URAZY W SPORCIE, metodyka odnowy biologicznej


URAZY W SPORCIE

Rozwój cywilizacji zachwiał równowagę pomiędzy możliwościami fizycznymi współczesnego człowieka a jego sprawnością i wydolnością.

Intensywność treningów i walka o rekordy sprawiają że uprawiający sport niejednokrotnie przekraczają granice ludzkich możliwości, co wpływa na występowanie urazów i mikrourazów, które po zsumowaniu doprowadzają do fatalnych w skutkach dysfunkcji narządu ruchu.

Urazy, zwłaszcza narządu ruchu, stają się masowym w wychowaniu fizycznym i sporcie problemem lekarskim wymagającym coraz większej uwagi .

Uraz - trauma, - uszkodzenie tkanki, narządu lub większego obszaru ciała przez działanie czynnika mechanicznego - (może spowodować: stłuczenie, wykręcenie, zwichnięcie, złamanie, ranę, uszkodzenie narządów wewnętrznych oraz krwotok i wstrząs urazowy) , czynnika termicznego, chemicznego(kwasy i zasady), akustycznego, elektrycznego, świetlnego lub jonizującego.

Ich wielkość i charakter zależy od rodzaju i siły urazu oraz odporności tkanek.

URAZ :

Uraz może działać przez krótki lub długi okres czasu. Niekiedy w organizmie obserwować można uszkodzenie w wyniku sumowania się mikrourazów.

Uraz może działać w miejscu, w którym powstaje uszkodzenie (uraz bezpośredni) lub w pewnej odległości od tego miejsca (uraz pośredni) i wtedy jego siła przenoszona jest przez kości, stawy, ścięgna, mięśnie.

Urazem sportowym- nazywamy takie uszkodzenie ciała, które powstaje w trakcie zawodów lub treningu i jest ściśle związane z aktywnością ruchową danej dyscypliny sportu czy ćwiczeń rekreacyjnych. Uraz ten może mieć różny charakter i różne są przyczyny jego powstania.

PRZYCZYNY URAZÓW:

Przyczyny wewnętrzne (endogenne)

Przyczyny zewnętrzne (egzogenne)

Uszkodzenia urazowe u ludzi ćwiczących można podzielić na szereg grup w zależności od przyczyn powstawania, kryteriów klinicznych lub specyfiki ćwiczeń.

W zależności od przyczyn powstawania mogą to być :

- urazy przypadkowe - to te które zdarzają się w warunkach nieprzewidzianych okoliczności, np.: złamanie podudzia przy zjeździe na nartach i przeszkodzie na szlaku, wywrotka na rowerze, przewrócenie się na trasie biegu wskutek popchnięcia lub wymijania itp.innych przyczyn na które narażone są osoby szczególnie w imprezach masowych,

- urazy specyficzne, określane jako „sportowe” - są ściślej związane z uprawianiem danej formy ruchu, powstają na treningach lub w czasie imprez . Te urazy mogą mieć postać ostrą, nagle występującą oraz przewlekłą, przebiegającą do pewnego momentu bezobjawowo jako następstwo niemal prawidłowych czynności, mniej lub bardziej zaawansowanych ćwiczeń treningowych tzw. miopatie, dyskopatie, itp.

=URAZY=

Do pęknięcia dochodzi w przypadkach gwałtownego skurczu mięśnia oraz przy rozciągnięciu mięśnia znajdującego stanie skurczu. Przypadki takie obserwuje się głównie u niedoświadczonych i niewytrenowanych ćwiczących, u których występuje przeważnie nieprawidłowa regulacja skurczu mięśni i zmuszanie mięśni do nadmiernego wysiłku bez odpowiedniego przygotowania, czyli tzw. „rozgrzewki".

Zerwaniu najczęściej ulegają: mięsień dwugłowy i czworogłowy uda, trójgłowy łydki i dwugłowy ramienia. Do uszkodzenia dochodzi przeważnie na pograniczu mięśnia i ścięgna lub w miejscu przyczepu ścięgna do kości. Pęknięciu towarzyszy silny ból i wyraźne upośledzenie sprawności ruchowej kończyny.

