Zdrowie publiczne: organizacja ochrony zdrowia, polityka zdrowotna.

Dr n. med. Aleksandra Woderska

W renesansie na kiłe w Europie chorował co 20 europejczyk.( różne nazwy choroby )

Socjokulturowe uwarunkowania zdrowia.

Kołtun - kołtun polski - gwoździeć - plika

24 marca 1882 - publikacja Roberta Kocha - laureat nagrody Nobla w 1905 r za badania nad gruźlicą ( odkrycie prątków). W XIX wieku na gruźlicę umierał co 3 mieszkaniec Europy.

Epidemeion - odwiedzanie ludzi - epidemia

Epidemia dżumy w XIVw około 25% ludności Europy zmarło. Wektorem choroby były szczury.

Kwarantanna od włoskiego słowa oznaczającego 40 dni, aby zapobiegać rozprzestrzenianiu się choroby stosowano 40 dniową kwarantannę dla wszystkich przybyłych.

Definicja zdrowia publicznego :

Zdrowie publiczne jest to zorganizowany wysiłek społeczny, realizowany głównie przez wspólne działania instytucji publicznych, mający na celu polepszenie, promocję, ochronę i przywracanie zdrowia ludności. Obejmuje, między innymi, takie rodzaje działalności jak analizę sytuacji zdrowotnej, nadzór zdrowotny, promocję zdrowia, zapobieganie, zwalczanie chorób zakaźnych, ochronę środowiska i sanitację, działania przygotowawcze na wypadek katastrof i nagłych sytuacji zdrowotnych i medycynę pracy.

Zdrowie publiczne jest ukierunkowane na zapobieganie i wczesną diagnozę.

W dawnym ujęciu cele te uzyskuje się przez:

• Kontrolę czynników ekologicznych

• Tworzenie korzystnych warunków socjo - ekonomicznych

• Zapobieganie chorobom zakaźnym i niezakaźnym

• Powszechny, równy i skuteczny dostęp do opieki medycznej

• Kształtowanie nawyków zdrowego stylu życia.

Holistyczny model zdrowia wg Blum i Lalonde ( 1974) - 4 pola zdrowia

• czynniki biologiczne ( 20%) - genetyka, cechy wrodzone,

• czynniki środowiskowe (20%) - spcjalne, fizyczne i psychiczne

• styl życia (50%) - wzór konsumpcji, zatrudnienie, czynniki ryzyka

• system organizacji zdrowia (10%) - ukierunkowanie na prewencję, promocję zdrowia, leczenie, rehabilitację)

W 1978 roku Światowe Zgromadzenie Zdrowia przyjęło deklarację z Ałma - Ata, gdzie sformułowano strategię WHO - zdrowie dla wszystkich do roku 2000.

Deklaracja Zdrowie Dla Wszystkich do roku 2000 ukierunkowany jest na:

• promowanie prozdrowotnego stylu życia i zachowań korzystnych da zdrowia

• kontrolę chorób, którym można zapobiegać przez eliminację czynników chorobotwórczych

• zapewnienie świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej.

W 1980 roku w odpowiedzi na strategię opracowano Narodowy Program Zdrowia (NPZ). Narodowy Program Zdrowia zmodyfikowano kolejno w latach 1993 i 1996. Obecnie obowiązuje 4 wersja strategii na lata 2007- 2015.

Głównym celem programu są

• Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszenie nierówności w zdrowiu.

21 listopada 1986 r - Pierwsza Międzynarodowa Konferencja Promocji Zdrowia - Karta Ottawska

Nowe Zdrowie publiczne

Nowe zdrowie Publiczne = Promocja Zdrowia + system ochrony zdrowia

Główne obszary zdrowia publicznego w Polsce wg J. Nosko, 2001 obejmują:

1. Ochronę Zdrowia i zwalczanie chorób zakaźnych i niezakaźnych o dużym znaczeniu społecznym

2. Ochronę Zdrowia populacji pracujących

3. Ochrona zdrowia w ramach polityki społecznej

4. Zmiana stylu życia

5. Sprawność organizacji

Definicja Zdrowia Publicznego

• Wg Charlesa E.A Winslow

„Zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, wydłużania życia oraz promowania zdrowia fizycznego i sprawności poprzez zorganizowane wysiłki społeczeństwa mające na celu higienizację środowiska, zwalczanie zakażeń występujących w społecznościach, edukację jednostek odnośnie zasad higieny osobistej, organizację świadczeń lekarskich i pielęgniarskich mających na celu wczesną diagnozę oraz profilaktycznie ukierunkowane leczenie oraz rozwój mechanizmów społecznych, które zapewnią każdej jednostce w społeczeństwie standard życia właściwy dla utrzymania zdrowia.”

