1. Z glicyny i alaniny utwórz dipeptyd i wskaż wiązanie peptydowe.

glicyna + alanina = dipeptyd (gly-ala)

CH2(NH2)-COOH + CH3-CH(NH2)-COOH = CH2(NH2)-CONH-CH(CH3)-COOH +H2O

Wiązanie -CONH- to wiązanie peptydowe

glicyno-alanina

2. Napisz wzory 2 aminokwasów siarkowych.

a) cysteina-C₃H₇NO₂S

b) metionina-C₅H₁₁NO₂S

3. Co to są aminokwasy egzogenne? Podaj wzór jednego z nich.

Aminokwasy egzogenne - aminokwasy, których organizm nie może syntetyzować samodzielnie, więc muszą być dostarczane w pożywieniu,. Aminokwasy egzogenne dla dorosłego człowieka, to :np. fenyloalanina

- fenyloalanina wzór sumaryczny C₉H₁₁NO₂

4. Co to są aminokwasy endogenne? Podaj wzór jednego z nich.

Aminokwasy endogenne - aminokwasy, które organizm może syntetyzować samodzielnie,

Aminokwasy endogenne u człowieka, to inaczej AMINOKWASY BIOGENNE

- alanina wzór sumaryczny: C₃H₇NO₂

5. Podaj definicje: oligopeptydy, polipeptyd.

Oligopeptydy-krótkie peptydy, które zbudowane są z 2 lub kilkunastu reszt aminokwasowych połączonych wiązaniami peptydowymi. Mogą być izolowane ze źródeł naturalnych.

Polipeptydy(białka)-zawieraja ponad 100 reszt aminokwasowych, połączonych wiązaniami peptydowymi. Są elementem metabolizmu i struktury komórek, tkanek, narządów.

6. Funkcje glutationu. Z jakich aminokwasów jest zbudowany?

Glutation-organiczny związek chem., który zbudowany jest z reszt aminokwasowych kwasu glutaminowego, cysteiny, glicyny.

FUNKCJA:

-usuwa z organizmu związki azotowe i toksyny

-neutralizuje wolne rodniki w wątrobie

-przeciwutleniacz

-rozmnaża limfocyty

-substancja odtruwająca

7. Wymień peptydy o funkcji hormonów i antybiotyków - opisz jeden z nich.

Insulina-hormon trzustki, który zbudowany jest z 2 łańcuchów aminokwasowych połączonych 2 mostkami. Zmniejsza stężenie glukozy we krwi, przyspiesza przemianę glukozy w mięśniach, wpływa na biosyntezę białek.

HORMONY:

- wazopresyna

- oksytocyna

- adenokortykotropina

- insulina

ANTYBIOTYKI:

- glamicydyna

- polimyksyna

- aktynomycyna

8. Wymień i opisz struktury białkowe.

• STRUKTURA I-RZĘDOWA - określona jest przez sekwencje aminokwasów w łańcuchu białkowym, struktura ta utrwalana jest wyłącznie wiązaniem peptydowym

• STRUKTURA II-RZĘDOWA - jest ułożona przestrzennie, regularnie (struktura pofałdowanej kartki). Ma liczne wiązania wodorowe, które są bardzo słabe, lecz ze względu na ich ilość są zdolne do utrwalenia jego struktury.

• STRUKTURA III-RZĘDOWA - połączenie spontaniczne kilku rzędów łańcuchów białkowych. Oprócz wiązań peptydowych i wodorowych posiada także inne wiązania np. estrowe, jonowe

• STRUKTURA IV-RZĘDOWA - zbudowana z kilku łańcuchów polipeptydowych, lecz w odróżnieniu od poprzednich struktur ma w swojej budowie część która nie jest częścią białka.

9. Opisz konformacje α-heliksu i β-pasmowej.

a) alfa-helisy- struktura 2-rzedowa, która występuje powszechnie w białkach globalnych. Wiązania peptydowe układają się spiralnie. Powstaje cylindryczna struktura utworzona z szkieletu polipeptydowego, gdzie na boki wychodzą łańcuchy boczne aminokwasów.

b) beta-pasmowa- struktura 2-rzędowa, jest rozciągnięta. Wiązania wodorowe powstają tylko miedzy różnymi rejonami tego samego polipeptydu, które równolegle przylegają do siebie lub miedzy odrębnymi polipeptydami.

