzy nauczycielem a dziećmi i pomiędzy dziećmi.
  

• dialogi i monologi w fazie sytuacyjnej

• rozwijanie mowy powinno być ściśle związane z działalnością dziecka, z bezpośrednią obserwacją
  

• ĆWICZENIA W PISANIU

• wspólne układanie i zapisywanie zdań

• Przygotowując się do pracy pisemnej należy zachować odpowiedni tok:

• Rozmowa, swobodne wypowiedzi

• Wspólne układanie zdać, napisanie na tablicy przez n-la

• Ciche i głośne czytanie

• Przepisanie lub pisanie z pamięci

• Uzupełnianie i rozwijanie zdań

• Uzupełnianie jest przygotowaniem do rozwijania zadań. Wyrazy zgromadzone są w ramie lub w pocięte w kopercie. Na początku brzmią tak samo jak na początku w zdaniu.

• Rozwijanie zdań polega na przekształcaniu zdania o prostej strukturze. W zdaniu o strukturze bardziej skomplikowanej, przez dodanie nowych części do zdania pierwotnego. Dziecko wnika w budowę zdania , uczy się samodzielnego budowania zdań tego samego typu. Dziecko rozumuje przez analogię, szuka odpowiedzi na pytania: kogo? Czego? I daje wyrazy określające
  

• Praca z nieuporządkowanym tekstem

• W skład tych ćwiczeń wchodzą rozsypani zdaniowe i wyrazowe. Dziecko musi połączyć wyrazy w zespoły oraz ma rozpoznać osobową formę czasownika. Jest to ćwiczenie doskonalące ciche czytanie. Do rozsypanek zdaniowych dobieramy krótkie odpowiadanie (akcja).Dzieci lubią rozsypani zdaniowe, uczą logicznego myślenia i rozwijają umiejętności cichego czytania.
  

• Samodzielne układanie i zapisywanie zdań

• To ćwiczenie poprzedzamy swobodnymi wypowiedziami lub rozmową, oglądaniem obrazków lub całej historyjki obrazkowej.
  

• Pisanie odpowiedzi na pytania

• Od początku pobytu dziecka w szkole wprowadzamy je do wypowiedzi całymi zdaniami. Należy nauczyć dzieci stawiania pytań, gdyż to przygotowuje do formułowania problemów. Odpowiedzi na pytania towarzyszy rozmowa.
  

• Zapisywanie obserwacji przyrodniczych

• Te ćwiczenia uczą dzieci zwięzłego wyrażania myśli. Są one syntezą obserwacji. Na koniec obserwacji powinniśmy sformułować wniosek na podstawie wspólnych rozwiązań i dyskusji.

11. Istota właściwości opowiadania

• Istotę opowiadania stanowi akcja czyli ciąg zdarzeń przyczynowo- skutkowych.

• Główne właściwości to: żywość tempo i barwność

• Tempo akcji może być określane wyrazami o specjalnej wymowie, np.: szybko, błyskawicznie, natychmiast

• Dynamiczność akcji potęguje zdania krótkie i mniej rozwinięte. Celowe zastosowania mają równoważniki zdań, zdania pełne napięcia

• Barwność można uzyskać stosując następujące środki stylistyczne:

• powtórzenia charakterystycznych zwrotów i wyrażeń, np. jak nie tupnie, jak nie krzyknie

• używanie porównań i przenośni, np. ręce miał zimne jak lód, równoważniki

• używanie odpowiednich wyrażeń i zwrotów frazeologicznych

12. Opowiadanie jako podstawowa forma wypowiedzi

• OPOWIADANIE - budowanie wypowiedzi w formie opowiadania określa się jako:pisanie, komponowanie, układanie, konstruowanie.

• 10 Etapów kształtowania umiejętności konstruowania opowiadania:

• Zapoznanie dzieci z istotą opowiadania

• Zapoznanie dzieci ze strukturą opowiadania
  Tytuł
  I wstęp-Co było najpierw?
  -przedstawienie sytuacji przed wydarzeniem
  II rozwinięcie-Co się stało?
  -wskazanie przyczyny zdarzenia.
  -opis przebiegu zdarzenia
  -podanie skutków
  III zakończenie-Jak to się skończyło?
  -wyciagnięcie wniosków, refleksje.

• Przybliżenie dziecku niektórych zasad poprawnego stylu.

• Zapoznanie z wyrażeniami nazywającymi różne stosunki czasowe.

• Próby charakteryzowania czynności, działań za pomocą przysłówków oznaczających sposób, miejsce, stopień właściwości.

• Zapoznawanie ze sposobami ożywienia i dynamizowania tempa akcji zdarzeń.

• Konstruowanie wypowiedzi barwnej.

• Uświadomienie dziecku sposobów wyrażania przeżyć, doznań, nastrojów i wzruszeń.

• Zapoznawanie ze sposobami rozbudzania zainteresowania akcją.

• Wskazywanie wrażliwości uwydatniania społeczno-moralnych aspektów zdarzeń fabularnych.

• Praca nad opowiadaniem

• opowiadania mogą powstawać jako odpowiedzi na pytania podanie na tablicy lub na kartkach do których materiału dostarczają teksty z podręcznika.

• więcej samodzielności wymaga dopełnienie zdań brakującymi wyrazami.

• samodzielna odpowiedz na pytania na podstawie obrazka

• wspólnie utworzony niewielki tekst, powtarzany parokrotnie i przeczytany po cichu. Uczniowie zapisują samodzielnie posługując się fragmentami.

