Syndromy zachowań:

• poszukiwań-charakterystyczny dla rodziny nowoczesnej cechuje się częściowym zerwaniem z tradycją i poszukiwaniem innych rozwiązań wynika z konieczności ekonomicznych i społecznych;

• wyboru-charakteryzuje się konsekwentnym dążeniem do wyboru;

• akceptacji-bardzo zróżnicowany wiąże się z konformizmem akceptujemy zastany porządek;

• usprawiedliwień-usprawiedliwia nasze niepowodzenia;

• rutynizacji-powielamy zastane wzory, normy, zachowania czy mechanizmy.

Funkcje rodziny wg Maslowa:

• fizjologiczna-obowiązek rodziców opieki nad dzieckiem i zapewnienia mu jedzenia, picia, spania;

• bezpieczeństwa-obowiązek zapewnienia dziecku ochrony, obrony i bezpieczeństwa w wymiarze emocjonalnym;

• przynależności-traktowana jako wychowawcza ma charakter więzi, relacji;

• uznania-łączy się z motywacją do dalszej pracy i osiągania sukcesów;

• samorealizacji-możliwość zapewnienia samorealizacji, podnoszeniu poziomu celów;

• wiedzy i rozumienia-powiązana z autorytetem i empatią, dostosowanie się do potrzeb i poziomu dziecka, umiejętność wczucia się w emocje;

• estetyczna-pojawia się element indywidualizmu.

Seryjna monogamia- rozciągnięta na przestrzeni życia seria kolejnych długoterminowych związków cechujących się seksualną wyłącznością,

Dysfunkcje rodziny:

• prokreacyjna-choroba rodzica, świadoma niechęć do powiększania rodziny, gwałt dziecka przez rodzica, dzieci ze związków kazirodczych;

• wychowawczo-socjalizacyjna- wychowanie bezstresowe, gdzie normy wyznacza każdy sobie sam, przekazanie wartości przekraczających możliwości dziecka;

• opiekuńcza-formy zaniedbywania (głodne, brudne, nieubrane, przejedzone dzieci);

• emocjonalno-seksualna- nieumiejętne przekazanie informacji sfery seksualnej;

• ekonomiczna-nie zapewnienie dóbr materialnych, utrzymywanie rodziny przez osoby będące na emeryturze;

• integracyjno-kontrolna- nie spędzanie z dzieckiem odpowiedniej ilości czasu;

• rekreacyjno-towarzyska- nie wypełnianie wolnego czasu dzieciom, nie interesowanie się grupą towarzyską dziecka, obojętność na nie.

Typy moralności:

• społeczna (trzon)-prawo i kościół, normy narzucone;

• indywidualna-każdy ma swoją moralność i ona nasz różnicuje;

• grzecznościowa-uczymy się jej w czasie socjalizacji ma na celu zapewnić nam poprawne relacja z innymi, uczy jak zachowywać się w grupach w pewnych zdarzeniach;

• tabuistyczna-przyjmowanie czegoś bez komentarza, wiąże się z wiarą i zawierzeniem (oddanie się komuś czemuś bezwarunkowo).

Typologia małżeństw: liczba partnerów (monogamiczne, poligamiczne-poligyniczny, poliandryczny); zakres wyboru małżonka (endogamiczne, egzogamiczne); hierarchia prestiżu i władzy (patriarchalne, matriarchalne, egalitarne); dziedziczenie nazwiska, majątku (patrylinearne, matrylinearne); miejsce zamieszkania (patrylokalne, matrylokalne).

Typy organizacyjne rodzin:

1. rodzinę małżeńską (nuklearną)-składa się z męża i żony (czasem 1 rodzica) i ich własnych dzieci (jedno, dwoje);

2. rodzinę poligamiczną-składa się z kilku związków małżeńskich (gł1 mężczyzna z kilkoma kobietami) połączonych w jedną zbiorowość rodzinną;

3. rodzinę poszerzoną (wielopokoleniową)-zw dużą, składa się z 2 lub więcej rodzin nuklearnych podporządkowanych organizacyjnie jednemu kierownictwu rodzinnemu. Pod jednym dachem zamieszkuje kilka pokoleń uznających patriarchalną władzę ojca rodziny;

4. zmodyfikowaną rodzinę poszerzoną-stanowi związek rodzin nuklearnych, będących w stanie częściowej zależności od siebie. Poszczególne rodziny nuklearne zachowują swoją niezależność ekonomiczną; niekiedy są przestrzennie rozproszone co z kolei różni je od klasycznej rodziny poszerzonej. Nie ma tu też hierarchicznej struktury autorytetu.

