Sygn. KT 5/08

ĆWICZENIA Z PATOMORFOLOGII

III ROK WYDZIAŁ LEKARSKI

Patomorfologia ogólna

	Ćwiczenie 1: Zaburzenia w krążeniu cz. I
1	Focus haemorrhagicus cerebri - ognisko krwotoczne w mózgu
3	Venostasis hepatis recens - przekrwienie żylne wczesne (ostre) wątroby
4	Venostasis inveterata pulmonis - przekrwienie żylne przetrwałe (przewlekłe) płuca
5	Venostasis inveterata hepatis - przekrwienie żylne przetrwałe (przewlekłe) wątroby
14	Oedema pulmonis - obrzęk płuca
259	Haemorrhagia subarachnoidealis - krwotok podpajęczynówkowy

	Ćwiczenie 2: Zaburzenia w krążeniu cz. II
10	Embolia cellularis carcinomatosa - zator z komórek rakowych
11	Infarctus anaemicus renis - zawał niedokrwienny nerki
11a	Infarctus recens myocardii - wczesny zawał mięśnia sercowego
1	Infarctus ruber pulmonis - zawał czerwony płuca
290	Thrombus parietalis - skrzeplina przyścienna

	Ćwiczenie 3: Zmiany wsteczne cz. I
15	Atrophia fusca myocardii - zanik brunatny mięśnia sercowego
17	Steatosis hepatis - stłuszczenie wątroby (bawienie hematoksyliną i eozyną)
18	Steatosis hepatis - stłuszczenie wątroby (bawienie Sudanem III)
22	Hyalinisatio - szkliwienie
20	Calcificatio - zwapnienie

	Ćwiczenie 4: Zmiany wsteczne cz. II
28	Amyloidosis renis - skrobiawica nerki (barwienie czerwienią Saturna)
39	Necrosis coagulativa caseosa (tuberculosis nodi lymphatici) - martwica skrzepowa serowata (gruźlica węzła chłonnego)
40	Necrosis colliquativa (ulcus ventriculi) - martwica rozpływna (wrzód żołądka)
43	Steatonecrosis Balser - martwica tkanki tłuszczowej typu Balsera
S/35	Cystsis epidermalis - torbiel naskórkowa

Ćwiczenie 5: Kolokwium z zaburzeń w krążeniu i zmian wstecznych

	Ćwiczenie 6: Zmiany postępowe
44	Hypertrophia myocardii - przerost mięśnia sercowego
48	Granulatio gigantocellularis - ziarnina olbrzymiokomórkowa
48.I	Granulatio recens - ziarnina wczesna
192	Hyperplasia nodularis prostatae - rozrost guzkowy gruczołu krokowego
287	Metaplasia planoepithelialis in broncho - metaplazja płaskonabłonkowa w oskrzelu

	Ćwiczenie 7: Stany przedrakowe i nowotwory nabłonkowe cz. I
30	Leukokeratosis laryngis - rogowacenie białe krtani
286	Dysplasia in epithelio plano colli uteri - dysplazja nabłonka płaskiego szyjki macicy (CIN - cervical intraepithelial neoplasia)
90	Carcinoma praeinvasivum colli uteri (CIN III) - rak przedinwazyjny szyjki macicy
63	Papilloma planoepitheliale - brodawczak płaskonabłonkowy
242	Carcinoma planoepitheliale keratodes laryngis - rak płaskonabłonkowy rogowaciejący w krtani

	Ćwiczenie 8: Nowotwory nabłonkowe cz. II
65	Cystadenoma mucinosum ovarii - torbielakogruczolak śluzowy jajnika
285	Adenoma coli - gruczolak jelita grubego
68	Adenocarcinoma recti - rak gruczołowy odbytnicy
69	Carcinoma microcellulare pulmonis - rak drobnokomórkowy płuca
71a	Carcinoma metastaticum - rak przerzutowy w mózgu

	Ćwiczenie 9: Nowotwory nienabłonkowe
54	Fibroma - włókniak
55	Fibrosarcoma - włókniakomięsak
61	Leiomyoma - mięśniak
62	Leiomyosarcoma - mięśniakomięsak gładkokomórkowy
172	Lipoma - tłuszczak
IHC	Odczyn immunohistochemiczny (Ki-67) w komórkach nowotworowych

WSKAZÓWKI DO ĆWICZEŃ Z ZAKRESU

PATOMORFOLOGII OGÓLNEJ NOWOTWORÓW

III ROK Wydział Lekarski

Ćwiczenia: patomorfologia nowotworów nabłonkowych, nowotworów nienabłonkowych

oraz praktyczne aspekty patomorfologii

Opracowanie:

