P

OBIERANIE

M

ATERIAŁU

D

O

B

ADAŃ

L

ABORATORYJNYCH

U

P

ACJENTÓW

W S

TANACH

N

AGŁEGO

Z

AGROŻENIA

Z

DROWOTNEGO

.

NAGŁE

ZAGROŻENIE ZDROWOTNE

DEFINICJA



Stan nagłego zagrożenia zdrowotnego to stan
polegający na nagłym lub przewidywanym w
krótkim czasie pojawieniu się objawów
pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim
następstwem

może

być

poważne

uszkodzenie

funkcji

organizmu

lub

uszkodzenie

ciała

lub

utrata

życia,

wymagający

podjęcia

natychmiastowych

medycznych

czynności

ratunkowych

i

leczenia.

INTERPRETACJA

BADAŃ

DODATKOWYCH W STANACH

KRYTYCZNYCH



Stan

krytycznych-istotne

znaczenie

rokownicze ma zdolność wychwytywania tlenu
przez

tkanki

oraz

kierunek

przemian

metabolicznych w komórkach



Wstrząs,

sepsa,

niewydolności

wielonarządowa - upośledzenie pobierania
tlenu przez tkanki, w następstwie zaburzeń
perfuzji narządowej i hipowolemii



Prowadzi to do niedotlenienia tkanek i
zapoczątkowania metabolizmu beztlenowego.
Dochodzi do zachwiania równowagi kwasowo–
zasadowej i rozwoju kwasicy metabolicznej.

2. RÓWNOWAGA KWASOWO-

ZASADOWA



W

warunkach

fizjologicznych

procesy

metaboliczne

zachodzące

w

komórce

sprowadzają

się

do

ciągłej

produkcji

dwutlenku węgla i kwasów, które są źródłem
jonów wodorowych. Jednocześnie układy
buforowe

organizmu

mają

zapewnić

równowagę

kwasowo-zasadową

przez

utrzymywanie

stałego

stężenia

jonów

wodorowych (H+) we krwi. Aby zapobiec
gromadzeniu w nadmiarze jonów H+
organizm

usuwa

kwasy

przez

płuca

(komponent

oddechowy)

lub/i

nerki

(komponent metaboliczny).

RÓWNOWAGA KWASOWO-

ZASADOWA CD.



Analiza równowagi kwasowo-zasadowej
jest podstawową umiejętnością lekarza
medycyny

ratunkowej

oraz

ratownika

medycznego związaną z poszukiwaniem
przyczyny kwasicy.



Badanie gazometryczne krwi tętniczej
dostarcza cennych informacji o parametrach
równowagi kwasowo-zasadowej, a pH krwi
umożliwia wstępną ocenę rodzaju zaburzeń.

ZABURZENIA RÓWNOWAGI

KWASOWO-ZASADOWEJ

Ryc. 2. Ilustracja równowagi kwasowo-zasadowej.

Źródło: http://mrvitaminsnews.com.au/wp-content/uploads/2011/09/acid-alkaline.png

ZABURZENIA RÓWNOWAGI

KWASOWO-ZASADOWEJ CD.



Zaburzenia

równowagi

kwasowo-

zasadowej można podzielić na:



Oddechowe (pierwotne zmiany dotyczą
prężności CO

2

);



Metaboliczne (pierwotne zmiany dotyczą
prężności HCO

3

);



Złożone metaboliczno-oddechowe.

ZABURZENIA RÓWNOWAGI

KWASOWO-ZASADOWEJ CD.



Prężność CO

2

odzwierciedla stężenie kwasu

węglowego we krwi.



Organizm ma możliwość kompensowania
zaburzeń RKZ w określonych granicach.
Funkcjonowanie organizmu zostaje bardzo
poważnie zakłócone, gdy

pH

obniża się

poniżej

7,0

lub wzrasta powyżej

7,6

.

3. BADANIE G

AZOMETRYCZNE

KRWI

TĘTNICZEJ



Badanie RKZ jest powszechnie zlecanym
badaniem u chorych w stanach nagłego
zagrożenia

zdrowotnego.