• Sir Donald Achesona

„Zdrowie publiczne to sztuka i nauka zapobiegania chorobom, promowania zdrowia oraz wydłużania życia poprzez zorganizowane wysiłki społeczeństwa”.

• 
  
  Milton Ternis i G. Dafoe

Zdrowie Publiczne w Polsce

Na podstawie ustaleń Międzyregionalnego Zespołu Ekspertów (1995)

• Monitorowanie stanu zdrowia i rozwój informacji zdrowotnej

• Promowanie prozdrowotnego stylu życia i edukacja zdrowotna

• Współdziałanie w ustaleniu priorytetów polityki zdrowotnej

• Kompleksowe regulacje prawne w zakresie zdrowia

Światowa Organizacja Zdrowia powstała 7 kwietnia 1948r, siedzibą jest Genewa. Polska jest członkiem od początku, biuro istnieje od lipca 1992 roku we Warszawie.

Głównym partnerem organizacji jest Ministerstwo Zdrowia

W tym roku światowy dzień zdrowia - bezpieczeństwo żywności ( co roku 7 kwietnia obchodzony dzień WHO pod różnymi hasłami).

Pojęcie Zdrowia wg WHO

„Zdrowie to stan zupełnego fizycznego, psychicznego oraz społecznego dobrostanu, a nie tylko brak choroby lub ułomności.”

Wg Marcina Kacprzaka

Zdrowie to nie tylko brak choroby czy niedomagania, ale także dobre samopoczucie oraz taki stopień przystosowania biologicznego, psychicznego i społecznego, jaki jest osiągalny dla danej jednostki w najkorzystniejszych warunkach

Wg Rene J. Dubos

René Dubos (1970) rozumiał zdrowie nie tylko jako brak choroby, lecz także jako zespół cech umożliwiających ludziom uzewnętrznianie swych zdolności kreatywnych i osiąganie szczęścia w procesie przystosowania się do przyszłości.

Inaczej, aczkolwiek bardzo ciekawie rozumiał zdrowia Rene' Dubos, mianowicie: „Dla człowieka zdrowie oznacza coś więcej niż stan, w którym organizm dopasował się do fizykochemicznych warunków otoczenia, dzięki odpowiedniemu działaniu biernych mechanizmów fizjologicznych; zdrowy człowiek przedstawia osobowość zdolną do twórczego znajdowania dla siebie wyrazu”. To znaczy, że „zdrowie” Dubos pojmował nie tylko jako brak choroby, również jako pewne predyspozycje osobowości, „zespół cech” człowieka, które pozwalałyby mu na „uzewnętrznianie” umiejętności, „zdolności kreatywnych i osiąganie szczęścia, w procesie przystosowania się do przyszłości”.

Wg Jana Kostrzewskiego

Zdrowie społeczeństwa to nie tylko brak choroby oraz dobry stan zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego jednostek składających się na dane społeczeństwo, ale również harmonijny rozwój naturalny ludności oraz takie warunki otoczenia, które sprzyjają zdrowiu ludności

Pojęcie choroby

Choroba w przeciwieństwie do zdrowia, jest wynikiem braku zdolności radzenia sobie z otaczającym środowiskiem

Człowiek Środowisko

Konstytucja RP reguluje aspekty zdrowia

Art. 68 Każdy ma prawo do ochrony zdrowia

Choroby cywilizacyjne

1. Choroby układu krążenia i serca ( nadciśnienie, choroba wieńcowa, nagłe zaburzenia rytmu , udary) - 50 %

2. Nowotwory - 20- 25 %

3. Wypadki i urazy

4. Choroby układu oddechowego ( POchP, astma)

5. Choroby metaboliczne ( cukrzyca, otyłość)

6. Zespoły ucieczki:

• Choroby afektywne - depresje, nerwice, stany lękowe

• Nikotynizm, alkoholizm, narkomania, lekomania

7. Alergie, uczulenia

8. Choroba wrzodowa

9. Osteoporoza

10. Wady postawy

Zgodnie z obliczeniami WHO w krajach rozwiniętych 70 - 80% są wynikiem chorób cywilizacyjnych, w krajach rozwijających się - 40 - 50%.