Agresja-związana jest z czymś co jest nacechowane negatywnie, dzieli się na: komponent biogenny, psychogenny, socjogenny.

Typy agresji biogenne:

• instynkt walki-dla przeżycia egzystencjonalnego, stoi na straży pozycji jaką zajmujemy w grupie, chęć bycia wyróżnionym.

Typy agresji psychogenne:

• przystosowanie się poprzez siłę czyli osobowość autokratyczna-umiejętność oddziaływania, manipulacji, człowiek bezkompromisowy, konserwatywny, nie znosi sprzeciwu, mało elastyczny;

• współzawodnictwo czyli osobowość narcystyczna-musi cały czas z kimś współzawodniczyć, rywalizować, jest prospołeczny;

• agresję czyli osobowość sadystyczna-czerpie przyjemność z wprawiania innych w stan lęku, depresji, osoba dążąca do ról przywódczych, manipuluje strachem, nieprzewidywalny w emocjach, wytwarza presję, czerpie z tego radość;

• bunt czyli osobowość podejrzliwa-negacja zastanych rzeczy, nadmiernie podejrzliwa, wszyscy są podejrzani, jednostka trudno akceptowalna społecznie, społeczeństwo dąży do izolacji takiej osoby, typ destrukcyjny, nie optymistyczny;

• skromność czyli osobowość masochistyczna-społecznie akceptowany, jest osobą zaufaną, ma liczne grono przyjaciół, znajomych, osobowość o elastycznym podejściu do życia, godzenie się z losem, czerpanie radości ze zmian, osoba optymistyczna;

• uległość czyli osobowość zależna-podporządkowuje się komuś bądź czemuś, jest konformistą, nie odpowiada za nic, nie ponosi konsekwencji, ryzyko jest jej obce, w wojsku, zakonach, człowiek nie znoszący zmian;

• współdziałanie czyli osobowość nadmiernie konwencjonalna-osoba która zawsze jest wiceszefem, doskonale wypełnia zadania należące do niej, nie lubi zmian, bazuje na tradycji, orientacja na przyszłość, ograniczone ambicje, uporządkowana, systematyczna;

• odpowiedzialność czyli osobowość hipernormalna-pragnie zbużyć świat i zbudować nowy, neguje wszystko zastane, chce uczestniczyć w życiu społ, przejmuje się wszystkim i wszystkimi, osoby pracujące charytatywnie, ma wieczne poczucie winy.

Typy agresji socjogenne:

• agresja jako zachowanie nawykowe;

• agresja konstruktywna-różnica poglądów, wymiana zdań, informacji;

• agresja jako forma przystosowania społecznego.

Rodzina-to społecznie aprobowany, trwały sposób współżycia jednostek połączonych więzami małżeństwa, pokrewieństwa lub adopcji, na ogół mieszkających pod jednym dachem i współdziałających ze sobą w ramach społecznie akceptowanego (wyznaczonego) podziału ról.

Kulturowo niezmienne cechy rodziny (wg Levi-Strauss'a):

1. składa się z męża i żony, dzieci urodzonych w ich związku tworzących jądro wokół którego skupiają się inni krewni

2. członkowie rodziny związani są wzajemnie

• więziami prawnymi

• prawami i obowiązkami natury gospodarczej, religijnej lub innej

• siecią praw i zakazów seksualnych oraz zmiennym i zróżnicowanym zespołem uczuć takich jak miłość, uznanie, przywiązanie

4 typy definicji rodziny:

1. grupa społeczna-to spontanicznie powstająca grupa pierwotna w której stosunki między członkami są bezpośrednie, bliskie, intymne, o dużym ładunku emocjonalnym. Wyróżnia ją również wspólne zamieszkanie członków, nazwisko, własność oraz istnienie ciągłości biologicznej i wspólnej kultury duchowej.

