21.02.2007 r.

POLITYKA I EDUKACJA - NOWE WYZWANIA I ZADANIA WYCHOWANIA INTERKULTUROWEGO

Teoria i praktyka edukacji wielokulturowej oraz edukacji międzykulturowej pozostawały i pozostają pod silnym wpływem wydarzeń politycznych, przemian społecznych oraz gospodarczych.

Wydarzenia polityczne i zmiany gospodarcze sprzyjały dążeniom emancypacyjnym, tendencjom wolnościowym.

Przemiany ustrojowe w państwach Europy Środkowej i Wschodniej stworzyły warunki do podjęcia starań o integracje znacznej części organizmów państwowych całego kontynentu.

W tym kontekście wzrasta ranga edukacji, w tym edukacji wielokulturowej i/lub międzykulturowej.

W edukacji spostrzega się ważny czynnik konsolidacji państw i społeczeństw europejskich.

Jednocześnie widzi się w oświacie realną możliwość zachowania kultur narodowych, narodowych tożsamości. Podkreśla się to w wielu raportach i dokumentach międzynarodowych. Takie stanowisko przedstawiane jest m.in. w raporcie Komisji Unii Europejskiej tzw. raporcie Delorsa.

Polityka zazwyczaj nastawiana była na sprzyjanie procesom asymilacyjnym, czasem (jak np. w USA) na tworzenie kulturowego „tygla”. Rzadko podejmowane są działania na rzecz kreowania rzeczywistego pluralizmu kulturowego.

Proces zbliżania się grup i ich kultur zależy od podstaw wszystkich tych grup. I w tym przypadku edukację międzykulturową wspierać powinny nowe ideologie i strategie życia zainteresowanych grup.

Przesłanie edukacji międzykulturowej i starania jej zwolenników są niezmiernie ważne i potrzebne. Przybliżają one wizje europejskiego społeczeństwa i współpracy. Spełnienie się tej wizji wymaga współdziałania wszystkich liczących się sił społecznych.

Polityka społeczno-kulturalna i oświatowa a edukacja międzykulturowa

Poszukiwanie relacji między polityką społeczną, kulturalną i oświatową - a edukacją międzykulturową wymaga uwzględnienia różnych płaszczyzn wzajemnych związków.

Sprzyjające warunki prawne do prowadzenia edukacji wielokulturowej i międzykulturowej stwarzają międzynarodowe konwencje o prawach człowieka, ale ponadto: Konwencja Ramowa o Ochronie Mniejszości Narodowych ( z 1985 r.) Europejska Karta Języków Regionalnych i Mniejszościowych.

Chociaż państwa europejskie przyjęły jako standard równość praw wszystkich obywateli państw UE, respektowanie praw mniejszości, możliwość rozwijania własnej kultury i oświaty przez grupy narodowościowe i etniczne, to zakres i sposób wypełniania przez poszczególne państwa zobowiązań, korzystanie z prawnych możliwości przez różne grupy mniejszościowe są jednak odmienne.

Dotychczasowe doświadczenia świadczą o różnych, swoistych modelach uprawiania polityki wobec społeczności mniejszościowych - autochtonicznych i napływowych.

Instrumentami polityki są nakłady finansowe, administracyjne - organizacyjne, uwarunkowania tworzenia i funkcjonowania instytucji kulturalnych i oświatowych, lokalne rozstrzygnięcie dotyczące zasad współistnienia lub współdziałania różnych grup (asymilacji, izolacji, rotacji, integracji).

Pozytywnym przykładem jednolitych oddziaływań polityki i mediów są zmiany w społecznym postrzeganiu stosunku do Niemiec i Niemców.

Wzmocnieniu uległ tradycyjnie przychylny stosunek do USA.

Natomiast z różnych względów dominuje niekorzystna wizja medialna paru sąsiadów Polski - Białorusi i Rosji.

Możliwości te są jednak różne i różne są potrzeby rozmaitych grup narodowościowych, etnicznych, wyznaniowych. Sprawia to, że w rozmaitych odmianach dominuje edukacja wielokulturowa.

Istnienie obok siebie grup różnych narodowości, kultur, religii czy wyznań stało się czymś naturalnym, nawet pożądanym………….

Przyczyny obcości:

• ekonomiczne, społeczne, kulturowe, osobowościowe, edukacyjne

• wychowanie w wielu krajach Europy nie służy integracji z grupami większościowymi

• świadczą o tym liczne przykłady wychowania w latynoamerykańskich, murzyńskich, włoskich, czy polskich dzielnicach „gettach” w USA, tureckich dzielnicach w miastach w Niemczech, w dzielnicach zamieszkałych przez ludność pochodzenia azjatyckiego, afrykańskiego, ludność wyznającą islam

• utrzymują się i pogłębiają podziały

• stratyfikacja społeczna rodzi konflikty

• rodzą się patologie

• szkodliwe ideologie

• groźne odmiany polityki - powstające wśród „naznaczonych” i „wykluczonych”

• bycie „obok” ze stygmatyzującymi skutkami oraz pozorami równości nie przynosi pozytywnych zmian

Działania Kongresu Polaków na rzecz utrzymania stanu posiadania szkolnictwa polskiego na Zaolziu.

28.02.2007

KIERUNKI POLITYKI EDUKACYJNEJ W SPOŁECZEŃSTWACH WIELOKULTUROWYCH

Większość teorii edukacyjnych w ostatnich kilkudziesięciu latach przyjmowała, że różnorodność kulturowa ma pozytywny wpływ na społeczeństwo, wobec czego edukacja winna wspomagać różnorodność i …..

Pedagodzy zakładali, że wiedza o rożnych grupach społecznych, ich kulturze i wartościach podnosi dumę kulturową grup mniejszościowych, redukuje przesądy i uprzedzenia oraz zwiększa poczucie sprawiedliwości społecznej.

Teoria zgody w edukacji:

• Liberalno - demokratyczna koncepcja szkolnictwa doprowadziła w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. do rozwoju wyrównawczo -kompensacyjnego modelu edukacji.