Umiejętność

interpretacji tego badania ma istotne
znaczenie

dla

zrozumienia

zaburzeń

występujących u poszkodowanego. Badanie
wykonuje

się

z

krwi

tętniczej

lub

arterializowanej krwi włośniczkowej (pobranej
np. z opuszki palca).

BADANIE G

AZOMETRYCZNE

–

WARTOŚCI

REFERENCYJNE:



PaO

2

(powietrza) > 9 kPa (40 mmHg);



pH 7,36-7,45;



H+ 35-45 mmol/l;



pCO

2

4,7-6,0 kPa;



HCO

3

21-28 mmol/l;



BE od -2 do 2 mmol/l;



SpO

2

95-99%.

UŁATWIENIE ROZUMIENIA ZMIAN W

RÓWNOWADZE KWASOWO-ZASADOWEJ:



Ocena PaO

2

w stosunku do wydychanego

stężenia O

2

(FiO

2

);



Określenie

pH

lub

stężenia

jonów

wodorowych: pH > 7,45 (zasadowica), pH <
7,36 (kwasica);



Określenie składowej oddechowej:

PaCO

2

> 6 kPa (45 mmHg) – kwasica

oddechowa (lub skompensowana zasadowica
metaboliczna),
PaCO

2

< 5 kPa (35 mmHg) – zasadowica

oddechowa (lub skompensowana kwasica
metaboliczna);

UŁATWIENIE ROZUMIENIA ZMIAN W

RÓWNOWADZE KWASOWO-ZASADOWEJ CD.:



Określenie składowej metabolicznej:

HCO

3

> 27 mmol/l – zasadowica metaboliczna

(lub

kompensacja

nerkowa

kwasicy

oddechowej),
HCO

3

< 22 mmol/l – kwasica metaboliczna (lub

kompensacja

nerkowa

zasadowicy

oddechowej);



Określenie pierwotnego zaburzenia oraz
stwierdzenie czy występuje kompensacja
metaboliczna bądź oddechowa.

KWASICA…



Metaboliczna: występuje m.in. w zatruciu
alkoholem etylowym, alkoholem metylowym,
salicylanami, niewydolności nerek, biegunce.



Oddechowa:

występuje

m.in.

w

niewydolności

oddechowej,

ostrych

chorobach płuc, POCHP.

ZASADOWICA…



Metaboliczna: występuje m.in. podczas
wymiotów, drenażu żołądka, w zespole
Cushinga oraz niedoborze potasu.



Oddechowa:

występuje

m.in.

w

hiperwentylacji, w chorobie wysokościowej.

UWAGA!



Wyniki badań gazometrycznych należy
zawsze interpretować w odniesieniu do stanu
klinicznego chorego. Pozwoli to na właściwą
ocenę stanu zagrożenia poszkodowanego i
podjęcie ukierunkowanego leczenia.

4. RÓWNOWAGA WODNO-

ELEKTROLITOWA



Woda jest głównym składnikiem organizmu i
stanowi ok. 45-80% masy ciała. Jej zawartość
w

ustroju

maleje

wraz

z

wiekiem.

Rozmieszczenie wody w organizmie dotyczy
3 przedziałów płynowych:



Płyn wewnątrzkomórkowy: 40% m.c. (ok.
25l);



Płyn śródmiąższowy: 20% m.c. (ok. 15l);



Płyn wewnątrznaczyniowy: 5% m.c. (ok. 5l).

RÓWNOWAGA WODNO-

ELEKTROLITOWA CD.



Utrata 10% całkowitej wody w ustroju
powoduje groźne dla życia konsekwencje,
natomiast utrata 20% prowadzi do śmierci.



Do

utraty

wody

prowadzą:

wymioty,

biegunka, oparzenia, ciężkie uszkodzenie
nerek,

diureza

wodna

i

osmotyczna,

moczówka prosta. Do utraty wody dochodzi
również w warunkach homeostazy przez
płuca i skórę (perspiratio insensibilis) tj. 0,6
ml/kg m.c./h (ok. 400-1000 ml/d).