2. instytucja społeczna-gdzie kładzie się szczególny nacisk na formalne ustanowienie i funkcjonowanie wg określonych norm społecznych w ramach danego systemu kontroli społecznej. Jako instytucja rodzina analizowana jest przez pryzmat jej struktury, zakresu działania, podziału i charakteru ról jej członków a przede wszystkim realizowanych przez nią społecznie określonych funkcji.

3. wspólnota-zbiorowość społeczna której członkowie odczuwają silną więź psychiczną powstałą na podstawie wspólnych przekonań, uczuć, wartości, przynależność do niej pozwala na zaspokojenie szeregu potrzeb a stosunki społeczne opierają się na więziach pokrewieństwa.

4. zbiorowość-rodzina posiada określoną strukturę prawną która gwarantuje jej trwałość oraz określa formalny charakter panujących w niej stosunków, wyznacza prawa i obowiązki poszczególnych jej członków względem siebie i całego społeczeństwa.

Funkcje rodziny-wyspecjalizowane i permanentne działania oraz współdziałania członków rodziny podejmowane w celu zaspokojenia określonych potrzeb tych członków i/lub całego społeczeństwa.

Typologia funkcji rodziny:

• reprodukcyjna;

• socjalizacyjna-wychowanie, wdrożenie wartości, norm;

• opiekuńcza-wzajemna opieka, bezpieczeństwa, realizacja potrzeb;

• emocjonalna-uczy jak posługiwać się uczuciami;

• seksualna-dotyczy dorosłych i powinna zaspokajać ich popędy;

• ekonomiczna-zabezpieczenie pieniężne;

• stratyfikacyjna-urodzenie w danej rodzinie nadaje nam dany status;

• identyfikacyjna-utożsamiamy się z daną grupą;

• integracyjno-kontrolna-kontroluje nasze zachowania;

• rekreacyjno-towarzyska-spędzanie wolnego czasu razem.

Rodzina funkcjonalna-stanowi dla jednostki środowisko zapewniające przetrwanie i rozwój; zaspokaja jej potrzeby; pomaga w zdobywaniu umiejętności i zdolności oraz kształtowaniu społecznie istotnych cech pozwalających na sprawne funkcjonowanie w społeczeństwie; kształtuje ją zgodnie z oczekiwaniami społeczeństwa pomagając w ten sposób stać się jego prawomocnym członkiem.

Rodzina dysfunkcjonalna-to taka w której co najmniej jedna ze społecznie określonych (powierzonych jej) funkcji nie podlega realizacji zgodnie ze społecznie wyznaczonymi wzorami. Dochodzić tutaj może do nieprawidłowości w zaspokajaniu potrzeb jednostek wchodzących w skład rodziny oraz zaburzeń w procesie przekazywania im społecznie określonych norm i wartości co powodować może „upośledzenie” ich funkcjonowania w społeczeństwie.

Źródła przemian współczesnej rodziny:

• teoria I przejścia demograficznego (przejście altruistyczne);

• teoria II przejścia demograficznego (przejście indywidualne) dochodziło do zmian światopoglądowych.

3 reprodukcje:

• prosta-liczba zgonów taka sama jak liczba urodzeń;

• zwężona-więcej zgonów niż urodzeń, nie ma zastępowalności pokoleń;

• rozszerzona-więcej narodzin niż zgonów, następuje rozrost populacji.

Etapy 1 teorii:

• okres przedtranzycyjny-wysoki poziom zgonów i urodzeń;

• okres rozwoju medycyny i świadomości, zmienia się podejście do życia, obniża się poziom umieralności a poziom urodzeń pozostaje na takim samym poziomie jak w etapie 1 powoduje to szybki przyrost naturalny, średnia życia się wydłuża;

• zmniejsza się poziom rodności poprzez motywację egoistyczną bądź altruistyczną (teoria przepływów międzypokoleniowych-), zmienia się podejście do dziecka (koncepcja włoskowatości społecznej-), wydłuża się średnia długość życia;

• okres potranzacyjny-dochodzimy do równowagi gdzie reprodukcja jest prosta, ma charakter oszczędny aby była następowalność wystarczy mała ilość urodzeń.

