Pobieranie krwi do badań
Krew do badania pobiera się
między godziną 7.00-9.00 rano
od pacjenta pozostającego na czczo
Krew
Zabieg wykonuje się z zachowaniem zasad aseptyki, antyseptyki
Cele pobierania krwi żylnej
1. Ocena elementów
upostaciowanych
krwi:
- badanie morfologii krwi obwodowej, rozmazu krwi obwodowej, liczby płytek krwi
Cele pobierania krwi
3. Badanie grupy krwi i próba krzyżowa
4. Odczyn Biernackiego
(OB)- miara szybkości opadania erytrocytów w osoczu w jednostce czasu
Wskazania do pobierania krwi żylnej do badania
badanie okresowe dla oceny zdrowia pacjenta (obowiązkowe u wszystkich osób pracujących zawodowo);
badanie przesiewowe
(np.. badanie stężenia lipidów dla ustalenia zagrożenia miażdżycą naczyń);
ustalenie rozpoznania
zaburzenia funkcjonowania
organizmu;
kontrola wyników leczenia.
Powikłania/zagrożenia podczas pobierania krwi z żyły do badania:
zakażenie
pęknięcie żyły, przekłucie żyły (krwiak, zakrzepowe zapalenie żył);
następowe krwawienie;
zapaść naczyniowa;
nakłucie tkanek sąsiednich, takich jak tętnica czy nerwy.
Utrudnienia pobierania krwi z żyły:
obfita tkanka tłuszczowa;
zwłóknienia żył po wielokrotnych nakłuciach;
nadpobudliwość ruchowa;
„ruchome” żyły;
odruchowe obkurczenie żył;
oparcie igły o ścianę żyły.
Pobieranie krwi żylnej do badania w systemie zamkniętym:
STRUKTURA CZYNNOŚCI
I. Czynności przygotowawcze
A. Przygotowanie pielęgniarki:
1. Zapoznanie się ze zleceniem lekarskim.
2. Higieniczne mycie rąk.
3. Założenie rękawiczek jednorazowego użytku,
maski na usta, okularów
ochronnych, fartucha ochronnego.
Pobieranie krwi żylnej do badania w systemie zamkniętym
Materiał i sprzęt:
1. Przygotowanie sprzętu:
70% spirytus lub inny preparat do dezynfekcji skóry, np.. Skinsept,
jałowe gaziki,
opaska uciskowa,
płaty ligniny ,
Pobieranie krwi żylnej do badania w systemie zamkniętym
rękawiczki jednorazowego użytku,
maska na usta,
okulary ochronne,
fartuch ochronny,
pojemniki na odpady,
system Vacuette,
Pobieranie krwi żylnej do badania w systemie zamkniętym
2. Przygotowanie otoczenia- dobre oświetlenie
3. Przygotowanie pacjenta:
4. Poinformowanie pacjenta o celu i przebiegu badania.
5. Uzyskanie jego zgody na wykonanie badania.
6. Poinformowanie pacjenta o zaleceniach przed pobraniem krwi do badania:
- pacjent pozostaje na czczo, przez 12-15 godzin
- nie przyjmuje pokarmów i płynów
może pić tylko niewielkie ilości wody lub słabej nieosłodzonej herbaty
picie kawy jest niedozwolone
Pobieranie krwi żylnej do badania w systemie zamkniętym
pacjent powinien być wypoczęty
w dniu poprzedzającym badanie nie należy pić więcej niż zazwyczaj, a pokarmy powinny być lekkostrawne, bez nadmiaru tłuszczów, białka i węglowodanów, ich nadmiar może powodować przejściowe zmiany w składzie ilościowym lub biochemicznym krwi.
nie powinno się zażywać środków moczopędnych, stosować gorących kąpieli lub nadmiernego opalania. Aby nie powodować przejściowego zmniejszenia ogólnej ilości krwi krążącej i jej zagęszczania.
II. Czynności właściwe
1.Przygotowanie sprzętu do podciśnieniowego pobrania krwi:
* otworzyć kapturek ochronny igły lekkim obrotowym pociągnięciem i usunąć część kapturka
* wkręcić igłę w plastikowy uchwyt probówki, nie usuwać pozostałej części kapturka ochronnego z igły.