Choroby społeczne

Wg def WHO to trwałe uszkodzenia zdrowia, które ogranicza zdolność do wykonywania typowych zadań życiowych lub w ogóle uniemożliwia, skraca średni oczekiwany okres życia, wymaga stałej medycznej i społecznej opieki oraz którego wskaźnik chorobowości jest wyższy niż 1%. Np. cukrzyca, POchP, gruźlica, choroby niedokrwienne serca.

Cukrzyca - typowe objawy : wielomocz ( poliuria), wzmożone pragnienie (polidypsja), osłabienie i senność spowodowana odwodnieniem, chudnięcie (rzadko). Chorobowość przekracza 1% i wciąż rośnie.

Zespół metaboliczny:

Otyłość brzuszna - obwód talii ≥80 w tali u kobiet i ≥94 cm u mężczyzn oraz 2 z 4 następujących czynników:

1. Zwiększone stężenie trójglicerydów lub leczenie hipertruglicerydemii

2. Zmniejszenie stężenia HDL

3. Podwyższone ciśnienie tętnicze >130 mm Hg skurczowe i rozkurczowe ≥85 mm Hg

4. Rozpoznana cukrzyca

Narodowy Program Zdrowia na lata 2007 - 2015

Narodowy Program Zdrowia pozostaje podstawowym dokumentem charakteryzującym politykę zdrowotną Polski oraz jej priorytety.

Cele strategiczne:

1. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu chorób sercowo-naczyniowych.

2. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu nowotworów złośliwych.

3. Zmniejszenie częstości urazów powstałych w wyniku wypadków i ograniczenie ich skutków

4. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym przez działania prewencyjni - promocyjne.

5. Zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-stawowego

6. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego. .

7. Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom.

8. Zmniejszenie różnic społecznych i terytorialnych w stanie zdrowia populacji.

Cele operacyjne:

1. Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu.

2. Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem.

3. Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej żywności oraz zmniejszenie występowania otyłości. .

4. Zwiększenie aktywności fizycznej ludności.

5. Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych.

6. Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku życia i pracy oraz ich skutków zdrowotnych i poprawa stanu sanitarnego kraju.

W XX wieku palenie zabiło 100 mln ludzi. W XXI liczba ofiar nałogu może sięgnąć miliarda

Cele operacyjne dotyczące wybranych populacji:

1. Poprawa opieki zdrowotnej nad matką, noworodkiem i małym dzieckiem

2. Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego i psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży.

3. Tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego życia osób starszych.

4. Tworzenie warunków dla aktywnego życia osób niepełnosprawnych

5. Intensyfikacja zapobiegania próchnicy u dzieci i młodzieży.

Raport Blacka - 1982- potwierdził związek relacji między czynnikami psychosocjalnymi.

Wykazano związek długości życia z wykształceniem ( wyższe= dłuższe)

HDI - wskaźnik rozwoju społecznego

1. Długie i zdrowe życie - 75,3 lat

2. Wykształcenie - 0,95

3. Dochód na osobę w rodzinie 14 675 USD

HDI - 22 miejsce w Europie; 39 na świecie

To mieliśmy sobie sami sprawdzić

HIV- human immunodeficiency virus

AIDS - Acquired Immunodeficiency Syndrome

Poczytać sobie o powstaniu rękawiczek, początkach myciu rąk

Notatki na temat Polski, które wynikają z zabawy, którą z nami zrobiła

Umieralność

50 % - choroby układu krążenia

26% nowotwory

10% inne

Co 4 osoba jest otyła, prawie 60 % ludzi ma nadciśnienie o dyslipidemie

BMI kobiet utrzymuję się na równym poziomie, mężczyzn ma tendencję wzrostową. Od 30 lat wartość BMI jest na granicy lub powyżej normy.

Prawie co 3 osoba pali papierosy, mężczyźni są bardziej aktywni fizycznie; codziennie pali więcej mężczyzn niż kobiet;1 na 10 osób do 15 roku życia pali.

Ponad 50% spożywa piwo ( w wieku do 15 lat), średnia spożycia wzrasta.

Kobiety żyją dłużej, bardzo duża śmiertelność wśród mężczyzn w wieku 15 - 60 lat.

10 najczęstszych powodów śmierci - w krajach nisko rozwiniętych na 6 miejscu wśród chorób śmiertelnych zajmuje malaria.

Aspekty Fizyczne, kulturowe, społeczne, psychiczne.

---