2 teoria:

• odrzucenie wartości tradycyjnych na rzecz liberalizmu;

• role społeczne nie są już tradycyjne;

• zaczął dominować indywidualizm;

• przejście od rodziny wielopokoleniowej do rodziny nuklearnej;

• związki są partnerskie;

• małżeństwo jest źródłem satysfakcji indywidualnej;

• życie seksualne stało się cechą indywidualną danej jednostki;

• nasilenie dążeń do samorealizacji;

• rodność jest malejąca, nie dochodzi do zastępowalności pokoleń, społ starzeją się, wydłuża się średnia długość życia co powoduje że zmienia się struktura społeczna tych społ oraz ich potrzeby;

• przejście od ery królewskiego dziecka z rodzicami do ery pary królewskiej z dzieckiem;

• przejście od złotego wieku małżeństwa do świtu kohabitacji;

• przejście od zapobiegawczej antykoncepcji do świadomej prokreacji;

• przejście od jednorodnej do wielorakich form rodziny i gospodarstwa domowego;

• przejście od granicy trwania życia wyznaczonej warunkami społeczno-ekonomicznymi do granicy umieralności biologicznej;

• przejście od wysyłania do przyjmowania imigrantów.

Cechy tradycyjnej śląskiej rodziny:

• głową rodziny jest mężczyzna;

• kościół, dzieci i kuchnia to cele kobity;

• cykl życia rodziny i jej funkcjonowanie wyznaczała religia;

• szacunek dla starszych.

Cechy tradycyjnej rodziny i nietradycyjne alternatywy:

• prawnie zawarte małżeństwo-niezamężna kohabitacja, nigdy niezamężne osoby żyjące samotnie;

• posiadanie dzieci-dobrowolna bezdzietność;

• dwoje rodziców-samotne rodzicielstwo;

• trwałość-rozwód, powtórny związek (rodziny rekonstruowane);

• mężczyzna utrzymuje rodzinę, posiada autorytet-praca zawodowa obojga małżonków, małżeństwa rozdzielone z powodu pracy;

• wyłączność seksualna-pozamałżeńskie związki;

• heteroseksualność-związki osób tej samej płci;

• gospodarstwo dwóch dorosłych osób-gospodarstwa wielu dorosłych (komuny, wspólnoty).

Cechy małżeństwa:

• struktura późniejsza w odniesieniu do kohabitacji;

• związek formalny (prawnie usankcjonowany);

• kulturowo i prawnie określone cechy kandydatów mogących wchodzić w związki małżeńskie;

• publiczne wyznaczenie momentu rozpoczęcia wspólnego życia partnerów (ceremonia zaślubin);

• kontraktowy charakter związku;

• ściśle określony zestaw oczekiwań społ;

• formalna i nieformalna kontrola społ;

• zajmowanie wyznaczonego miejsca w hierarchii społ;

• społ oczekiwanie trwałości związku;

• konieczność prawnego uznania zakończenia związku (rozwód).

Cechy kohabitacji:

• struktura pierwotniejsza w odniesieniu do małżeństwa;

• związek nieformalny (brak prawnego usankcjonowania);

• brak kulturowo i prawnie określonych cech kandydatów mogących wchodzić w związki kohabitacyjne;

• brak publicznego wyznaczenia momentu rozpoczęcia wspólnego życia partnerów;

• niekontraktowy charakter związku;

• brak ściśle określonych oczekiwań społ;

• brak lub znaczne ograniczenie kontroli społ;

• brak wyznaczonego miejsca w hierarchii społ;

• brak społ oczekiwań trwałości związku;

• zakończenie związku zależne jedynie od woli partnerów.

Kohabitacja-związek uczuciowo-intymny opierający się na współzamieszkiwaniu, prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego.

Konkubinat-związek uczuciowo-intymny nie obejmujący współzamieszkiwania.

Cechy/warunki kandydatów mogących wchodzić w związek małżeński:

• pełnoletniość którą każde społ sobie określa;

• przeciwność płci;

• stan wolny;

• zdrowi psychicznie.