• Edukacja traktowano jako siłę wyzwalającą, umożliwiającą wszystkim uczniom uczestniczenie w osiągnięciach szkolnych bez względu na społeczne i kulturowe środowisko. Programy miały na celu zredukowanie problemów szkolnych dzieci z grup etnicznych i dzieci z rodzin robotniczych, u których zauważono braki w porównanie z dziećmi z grupy dominującej. Tak więc środowisko społeczne oraz wewnętrzne funkcjonowanie szkoły stały się czynnikami, na które zwracano szczególną uwagę.

• Programy wyrównawcze usiłowały usunąć braki spowodowane jak sądzono społecznym i kulturowym środowiskiem.

• Standardem programów było współzawodnictwo i dążenie do ideałów klasy średniej, jednakże rezultat, mimo pozytywnych założeń, był daleki od zaplanowanego.

• Dzieci z mniejszościowych grup społecznych i kulturowych zaczęto uważać za mniej zdolne, stojące na niższym poziomie intelektualnym w porównaniu z dziećmi z grupy dominującej.

Teoria konfliktu w edukacji:

• Postrzegają społeczeństwo zorganizowane w grupy, które walczą ze sobą o wpływy i w którym grupy dominujące tworzą instytucje zwiększające ich przewagę. Twierdzi się, że nauczanie dzieci z różnych grup społecznych o sobie lub angażowanie ich w działalność poznawczą na temat różnorodnych wartości nie wystarcza do zapobieżenia przyszłym dyskryminacją.

• Teorie konfliktu skupiają się na użyciu władzy i jej roli w mediowanie między szkołami i interesami kapitalistycznego społeczeństwa.

• Podkreślając istotę współzawodnictwa wskazują na istnienie różnych relacji sił i zakładają, że walka i spory, a nie zgoda i przystosowanie się są klasycznymi elementami w ustaleniu, zachowaniu i reprodukowaniu dominującego porządku społecznego.

Teoria społecznego odtwarzania:

• Szkoła przedstawia dwie fundamentalne formy odtwarzania - reprodukcji: odtwarzania umiejętności i przepisów (zasad) siły roboczej, odtwarzanie relacji produkcji.

• Szkoła służy politycznej funkcji dostosowanie właściwych postaw w stosunku do pracy i obywateli.

• Uczniowie z różnych klas społecznych kształtują różne umiejętności, zachowania i wartości, które będą potrzebowali w rozwarstwionym i podzielonym społeczeństwie (dzieci z klasy robotniczej uczą się jak przestrzegać przepisów, jak być punktualnym, jak radzić sobie z wymaganiami pracodawcy itp.). Uczniowie z wyższych klas społecznych uczą się jak przewodzić w społeczeństwie, myśleć twórczo, pracować nad wyższym poziomie autonomii itp.

Teoria kulturowego odtworzenia:

• Kulturę można postrzegać nie tylko jako przekazywaną z pokolenia na pokolenie, ale jako ciągle konstruowaną i rekonstruowaną zależnie od społecznych i politycznych uwarunkowań.

• Walka grup o dominację w szkolnictwie jest jednocześnie walką o wpływy kulturowe, co pozwala pracodawcy wybierać ze szkol przyszłych pracowników z właściwymi atrybutami kulturowymi.

• Dominacja kulturowa jest więc popierana przez elitarne grupy w społeczeństwie. Jednakże przyjmuje się, że jednostki są aktywne, nawet jeśli siły społeczne i kulturowe powstrzymują tę aktywność. Kontrola przez klasę dominującą nigdy nie jest całkowita, a nawet i otwarta na spory i kontrowersje.

Teoria oporu:

• Siła teorii odtwarzania (reprodukcji) efektywnie przesunęła teorię edukacyjną z założenia konsensusu stwierdzającego, że edukacja jest naturalna i tylko przekazuje uznawane społecznie wartości do koncepcji konfliktu.

• Teorie konfliktu postulują przywrócenie jednostki jako aktywnego uczestnika, który posiada możliwość oporu oraz zgody na strukturalne ograniczenia.

07.03.2007

STRATEGIE EDUKACJI WIELOKULTUROWEJ I MIĘDZYKULTUROWEJ

Strategia ogólna filozofia nauczania czy kształcenia. Obejmuje nie tylko zespół wartości, na których opiera się funkcjonowanie systemu oświatowego, lecz także jego własną koncepcję, założenia pedagogicznej szkoły myślenia.

Edukacja ogół wpływów na jednostki i grupy ludzkie, wpływów wykorzystujących ich możliwości oraz sprzyjających takiemu ich rozwojowi aby stały się one w pełni świadomymi i twórczymi członkami wspólnoty lokalnej, regionalnej, wyznaniowej, kulturowej i globalnej oraz były zdolne do aktywnej samorealizacji własnej niepowtarzalnej i trwałej tożsamości.

Strategia „rozdzielania” (edukacja obok siebie):

• To strategia etnocentryczna, której nie należy utożsamiać z nacjonalistyczną.

• Etnocentryzm jest związany z tradycją, każda grupa broni własnych przekonań i systemu wartości, pragnąc zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa.

• W edukacji winno być określone stałe miejsce na etnocentryzm, co jest niezbędne do uświadomienia i kształtowania tożsamości i nie jest tym samym co nacjonalizm, który nie buduje tożsamości, a niszczy ją i w efekcie prowadzi do marginalizacji i braku identyfikacji z grupą.

• Identyfikacja z najbliższymi, znaczącymi innymi, pozwala na identyfikację samego siebie, prowadzi do uzyskania subiektywnie spójnej i akceptowanej tożsamości.

• Możliwe jest wykorzystanie teorii porównań społecznych, wskazującej na znaczenie potrzeby łączenia się z innymi, potrzeby informacji o innych, wymiany, wyraźnej samooceny przeciwstawionej innym. Pozwala to na podniesienie poczucia własnej wartości, wymianę informacji, kontakty i dialog.

• „Poznać siebie możemy jedynie w relacji z innymi”

Strategia zintegrowanej edukacji poprzez subordynację (podporządkowanie) kulturze dominującej, językowi tej kultury, wartościom, zachowaniom.

• Strategia ta traktuje edukację jako środek pozbawiania grup mniejszościowych tożsamości, tradycji i języka.

• Celem jest doprowadzenie do przystosowania się do modelu funkcjonowania grupy większościowej, do dominujących wartości i zachowań poprzez stopniowe pozbawienie się narodowych tradycji, zwyczajów, języka i przejęcie kultury i języka grupy dominującej.