JONY



Głównymi jonami przestrzeni wewnątrz- i
zewnątrzkomórkowej są jony sodu i potasu.
Istnienie

pompy

sodowo-potasowej

powoduje, że stężenie sodu jest wysokie w
przestrzeni pozakomórkowej i w osoczu krwi,
a

jon

potasu

jest

głównym

jonem

wewnątrzkomórkowym.

Skład

płynu

przestrzeni wewnątrz- i zewnątrzkomórkowej
jest

znany

i

określany

stężeniem

elektrolitów

po

obu

stronach

błony

komórkowej.

SÓD



Wartości referencyjne 135-145 mmol/l.



Wzrost stężenia sodu powyżej normy
(hipernatremia)

powoduje

ciężkie

zaburzenia

gospodarki

wodnej

–

odwodnienie hipertoniczne, które może
wystąpić

w

przebiegu

następujących

schorzeń: cukrzyca, biegunki u niemowląt,
niewydolność nerek, zespół nerczycowy,
moczówka prosta.

SÓD CD.



Niedobór sodu (hiponatremia) w organizmie
występuje w stanach nadmiernej utraty sodu
przez nerki i przewód pokarmowy (wymioty,
biegunki, przetoki), a także w oparzeniach,
obfitych potach.



W wyniku nieprawidłowej terapii płynami może
wystąpić tzw. przewodnienie hipotoniczne
(spadek stężenia sodu). Każdemu zwiększeniu
wydalania

sodu

towarzyszy

zwiększone

wydalanie wody i zmniejszenie objętości płynu
pozakomórkowego.

POTAS



Wartości referencyjne 3,5-5,5 mmol/l.



Hiperkaliemia, czyli wzrost stężenia potasu
we krwi, jest powodowana nadmiernym
uwalnianiem tego jonu z komórek oraz
upośledzeniem

wydalania

z

moczem.

Występuje w przebiegu wstrząsu, zespołach
zmiażdżenia, w rozległej martwicy tkanek,
oparzeniach, rabdomiolizie, niewyrównanej
cukrzycy,

kwasicy

metabolicznej

lub

oddechowej czy niewydolności nerek.

POTAS CD.



Hiperkaliemia rzekoma

występuje w

przypadkach:

hemolizy

erytrocytów,

niewłaściwego pobierania krwi, dłuższego
przechowywania pełnej krwi po pobraniu.



Hipokaliemia jest wynikiem nadmiernej
utraty potasu przez przewód pokarmowy lub
nerki.

W

uporczywych

wymiotach,

biegunkach,

przetokach

dochodzi

do

znacznych

strat

potasu.

Wiele

leków

moczopędnych powoduje spadek stężenia
potasu.

POTAS CD.



Zaburzenia gospodarki potasowej prowadzą
do ciężkich zaburzeń czynności serca (rytmu
lub przewodzenia) do zatrzymania krążenia
włącznie.

ANALITYKA CELOWANA

POSZKODOWANYCH W

STANACH NAGŁEGO ZAGROŻENIA

ZDROWOTNEGO



Badania

biochemiczne

wykonywane

w

stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego
powinny być zawsze

interpretowane w

aspekcie danych klinicznych.

W przypadkach

wątpliwych gdy czas i możliwości na to
pozwalają badania należy powtórzyć.



Pojedyncze

nieprawidłowe

wartości

badań biochemicznych nie powinny być
jedynym kryterium oceny ciężkości
stanu chorego.

PROFIL BADAŃ W SOR



Powszechnie wykonywanym profilem badań
w oddziałach ratunkowych są:



Morfologia krwi obwodowej;



Próba krzyżowa (próba zgodności);



Profil nerkowy (mocznik, kreatynina, sód, potas);



Profil wątrobowy (aminotransferazy, fosfataza
zasadowa, bilirubina, albumina, glukoza);



Profil sercowy (troponiny, kinaza kreatynowa,
dehydrogenaza mleczanowa, potas);



Profil hematologiczny (zaburzenia uk. Krzepnięcia
i fibrynolizy);



Profil

toksykologiczny

oraz

badanie

gazometryczne.

S

ZPITALNY

O

DDZIAŁ

R

ATUNKOWY

USK NR.1 W ŁODZI

Ryc. 3. Poszkodowany w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.