Warunki ceremonii zaślubin:

• obecność gości jest dowodem na to że społ akceptuje to że chcemy wstąpić w związek małżeński oraz że spełniliśmy społeczne warunki;

• obecność urzędnika czy kapłana potwierdzają że państwo czy nasza wspólnota wyznaniowa akceptują naszą chęć wstąpienia w związek małżeński oraz to że spełniliśmy wszystkie warunki które oni określają i mamy prawo aby móc wstąpić w związek małżeński;

Cechy alternatywne i nazwa alternatywy:

• określona organizacja i forma funkcjonowania zalegalizowanego związku-dinks, rodzina nomadyczna, rodzina rekonstruowana;

• brak legalizacji związku-kohabitacja heteroseksualna, kohabitacja homoseksualna;

• brak obojga partnerów, rodziców lub brak wyodrębnionego związku dwóch osób-single i samotni rodzice, kółka przyjacielskie.

Dinks-nazwa z angielskiego oznaczająca podwójny dochód żadnych dzieci, małżeństwa z cechą intencjonalnej bezdzietności, świadoma rezygnacja z prokreacji na rzecz rozwoju życia zawodowego.

Rodzina nomadyczna- częsta zmiana miejsca zamieszkania, przemieszcza się cała rodzina albo tylko wybrane osoby z rodziny się przemieszczają w celu lepszego zarobku.

Rodzina rekonstruowana-powstaje w wyniku połączenia dwóch partnerów z których przynajmniej jeden z nich wprowadza do związku swoje dziecko lub dzieci z wcześniejszego związku bądź związków.

Obieralne koligacje rodzinne- wybieramy sobie członków rodziny których uznajemy emocjonalnie.

Single-osoby mające ok. 30 lat, żyjące w pojedynkę, osiągnęły wysoką pozycję społ, karierze poświęciły życie, są zadowolone z życia.

Samotni rodzice-osoby które utraciły partnera w wyniku śmierci, wychowują dziecko swoje lub adoptowane.

Kółka przyjacielskie-dot studentów studiujących poza miejscem zamieszkania, przeważnie rówieśnicy, kontakty poza formalne, związki między nimi są bardziej uczuciowe niż z rodziną.

Squatersi-osoby które mieszkają w pustostanach, są w wieku 18-25, najczęściej antyglobaliści, jest to ruch ideologiczny, nie pracują, ograniczają swój formalny charakter w społ.

Katolicki model rodziny:

• celem powołania rodziny jest prokreacja;

• małżeństwo jest tworem boskim nie ludzkim;

• małżeństwo jest nierozerwalne i ludzie nie mają prawa go zakończyć;

• naturalny podział płciowy;

• wyższość małżeństwa sakralnego nad cywilnym;

• równorzędność elementów prokreacji, współżycia , miłości małżeńskiej;

• odrzucenie środków antykoncepcyjnych;

• świadome rodzicielstwo-planowanie rodziny na podstawie znajomości swojego organizmu;

• odrzuca wszelką aborcję;

• małżeństwo jest jedyną instytucją w jakiej można współżyć;

• w małżeństwie jest wierność i wyłączność;

• akt pozamałżeński to cudzołóstwo.

Laicki model rodziny:

• małżeństwo opiera się na miłości wolnej od ekonomicznych i prawniczych ograniczeń;

• uznają rozwód bezwzględny który traktowany jest jako dobrodziejstwo;

• kobiety mogą jednocześnie rozwijać karierę i wychowywać dziecko;

• dobro małżonków jest podporządkowane dobru dzieci;

• uznawalność środków antykoncepcyjnych;

• małżeństwo musi mieć charakter monogamiczny;

• musi być podział płciowy;

• małżeństwo ma charakter świecki, ludzie go powołują;

• wolność sumienia i wyznania;

• zakłada trwałość.

Przemoc-zamierzone użycie siły fizycznej lub władzy rzeczywistej lub w postaci groźby przeciwko innej osobie które powoduje wysokie prawdopodobieństwo spowodowania urazu, śmierci, szkody psychicznej, zaburzenia rozwoju lub pozbawienia istotnych dóbr.