• Strategia ta jest znana także pod nazwą koncepcji zintegrowanej edukacji, w której to posługiwanie się polityką szkolną ma na celu usprawnienie stosunków w podzielonych społeczeństwach.

• Szkoła wspiera uniformizację kulturową, neguje wartości kultury regionalnej, nie odwołując się do nich. Dziecku rozpoczynającemu naukę w szkole narzuca się kulturę, która do „kultury domowej” nie nawiązuje, a nawet nią pogardza. Tylko niektórzy nauczyciele pomagają dziecku przebyć trudny próg.

Strategia „tygla”, zakładająca możliwość edukacji każdej z grup we własnej kulturze i fuzji z kulturą dominującą przy zachowaniu „inności”

• Zakłada asymilację w formie fuzji, a nie subordynacji wobec kultury dominującej.

• Teoria asymilacji Mary A. Hepburn spostrzega społeczeństwo jako zbiór grup, gdzie każda z nich ma własne interesy, które promuje w rożnych instytucjach społecznych. Edukacja będąca dostępną wszystkim, winna odgrywać kluczową rolę w uspołecznieniu młodzieży. Był to proces integracyjny - połączenie, fuzja przy zachowaniu „inności”, nie subordynacja - podporządkowanie większości.

• Koncepcja tygla zakłada, że wszystkie grupy etniczne mają jakieś pozytywne strony, a ich kultury zmieszane w tyglu połączą się w nową wyższą kulturę, co stanowi źródło ich siły.

Strategia edukacji z tendencją do równego traktowania i z tendencją przyznawania pierwszeństwa potrzebo grup mniejszościowych

• Jest to strategia poszukująca consensusu pomiędzy kulturami w zależności od warunków, sytuacji, potrzeb.

• Przykładem mogą być szkoły dla dzieci z rodzin katolicki i protestanckich w Belfaście (Irlandia płn.). Szkoły dla żydów, muzułmanów, chrześcijan w Izraelu, dla czarnych i białych w Afryce.

14.03.2007r.

Praktyka edukacyjna w społeczeństwach zróżnicowanych

Natura zróżnicowania społeczeństwa amerykańskiego

Pluralistyczny model struktury społecznej Stanów Zjednoczonych opiera się na głównym założeniu o wielopostaciowości i wielowymiarowości jego poszczególnych elementów w wymiarach: rasowym, etnicznym, językowym, wyznaniowym i klasowo-warstwowym.

Utrzymywanie się tradycji etnicznych, w tym obyczajów, religii, a zwłaszcza języka, nakłada się na proces rewitalizacji więzi plemiennej i afroamerykańskiej, zwłaszcza wśród członków mniejszości rasowych: indiańskiej czarnej i azjatyckiej.

Odżywa zjawisko bilingwizmu i dwukulturowości, stając się w wielu środowiskach etnicznych, w tym w pewnej mierze wśród białych zbiorowości, np. polonijnej, coraz wyraźniejszą normą kulturową.

Społeczny kontekst wielokulturowości

Społeczeństwo amerykańskie posiada wieloetniczny, wielowyznaniowy, wielorasowy charakter. Stąd określa się je mianem społeczeństwa pluralistycznego bądź wielokulturowego.

Czynnikiem, który w coraz większym i istotniejszym stopniu decyduje o stopniu złożoności i pluralizmu społeczeństwa amerykańskiego jest nie fakt pochodzenia rasowego bądź narodowego, ale tożsamość kulturowa ich członków.

Oblicza wielokulturowości Stanów Zjednoczonych. Główne modele teoreetyczne.

Jednostki i grupy w sytuacji wielokulturowości.

	JEDNOSTKI		GRUPY
		TYPY ŚWIADOMOŚCI	PROCESY	TYPY ŚWIADOMOŚCI	PROCESY
MONOKULTUROWOŚĆ	monowalencja	inkulturacja	monoetniczność	monizm
DWUKULTUROWOŚĆ	biwalencja	akulturacja	dwuetniczność	hibrydalizm
WIELOKULTUROWOŚĆ	poliwalencja	asymilacja	wieloetniczność	pluralizm

Poszczególne elementy struktury rasowo-etnicznej, wyznaniowej i klasowo-warstwowej zawdzięczają swój rodowód i postać procesom:

• inkulturacji (wchłanianie jednych grup przez inne)

• akulturacji (przenikanie się i zlewanie)

• asymilacji (wyłaniania nowej przestrzeni kulturowych)

monizm - odrębność etniczna plemion autochtonicznych i grup rasowych (mniej niż 10 % populacji)

hybrydalizm - w wyniku transkulturacji (zlewania się elementów kulturowych różnych grup) doszło do wyodrębnienia się niesprowadzalnych do pierwowzorów składniowych kategorii i zbiorowości Indio-Amerykanów i Afro-Amerykanów (podwojone lub wielokrotne pochodzenie rasowe: Mulaci, Metysi Zambos; nie więcej niż 2,4%populacji)

pluralizm etniczny, rasowy czy wyznaniowy - pełna integracja przy symbolicznej odrębności, mozaika kulturowa, naród amerykański

monokulturowość - taki rodzaj integracji i towarzyszącej jej tożsamości kulturowej, w której dominuje jednorodne kryterium przynależności rasowej, etnicznej, wyznaniowej.

Dwa warianty monowalencji kulturowej:

1. Tożsamość amerykańska - 8% populacji

2. Tożsamość zbiorowości separujących się i izolujacych od społeczeństwa amerykańskiego np. imigranci w 1 fazie osiedlenia, Indianie, grupy wyznaniowe

Dwukulturowość:

- identyfikacja bi- lub poliwalencyjna (oprócz amerykańskiej tożsamości obywatelskiej i kulturowej, deklaracja swojej symbolicznej tożsamości etnicznej bądź rasowej, American od Polish Origin, Afro American czy Latyno-Amercian

Wielokulturowość

- stopniowe zlewanie się grup rasowych i etnicznych, tworzenie się syntez zlepków lokujących się „pomiędzy” różnymi układami aksjonormatywnymi.