Źródło: opracowanie własne

P

OBIERANIE

M

ATERIAŁU

D

O

B

ADAŃ

L

ABORATORYJNYCH

PROCEDURA:

POBIERANIE

MATERIAŁU DO BADAŃ

LABORATORYJNYCH



Każdy rodzaj materiału pobrany od pacjenta
jest uważany za materiał zakaźny i musi być
traktowany

jako

potencjalne

źródło

zakażenia.



Wszystkie

odpady

powstające

podczas

pobierania materiału są traktowane jako
materiał zakaźny i utylizowane zgodnie z
procedurą

„Utylizacja

odpadów

medycznych”.

POBIERANIE MATERIAŁU DO BADAŃ

OD POSZKODOWANEGO



Każdorazowo przy pobieraniu materiału od
poszkodowanego osoba pobierająca:



Stosuje

nową

parę

rękawiczek

jednorazowego użytku;



Weryfikuje tożsamość pacjenta;



Oznakowuje pojemnik z pobraną próbką
materiału zgodnie z zaleceniami;



Dołącza

wniosek

ze

zleceniem

na

przeprowadzenie określonych badań.



Składa na zleceniu podpis potwierdzający
pobranie materiału.

POBIERANIE KRWI

ŻYLNEJ



Większość

badań

laboratoryjnych

wykonywanych

jest

we

krwi.

Do

pobierania próbek należy używać zestawów
próżniowych

jednorazowego

użytku.

Używanie zestawów próżniowych zapewnia
właściwą jakość próbek oraz zmniejsza
ryzyko

kontaktu

osób

pobierających,

transportujących oraz wykonujących analizy
z materiałem potencjalnie zakaźnym.

POBIERANIE KRWI

ŻYLNEJ

CD.



Uwaga:

Ponieważ najczęstszym błędem

przed- laboratoryjnym jest błąd podmiany
próbek, nalepki na probówkach przed
pobraniem muszą zostać opatrzone danymi
identyfikującymi pacjenta zawierającymi imię
i nazwisko i datę urodzenia (optymalnie).



Pobieranie krwi do strzykawek lekarskich
przeznaczonych

do

iniekcji

i

"przestrzykiwanie" do probówek lub innych
pojemników uszkadza krwinki i może być
przyczyną hemolizy.

POBIERANIE KRWI

ŻYLNEJ

CD.



Do pobierania krwi do badań laboratoryjnych
wykorzystuje się jednorazowe zamknięte
zestawy aspiracyjno-próżniowe. Zestawy te
umożliwiają pobranie krwi na dwa sposoby:



Metodą podciśnieniową



Metodą aspiracyjną

POBIERANIE KRWI

ŻYLNEJ

CD.



Niezależnie od sposobu pobrania probówka
musi być wypełniona krwią do określonej
objętości,

zgodnie

ze

wskazaniami

producenta. Pożądana objętość jest określona
na każdej probówce kreską na naklejce do
wpisania danych identyfikacyjnych pacjenta.
Czas napełniania probówki zależy od metody
pobrania.



W metodzie podciśnieniowej należy odczekać
do momentu samoistnego ustania napływu
krwi do probówki.

POBIERANIE KRWI

ŻYLNEJ

CD.



W metodzie aspiracyjnej czas pobrania zależy
od szybkości odciągania tłoka, przy czym ruch
ten powinien być płynny i łagodny. W obu
metodach czas napełniania probówki wynosi
minimum kilka sekund.



Probówki występują w kilku rodzajach
różniących się objętością i kolorem nakrętki.
Kolor nakrętki określa rodzaj substancji
(najczęściej antykoagulantu) znajdującej się w
probówce. Niezmiernie ważne jest, aby kolor
probówki, czyli rodzaj pobieranego materiału,
odpowiadał

konkretnemu

badaniu

laboratoryjnemu.