10. Co to jest punkt izoelektryczny?

• to taka wartość pH, przy której wszystkie ładunki zawarte w cząsteczce równoważą się i wtedy jej sumaryczny ładunek jest równy zeru

11. Co to jest jon obojnaczy?

• cząsteczka, która  zawiera równą liczbę grup zjonizowanych o przeciwnych ładunkach, sama nie jest naładowana dodatnio ani ujemnie.

12. Na czym polega denaturacja? Co to jest denaturacja?

• jest to pozbawienie substancji jej naturalnych właściwości.

• przemiana związana ze zniszczeniem wtórnej struktury białek pod wpływem czynników fizycznych ( np. podwyższona temp., napromieniowanie, znaczne zmiany pH) oraz chemicznych (stężony mocznik, kwasy aromatyczne, detergenty, jony metali ciężkich). Podczas denudacji niszczone są wiązania wodorowe. Jest procesem nieodwracalnym.

13. Wymień białka złożone.

- fosfoproteidy

- glikoproteidy

- chromoproteidy

- nukleoproteidy

- lipopropeidy

- hemoproteidy

14. Wymień białka proste.

b) Białka globularne (kuliste)

- histony

- albuminy

- globuliny

- prolaminy

- gluteliny

c) Białka fibrylarne ( włókienkowe)

- skleroproteiny

15. Scharakteryzuj białka tkanki mięśniowej.

Tkanka mięśniowa zawiera średnio 20% białek. Białko tkanki mięśniowej dzieli się na trzy grupy:

• białka sarkoplazmy ( mioglobina)

• białka miofibryli (głównie miozyna i aktyna)

• białka stromy

Podstawowymi białkami kurczliwymi mięśni są miozyna i aktywa ( stanowią do 50 % białek mięsa).

- miozyna - wchodzi w skład kurczliwych włókien grubych mięśnia. Energia uzyskiwana z tej hydrolizy jest zamieniana częściowo w ciepło, a głównie w energię mechaniczną, umożliwiającą pracę mięśnia.

- aktyna- wchodzi w skład kurczliwych włókien ciękich mięśnia Jest ona podstawowym elementem włókien mięśniowych, wykazujących własności kurczliwe.

- mioglobina - rola jej polega na tworzeniu pewnej rezerwy tlenowej, koniecznej w przypadku zahamowania dopływu tlenu do tkanki, ma zdolność wiązania tlenu

16. Scharakteryzuj białka tkanki okrywającej, podporowej i łącznej.

W największych ilościach występują białka keratyny, kolagenu i elastyny. Charakteryzują się one dużą odpornością na działanie czynników chemicznych, małą rozpuszczalnością i reaktywnością.

- keratyna- (rogi, paznokcie, kopyta, wełna, pióro) w związku z dużą zawartością cysteiny w składzie, występują liczne wiązania disiarczkowe. Poszczególne spirale tego białka są dodatkowo wzajemnie skręcone na kształt liny okrętowej. Charakteryzują się znaczną wytrzymałością mechaniczną.

- kolagen- (ścięgna). Struktura utrwalona jest licznymi wiązaniami wodorowymi. Jest nierozpuszczalny w wodzie.

- elastyna- (ścięgna, wiązadła i ściany większych naczyń krwionośnych) podatna na rozciąganie, natychmiast wraca do poprzednich rozmiarów

17. Scharakteryzuj białka mleka.

Wśród nich wyróżnia się:

a) kazeinę ( 76- 86%)

b) albuminę mleka (9- 18%)

c) globulinę mleczną (1,4- 3,1%)

KAZEINA - Kazeina jest najważniejszym białkiem mleka. Stanowi ona około ¾ ogólnej ilości białek mleka. Kazeina jest białkiem najbardziej przydatnym jako materiał budulcowy do syntezy hemoglobiny i białek osocza krwi. Po spożyciu mleka kazeina tworzy w żołądku skrzep, który jest bardziej podatny na działanie enzymów trawiennych niż, np.: białka w produktach mięsnych.

18. Na czym polega amfoteryczny charakter białek?

• maja jednocześnie właściwości kwasów i zasad. Wynika to ze zdolności do dysocjacji zarówno grup karboksylowych jak i aminowych

19. Wzory łańcuchowe glukozy i fruktozy - zaznacz grupy aldehydową i ketonową.

Glukoza i fruktoza mają ten sam wzór sumaryczny - C₆H₁₂O₆ - ale różny wzór strukturalny.

20. Napisz wzór laktozy. Czy posiada właściwości redukujące? Dlaczego?

Ma właściwości redukujące, bo w roztworach wodnych niektóre pierścienie otwierają się dając formę łańcuchową, zawierające grupę aldehydową.

sumaryczny wzór: C₁₂H₂₂O₁₁.