W zupełnym przerwaniu ścięgna konieczna jest pomoc chirurga (zeszycie przerwanego ścięgna), która przywraca czynność mięśnia.

Przy pęknięciu mięśnia i przerwaniu ścięgna konieczne jest założenie opaski uciskowej w miejscu widocznego krwiaka i unieruchomienie kończyny opatrunkiem ustalającym (zniesienie ruchów, w których bierze udział uszkodzony mięsień).

Stopień uszkodzenia tkanki mięśniowej zależy od:

Do typowych przyczyn zamkniętych uszkodzeń mięśni zaliczamy:

Uszkodzenia mięśni mogą mieć postać:

Przerwanie ciągłości mięśnia może wystąpić:

- w obrębie brzuśca mięśniowego,

- w miejscu przejścia mięśnia w ścięgno,

- w miejscu przyczepu ścięgna do kości(w ok 70% przypadków, wg.Dziaka).

W wielu przypadkach w momencie przerwania ciągłości mięśnia słyszany jest głośny trzask. Jeśli do uszkodzenia doszło na obwodzie to wówczas w okolicy przyczepu bliższego powstaje zgrubienie, wytworzone przez obkurczone włókna mięśniowe (wynik właściwości mięśnia -czyli ciągłej tendencji mięśnia do zbliżania swoich przyczepów do siebie), i na odwrót, uszkodzenie w okolicy przyczepu bliższego daje zgrubienie na obwodzie.

We wszystkich wyżej omówionych przypadkach dochodzi do wynaczynienia krwi w mniejszym lub większym stopniu. Od wielkości krwiaka zależy sposób postępowania leczniczego.

Sposoby postępowania:

1. Wylew krwi niewielkiego stopnia:

okres wczesny:

okres późniejszy:

2. Wylew krwi średniego i dużego stopnia:

okres wczesny:

- ewakuacja krwiaka lub zimne okłady i unieruchomienie - pierwsze 48-72 godzin,

- unieruchomienie na okres kilku tygodni,

okres późniejszy:

- zabiegi fizykalne i stopniowo wprowadzane ćwiczenia w odciążeniu czynne właściwe, czynne z oporem.

Warunkiem prawidłowego gojenia się uszkodzonych tkanek mięśniowych jest zachowanie odpowiedniego okresu tzw. „ciszy" tkankowej, czyli unieruchomienia.

W przypadku niewielkich uszkodzeń uniknie się w ten sposób zmian w kurczliwości mięśnia i upośledzenia stabilności stawu. Natomiast w przypadku wylewów średniego i dużego stopnia wczesne podjęcie aktywności fizycznej (treningu), czyli skrócenie okresu unieruchomienia, doprowadzi do nadmiernego rozplemu tkanki łącznej, powstania rozległej blizny w brzuścu mięśniowym, co nieodwracalnie upośledzi siłę, rozciągliwość i wytrzymałość mięśnia, wywoła niestabilność stawów, a tym samym uczyni je bardziej podatne na skręcenia, podwichnięcia, a nawet zwichnięcia.

Szybki powrót do aktywności fizycznej pociąga za sobą ryzyko jeszcze cięższego urazu. Również rehabilitacja nastawiona na szybki powrót sportowca do treningów naraża mięsień na dalszy uraz.

Stosowanie leków znoszących miejscowy ból mięśnia kontuzjowanego usuwa hamujący mechanizm bólowy, co może powodować nadmierne obciążenie mięśnia i zwiększa ryzyko dalszego urazu.

Postępowanie:

- W przypadku kurczu łydki należy przerwać ćwiczenie, położyć się na ziemi, wyprostować nogę w kolanie i przyciągnąć stopę do łydki. Można też oprzeć stopę o jakąś przeszkodę i tym sposobem spowodować wyprost kolana i zgięcie grzbietowe stopy. Podobne rozciąganie należy stosować w bolesnym kurczu mięśni zginaczy nadgarstka i palców.