P

RÓBÓWKI

S-MONOVETTE FIRMY

SARSTEDT



Kolor nakrętki:



Biały



Materiał dodany:



Aktywator krzepnięcia



Rodzaj próbki:



Surowica



Zastosowanie:



Chemia kliniczna



Bakteriologia



Serologia

P

RÓBÓWKI

S-MONOVETTE FIRMY

SARSTEDT



Kolor nakrętki:



Brązowy



Materiał dodany:



Aktywator krzepnięcia
+



Żel separujący



Rodzaj próbki:



Surowica



Zastosowanie:



Chemia kliniczna

P

RÓBÓWKI

S-MONOVETTE FIRMY

SARSTEDT



Kolor nakrętki:



Pomarańczowy



Materiał dodany:



Heparyna litowa



Rodzaj próbki:



Osocze



Zastosowanie:



Chemia kliniczna

P

RÓBÓWKI

S-MONOVETTE FIRMY

SARSTEDT



Kolor nakrętki:



Czerwony



Materiał dodany:



Kalium-EDTA



Rodzaj próbki:



Krew pełna
wersenianowa



Zastosowanie:



Morfologia krwi

P

RÓBÓWKI

S-MONOVETTE FIRMY

SARSTEDT



Kolor nakrętki:



Żółty



Materiał dodany:



Heparyna litowa +



Fluorek sodu



Rodzaj próbki:



Osocze



Zastosowanie:



Oznaczanie stężenia
glukozy

P

RÓBÓWKI

S-MONOVETTE FIRMY

SARSTEDT



Kolor nakrętki:



Zielony



Materiał dodany:



Cytrynian trójsodowy
1:10



Rodzaj próbki:



Osocze cytrynianowe



Zastosowanie:



Badania układu
krzepnięcia

P

RÓBÓWKI

S-MONOVETTE FIRMY

SARSTEDT



Kolor nakrętki:



Fioletowy



Materiał dodany:



Cytrynian trójsodowy
1:5



Rodzaj próbki:



Krew pełna
cytrynianowa
Zastosowanie:



OB

POBIERANIE KRWI METODĄ

PODCIŚNIENIOWĄ

Ryc. 4. Pobieranie krwi żylnej metodą podciśnieniową.

Źródło: Materiały informacyjne firmy Sarstedt

POBIERANIE KRWI METODĄ

PODCIŚNIENIOWĄ - P

ROCEDURA

1. Umyć ręce.
2. Zgromadzić odpowiedni sprzęt.
3. Przygotować poszkodowanego.
4. Wybrać miejsce wkłucia.
5. Odkazić preparatem antyseptycznym skórę w
miejscu planowanego wkłucia.
6. Odczekać około 30 sekund do momentu
wyschnięcia

preparatu

antyseptycznego

(optymalnie).
7. Umyć i zdezynfekować ręce.
8. Założyć stazę.
9. Ubrać rękawiczki jednorazowe.
10. Odpakować igłę z opakowania.

POBIERANIE KRWI METODĄ

PODCIŚNIENIOWĄ – P

ROCEDURA

CD.

11. Bezpośrednio przed pobraniem krwi należy
odciągnąć maksymalnie tłok SMonovette, aż
do wyczuwalnego zatrzaśnięcia, po czym tłok
musi zostać odłamany (1).

Ryc. 5. Odciąganie i odłamanie tłoka próbówki.

Źródło: Materiały informacyjne firmy Sarstedt

POBIERANIE KRWI METODĄ

PODCIŚNIENIOWĄ – P

ROCEDURA

CD.

12. Wkłuć igłę do naczynia.
13. Podłączyć S-Monovette do igły i umocować
poprzez lekki obrót w prawo (2 +3).
14. Poluzować stazę.

Ryc. 6. Podłączanie próbówki do igły.

Źródło: Materiały informacyjne firmy Sarstedt

POBIERANIE KRWI METODĄ

PODCIŚNIENIOWĄ – P

ROCEDURA

CD.

15. Odczekać, aż ustanie napływ krwi.

Ryc. 7. Napełnianie próbówki krwią.

Źródło: Materiały informacyjne firmy Sarstedt

POBIERANIE KRWI METODĄ

PODCIŚNIENIOWĄ – P

ROCEDURA

CD.

16. Odłączyć S-Monovette poprzez lekki obrót
w lewo (4). Igłę pozostawić w żyle (5).

Ryc. 8. Odłączanie próbówki.