Rzeczpospolita wielu narodów

Mniejszości narodowe są współlokatorami III Rzeczypospolitej. Stanowią ok. 30 % obywateli narodowości innej niż polska.

Mniejszości narodowe w Polsce dzieli się na:

• autochtonów

• ludność napływową

• Cyganie przywędrowali do Polski w XV w., pochodzą z Indii, skąd wyruszyli ok. X wieku i przez Persję, Armenię, Grecję dotarli do południowo-wschodzniej Europy

• Tradycyjnie od stuleci zajmowali się kowalstwem, kotlarstwem, handlem obwoźnym

• Odmienność kultury sprawiła, że od najdawniejszych czasów żyli w swoistym getcie. Wędrowny tryb życia, magia, wróżby, tresura zwierząt, które wozili ze sobą stwarzało wobec nich dystans

• Powstał negatywny stereotyp Cygana, zachowany już w samej nazwie

• Za czasów Jana Kazimierza zaprowadzono pewien ład prawny wobec społeczności cygańskiej. Ustanowiono funkcję przywódcy zwanego „Królem Cyganów”, naznaczanego przez królów polskich. Tradycja wyboru „cygańskich królów” przetrwała również w II Rzeczypospolitej (1937 roku koronacja na króla Janusza Kwieka)

• W czasie wojny Niemcy doprowadzili do eksterminacji tej ludności z 50 tys. Cyganów niespełna 15-20 tys.

• Środowisko społeczności cygańskiej wbrew potocznym wyobrażeniom nie jest jednolite. Istnieją grupy o odmiennych tradycjach, różniących się językiem, zwyczajami

• Do najbardziej znanych należą: Polska Roma, Bergitka Roma, Kelderasze, Lowarzy

• Hermetyczność nieufność tego środowiska wobec obcych, bariera językowa utrudniały dotarcie do nich

• Pierwszą osoba w Polsce, która tworzyła i pisała po cygańsku w języku romani była poetka Bronisława Wajs tzw. Papusza (Lalka)

• Wększość Cyganów mieszkających w Polsce jest wyznania rzymskokatolickiego

• Stowarzyszenie Romów z siedzibą w Oświęcimiu, Muzeum etnograficzne w Tarnowie ze stałą pierwszą w Europie wystawa poświęconą historii i kulturze Cyganów, festiwal Muzyki Cygańskiej w Ciechocinku, miesięcznik cygański „Rom po Drom”)

Romowie to mniejszość etniczna, do której przynależność, podczas narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań przeprowadzonego w 2002 r. zadeklarowało 12 731 obywateli RP.

Woj. Małopolskie ( Tarnów, Kraków) 1 678

Dolnośląskie 1 319

Śląskie 1 189

Najmniej w woj. Pomorskim 137

Romowie w Polsce należą do 4 gł. grup etnicznych: Polska Roma, Romowie Karpaccy (Romowie Górscy, Bergitka Roma), Lowarzy ( Lovań-handlarze końmi), Kełdarze -kotlarze

Większość Romów prowadzących niegdyś wędrowny tryb życia mieszka dzisiaj miastach: w Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu, Łodzi, Krakowie, Gdańsku oraz mniejszych ośrodkach. Jest to konsekwencja przymusowej polityki osiedleniczej prowadzonej przez RP.

Romowie Karpaccy (prowadzący osiadły tryb życia od kilkuset lat) zamieszkują górskie tereny.

Przeważająca część uczniów pochodzenia morskiego uczęszcza do szkół publicznych ucząc się w systemie zintegrowanym, razem z uczniami polskimi. Funkcjonują także tzw. klasy morskie (kilkanaście).

Szczególnym przypadkiem jest Parafialna Podstawowa Szkoła Romska w Suwałkach - jedyna szkoła niepubliczna, która organizuje bezpłatne nauczanie dzieci pochodzenia romskiego.

21.03.2007r.

PRAKTYKA EDUKACYJNA W SPOŁECZEŃSTWACH ZRÓŻNICOWANYCH,

PRZYKŁADY REALIZACJI EDUKACJI MIĘDZYKULTUROWEJ W USA

Rozwój edukacji międzykulturowej:

• faza - studia etniczne

• faza - opracowanie i realizacja programów edukacji międzykulturowej

• włączenie w zakres edukacji międzykulturowej kwestii zróżnicowania ze względu na płeć, zagadnienia niepełnosprawności osób

• aktualna, rozwój teorii, badań i praktyki

ZRÓŻNICOWANIE KULTUROWE SPOŁECZEŃSTWA AMERYKAŃSKIEGO

Społeczeństwo Stanów Zjednoczonych cechuje złożoność etniczna, wyznaniowa, klasowo-warstwowa.

Etniczna mozaika:

Biali - 77,6%

Czarni -11,4%

Ludność tubylcza (Indianie) - 0,7%

Ludność latynoamerykańska - 7,6%

Azjaci i mieszkańcy wysp Pacyfiku - 2,7%

Pluralizm amerykański opiera się na osobistych doświadczeniach i przeżyciach jednostek biorących udział w procesach kolonizacji, migracji a następnie asymilacji.

W 1968 r. wydano Bilingual Education, który nakazywał wprowadzenie do szkół nauki języków ojczystych poszczególnych grup etnicznych.

Programy dwujęzyczności realizowane są obecnie na dwóch poziomach:

1. Bilingual Transitional Programs nauka przedmiotu w języku ojczystym i intensywna nauka angielskiego

2. Bilingual - Bicultural Programs język ojczysty na równi z językiem angielskim

Dwujęzyczność, dwukulturowość - najprostsza forma wielokulturowości i pluralizmu.

AMERYKAŃSKI SYSTEM KSZTAŁCENIA

• system oświaty zróżnicowany, zdecentralizowany, dynamiczny

• Rząd Federalny w niewielkim stopniu uczestniczy w tworzeniu polityki oświatowej czy dotowaniu szkolnictwa (10%)

• w tworzeniu polityki oświatowej uczestniczą rządy stanowe i miejscowe władze oświatowe

• ideałem szkoły amerykańskiej jest stworzenie możliwości oświatowych zarówno zdolnym, jak i upośledzonym (programy kształcenia niepełnosprawnych fizycznie lub umysłowo w wieku 4-21 lat wprowadzane w latach 70-tych w następstwie odpowiednich regulacji prawnych - ustawa o dzieciach niepełnosprawnych z 1975r.)