• próba samodzielnego pisania na podstawie obrazka i zgromadzonego stalownictwa oraz ustalenie porządku relacjonowania poszczególnych wątków.

• w nabywaniu samodzielności w konstruowaniu może być pisanie opowiadania do podanych wyrazów np. las.

• innego rozumowania wymaga wypracowanie na podstawie dwóch obrazków. Tego rodzaju praca wymaga przedyskutowania, sposobu zrelacjonowania go słowami oraz przejścia do wydarzenia kończącego opowiadanie.

13. Rodzaje opowiadań stosowanych w edukacji wczesnoszkolnej

• Opowiadanie odtwórcze

• opowiadanie własnymi słowami o wydarzeniach usłyszanych bądź przeczytanych

• Opowiadanie twórcze

• na podstawie lektury ( wymyślanie zdarzeń, postaci itp.)

14. Opis- istota, budowa, rodzaje opisów

• Opis- cechuje przestrzenny statyczny układ elementów danej treści, polegających na wszechogólnieniu charakterystycznych cech opisywanego przedmiotu, współistniejących w pewnym określonym czasie i określonej przestrzeni.

• Budowa opisu
  I. wstęp- uzasadnienie wyboru tematu, czyli co nas skłoniło do opisu
  II. rozwinięcie- określanie cech opisywanego przedmiotu (kolejność może być różna), np. kształt, barwa, smak, zapach, materiał.
  III. zakończenie- wrażenia, wnioski, uwagi o charakterze emocjonalnym

• Rodzaje opisów

• opis pojedynczego przedmiotu o prostej budowie (notes, ołówek)

• opis pojedynczego przedmiotu o budowie bardziej złożonej (wazon, model samolotu)

• opis grupy przedmiotów umieszczonych na jednym podłożu (nakrycie stołu, mój pokój, wystawka)

• opis osoby (dyżurna, koleżanka, listonosz)

• opis zwierzęcia, rodziny (kotek, sarenka, brzoza)

• opis krajobrazu (łąka, wiosna)

• opis sytuacji ( na przerwie, w szatni)

15. Praca dydaktyczna nad opisem w kl. I-III

• ćwiczenia przygotowujące

• polegające na obserwacji i wyróżnianiu charakterystycznych cech

• organizowanie zabaw w zgadywanie

• czytanie i omawianie odpowiednich fragmentów z czytanek i lektur

• układanie zdań o przedmiocie, roślinie, zwierzęciu jako przygotowanie bezpośrednie do układania opisu

• zapoznanie ucznia z opisem w postaci pisemnej

• zapoznanie z istotą opisu

• zapoznanie ze strukturą opisu

• uczenie konstruowania wypowiedzi barwnej

• formowanie tematu zajęć oraz celów

16. Gry i zabawy dydaktyczne na zajęciach polonistycznych w kl. I-III

17. Dokonaj recenzji dwóch dowolnych pozycji metodycznych

18. Scharakteryzuj klasę, w której odbywasz praktykę studencką. Uwzględnij stan umiejętności uczniów w mówieniu, czytaniu i pisaniu.

19. Zaprezentuj dwa dowolne scenariusze zajęć, które prowadziłeś. Omów szerzej obszar polonistyczny.

20. Sprawozdanie a notatka kronikarska

• Sprawozdanie

• to wierna i dokładna relacja ze zdarzeń, w których się uczestniczyło lub było ich obserwatorem. Sprawozdanie dotyczy wydarzeń i bieżącego życia. Polega na zebraniu w zwięzłą całość głównych momentów wydarzenia. Piszemy obiektywnie, w sposób prosty i zwięzły z uwzględnieniem następstwa czasowego. Opiera się na czasowniku.

• Notatka kronikarska

• podobna jest do sprawozdania. Jej treścią są ważniejsze, rzeczywiste wydarzenia, w których uczniowie brali udział(przedstawienie, wycieczki, koncerty, uroczystości). Opracowanie notatki należy poprzedzić wycieczką do muzeum, archiwum szkolnego. Należy opowiedzieć o powstaniu druku. W tym cyklu zajęć uczniowie powinni założyć kronikę klasową. W notatce zawieramy najważniejsze wydarzenia oparte na faktach rzeczywistych. Pomijamy szczegóły i mało istotne sprawy. Notatka nie powinna być obszerna, natomiast powinna zawierać uwagi i wrażenia uczniów. Wydarzenia nie muszą być ujęte w kolejności chronologicznej. Treść powinna być ujęta krótko.

21. Praca dydaktyczna nad listem

• wycieczka na pocztę, rozmowa z listonoszem

• wyposażenie uczniów w wiadomości (jak się kiedyś porozumiewano na odległość, jak przekazywano listy?

• pisanie listu, budowa listu, zwroty grzecznościowe

• adresowanie koperty, pisanie widokówki

• droga listu
  

22. Ćwiczenia słownikowo - frazeologiczne

• Cele ćwiczeń:

• Wzbogacanie słownictwa uczniów - powiększanie zasobu słownictwa

• Rozwijanie sprawności językowej - kształcenie poprawnego i komunikatywnego posługiwania się językiem ojczystym w mowie i piśmie

• Funkcja usługowa

• Ćwiczenia słownikowo - frazeologiczne pełnią funkcję usługową w stosunku do innych działów języka polskiego, powinny być podporządkowane tematowi oraz tokowi metodycznemu.

---