Źródło: Materiały informacyjne firmy Sarstedt

POBIERANIE KRWI METODĄ

PODCIŚNIENIOWĄ – P

ROCEDURA

CD.

17. W razie potrzeby pobrania dalszych próbek
podłączyć kolejno następne S-Monovette i
pobierać krew tak jak opisano w punktach 11-
14.
18. Aby zakończyć pobieranie krwi należy
najpierw odłączyć S-Monovette (krok 4 na
rysunku), a dopiero potem wycofać igłę z żyły
(krok 5 na rysunku).
19. Po usunięciu igłę należy umieścić w
pojemniku odpornym na przekłucie.
20. Po usunięciu igły miejsce wkłucia należy
ucisnąć jałowym gazikiem.

POBIERANIE KRWI METODĄ

PODCIŚNIENIOWĄ – P

ROCEDURA

CD.

21. Zdjąć rękawiczki jednorazowe i umieścić je w
pojemniku na odpady medyczne.
22.

Probówki

z

antykoagulantem

(kolor

pomarańczowy, czerwony, zielony, żółty i
fioletowy) należy po pobraniu delikatnie wymieszać
poprzez kilkukrotne obrócenie
probówki do góry nogami. Probówek bez
antykoagulantu (kolor biały i brązowy) nie należy
mieszać.
23. Probówki należy zidentyfikować poprzez
napisanie na naklejce imienia i nazwiska pacjenta.
24. Umyć i zdezynfekować ręce.

POBIERANIE KRWI METODĄ

ASPIRACYJNĄ

Ryc. 9. Pobieranie krwi żylnej metodą aspiracyjną.

Źródło: Materiały informacyjne firmy Sarstedt

POBIERANIE KRWI METODĄ

ASPIRACYJNĄ - PROCEDURA

1. Umyć ręce.
2. Zgromadzić odpowiedni sprzęt.
3. Przygotować pacjenta.
4. Wybrać miejsce wkłucia.
5. Odkazić preparatem antyseptycznym skórę w
miejscu planowanego wkłucia.
6. Odczekać około 30 sekund do momentu
wyschnięcia preparatu antyseptycznego.
7. Umyć i zdezynfekować ręce.
8. Założyć stazę.
9. Ubrać rękawiczki jednorazowe.
10. Odpakować igłę z opakowania.

POBIERANIE KRWI METODĄ

ASPIRACYJNĄ – PROCEDURA CD.

11. Bezpośrednio przed pobraniem krwi igłę
nakłada się końcówkę S-Monovette i mocuje
przez lekki obrót w prawo (1 + 2).

Ryc. 10. Mocowanie próbówki poprzez lekki obrót w prawo.

Źródło: Materiały informacyjne firmy Sarstedt

POBIERANIE KRWI METODĄ

ASPIRACYJNĄ – PROCEDURA CD.

12. Nakłuć żyłę, poluzować stazę i powoli
odciągać tłok. Odczekać aż ustanie napływ
krwi.

Ryc. 11. Kierunek odciągania tłoka.

Źródło: Materiały informacyjne firmy Sarstedt

POBIERANIE KRWI METODĄ

ASPIRACYJNĄ – PROCEDURA CD.

14. W razie potrzeby pobierania dalszych próbek
podłączyć kolejno następne Smonovette do igły i
pobierać krew tak jak opisano w punktach 11-13.
15. Aby zakończyć pobieranie krwi należy najpierw
odłączyć S-Monovette (krok 3 na rysunku), a
dopiero potem wycofać igłę z żyły (krok 4 na
rysunku).
16. Po usunięciu igłę należy umieścić w pojemniku
odpornym na przekłucie.
17. Po usunięciu igły miejsce wkłucia należy
ucisnąć jałowym gazikiem.
18. Do transportu lub wirowania należy odciągnąć
tłok, aż do zatrzaśnięcia, po czym go odłamać.

POBIERANIE KRWI METODĄ

ASPIRACYJNĄ – PROCEDURA CD.