21. Napisz wzór sacharozy? Czy posiada właściwości redukujące? Dlaczego?

Sacharoza nie wykazuje właściwości redukujących ze względu na „zablokowanie” grupy aldehydowej glukozy wiązaniem glikozydowym.

sumaryczny wzór: C₁₂H₂₂O₁₁.

22. Opisz budowę funkcje i występowanie skrobi.

BUDOWA:

- zbudowana z reszt glukozy połączonych wiązaniami glikozydowymi

SKŁADNIKI SKROBII:

- amylozy - proste, zwinięte spiralnie łańcuchy

- amylopektyny - silnie rozgałęzione łańcuchy

FUNKCJA:

- materiał zapasowy

- źródło budulca struktur komórkowych

- zapobiega zakłuwaniu równowagi osmotycznej w komórce

- bierze udział we wzroście korzeni

WYSTEPOWANIE:

- występuje głównie w nasionach i owocach

- w łodygach i pniach roślin liściastych

23. Co to są polisacharydy kwaśne - wymień je?

- hemicelulozy

- śluzy

- gumy

- pektyny

24. Opisz budowę funkcje i występowanie glikogenu.

BUDOWA:

- wielocukier, jego cząsteczki zbudowane SA z połączonych ok. 100 000 reszt D-glukozy

- składa się z cząsteczek glukozy połączonych w silnie rozgałęzione łańcuchy.

FANKCJA:

- źródło energii w przemianach beztlenowych

- stanowi rezerwę cukrową na wypadek spadku w organizmie

WYSTĘPOWANIE:

- w wątrobie i mięśniach, w małych ilościach występuję w grzybach i drożdżach

25. Napisz dowolną reakcję zmydlania.

26. Co to jest liczba kwasowa i do czego jest wykorzystywana?

Liczba kwasowa (LK) - ilość miligramów wodorotlenku potasowego, niezbędnego do zobojętnienia kwaśnych składników jednego grama próbki.

ZNACZENIE:

- posiada znaczenie przy ocenie tłuszczów jadalnych

- jest istotnym parametrem olejów napędowych

- w analizie żywności liczba kwasowa jest wskaźnikiem stopnia hydrolizy tłuszczu

27. Co to jest liczba jodowa?

Liczba jodowa - stosowany w analizie chem. wskaźnik stopnia nienasycenia substancji org., gł. tłuszczów i olejów; liczba gramów jodu przyłączającego się do 100 g badanej substancji.

28. Funkcja cholesterolu (dobrego i złego)

• LDL „zły cholesterol” - lipoproteiny o niskiej gestości.

Powodują podwyższenie cholesterolu we krwi przez jego transport z watroby do tkanek - dlatego przyspieszają rozwój miażdżycy. Podwyższają poziom cholesterolu LDL. Ta forma osadza się na ścianach tętnic prowadząc do chorób.

• HDL „dobry cholesterol” - lipoproteiny o wysokiej gęstości

Powoduje obniżenie całkowitego poziomu cholesterolu we krwi przez jego transport do wątroby, skąd jest wydalany, dlatego działa korzystnie, hamując rozwój miażdżycy. HDL zabiera zbędny cholesterol i przenosi go z powrotem do wątroby, żeby został przetworzony przez organizm. Usuwa cholesterol zalegający w tętnicach,

29. Co to są kwasy tłuszczowe nienasycone - wymień jeden z nich.

Nienasycone kwasy tłuszczowe - składniki potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, są to kwasy tłuszczowe zawierające wiązania podwójne. Są one z reguły bezbarwnymi cieczami.
Na przykład:
- kwas oleopalmitynowy
- kwas oleinowy
- kwas erukowy
- kwas nerwonowy

30. Funkcje lipidów w żywych komórkach.

- pełnią funkcję budulcową

- służą jako wydajne źródło energii

- wykorzystywane są w wielu procesach komórkowych (np. transport przez błonę komórkową)

31. Na czym polega utwardzanie tłuszczów? Do czego wykorzystujemy w praktyce ten proces?

Utwardzanie tłuszczów polega na addycji wodoru do wiązań podwójnych (→ uwodornienie) występujących w resztach kwasowych tłuszczu nienasyconego, wobecności katalizatora niklowego. Reakcja utwardzania tłuszczów jest przeprowadzana z uwagi na większą wygodę posługiwania się tłuszczami stałymi w życiu codziennym, np. podczas gotowania, w technice. Metoda ta jest stosowana między innymi w procesie produkcji margaryny.

---