2.Ułożenie pacjenta w wygodnej i bezpiecznej pozycji
(siedzącej z podparciem pleców i kończyny górnej lub półsiedzącej), odsłonięcie miejsca wkłucia;
Czynności właściwe c.d.
3. Wybranie miejsca wkłucia, które powinno być pozbawione zmian typu: blizny, znamiona...
4. Założenie stazy 7-10cm powyżej miejsca planowanego nakłucia- bez zaciskania jej.
5. Podłożenie płatów ligniny.
6. Zaciśnięcie stazy w celu wywołania zastoju żylnego.
7.Polecenie pacjentowi zaciśnięcia dłoni, ewentualnie wykonania kilku mocnych ruchów pięścią- zaciskania i rozluźniania.
Czynności właściwe c.d.
8. Unieruchomienie miejsca wkłucia przez podtrzymanie lewą ręką dolnej powierzchni przedramienia tak, aby kciuk spoczywał na skórze około 5 cm poniżej miejsca wkłucia i pociągał skórę wkierunku dłoni.
9. Dokonanie palpacyjnej oceny miejsca wkłucia.
10. Odkażenie miejsca pobrania krwi, wykonując ruchy wzdłuż kończyny z dołu do góry (zgodnie z kierunkiem przepływu krwi żylnej) lub jedynie nanosząc na miejsce wkłucia środek dezynfekcyjny w aerozolu.
Czynności właściwe c.d.
11. Odczekanie do całkowitego wyschnięcia odkażonej skóry, około 15-60 sekund zależnie od użytego środka antyseptycznego.
12. Wprowadzenie igły do światła naczynia pod kątem 30-45 stopni, ścięciem skierowanym ku górze.
Czynności właściwe c.d.
13. Umieszczenie probówki w uchwycie, aż wolny koniec igły przejdzie przez kapturek probówki i krew zacznie płynąć. Istniejące we wnętrzu probówki podciśnienie sprawia, że dochodzi do samoczynnego wypełnienia jej krwią.
Czynności właściwe c.d.
14. Zwolnienie opaski uciskowej, pacjent może rozluźnić dłoń.
15. Wyjęcie probówki z uchwytu, kiedy wyczerpie się podciśnienie w jej wnętrzu i krew przestanie płynąć.
Czynności właściwe c.d.
16. Napełnianie po kolei wszystkich potrzebnych probówek w ten sam sposób. Zalecana kolejność pobierania krwi: Vacuette probówki na surowicę, probówki na krzepnięcie, probówki z antykoagulantami. W czasie zmiany probówek należy spokojnie trzymać igłę.
17. Delikatne przechylanie probówki 8-10 razy bezpośrednio po jej napełnieniu, dzięki czemu osiąga się optymalne wymieszanie krwi z zawartymi w probówce substancjami.
18. Usunięcie igły z żyły.
19. Uciśnięcie miejsca wkłucia jałowym gazikiem.
20. Poinformowanie pacjenta o konieczności uniesienia kończyny górnej ku górze po zakończonym zabiegu i ucisku gazikiem miejsca wkłucia przez 3-5 minut lub założenie opatrunku uciskowego na miejsce wkłucia.
Czynności końcowe
Czynności końcowe
A. Uporządkowanie materiału, sprzętu, otoczenia:
1. Usunięcie ligniny lub poduszki.
2. Uporządkowanie zestawu po zabiegu.
3. Przeznaczenie sprzętu jednorazowego użytku do utylizacji.
B. Postępowanie z pacjentem:
1. Poinformowanie go: o konieczności obserwacji miejsca nakłucia żyły, przewidywanym terminie otrzymania wyniku badania.
Czynności końcowe
Czynności końcowe wykonywane przez pielęgniarkę:
1. Podpisanie probówki z krwią (imię i nazwisko pacjenta, rodzaj badania, oddział).
2. Higieniczne umycie rąk.
3.Dostarczenie pobranej krwi do laboratorium. Jeżeli pobrana krew nie może być przekazana do laboratorium w ciągu 1-2 godzin, należy ją przechowywać w temp. 21 stopni. Krew pobrana do badań układu krzepnięcia musi być dostarczona nie później niż 30 minut od momentu pobrania.
4. Udokumentowanie pobrania materiału do badania.
Wskazówki
Założenie opaski uciskowej powinno trwać jak najkrócej
i nie może przekraczać 1 minuty.