19. Zdjąć rękawiczki jednorazowe i umieścić je w
pojemniku na odpady medyczne.
20.

Probówki

z

antykoagulantem

(kolor

pomarańczowy, czerwony, zielony, żółty i
fioletowy)

należy

po

pobraniu

delikatnie

wymieszać

poprzez

kilkukrotne

obrócenie

probówki do góry nogami. Probówek bez
antykoagulantu (kolor biały i brązowy) nie należy
mieszać.
21. Probówki należy zidentyfikować poprzez
napisanie na naklejce imienia i nazwiska
pacjenta.
22. Umyć i zdezynfekować ręce.

POBIERANIE KRWI INNYMI

SPOSOBAMI

A. W przypadku konieczności pobrania krwi za
pomocą Luer-Monovette (np. zestawy do
gazometrii)

można

użyć

adaptera

membranowego.

Ryc. 13. Użycie adaptera membranowego.

Źródło: Materiały informacyjne firmy Sarstedt

POBIERANIE KRWI INNYMI

SPOSOBAMI CD.

C. W wypadku potrzeby użycia igły typu
motylek można zastosować igłę Multifly ze
zintegrowanym multi adapterem.

Ryc. 15. Zastosowanie multi zintegrowanego adaptera.

Źródło: Materiały informacyjne firmy Sarstedt

POZYSKIWANIE

SUROWICY



Surowicę uzyskuje się w wyniku odwirowania
skrzepu krwi żylnej pobranej do suchej
probówki.

Z

uwagi

na

możliwość

otrzymywania

nieprawidłowych

wyników

zaleca się pobieranie krwi na „skrzep”
wyłącznie do probówek z białym korkiem
zawierających aktywator krzepnięcia. Przy
wykonywaniu większej liczby badań z tej
samej próbki krwi ilość surowicy niezbędna
dla każdego z badań ulega zmniejszeniu, tak,
że

dla

większości

zestawów

badań

wystarczające jest pobranie tylko jednej
porcji krwi (5 ml).

KREW PEŁNA

(MORFOLOGIA,

GAZOMETRIA, OB)



Krew pełna używana jest do badań morfologii
krwi, badań gazometrycznych, OB. i czasem
do oznaczania stężenia glukozy. Probówki do
badań morfologicznych zawierające jako
antykoagulant wersenian sodowo-potasowy
(EDTA) oznaczone są kolorem czerwonym
korka. Po pobraniu ok. 2 ml krwi należy ją
delikatnie wymieszać w celu rozpuszczenia
antykoagulantu. Przy mieszaniu należy
unikać pienienia się krwi powodującego
hemolizę oraz nieprawidłowe wymieszanie z
antykoagulantem i w efekcie powstanie
skrzepu.

KREW PEŁNA

(MORFOLOGIA,

GAZOMETRIA, OB) CD.



Do

badań

gazometrycznych

właściwym

materiałem jest zabezpieczona przed dostępem
powietrza pełna krew tętnicza, pobierana z
tętnicy do strzykawek gazometrycznych z
pomarańczowym korkiem i napisem Bloodgas.
Zawierają one jako antykoagulant heparynę.
Dopuszczalne jest pobranie krwi włośniczkowej
arterializowanej z opuszki palca lub płatka ucha.
Krew do badań gazometrycznych powinna być
niezwłocznie (w ciągu 15 minut) dostarczona do
laboratorium, w przeciwnym wypadku należy ją
przechowywać i transportować w łaźni lodowej.
Specjalne probówki do badań OB zawierające
odpowiednią ilość cytrynianu są oznaczone
kolorem fioletowym korka.

OSOCZE

W BADANIU UKŁADU

KRZEPNIĘCIA



Do pobierania materiału należy używać
probówek z zielonym korkiem. Badanie
układu hemostazy wykonuje się w osoczu
uzyskanym drogą odwirowania pełnej krwi
żylnej pobranej na 3,2% cytrynian sodu,
dokładnie w stosunku 1:10 (tj. np. 0.2 ml
cytrynianu + 1.8 ml krwi). Odpowiedni
poziom

napełnienia

probówki

zaznaczony jest na nalepce. Brak
odpowiednich proporcji w poważnym
stopniu zaburza wynik badania! Materiał
powinien być dostarczony do Punktu Przyjęć
maksymalnie do 2 godzin po pobraniu.