Kryteria przemocy:

• intencjonalność-celowe, zamierzone wymierzenie sprawiedliwej kary, element wychowawczy;

• asymetria sił-przeważnie to mężczyźni stosują przemoc ale kobiety również tylko w mniejszej skali, jest to siła fizyczna ale też często psychiczna, przewaga emocjonalna i intelektualna;

• naruszenie praw i dóbr-pozbawienie podstawowych praw (nietykalności cielesnej, kwestia zaniedbywania obowiązków wobec rodziny, zakazy kontaktów z rodziną, wykonywania pracy, naruszenie tajemnicy korespondencji);

• cierpienie i powstałe szkody-szkody fizyczne i psychiczne ofiar (depresje, obniżenie własnej wartości, poczucie zagubienia).

Formy i rodzaje przemocy:

• fizyczna-jej skutki są widoczne na ciele;

• psychiczna-jej skutków nie widać, trudna do udowodnienia, udowodnić można na podstawie diagnozy specjalisty;

• seksualna;

• zaniedbanie;

• materialna/ekonomiczna-pozbawienie środków do życia, ograniczenie do wspólnych finansów, pozbawienie miejsca zamieszkania, wydzielanie pewnej kwoty;

• gorąca-przemoc nagła, impulsywna, pełna krzyku i agresji, nie przemyślana;

• chłodna-przemyślana, zaplanowana, brak gwałtownych emocji, jasno określony cel.

Cykl przemocy:

• faza narastania napięcia-w relacjach między ofiarą a agresorem pojawia się napięcie, negatywne relacje, dochodzi do zaburzenia relacji, w agresorze narasta agresja, dla ofiary jest to nowa sytuacja, stara się ją łagodzić, nie przewiduje że może dojść do agresji;

• faza wybuchu-dochodzi do rozładowania napięcia u agresora, silna awantura, agresor atakuje ofiarę, faza ta jest krótka, nagła, szybko się zaczyna i kończy, bezpośredni atak, ofiara przeżywa szok, zaskoczenie że została zaatakowana, bodźcem może być wszystko, po ataku następuje wyciszenie;

• faza miodowego miesiąca-agresor zdaje sobie sprawę z tego co zrobił, sam jest zaskoczony swoją postawą, ma świadomość że posuną się za daleko i mogą mu grozić sankcje, pojawiają się wyrzuty sumienia, szczere żałowanie za czyny, obietnice, ofiary dają wiarę tym obietnicom.

Przemoc a postawy społ:

• to był jednorazowy incydent który się nie powtórzy;

• przemoc w rodzinie to sprawa rodzinna i nikt nie powinien się wtrącać;

• gdyby ofiara przemocy naprawdę cierpiała odeszłaby od sprawcy;

• sprawcy przemocy to osoby chore psychiczne;

• jeśli ktoś jest bity to znaczy że na to zasłużył;

• gdyby ofiara bardziej się starała nie dochodziłoby do przemocy;

• przyczyną przemocy w rodzinie jest alkohol.

Czynniki sprzyjające przemocy:

• normy społ i kulturowe;

• dziedziczenie wzorca przemocy z rodziny pochodzenia;

• uzależnienie/nadużywanie alkoholu;

• środowisko i stres społ.

Cechy sprawców przemocy:

• traumatyczne zdarzenia z dzieciństwa;

• brak akceptacji i właściwych kontaktów z najbliższymi;

• częste wzory agresywnego zachowania w rodzinie i środowisku;

• potrzeba dominacji i wywierania wpływu;

• zaburzenia psychopatyczne;

• brak empatii;

• niska wrażliwość;

• niskie poczucie wartości;

• łatwość przeżywania gniewu i złości.

Manipulacje agresora w stronę ofiary:

• próby przekonania wszystkich że przemoc to wypadek, zbieg nieszczęśliwych okoliczności i wydarzeń , że to nie był jego wina;

• bagatelizowanie sytuacji do której doszło i skutków przemocy;

• przedstawianie swojego zachowania jako uzasadnionego wymierzenia zasłużonej kary;

• odwoływanie się do wyższych racji i argumenty że w ten sposób wyraża troskę o dom, rodzinę itp.

Przyczyny pozostawania w związkach opartych na przemocy:

• uwarunkowania kulturowo-religijne;

• uwarunkowania środowiskowe;

• rzeczywista zależność finansowa od osoby stosującej przemoc;

• własne doświadczenia, nie wiedza;

• miłość do sprawcy;

• wiara w to ze będzie lepiej;

• wstyd;

• strach przed sprawcą.