Zmęczenie mięśni jest wynikiem zmęczenia obwodowego którego objawy takie jak:

doprowadza do:

Bolesne zmiany chorobowe przyczepów ścięgnistych mięśni do kośćca wynikiem działania zbytnich naprężeń i obciążeń. Istotą choroby jest uwalnianie się z chorobowo zmienionego podłoża chrząstki czy pozbawionej okostnej kości pojedynczych włókien ścięgna. Przemieszczenie wyrwanych włókien wraz z komórkami chrząstki czy kości w głąb ścięgna powoduje patologiczne kościotworzenie - powstawanie tzw. entezofitów, czyli specyficznych wyrośli kostnych. Proces chorobowy osłabia wydolność ścięgien, w wyniku czego może ono ulec przerwaniu w miejscu połączenia ścięgnistokostnego.

Postępowanie - zabiegi fizykoterapeutyczne oraz masaż.

Jak uniknąć urazów i przeciążeń układu ruchu?

Ważne jest aby ćwiczyć regularnie, systematyczne ćwiczenia pozwalają na zachowanie sprawności fizycznej. Istotne jest, by takie ćwiczenia prowadzone były już od najmłodszych lat, oraz by przynajmniej do ukończenia dynamicznego wzrostu były to ćwiczenia rozwijające wszystkie grupy mięśniowe. Bez stałego, systematycznego treningu starzejące się tkanki tracą giętkość, siłę i odporność na znaczne sporadyczne obciążenia. Niewłaściwie prowadzone ćwiczenia, zbyt wczesne ukierunkowywanie ćwiczeń, zbyt wczesne nadmierne obciążenie organizmu (np. sportem wyczynowym) mogą w przyszłości powodować większą skłonność do urazów czy zwyrodnień.

Oprócz stanów przeciążeniowych często spotykane są nagłe urazy, spowodowane przekroczeniem fizycznej wytrzymałości.

Należy natomiast unikać ćwiczeń o dużej intensywności a także skłonów, skrętoskłonów tułowia oraz ćwiczeń wymagających gwałtownego przenoszenia masy ciała np. skoków, szybkiego biegu. Traumatyzują one bowiem stawy kończyn dolnych oraz odcinek lędźwiowy kręgosłupa.

Oczywiście, animatorem działalności zapobiegawczej musi być zawsze lekarz sportowy , gdyż to on posiada wiedzę z zakresu kwalifikowania do uprawiania zajęć sportowych i sportu wyczynowego.


OGÓLNE ZASADY LECZENIA URAZÓW

Następstwem każdego urazu jest ostry odczyn zapalny, objawiający się miejscowym bólem, zwiększeniem ocieplenia skóry, a nawet rumieniem, krwiakiem i ograniczeniem funkcji.

Do tworzenia tkanki włóknistej na podłożu krwiaka (blizny) dochodzi poczynając od 4 dnia po urazie. Należy zaznaczyć, że największe niebezpieczeństwo dla dalszej funkcji uszkodzonego odcinka narządu ruchu stanowi przedłużający się obrzęk oraz ulegający zwłóknieniu rozległy krwiak.

Bezpośrednio po urazie, w miejscu uszkodzenia, może dojść do wynaczynienia się krwi i powstania różnie nasilonego krwiaka, bolesnego obrzęku, a następnie wraz z rozpoczęciem procesów naprawczych, do odczynu zapalnego.

W momencie powstania urazu pamiętajmy, by zdjąć z urażonej kończyny obuwie, biżuterię, zegarek. Narastający obrzęk może uniemożliwić ich późniejsze zdjęcie, a dodatkowo ucisk przez nie wywierany przyczynia się do zaburzeń krążenia, które wzmaga narastanie obrzęku - walka z obrzękiem jest początkowo naszym zasadniczym celem.

BEZPOŚREDNIO PO URAZIE NAJISTOTNIEJSZE JEST :

- 1) unieruchomienie stawu lub ograniczenie aktywności chorego odcinka narządu ruchu za pomocą szyn gipsowych, opatrunku z bandaża, stabilizatora czy ortezy , zawieszenie kończyny na temblaku, chuście czy położenie na poduszkach - czyli zabezpieczenie uszkodzonego odcinka ciała .