Dr med. Katarzyna Taran

Adiunkt Dydaktyczny Katedry Patomorfologii

I. Temat: Patomorfologia ogólna nowotworów

II. Cele:

Poznawczy	- ukazanie patomorfologii ogólnej nowotworów człowieka
Kształcący	- kształtowanie umiejętności analizy historii choroby pacjenta - kształtowanie umiejętności myślenia przyczynowo-skutkowego (transformacja nowotworowa - nowotwór - powikłania/objawy uogólnionej choroby nowotworowej) - kształtowanie umiejętności analizy obrazu mikroskopowego nowotworów - kształtowanie umiejętności posługiwania się polską i łacińską terminologią z zakresu patologii nowotworów - kształtowanie umiejętności wyciągania wniosków oraz tworzenia prognoz w jednostkowych przypadkach w oparciu o analizę wyniku badania histopatologicznego oraz dane z literatury
Wychowawczy	- propagowanie postawy holistycznego postrzegania pacjenta z chorobą nowotworową

Poziom	Kategoria
I. Wiadomości	A. Zapamiętanie wiadomości
	B. Zrozumienie wiadomości
II. Umiejętności	C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych
	D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych

Kat.	Operacjonalizacja celów
A.	podać definicję: nowotwór, nowotwór łagodny, nowotwór złośliwy
	podać definicję: rak, rak in situ, mięsak, chłoniak, białaczka
	podać definicję: przerzut, wznowa, naciekanie
	podać definicję: grading, staging
	podać polskie nazwy łagodnych nowotworów wywodzących się z: tkanki nabłonkowej oraz tkanek nienabłonkowych
	podać łacińskie nazwy łagodnych nowotworów wywodzących się z: tkanki nabłonkowej oraz tkanek nienabłonkowych
	podać polskie nazwy złośliwych nowotworów wywodzących się z: tkanki nabłonkowej oraz tkanek nienabłonkowych
	podać łacińskie nazwy złośliwych nowotworów wywodzących się z: tkanki nabłonkowej oraz tkanek nienabłonkowych
	wymienić cechy obrazu makroskopowego nowotworów łagodnych
	wymienić cechy obrazu makroskopowego nowotworów złośliwych
	wymienić cechy obrazu mikroskopowego nowotworów łagodnych
	wymienić cechy obrazu mikroskopowego nowotworów złośliwych
	nazwać objawy choroby nowotworowej
B.	opisać przebieg kliniczny choroby nowotworowej
	omówić schemat obrazu mikroskopowego nowotworu łagodnego
	omówić schemat obrazu mikroskopowego nowotworu złośliwego
	omówić system TNM
	omówić zasady klasyfikacji nowotworów wg WHO
	omówić wykresy przedstawiające zapadalność na nowotwory
	­omówić wykresy przedstawiające śmiertelność z powodu chorób nowotworowych
	opisać sekwencję zaburzeń genetycznych doprowadzających do transformacji nowotworowej
C.	zanalizować obraz mikroskopowy nowotworu
	wyjaśnić molekularny mechanizm powstawania nowotworu na wybranym przykładzie
	odróżnić w badaniu mikroskopowym nowotwór łagodny od nowotworu złośliwego w zakresie obrazów mikroskopowych omawianych w trakcie ćwiczeń
	wykonać szkic obrazu mikroskopowego nowotworu łagodnego
	wykonać szkic obrazu mikroskopowego nowotworu złośliwego
	sklasyfikować nowotwory łagodne wg ich pochodzenia z użyciem nazw polskich
	sklasyfikować nowotwory łagodne wg ich pochodzenia z użyciem nazw łacińskich
	sklasyfikować nowotwory złośliwe wg ich pochodzenia z użyciem nazw polskich
	sklasyfikować nowotwory złośliwe wg ich pochodzenia z użyciem nazw łacińskich
D.	ocenić stopień zaawansowania choroby nowotworowej pTNM w przypadku omawianego na ćwiczeniach raka gruczołowego jelita grubego
	ocenić rokowanie w jednostkowym przypadku

III. Środki dydaktyczne:

1. Tekstowe:

- „Patologia, czyli słowo o chorobie” Stachura J., Domagała W.