Długi czas ucisku powoduje przemieszczanie wody i substancji małocząsteczkowych do przestrzeni pozanaczyniowej, co w konsekwencji prowadzi do zagęszczenia krwi.
Powoduje to fałszywie podwyższony poziom białka całkowitego, albumin, hemoglobiny, wapnia i potasu.
Podobnie zafałszowane wyniki uzyskuje się, polecając pacjentowi zbyt długo „pracować dłonią”. W przypadku żył łatwo pękających, np. U osób starszych należy stosować nieznaczny ucisk opaską uciskową.
Krew
Krwi do badań nie powinno się pobrać z venflonu- może mieć to miejsce jedynie w sytuacji braku dostępu do żyły, np..
- kruche, pękające naczynia u starszych osób,
- nagły stan hipowolemii
uniemożliwiający wprowadzenie igły do zapadniętego naczynia. Venflon należy wówczas dokładnie oczyścić, przepłukując go roztworem 0,9% NaCl, a następnie pobrać co najmniej 5 ml krwi, którą należy odrzucić. Dopiero następna porcja krwi może być użyta do badań laboratoryjnych. Po pobraniu krwi venflon należy przepłukać roztworem 0,9% NaCl. Krwi pobranej przez venflon nie wolno używać do badań układu krzepnięcia.
Krew
Do większości badan krew można pobrać po upływie 30 minut, po zakończeniu wlewu dożylnego., Jest to czas potrzebny na ustalenie się równowagi wodno- elektrolitowej organizmu. W przypadku pobierania krwi do oceny gospodarki lipidowej u pacjentów żywionych parenteralnie którzy otrzymują preparaty tłuszczowe, np.. Intralipid czy Lipofundin, czas ten się wydłuża do kilkunastu godzin.
Glukoza we krwi - pomiar
Glukometr
Zasady aseptyki i antyseptyki
Wygodna pozycja
Zgodność kodów elektrod i glukometru
Krew - glukoza we krwi
Badanie jednorazowe na czczo
Krew
Glukoza stężenie po posiłku
U osób zdrowych stężenie glukozy po dwóch godzinach po posiłku jest równe wartości stwierdzonej na czczo
Badanie OB
Odczyn Biernackiego
Określenie szybkości opadania krwinek czerwonych w osoczu w jednostce czasu. Po godzinie metodą Westergrena lub metodą Pronto po 3 i 7 minutach
Troponina
Jest białkiem znajdującym się w mięśniach prążkowanychTypy troponiny:
C
(I, T)
Wzrastają w ciągu 4 godzin od uszkodzenia serca i utrzymują się 10-14 dni
Elektrolity
sód
Utrzymuje ciśnienie osmotyczne płynu pozakomórkowego
Regulacja retencji i wydalania wody przez nerki
Równowaga kwasowo- zasadowa
135-145 mEq
potas
Jest głównym kationem wewnątrzkomórkowym. Jest niezbędny w przewodzeniu impulsów elektrycznych w sercu i mięśniach szkieletowych
3,5-5,0 mEq
Badania laboratoryjne
dr Joanna Hoffmann-Aulich
Mocz - urina
Mocz jest przesączem osocza, z którego resorbowane są substancje niezbędne dla organizmu, i z których substancje zbędne są wydalane.
MOCZ
Mocz jest to płyn ustrojowy wytwarzany przez nerki .
Z moczem wydalane są z organizmu produkty resztkowe metabolizmu(mocznik, kwas moczowy, kreatynina), sole mineralne, złuszczone elementy komórkowe dróg moczowych.
Mocz - wskazania do badania
Jako element badania fizykalnego u każdego pacjenta hospitalizowanego
Cukrzyca, cukrzyca ciężarnych, zakażenie dróg moczowych, zatrucie ciążowe, inne schorzenia nerek, monitorowanie efektywności odchudzania
Mocz Badanie ogólne
Analiza makroskopowa - badania fizyczne i chemiczne
Analiza mikroskopowa - badania w kierunku obecności elementów upostaciowanych (osad moczu)
Mocz poobiera się po wypoczynku nocnym. Po podmyciu. Pierwszy strumień wydalany jest do toalety. Środkowy strumień poddaje się analizie.