Unieruchomienie względne pozwoli w miarę możliwości na prowadzenie ćwiczeń biernych i czynnych

- 2) stosowanie oziębienia - pożyteczne działanie zimna polega ograniczeniu lub zmniejszeniu krwiaka i następczego obrzęku oraz odruchowego (ochronnego) kurczu mięśni, łagodzi również ból.

Początkowo zimne okłady przykłada się co godzinę przez okres 10-20minut do wystąpienia całkowitego znieczulenia miejscowego (termofor, lód ) Efekt leczniczy uzyskuje się na głębokość ok. 10 cm.

Wstępne oziębienie polegać może również na spryskiwaniu skóry np.chlorkiem etylu czy innymi chemicznymi oziębiaczami-nie powoduje to jednak zmniejszenie głębokiego krwawienia tkankowego

- 3) stosowanie ucisku - najlepiej za pomocą zimnego, wilgotnego i elastycznego okładu, zapewnia się wówczas w sposób mechaniczny potrzebne unieruchomienie, hamuje krwawienie śródtkankowe i ogranicza szkodliwy obrzęk i wynaczynianie się krwi.

- 4) uniesienie chorej kończyny nad poziom serca - ułatwia to odpływ krwi żylnej i limfy -usuwanie płynu z przestrzeni pozanaczyniowej w miejscu obrażenia - pozycja drenażowa.

Takie działanie zbiorowo obejmuje, np. metoda "ICER:" w postępowaniu leczniczym po urazie sportowym:

Inne metody leczenia urazów to m.in. :

- Metoda ISE -

- polega na leczeniu czynnościowym. Jej zastosowanie jest możliwe w uszkodzeniach niewielkiego i średniego stopnia. Oziębienie łagodzi ból (zwiotczenie mm., zwolnienie przepływu bodźców bólowych), przez co zachęca się do wykonania ruchu w chorym (lub sąsiadującym z chorym miejscem) stawie.

Ćwiczenia oporowe pacjent podejmuje już następnego dnia, aby nie doszło do zaników mięśni i ich szkodliwych następstw tak dla ich ruchomości jak i stabilności stawów.

Przykład realizacji ISE:

- Ogrzewanie - ciepło daje poczucie komfortu i jest przyjemniejsze niż zimno. Ciepło rozszerza naczynia krwionośne i polepsza ukrwienie, co powoduje dopływ składników potrzebnych do gojenia rany oraz usuwanie zbędnych produktów przemiany materii. Wzrastający metabolizm komórkowy powoduje szybkie gojenie się uszkodzonych tkanek.

Stosowanie ciepła może mieć miejsce jedynie w okresie doleczania ( w okresie rehabilitacji).



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
dieta-skrót, metodyka odnowy biologicznej
oczy, metodyka odnowy biologicznej
odchudzanie, metodyka odnowy biologicznej
dieta-skrót, metodyka odnowy biologicznej
Metody, środki i formy odnowy biologicznej
Fizjologiczne następstwa odnowy biologicznej
Salon odnowy biologicznej Case cw2, OGRODNICTWO inż, Semestr 4, Organizacja Przedsiembiorstwa
Zarzadzanie strategiczne, Venus, Biznes Plan- Ośrodek odnowy biologicznej „Venus”
METODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII, Bionformatyka, biologia
Zestaw ćwiczeń ze współćwiczącym, Edukacja w Sporcie, Metodyka WF
Teoria odnowy biologicznej kolokwium nr 1
Doping w sporcie, Fizjoterapia, Odnowa biologiczna
analiza funkcjonalna dla Centrum Odnowy Biologiczne (2 str)j, Analiza i inne
strategie nauczaniamini, Międzywydziałowe Studium Pedagogiczne Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublini
Klucz do programowania odnowy biologicznej(1), wstih

więcej podobnych podstron