2. Poglądowe/pośrednie/symboliczne:

- schematy obrazów mikroskopowych komórek i tkanek prawidłowych oraz nowotworowych

(łagodnych i złośliwych),

- klasyfikacja WHO nowotworów jelita grubego

- system TNM nowotworów jelita grubego

3. Audiowizualne:

- prezentacja wprowadzająca do ćwiczeń z patomorfologii ogólnej nowotworów nabłonkowych

- prezentacja wprowadzająca do ćwiczenia z patomorfologii ogólnej nowotworów nienabłonkowych

- prezentacja wprowadzająca do ćwiczenia „Praktyczne aspekty patomorfologii”

- demonstracja obrazów makro- i mikroskopowych nowotworów człowieka

- demonstracja przypadku (historia choroby oraz obraz makro - i mikroskopowy zmiany)

	Ćwiczenie 10: Zapalenia cz. I
103	Pneumonia cruposa (pneumonia lobaris) - płatowe zapalenie płuc
106	Appendicitis phlegmonosa - ropowicze zapalenie wyrostka robaczkowego
153	Rhinitis polyposa - zapalenie błony śluzowej jamy nosowej z tworzeniem polipów
216	Pericarditis fibrinosa - włóknikowe zapalenie osierdzia

	Ćwiczenie 11: Zapalenia cz. II
109	Tuberculosis miliaris pulmonis - gruźlica prosowata płuc
111	Caverna tuberculosa pulmonis - jama gruźlicza płuca
123	Trichinosis - włośnica
120	Actinomycosis - promienica
151	Sarcoidosis - sarkoidoza

Ćwiczenie 12: Kolokwium ze zmian postępowych, nowotworów i zapaleń

Ćwiczenie 13: Praktyczne aspekty patomorfologii

Ćwiczenie „Praktyczne aspekty patomorfologii” polega na dokonaniu oceny mikroskopowej wycinków z materiału pooperacyjnego jelita grubego z guzem, pobranych rutynowo przez patomorfologa w trakcie badania makroskopowego. Ocena ta ma posłużyć sformułowaniu rozpoznania patomorfologicznego wg wzoru zgodnego z ogólnie obowiązującymi standardami. Celem ćwiczenia jest przybliżenie specyfiki pracy patomorfologa oraz wskazanie korzyści wynikających z właściwej współpracy pomiędzy klinicystą a patomorfologiem. Ćwiczenie 13 stanowi pierwszy z dwóch elementów procesu poznawania rutynowej działalności Katedry - przedstawiane treści będą uzupełnione o część praktyczną w czasie ćwiczenia nr 3 tzw. „laboratoryjnego” w bloku przedpołudniowych zajęć z patomorfologii klinicznej.

Patomorfologia narządowa

	Ćwiczenie 14: Patomorfologia serca
11a	Infarctus recens myocardii - wczesny zawał mięśnia sercowego
13	Organisatio infarctus myocardii - organizacja zawału mięśnia sercowego
180	Cicatrix post infarctum myocardii - blizna pozawałowa mięśnia sercowego
115	Myocarditis rheumatica - reumatyczne zapalenie mięśnia sercowego
291	Myocarditis gigantocellularis - olbrzymiokomórkowe zapalenie mięśnia sercowego

	Ćwiczenie 15: Patomorfologia naczyń
19	Atherosclerosis aortae - miażdżyca aorty
21	Arterio - et arteriolosclerosis renis - stwardnienie tętnic i tętniczek nerkowych
179	Periarteritis nodosa - guzkowe zapalenie tętnic
196	Glomerulosclerosis - intercapillaris diabetica - cukrzycowe stwardnienie kłębków nerkwych
176a	Haemangioma - naczyniak krwionośny

	Ćwiczenie 16:
	Kolokwium z patomorfologii serca i naczyń

	Ćwiczenie 17: Patomorfologia układu oddechowego cz. I
S/46	Polpus nasalis - polip jamy nosowej
164	Nodulus laryngealis - guzek krtaniowy
130	Emphysema pulmonum - rozedma płuc
24	Membranae hyalineae pulmonis - błony szkliste w płucu
231	Apneumatosis foetalis - niedodma płuca płodu

	Ćwiczenie 18: Patomorfologia układu oddechowego cz. II
225	Bronchiectases et bronchitis purulenta - rozstrzenia i ropne zapalenie oskrzeli
101	Bronchitis purulenta et bronchopneumonia - ropne zapalenie oskrzeli i odoskrzelowe zapalenie płuc
163	Komórki nowotworowe w plwocinie (rak niedrobnokomórkowy - NSCLC)
121 332	Aspergillosis pulmonis - kropidlak płuc Carcinoma planoepitheliale pulmonis

	Ćwiczenie 19:
	Kolokwium z patomorfologii układu oddechowego

	Ćwiczenie 20: Patomorfologia wątroby cz. I
254(a)	Hepatitis chronica in cirrhosim vertens - przewlekłe zapalenie wątroby przechodzące w marskość
253	Cirrhosis hepatis - marskość wątroby (barwienie hematoksyliną i eozyną)
	Cirrhosis hepatis - marskość wątroby (barwienie wg Massona - trichrom Masson)
250	Carcinoma hepatocellulare - rak wątrobowokomórkowy
250a	Carcinoma cholangiocellulare - rak z nabłonka przewodów żółciowych
252	Tuberculosis miliaris hepatis - gruźlica prosowata wątroby