Nauczyciel amerykański - funkcjonowanie nauczycieli jest obowiązkiem rządów stanowych, by otrzymać licencję nauczycielską należy mieć ukończone studia wyższe na poziomie licencjackim na kierunku nauczycielskim, uzyskanie magisterium wiąże się z promocją w zawodzie, miano nauczyciela mianowanego uzyskuje się po zdobyciu praktyki mierzonej liczbą godzin przepracowanych w klasie szkolnej.

2,5 mln dzieci 3-4 letnich uczęszcza do przedszkoli 1 stopnia (nursery). Pobyt trwa na ogół 2-3 godziny dziennie (bądź dłużej).

Prawo nakazuje identyfikowanie dzieci niepełnosprawnych i organizowanie oświaty dla nich w warunkach integracji z dziećmi pełnosprawnymi.

W wieku 5-6 lat dzieci są powszechnie zapisywane do przedszkoli 2 stopnia (kindergarden).

Szkoła podstawowa (Elementary School) obejmuje kurs 5-letni lub 8-letni, dzieci wstępują do szkoły podstawowej w wieku 6-7 lat, a kończą ją w zależności od modelu szkoły w wieku 12-15 lat.

Szkoła pośrednia (Middle School) dla grupy w wieku 10-13 lat, jej ukończenie prowadzi do wstępu do wyższych klas szkoły średniej ogólnokształcącej.

ORGANIZACJA

rok szkolny - trwa 9 miesięcy (od września do połowy czerwca);

dzień szkolny - rozpoczyna się o 8.00 lub 8.30, klasy I-III kończą naukę 13.30 lub 14.00, klasy od IV wzwyż maja zajęcia do 15.00-15.30

lekcja trwa 50 do 55 minut

tydzień trwa 5 dni

Najważniejsze cele oświaty amerykańskiej:

• podniesienie poziomu nauczania języka angielskiego, matematyki, nauk przyrodniczych, historii i geografii

Uczniowie mają zdobyć 1 miejsce w badaniach porównawczych osiągnięć szkolnych w naukach przyrodniczych i matematyce.

Oświata ma zabezpieczać z jednej strony jedność społeczną a z drugiej kulturową różnorodność ludności amerykańskiej, przygotować ogólnie a równocześnie zawodowo, zadbać o wysoki poziom moralny społeczeństwa, rozwijać indywidualność jednostki.

W szkole na ścianach znajdują się takie informacje jak:

• reguły życia klasowego

• nagrody

• telefon z pochwałą do domu, rodziców

• dobre stopnie

• awans w klasie - odpowiedzialne stanowisko w klasie

• premia, dodatkowe zadanie

• prezent

• kary

Zasady „bycia w przedszkolu”

1. Czy pomogłeś Komuś dziś?

2. Jak okazałeś szacunek?

3. Czy kontynuowałeś próby?

4. Czy zrobiłeś rzecz słuszną?

5. Czy zaprzyjaźniłeś się z Kimś?

Wartości np. współdziałanie, szacunek.

Szkoła średnia (High School) trwa 7 lub 4 lata. Realizuje program kształcenia ogólnego i zawodowego.

Szkolnictwo wyższe (ogółem ponad 3 tys.)

Istnieją 3 podstawowe rodzaje szkół wyższych nadające stopnie naukowe:

• 2-letnie kolegia środowiskowe (ponad tys.)

• 4-letnie kolegia, uniwersytety (ok. 2 tys.)

Kolegia środowiskowe - obsługują ludność miejscową lub regionalną, oferują dwa rodzaje programów, jeden o orientacji zawodowej, drugi o profilu ogólnokształcącym. Absolwenci tych szkół otrzymują niższy stopień akademicki nauk humanistycznych lub przyrodniczo-technicznych (Associate of Arts, Associate of Science). Pomyślne ukończenie studiów umożliwia dalszą naukę w 4-letnich kolegiach i uniwersytetach z zaliczeniem dwóch lat studiów danego kierunku.

W szkołach multikulturowych uczy się dorosłych funkcjonowania w warunkach wielokulturowości, zwracając uwagę na podtrzymywanie przyjaznych stosunków między ludźmi różnych ras i wyznań (1965 - ustawa o oświacie dorosłych).

If you think you can,

you can,

If you think you can't,

think again.

28.03.2007r.

PRZYKŁADY REALIZACJI EDUKACJI WIELOKULTUROWEJ

MODEL AMERYKAŃSKI

Początkowo sądzono, że język i kultura są podstawą problemów szkolnych dzieci z mniejszościowych grup etnicznych.

1. Założenia asymilacji, której celem było wcielenie do dominującej kultury i języka zostały uznane za najlepsze metody przywracania równowagi.

Ideologia asymilacji przyniosła korzyści białym Amerykanom (mogli korzystać z przywilejów społeczeństwa, których zaczęło brakować czarnym Amerykanom)

2. Integracja zakłada poznawanie a nie wykluczanie aspektów kultur mniejszościowych w programie nauczania:

• Równe możliwości w praktyce oznaczały równe możliwości dla tych, których wartości były zbliżone do kultury dominującej, kultury białej klasy średniej.

• Następstwem tej polityki była promocja kulturowego pluralizmu, a jedną z jej form stała się edukacja wielokulturowa, która stała się nadzieją grup mniejszościowych.

PRAKTYKA MIEDZYKULTUROWOŚCI:

* Wielokulturowość w muzyce:

Zdefiniowanie i odczytanie wielokulturowości w obszarach:

• literatura muzyczna

• sztuka muzyczna

• małe formy muzyczne

• gatunki muzyki

• dramaturgia

* Wielokulturowość w literaturze pięknej

Zwolennicy wielokulturalizmu zaczęli poszukiwać nowego modelu edukacyjnego konsesusu.

Odrzucając asymilacje i filozofię etnocentryzmu popierali pluralistyczną formę edukacji.