MOCZ



Mocz do badania ogólnego moczu
powinien być dostarczony w specjalnym
pojemniku w porcji moczu około 100 ml.
Należy pamiętać, że składniki morfologiczne
moczu są nietrwałe i badanie osadu moczu
powinno być wykonane do 2-3 godzin od
chwili pobrania próbki. Mocz zatem musi być
dostarczony do Punktu Przyjęć niezwłocznie
po uzyskaniu próbki. Próbkę moczu można
uzyskać

np.

poprzez

zaaspirowanie

odpowiedniej ilości z pęcherza moczowego
przy użyciu cewnika.

BADANIE OGÓLNE MOCZU

Ryc. 16. Specjalny pojemnik służący do gromadzenia próbek moczu do badań.

Źródło: opracowanie własne

PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY



Do podstawowych badań biochemicznych oraz
oceny pleocytozy należy dostarczyć minimum
2 ml świeżo pobranego płynu mózgowo-
rdzeniowego.



Uwaga: Źle pobrany płyn, zmieszany z krwią
nie nadaje się do pełnego badania.



Pobrany płyn wstrzyknąć sterylnie do 2
jałowych

probówek

–

pierwszą

próbkę

przeznaczyć do badań analitycznych, drugą
dostarczyć na badania bakteriologiczne.



Natychmiast przesłać próbówkę do badań
zachowując temp. 37ºC. Czas transportu nie
powinien przekraczać 5 minut od pobrania.

PROFIL BADAŃ DODATKOWYCH W

S

TANACH

N

AGŁEGO

Z

AGROŻENIA

Z

DROWOTNEGO



Stosowanie profili badań laboratoryjnych
znacznie zwiększa liczbę informacji o
pacjencie.

Uzupełnieniem

badań

biochemicznych mogą być badania materiału
biologicznego, badania histopatologiczne,
badania morfologiczne i cytologiczne płynu
mózgowo-rdzeniowego, płynu z jam ciała
(opłucnowego,

otrzewnowego,

owodniowego), pobranych podczas zabiegów
wykonywanych na oddziale ratunkowym czy
w pomocy przedszpitalnej.

PODSUMOWANIE



U chorych w stanach zagrożenia życia
wykonywane

są

różnorodne

badania

laboratoryjne w celu rozpoznania choroby,
monitorowania jej przebiegu, określenia
skuteczności leczenia i dalszego rokowania.
Prawidłowa

interpretacja

uzyskanych

wyników wymaga zrozumienia celowości
zlecanych

badań,

znajomości

wartości

referencyjnych, a także analizowania danych
laboratoryjnych

w

aspekcie

obrazu

klinicznego.

PYTANIA?

BIBLIOGRAFIA



Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 23.03.2006 w sprawie standardów
jakości dla medycznych laboratoriów diagnostycznych i mikrobiologicznych
(Dz.U.06.61.435) Norma PN-EN ISO/IEC 15189:2003 “Laboratoria medyczne
– specyficzne wymagania dotyczące jakości i kompetencji.”



European Urinanalysis Group of the European Confederation of Laboratory
Medicine “European Urinanalysis Guidelines” Scandinavian Journal of
Clinical and Laboratory Investigation 2000; 60 (suppl. 231).



Zbiór Rekomendacji i Procedur dla Polskich Szpitali, Warszawa 2000.



Plantz S.H.: Medycyna Ratunkowa. Wydawnictwo ELSEVIER, Wrocław, 2008.



Zawadzki A.: Medycyna Ratunkowa i Katastrof. Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa, 2010.



Kaim S.M.: Medycyna Ratunkowa na Dyżurze (Kokot F. – red. polskiego
wydania). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2007.



Słownik Poprawnej Polszczyzny. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa,
1980.



Materiały informacyjne firmy Sarstedt.



Procedura „Zlecanie badań laboratoryjnych”.



Procedura „Utylizacja odpadów medycznych”.

DZIĘKUJĘ ZA

UWAGĘ