	Ćwiczenie 21: Patomorfologia wątroby cz. II i patomorfologia trzustki
230	Metastasis carcinomatis in hepate (adenocarcinoma mucinosum) - przerzuty raka w wątrobie (rak śluzowy)
249	Metastasis carcinomatis in hepate (carcinoma microcellulare) - przerzuty raka w wątrobie (rak drobnokomórkowy)
182a	Cholecystitis chronica exacerbata erosiva - przewlekłe zaostrzone zapalenie pęcherzyka żółciowego z nadżerkami
228	Adencarcinoma vesicae felleae - rak gruczołowy pęcherzyka żółciowego
247	Necrosis haemorrhagica pancreatis - martwica krwotoczna trzustki

	Ćwiczenie 22:
	Kolokwium z patomorfologii wątroby i patomorfologii trzustki

	Ćwiczenie 23: Patomorfologia jamy ustnej i ślinianek
S/105	Sialadenitis chronica -przewlekłe zapalenie ślinianki
72	Ameloblastoma - szkliwiak
74	Tumor mixtus glandulae parotis (adenoma polymorphum) - guz mieszany (gruczolak wielopostaciowy) ślinianki przyusznej
220	Cylindroma glandulae parotis - oblak ślinianki przyusznej
S/279	Granuloma gigantocellulare periphericum - ziarniniak olbrzymiokomórkowy obwodowy

	Ćwiczenie 24: Patomorfologia żołądka i jelit
288A	Gastritis chronica atrophica cum metaplasia intestinalis - przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka z obecnością metaplazji jelitowej
184	Carcinoma exulcerans ventriculi - owrzodziały rak żołądka
184a	Adenocarcinoma mucocellulare ventriculi - gruczolakorak śluzowokomórkowy żołądka (barwienie hematoksyliną i eozyną)
184b	Adenocarcinoma mucocellulare ventriculi - gruczolakorak śluzowokomórkowy żołądka (barwienie mucykarminem)
226	Infarctus ruber ilei - zawał czerwony jelita
241	Oxyuriasis processus vermiformis - owsica wyrostka robaczkowego
192	Morbus Crohn - choroba Crohna

	Ćwiczenie 25:
	Kolokwium z patomorfologii przewodu pokarmowego

	Ćwiczenie 26: Patomorfologia układu moczowego
105	Pyelonephritis acuta - ostre odmiedniczkowe (ropne) zapalenie nerek
135	Pyelonephritis chronica - przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek
108a	Glomerulonephritis diffusa proliferativa acuta - ostre rozlane rozplemowe postreptokokowe/poinfekcyjne kłębuszkowe zapalenie nerek
70	Carcinoma clarocellulare renis - rak jasnokomórkowy nerki
195	Carcinoma transitionale (urotheliale) - rak z nabłonka przejściowego (urotelialny)
330	Adenocarcinoma prostatae - rak gruczołowy stercza

	Ćwiczenie 27: Patomorfologia układu rozrodczego cz. I
89	Ectropion (portio vaginalis cervicis uteri) - tzw. nadżerka gruczołowa części pochwowej szyjki macicy
89A	Erosio glandularis in statu epidermisationis - nadżerka gruczołowa w stanie epidermizacji
261	Polypus glandularis cervicalis - polip szyjkowy gruczołowy
141	Carcinoma planoepitheliale colli uteri - rak płaskonabłonkowy szyjki macicy
302	Cystes Nabothi - torbiele Nabotha

	Ćwiczenie 28: Patomorfologia układu rozrodczego cz. II
124	Endometrium - phasis proliferativa - endometrium fazy rozrostowej
125	Endometrium - phasis secretiva - endometrium fazy wydzielniczej
45	Hyperplasia endometrii simplex - prosty rozrost endometrium
129	Adenocarcinoma corporis uteri - rak gruczołowy trzonu macicy (wycinek z materiału pooperacyjnego)
129A	Adenocarcinoma corporis uteri - rak gruczołowy trzonu macicy (wyskrobiny z jamy macicy)
303	Endometriosis externa - gruczolistość (endometrioza zewnętrzna)

	Ćwiczenie 29: Patomorfologia układu rozrodczego cz. III
6	Graviditas tubaria - ciąża jajowodowa
92	Mola hydatidosa - zaśniad groniasty
93	Chorioncarcinoma - nabłoniak kosmówkowy
289	Placenta et funiculus (graviditas obsoleta) - łożysko i pępowina z ciąży obumarłej

	Ćwiczenie 30:
	Kolokwium z patomorfologii układu moczowego i rozrodczego

---