Brytyjskie Ministerstwo Oświaty wskazuje na edukację wielokulturową a zatem na:

• kulturowy pluralizm

• wyzwaniem nauczycieli jest reagowanie i odpowiadanie na specyficzne potrzeby uczniów innych religii, innych języków i etnicznych subkultur

• wszyscy uczniowie muszą zdobywać wiedzę i wrażliwość na inne grupy kulturowe zgodnie z programem nauczania, który oferuje możliwość uczenia innych języków, kultur i religii

• na wszystkich etapach edukacji każdy uczeń musi mieć świadomość rozwoju swojej własnej tożsamości....................................

Konkretne działania:

• na każdym poziomie kształcenia wybierane i planowane są tematy, określane są zagadnienia o szerokiej perspektywie tak, aby można było ukazać wpływ rożnych kultur na podjęty problem

• nauka o różnych kulturach poprzez: wizyty w muzeach, galeriach, pracowniach rzemieślniczych, kościołach, synagogach, meczetach

• charakterystyki pisemne odwiedzanych miejsc

• uwzględnianie w programach nauczania literatury z całego świata

• wizyty i prezentacje swoich utworów przez autorów pochodzących z różnych grup mniejszościowych

• promowanie innych języków

• prezentacja na zajęciach tekstów dwujęzycznych kolegów

• czytanie w języku ojczystym

• na przedmiocie historia: poznanie kulturowych i etnicznych różnic wśród społeczeństw w przeszłości

• badanie i analiza kontrastujących ze sobą punktów widzenia

• uczniowie winni zrozumieć międzynarodową naturę nauki np. rozwój chemii wywodzi się ze starożytnego Egiptu, Grecji, Arabii itp., matematyka nie jest europejskim wynalazkiem, system liczbowy utworzony przez hinduskich i arabskich matematyków

• na lekcjach religii: poznanie różnorodności religijnej świata, poznanie wspólnych religii (wspólne elementy, rytuał wędrówki pielgrzymki, święte miejsca, spędzanie świąt

• działalność grup teatralnych

• spotkania z rodzicami

• bezpośrednie powiązania między grupami etnicznymi w społeczeństwie, umacnianie języków i kultury mniejszościowej z jednoczesnym nabywaniem szacunku dla własnego dziedzictwa kulturowego i odmienności od najmłodszych lat

• tworzenie indywidualnych programów nauczania

04.04.2007r.

PEDAGOGIA SPIRYTYSTYCZNA - FENOMEN RUCHU SPOŁECZNEGO

• ruch spirytystyczny sięga stworzonej w połowie XIX wieku przez Allana Kardec filozofii spirytystycznej (z łac. spiritis -duch) i społecznej

• w spirytyzmie mówi się o istnieniu nieśmiertelnej duszy, której sytuacja zarówno w życiu doczesnym, jak i po śmierci człowieka zależy od tempa jej rozwiązań moralnych i intelektualnych

• jednym z najistotniejszych czynników rozwoju moralnego i intelektualnego może być praca na rzecz innych ludzi, oparta na ideach miłości, braterstwa, tolerancji, szacunku, miłosierdzia, równości itp.

• możliwości realizacji tego ideału A. Kardec upatrywał zwłaszcza w edukacji - przede wszystkim adresowanej do środowisk defaworyzowanych

• na fundamencie filozofii spirytystycznej, w wielu krajach m.in. w Czechosłowacji Francji Brazylii powstał zróżnicowany wewnętrznie ruch społeczny.

Interesującym faktem jest też ukształtowanie się pedagogiki alternatywnej określonej jako spirytystyczna (port. pedagogia espirita).

• ośrodkiem refleksji w tym obszarze jest Brazylijskie Towarzystwo Pedagogiki Spirytystycznej działające przy uniwersytecie w Sao Paulo.

• elementy ruchu są bardzo zróżnicowane - od rodzaju i przyjętych grup studiów, poprzez stowarzyszenia użyteczności publicznej, po instytucje parareligijne

• zarządzane przez Towarzystwo szkoły to placówki prywatne na prawach szkół publicznych. Realizuje się w nich minimum programowe ustalone przez brazylijskie Ministerstwo Edukacji oraz przedmioty dodatkowe np. język Esperanto

• większość tych szkół powstała w ubogich dzielnicach, zwykle na terenach wysypisk odpadów lub nieużytków

• uczniowie wywodzący się z ubogich dzielnic otrzymują wyprawki szkolne

• charakterystyczny dla szkół spirytystycznych jest nastrój spokoju i otwarcia. Przez cały dzień z głośników sączy się cicha muzyka instrumentalna (klasyczna lub medytacyjna)

• przed zajęciami dzieci wyciszają się i medytują, podczas gdy nauczyciel czyta im np. jakiś fragment ewangelii.

• kadrę stanowią osoby wywodzące się ze środowiska szkoły

• akwaria z rybkami na korytarzach szkół

• przy wejściu do klas znajdują się tablice, na których uczniowie mają wieszać co chcą

• zarówno w klasach, jak i w pokoju nauczycielskim wiszą informacje o urodzinach uczniów i nauczycieli

• w ramach integracji międzyprzedmiotowej, dzieci przez cały rok przygotowują prace o charakterze książki-pamiętnika, w której mają zawrzeć treści poznawane na poszczególnych przedmiotach

• szkoła ma z założenia stanowić dla ucznia - dom - pełne ciepła, bliskie miejsce, w którym będzie dobrze się czuć

• w kuchni, w biurze czy przyszkolnym warsztacie pracują dobrowolne osoby, których dzieci uczą się w szkole

• niezwykle ważna rolę w szkołach spirytystycznych odgrywa wychowanie społeczne. W ramach zajęć dzieci odwiedzają przedszkola, szpitale, domy dziecka itd.

• 
  w programie nie brakuje zajęć z wychowania obywatelskiego, informatyki

nie denerwuj się uśmiechnij się

nie krytykuj pomagaj na koszulkach uczniów

nie krzycz rozmawiaj

nie oskarżaj wspieraj

amar e servir - kochać i służyć - emblemat na mundurkach nauczycieli

• szkoła jest nierozerwalnie związana ze środowiskiem, w którym powstała

• Podstawowe ośrodki:

• jadłodajnie

• poradnie medyczne, prawne, rodzinne, psychologiczne

• działalność oświatowa (alfabetyzacja, preorientacja i orientacja zawodowa, ewangelizacja)

• działalność kulturowa

• działalność wydawnicza

• nierzadko przy domach spirytystycznych funkcjonują instytucje opiekuńcze

• najczęściej założycielami i kierownikami domów spirytystycznych są przedstawiciele inteligencji

• środki na utrzymanie: m.in. z darowizn, sprzedaży wydawnictw.