Mechanizmy przemocy:

• zjawisko prania mózgu-wmawianie ofierze że jest zależna, nie ma praw, jest słaba, sama sobie nie poradzi, oddziaływanie na ofiarę tak aby zachowywała się tak jak chce agresor: izolacja-ograniczanie kontaktów interpersonalnych z innymi ludźmi nawet najbliższymi, poniżanie i degradacja-wmawianie ofierze że jest nic nieznacząca, monopolizacja uwagi-ofiara całą swoją uwagę skupia na agresorze ciągle o nim myśli i robi wszystko po jego myśli, doprowadzenie do wyczerpania fizycznego czy psychicznego, wywoływanie lęku i depresji, stosowanie systemu nagród i kar-ofiara nie jest w stanie przewidzieć za co będzie ukarana a za co nagrodzona;

• syndrom wyuczonej bezradności-występuje po nieudanych próbach szukania pomocy, poczucie niemocy, bezradności;

• zespół stresu pourazowego PTSD-nawracające uczucia lęku i strachu, przewidywanie sytuacji, konsekwencji, zaburzenia snu, moczenie nocne;

• syndrom sztokholmski-w sytuacji jednostronnej zależności następuje więź, uczucie wdzięczności dla agresora za odstąpienie od agresji;

• proces wiktymizacji-proces u ofiary, zaczyna ona wmawiać sobie że to wszystko jej wina, jest to moment zwycięstwa agresora nad ofiarą gdyż ona całkowicie już podporządkowuje się.

Minimum socjalne-koszyk dóbr i usług który uwzględnia elementy niezbędne do normalnego funkcjonowania człowieka w społ czyli odnosi się do zaspokojenia nie tylko potrzeb egzystencjalnych lecz także społecznych.

Minimum egzystencji (ubóstwo absolutne)-koszyk dóbr i usług niezbędnych do zaspokojenia wyłącznie najbardziej podstawowych potrzeb czyli do przeżycia jednostki są to potrzeby których zaspokojenie nie może być odłożone w czasie jeżeli dochodzi do konsumpcji niższej niż te minimum to dochodzi do wyniszczenia organizmu.

Ubóstwo ustawowe (urzędowe, oficjalne)-taki poziom dochodów który przez ustawodawcę został określony za uprawniający do ubiegania się o wsparcie ze strony instytucji pomocy społecznej.

Ubóstwo relatywne (względne)-uwzględnia specyfikę danego społeczeństwa i właściwe mu uwarunkowane społecznie i kulturowo potrzeby i sposoby ich zaspokajania, mierzone jest na podstawie odsetka od średnich wydatków lub dochodów ogółu gospodarstw domowych.

Ubóstwo subiektywne-wyznaczane jest na podstawie opinii członków społeczeństwa na temat ich poziomu życia i dochodów, za subiektywnie biedne uważa się zazwyczaj rodziny które uzyskują dochody niższe niż przeciętne dochody wskazane przez respondentów jako ledwie wystarczające na pokrycie niezbędnych potrzeb.

Cechy ubóstwa:

• głębokość-poziom doznawanych deprywacji czyli wyrażony ilościowo stopień w jakim biedni są biedni;

• temporalność-czas pozostawania w ubóstwie (przejściowe, krótkotrwałe, przedłużające się, utrwalone).

Koncepcja kultury ubóstwa-biednych na całym świecie charakteryzują pewne wspólne cechy czyli kultura ubóstwa, jest to pewien sposób życia ukształtowany w warunkach niedoborów ekonomicznych, to pewien wzorzec życiowy przekazywany z pokolenia na pokolenie, pewien sposób życia szczególnie niezmienny i trwały przekazywany i odtwarzany przez kolejne generacje w ramach rodziny, na ten sposób życia składają się czynniki: biologiczny (wielodzietność, wysoka śmiertelność niemowląt, niska przeciętna długość życia), ekonomiczne (praca nie wymagająca kwalifikacji, praca kobiet i dzieci, chroniczni brak gotówki, pożyczenie, zastawianie i kupowanie rzeczy używanych), psychologiczno-społeczne (alkoholizm, przemoc domowa, poczucie fatalizmu, życie z dnia na dzień), kulturowe (brak uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej, brak związków z instytucjami szerszego społeczeństwa, dominująca rola rodziny).