Mocz - zabarwienie
Zależy od stężenia urochromu
Żółta barwa w zależności od
zagęszczenia lub rozpuszczenia
moczu (zdrowy po wypiciu
płynów ma barwę słomkowo-żółtą. (cukrzyca, moczówka prosta, alkohol)
Ciemne zabarwienie moczu występuje gdy zawiera bilirubinę (czerwony buraki czy erytrocyty).
Opis: bladożółta, słomkowa, jasnożółta, żółta, ciemnożółta i bursztynowa.
Zielony zakażenie pałeczką ropy błękitnej
Mocz - przejrzystość
Osoba zdrowa ma mocz przejrzysty lub lekko mętny,
Najczęściej zmętnienie moczu jest spowodowane obecnością leukocytów, erytrocytów, bakterii (stan zapalny lub zakażenie dróg moczowo-płciowych).
Inne to śluz, grzyby, nasienie, wydzielina gruczołu krokowego
Mocz - zapach
Świeże próbki mają słaby charakterystyczny zapach. Dłużej stojący mocz zaczyna mieć zapach amoniaku z powodu rozpadu mocznika. Owocowy zapach - ketonuria (w przebiegu niekontrolowanej cukrzycy.
Zapach „mysi” w fenyloketonuria
Ciężar właściwy
Gęstość moczu (stosunek wagowy substancji rozpuszczonych do rozpuszczalnika 1010 - 1025.
Do pomiaru ciężaru właściwego służy urometr.
MOCZ
Woda: 95-98%,
Sole mineralne 18-20g/d,
Produkty końcowe metabolizmu: ok. 30-40g/d,
Barwniki (urochrom, urobilinogen, urobilina),
Hormony,
Witaminy
Mocz
Białkomocz - u osób zdrowych w wysiłku fizycznym, odwodnieniu. W niewydolności krążenia w hipotermii i w gorączce. W chorobach nerek - zespół nerczycowy.
Glukoza - W moczu nie powinna występować. Próg nerkowy w niekontrolowanej cukrzycy wynosi 160-200mg/dl (we krwi poziom przewyższa próg nerkowy)
MOCZ
Odczyn moczu: pH 6 słabo kwaśny.
Dobowe wydalanie moczu zależy od podaży płynów i utraty innymi drogami i wynosi około:
Noworodki 20-50ml
Niemowlęta do 1r. ż. 400-500ml
Dzieci do końca 5 r. ż 600-800ml
Dzieci do końca 10 r. ż 800-1000ml
Dorośli 1500-1800ml.
Powyżej 2000 ml u dorosłych - poliuria (wielomocz)
Mocz wartości referencyjne
Mocz- ważne pojęcia
Diureza - wydalanie moczu,
Mikcja - oddawanie moczu
Anuria - bezmocz (<50 ml/24h),
Dysuria - zaburzenia przy oddawaniu moczu- kropelki,słaby przerywany strumień. Bolesność przy oddawaniu moczu
Enuresis - moczenie się (>3. r. ż),
Hematuria - krwiomocz,
Nykturia - zwiększona częstotliwość nocnego oddawania moczu,
Proteinuria - białkomocz
Mocz- ważne pojęcia
Oliguria - zmniejszenie wydalania moczu (<500ml/24h)- skąpomocz;
Poliuria - zwiększone wydalanie moczu >2000ml/24h,
Pyuria - ropomocz,
Pollakisuria - częste parcie i oddawanie moczu
Incontinentia urinae - nietrzymanie moczu
Badanie bakteriologiczne mocz
Podmycie
Jałowa probówka
Środkowy strumień
Około 10 ml
Wyjątkowo cewnikowanie
DZM
Zbieranie moczu przez 24 godziny
Przed rozpoczęciem chory wydala mocz
Rozpoczęcie o godzinie siódmej rano i zakończenie po 24 godzinach
DMM
Dobowe mierzenie moczu
Poinformowanie pacjenta
Każdorazowe zmierzenie ilości wydalonego moczu zlewanie i mierzenie w słoju
Uwzględnienie wydalania innymi drogami
Pozwala zobrazować gospodarkę wodną organizmu
Bilans płynów
Pomiar wydalonego i przyjętego płynu przez 24h
Przyjęte płyny p.o., i.v.