Literatura:

1. Przemysław Grzybowski: Denizard Rival (...) W: Biuletyn Historii Wychowania nr 1-2 (9-10) 99r.

2. www.concafias.com.br

25.04.2007r.

SPOŁECZEŃSTWO WIELOKULTUROWE I JEGO POWINNOŚCI WOBEC JEDNOSTKI

Wielokulturowość:

• Wielokulturowość źródłem kształtowania podmiotowych perspektyw.

• Wielość rzeczywistości fenomenem społeczno - kulturowym.

• Konsekwencją rozwoju i cywilizacyjnej zmiany.

• Obrona własnej tożsamości wobec zaistniałych faktów społecznych

• Traktowana jako źródło różnych grup kulturowych

• Jako ogólnoświatowa współpraca na rzecz środowiska przyrodniczego

• Jako uczenie się konkurowania w ogólnoświatowej gospodarce

• Współistnienie kultur

• Jako sprawiedliwość i równość społeczna

• Jako nadawanie znaczenia pierwszym doświadczeniom i wartościom w nauczaniu i uczeniu się

• Jako ogólny klimat szkoły

• Odmienne wartości osobiste, wybory życiowe, wielość stylów życia

• Ukształtowanie się na zasadach demokratycznych współżycia, pozwalającego na realizację wyartykułowanej tożsamości kulturowej

• Oznacza nieuchronność istnienia określonej polityki państwowej (lub samorządowej) regulującej stosunki międzynarodowe (A. Sadowski)

Państwa akceptujące wielokulturowość swego społeczeństwa powinny uwzględnić w swojej polityce problemy:

• Społeczeństwa większościowego

• Mniejszości narodowych, etnicznych czy kulturowych

Wspólne obszary polityki społecznej i edukacyjnej w społeczeństwie wielokulturowym:

• Obszary polityki społecznej i edukacyjnej dotyczące społeczeństwa wielokulturowego

• Obszary polityki społecznej i edukacyjnej dotyczące mniejszości narodowych, grup etnicznych i kulturowych

Wspólne działania obejmujące zarówno społeczeństwa większościowe jak i mniejszościowe to:

• Budowanie wzajemnego szacunku

• Kształtowanie postawy tolerancji, zwalczanie stereotypów i uprzedzeń w stosunku do innych, wyzbycie się ksenofobii

• Uznanie odrębności i wartości kultury

• Kształtowanie szacunku dla tolerancji

• Stwarzanie płaszczyzn do poznawania się i współdziałania

• Kształtowanie wspólnej odpowiedzialności za państwo

Obszary działań dotyczące społeczeństwa większościowego:

• Uznanie prawa mniejszości do zachowania dziedzictwa kulturowego, tożsamości kulturowej

• Uznanie potrzeb przyznania dodatkowych praw (obrona słabszych)

• Włączenie przedstawicieli mniejszości do udziału w sprawowaniu władzy, zwłaszcza w resorcie sprawiedliwości, resorcie obrony, spraw wewnętrznych, rządzie, parlamencie, władzach lokalnych

• Stworzenie warunków do informowania większości przez mniejszość

• Niwelowanie różnic wobec obcych

Działania w zakresie polityki społecznej i edukacyjnej obejmujące mniejszości narodowe, grupy etniczne i kulturowe:

• Dążenie do wyzbycia się przez mniejszości tendencji separastycznych i etnocentrycznych

• Partycypacja w problemach społeczeństwa większościowego udziału w życiu politycznym, społecznym, gospodarczym

• Kształtowanie postawy lojalności wobec państwa

Polityka edukacyjna wobec wielokulturowości

Przyczyny gorszych wyników w nauce i różnice w szansach edukacyjnych uczniów należących do mniejszości narodowych czy rasowych badacze upatrują (oprócz słabej znajomości języka grupy dominującej) w: szoku kulturowym, sytuacji ekonomicznej i społecznej ich rodzin, uprzedzeniach i stereotypach narodowych i niższych aspiracjach edukacyjnych

Drogi rozwiązania problemu są różne:

• Organizacja samodzielnego szkolnictwa dla mniejszości narodowych lub grup etnicznych

• Włączanie uczniów należących do tych środowisk do klas powszechnych i realizowanie w nich idei edukacji międzykulturowej

Państwa przyjmują różne podejście do rozwiązania problemów etnicznych w swoim szkolnictwie. R. Meigram wyróżnia trzy modele polityki edukacyjnej w odniesieniu do wielokulturowości:

• Technicystyczny istniejący model edukacyjny z gruntu jest dobry - konieczne są programy wyrównawcze w celu zaradzenia gorszym wynikom

• Moralny konieczne jest wprowadzenie nowej wielokulturowej wizji świata, konieczne jest rozumienie innych kultur i tolerancja oraz odrzucenie zachowań rasistowskich i stereotypów - związany z funkcjonowaniem szkoły

• Społeczno - polityczny uwzględnia pluralizm społeczeństwa, kładzie nacisk na zmiany poza szkołą.

BIAŁORUSINI

W okresie międzywojennym Białorusini mieszkali w Polsce w województwach: poleskim, nowogródzkim, wileńskim i białostockim. Szacuje się, że była to społeczność licząca prawie 1 mln osób.

Białorusini podejmowali próby realizowania aspiracji do samodzielnego rozwiązywania własnych problemów narodowych. Charakter polskich rządów na terenach zamieszkałych przez Białorusinów nie sprzyjał poprawnemu ułożeniu stosunków polsko-białoruskich. Miały miejsce represje, likwidacja białoruskiego szkolnictwa a po II wojnie światowej przesiedlenia.

Proces narastania poczucia krzywdy prowadził do budzenia świadomości narodowej

Obecnie Białorusini stanowią zwartą grupę w przygranicznych miejscowościach województwa białostockiego w rejonie Bielska Podlaskiego, Siemiatycz. Duże skupisko Białorusinów jest w Białymstoku, Warszawie, Wrocławiu, Zielonej Górze i Legnicy.