Elementy koncepcji wykluczenia:

• sytuacja wykluczająca-splot czynników czy warunków wykluczających;

• jednostka wykluczająca-społeczeństwo lub grupa;

• jednostka wykluczana-osoba lub grupa znajdujące się w sytuacji wykluczającej;

• element wykluczenia-cecha osobista.

Obszary wykluczenia:

• uczestnictwo w życiu społ i zbiorowym;

• może dot dostępu do określonych dóbr i usług instytucji;

• ubóstwo i deprywacja-obniżenie pozycji społ);

• brak dostępu do praw socjalnych.

Typy wykluczenia:

• ekonomiczne;

• socjalne;

• polityczne;

• kulturowe.

Wykluczenie społ-brak lub ograniczenie uczestnictwa, wpływania i korzystania jednostki lub grupy z podstawowych dóbr publicznych szeroko rozumianych instytucji społ oraz rynków które powinny być dostępne dla wszystkich członków danego społ.

Aborcja-usunięcie ciąży, termin medyczny i potoczny stosowany w przypadku zamierzonego przedwczesnego zakończenia ciąży w wyniku interwencji zewnętrznej w efekcie dochodzi do śmierci zarodka lub płodu.

Poronienie-samoistne, przedwczesne zakończenie ciąży trwającej krócej niż 22 tygodnie wskutek wydalenia obumarłego zarodka lub płodu.

Poród przedwczesny-poród następujący po 22 ale przed końcem 37 tyg ciąży.

Aborcja menstruacyjna (subkliniczna)- samoistnie zakończenie ciąży jeszcze przed zakończeniem pierwszego trymestru ciąży jeszcze przed wystąpieniem opóźnionej miesiączki, ciąża nie była jeszcze zdiagnozowana kobieta traci więc dziecko nie mając nawet świadomości jego istnienia.

Przyczyny aborcji:

• medyczne;

• ekonomiczne;

• gwałt;

• społeczne.

Przyczyny poronienia:

• wady wrodzone;

• wypadki;

• nieznane.

W Polsce można dokonać aborcji gdy:

• zagrożenie życia;

• gwałt;

• wady wrodzone dziecka;

Klauzula sumienia- regulacja prawna zgodnie z którą lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem.

Stanowiska wobec przerywania ciąży:

• konserwatywne-całkowity zakaz ciąży bez względu na przyczynę jej powstania, od momentu poczęcia jest to życie, aborcja jest morderstwem, kwestia religijności;

• umiarkowane-aborcja dopuszczalna tylko w początkowym stadium ciąży, przerywanie ciąży jest złe ale istnieją przyczyny dla których można ją przerwać, prawo powinno chronić płód i kobietę ale kobieta jest osobą nadrzędną, zakazywanie aborcji nic nie daje, duży nacisk na profilaktykę, podnoszenia świadomości społecznej, uznają 4 sytuacje dla których można poddać się aborcji: zagrożenie życia lub zdrowia kobiety, wady wrodzone płodu, ciąża pochodząca z przestępstwa, zła sytuacja bytowe kobiety i jej rodziny;

• liberalne-zakłada że aborcja powinna pozostawać w gestii kobiety, nie powinny być wyznaczane przyczyny dla których można tego dokonać, płód nie jest człowiekiem póki jest w ciele kobiety, żadna instytucja nie powinna tego oceniać, ludźmi stajemy się wtedy kiedy funkcjonujemy poza organizmem kobiety.

Nasciturus-dziecko poczęte ale jeszcze nie narodzone, termin prawny odnoszący się do płodu nadając mu osobowość prawną, od 24 tyg.

Ochrona praw dla płodu:

• bezpośredni-kiedy odwołują się bezpośrednio do płodu;

• pośredni-kiedy prawa odnoszą się do osób otaczających go tzn do matki.

Zasada potencjalności-jeżeli X posiada strukturę genetyczną ludzką to ma prawo do życia.

Prokreacja:

• naturalna;

• sztuczna:

• zapłodnienie homologiczne-w obrębie związku,

• heterologiczne-jeden z elementów jest pożyczony,

• mieszane-dwa rodzaje nasienia od dawcy i partnera.

Surogatki-matki zastępcze

---