Suma ilości wydalonych płynów przez:
Nerki = mocz = 1500ml
Jelita = stolec = 200ml
Skórę = pot i płuca = para = 800ml
Dorosły 0,5 ml/kg m.c./24h
Niemowlę 1-3ml/kg m.c./24h
BILANS PŁYNÓW
ILOŚĆ PŁYNÓW PRZYJĘTYCH JEST RÓWNA ILOŚCI PŁNÓW WYDALONYCH
BILANS ZEROWY
Stolec - kał
Wydalina składająca się z resztek niestrawionych pokarmów (błonnika), resztek enzymów trawiennych, wody, flory bakteryjnej, złuszczającego się nabłonka jelitowego i śluzu.
Woda 70-80%
Niestrawione resztki pokarmowe (celuloza)
Soki trawienne (barwniki żółciowe)
Złuszczone komórki nabłonka jelitowego
Bakterie jelita grubego 100-300g/24h
Stolec - kał alvus
Defekacja - oddawanie stolca
Meteoryzm nadmierne wypełnienie jelit gazami, wzdęcia, bębnica
Zaparcia - efekt zaburzeń oddawania czynności jelita grubego (błędy dietetyczne, hipotonia i atonia jelita grubego, powstrzymywanie od wydalania (sytuacyjne)
Zaparcia nawykowe - wstrzymywanie oddawania stolca (błędy wychowawcze, przyzwyczajenie do czopków, tabletek)
Biegunka - kilkakrotne oddawanie stolca nieuformowanego (płynny, papkowaty, bogaty w śluz)
Kał na krew utajoną
Podejrzenie krwawienia ze strony przewodu pokarmowego
Przez trzy dni dieta bezmięsna
Wykluczyć zielone warzywa, banany, jagody
Kał na obecność jaj pasożytów
Kał należy oddać do basenu lub nocnika
Chronić przed ochłodzeniem
Pobieranie próbek powtarzamy po 2 - 3 dniach
Wymaz z odbytu
Jałowy pakiet: kwacz w probówce z korkiem
Należy zwilżyć 0,9% NaCl
Pacjent w pozycji kolankowo - łokciowej
Kwacz wprowadza się do odbytu (dorosły 4-5cm pośladki rozluźnione)
Ruchem obrotowym pobrać próbkę
Umieścić w probówce
Badanie w kierunku owsicy
Wykonuje się rano przed podmyciem
Metoda wycieru - pałeczka z celofanem zwilżonym wodą wyciera się okolice odbytu
Metoda przylepca - taśma 2,5 - 2cm/ 5-7cm przylepia się w okolicy odbytu następnie nanosi się na szkiełko podstawowe
Wymioty - emesis
Niefizjologiczne opróżnianie żołądka
Regurgitacja - wsteczne zarzucanie pokarmu do jamy ustnej
Aerofagia- połykanie powietrza z odbijaniem się
Dysfagia zaburzenia połykania
Pyrosis - zgaga, pieczenie w przełyku, żołądku
Hyperemesis - bardzo obfite wymioty
Plwocina - sputum
Wydzielina oskrzeli, tchawicy, krtani, jamy nosowo-gardłowej, błony śluzowej jamy ustnej i gruczołów ślinowych usuwanych poprzez odkrztuszanie
Śluzowa - zapalenie oskrzeli
Śluzowo-ropna, ropna -przewlekłe z.
oskrzeli
Rdzawa, krwawa - zator płuc
Pienista - obrzęk płuc
Szklista - astma oskrzelowa
Plwocina - sputum
100ml/24h
Typowe badania
Barwienie metodą Gramma (morfologiczna ocena komórek, rozróżnienie bakterii gram (+) i (-)
Posiew i wrażliwość (rodzaj i liczba drobnoustrojów
Badanie cytologiczne (pochodzenie i patologia komórek)
Makroskopowo przejrzysta, bezbarwna, bezwonna, lekko wodnista
Pot - hidros
Przezroczysta, bezbarwna, płynna wydalina gruczołów potowych występujących na ciele; pachy, dłonie, stoy, czoło, nos
90% woda
Sole mineralne
Mocznik
Tłuszcze
Domieszka indywidualnego zapachu
Dorosły wydziela 500ml potu 0,5ml/kg/24h
Niemowlę 1-3ml/kg/24h
B. Morrow Cavanaugh. Badania laboratoryjne i obrazowe dla pielęgniarek. PZWL 2003.