Białorusini są w zdecydowanej większości wyznania prawosławnego. Szczególnym dla nich miejscem kultu jest Grabarka, gdzie na coroczny odpust przyjeżdża kilka tysięcy wiernych.

Obecnie w wielu szkołach podstawowych język białoruski jest wprowadzany jako dodatkowy przedmiot nauczania. Istnieją dwa licea ogólnokształcące w Hajnówce i Bielsku Podlaskim oraz katedra Filologii Białoruskiej na Uniwersytecie Warszawskim.

W latach 80 XX w grono młodych białoruskich intelektualistów podjęło próbę odrodzenia świadomości narodowej.

Liczne białoruskie stowarzyszenia kulturowe i organizacje starają się kultywować i popularyzować dawne tradycje i zwyczaje.

Duże zasługi w popularyzowaniu i wspieraniu kultury białoruskiej mają Białoruskie Stowarzyszenie Literackie „Białowieża”, Festiwal „Piosenka Białoruska”, Festiwal Białoruskiej Muzyki Młodzieżowej „Basowiszcze”, Święto Kultury Białoruskiej, Festiwal Muzyki Cerkiewnej w Hajnówce.

FUNKCJE I ZADANIA EDUKACJI SZKOLNEJ

Społeczeństwo i jego funkcje

Społeczeństwo spełnia dwie podstawowe funkcje:

• Utrzymuje ciągłość istnienia i swoją tożsamość,

• Utrzymuje tempo rozwoju pozwalające współistnieć z innymi społeczeństwami.

Instytucje oświatowe zostały powołane do przygotowania członków społeczeństwa do obu tych funkcji, ale z położeniem nacisku na pierwszą.

Szkoła jako instytucja

• Powstała na określonym etapie rozwoju historycznego społeczeństwa, gdy osiągnęło ono taki poziom świadomości społecznej i zrozumiało, że nagromadzonych doświadczeń poprzednich pokoleń nie są w stanie przekazywać dalej rodzice, i uznano, że zadanie to powinna realizować specjalnie do tego wyznaczona osoba,

• Towarzyszy społeczeństwu od wielu stuleci w naszym obszarze kulturowym,

• Jest elementem kultury materialnej i kultury duchowej,

• Jest związana z organizacją społeczną i wpisana w przestrzeń społeczną środowiska w sensie kulturowym i architektonicznym,

Szkoła w demokratycznym i samorządnym społeczeństwie

• Postrzegana jest jako dobro wspólne,

• Dobro, za które wszyscy ponosimy odpowiedzialność,

• Ma służyć całemu społeczeństwu, a nie wybranej grupie,

• Poprzez szkołę realizowane jest konstytucyjne prawo każdego obywatela.

Szkoła jako instytucja edukacyjna spełnia szereg funkcji wewnątrzszkolnych oraz funkcje wewnątrzszkolne.

Do tych ostatnich nie przywiązuje się obecnie większej uwagi, co powoduje izolację szkoły od środowiska. Tymczasem szkoła nie może dobrze realizować przypisanych jej funkcji bez współpracy i kontaktów ze środowiskiem.

Funkcje są konsekwencją oczekiwań społeczeństwa wobec szkoły.

Do najczęściej wymienianych funkcji należą:

• Kształcąca (zapewnia uczniom podstawy zintegrowanej wiedzy o świecie, przyrodzie i ludziach; kształtuje umiejętności teoretyczne i praktyczne, uczy poznawać świat i jego problemy),

• Samokształceniowa- wdraża do samodzielnej nauki, do doskonalenia się,

• Rozwojowa- stawia każdej jednostce optymalne warunki rozwoju psychicznego, zachowania zdrowia i bezpieczeństwa oraz racjonalnie ukierunkowuje ekspresję i twórczość,

• Orientująca- ułatwia uczniom wybór drogi życiowej zgodnie z zainteresowaniami jednostki, przygotowuje do podejmowania innych ważnych decyzji,

• Opiekuńcza- ułatwia i usuwa niedobory oraz opóźnienia rozwojowe i wychowawcze, zapobiega powstanie niepowodzeń, wyrównuje start edukacyjny i życiowy,

• Socjalizacyjna- kształtuje model życia społecznego, adekwatny do zmieniających się warunków, wyzwala podmiotowość jednostek i grup dziecięcych,

• Kulturotwórcza- wprowadza uczniów (ale i rodziców i społeczność lokalną) w świat kultury, zapoznaje z działaniami sztuki, przygotowuje do odbioru sztuki, jest miejscem przekazu dziedzictwa kulturowego, stanowi ośrodek kultury,

• Konserwatywna- podtrzymuje tradycje, budzi określone wartości dziedzictwa kulturowego.

Bardziej syntetycznie funkcje te ujął W. Okoń wymieniając 5 funkcji szkoły:

• Przygotowanie do życia w społeczeństwie (wychowanie świadomego obywatela, człowieka uspołecznionego),

• Przygotowanie do życia indywidualnego (rozwój jednostki),

• Przygotowanie do uczestnictwa w kulturze (m.in. komunikacji językowej i własnej twórczości),

• Przygotowanie do życia w środowisku (społecznego, przyrodniczego, gospodarczego),

• Przygotowanie do życia zawodowego.

Zadania szkoły:

Szkoła powołana jest do realizacji pozornie sprzecznych zadań:

• Jest organizacją nowoczesnego społeczeństwa przekazywująca elementy nowoczesnej kultury,

• Wdrażającą do określonego systemu społeczno-kulturowego, której celem jest rozwój tożsamości jednostki.

Ta instytucja ilustruje rozdźwięk w edukacji pomiędzy podejściem indywidualistycznym i kolektywistycznym.

Zmieniające się poglądy na funkcje i zadania szkoły. To samo założenie przyjmują ciągle twórcy kolejnych modeli myślenia pedagogicznego. Jednocześnie szkoła postrzegana jest jako instytucja ograniczająca lub nawet blokująca rozwój dzieci i młodzieży (Z. Kwieciński, L. Witkowski).

Litwini

• Potomkowie Jadźwingów,

• W Polsce mieszka około 25 tyś. Litwinów,

• Występują w paśmie województwa suwalskiego-Puńsk, Sajny, Suwałki,

• Religia rzymskokatolicka.

19

---