Dostosowanie wymagań edukacyjnych i ocenianie ucznia ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
(propozycja)
Szkoła dobra dla uczniów ze specjalnymi potrzebami
jest lepszą szkołą dla wszystkich. Bengt Linquist
W pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych należy pamiętać o tym, że sama „wada” nie tworzy osobowości człowieka, a jej rozmiar, głębokość nie określa do końca jego możliwości. Dzieci te różnią się między sobą tak jak wszystkie inne dzieci. Łączy je jedna rzecz - potrzeba zrozumienia , akceptacji oraz potrzeba osiągania sukcesów, wspólna dla wszystkich ludzi. Dlatego im wcześniej rozpozna się i zdiagnozuje możliwości, deficyty dziecka i udzieli mu pomocy, tym większa będzie skuteczność w zaspakajaniu jego potrzeb. Nauczyciel powinien szukać alternatywnych i skutecznych rozwiązań, które uwzględniłyby różnice pomiędzy uczniami. W swojej pracy z uczniem o SPE powinien uwzględnić m.in. to, że:
- efektywność nauczania wiąże się z potrzebami psychicznymi i społecznymi uczniów, a nie tylko z rodzajem i stopniem deficytów czy niepełnosprawności,
- trudności napotykane w kształceniu uczniów o SPE (w tym uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się) są często zwielokrotnieniem podobnych trudności u innych,
- bardzo ważne jest uwzględnienie indywidualnego traktowania w procesie uczenia się,
- mimo, że uczniowie ci nie są w stanie wykonywać wszystkich czynności i zadań, to ich obecność na lekcji jest bardzo ważna i celowa dla ich prawidłowego funkcjonowania,
uczeń powinien otrzymywać polecenia i zadania adekwatne do możliwości,
każdy ma mocne strony i każdy pragnie osiągnąć sukces.
Podstawowym celem dostosowania wymagań jest wyrównanie szans edukacyjnych uczniów oraz zapobieganie wtórnym zaburzeniom, które najczęściej dotyczą sfery emocjonalno- motywacyjnej. Dostosowanie polega na modyfikacji procesu edukacyjnego, umożliwiającej uczniom sprostanie wymaganiom. Obszary dostosowania obejmują:
warunki procesu edukacyjnego tj. zasady, metody, formy, środki dydaktyczne
zewnętrzną organizację procesu nauczania
warunki sprawdzania poziomu wiedzy i umiejętności
Dostosowanie wymagań edukacyjnych w przypadku uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu, nie dotyczy treści programowych, ale metod i form pracy z uczniem. Należy pamiętać, że dysleksja nie daje możliwości obniżenia wymagań jakościowych.
UWAGA:
- przy ustalaniu oceny z wychowania fizycznego, zajęć technicznych, plastyki, muzyki i zajęć artystycznych należy brać pod uwagę wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się
z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć (Rozp. MEN z dnia 20 sierpnia 2010 r. §7),
- dyrektor szkoły, na wniosek rodziców oraz na podstawie opinii psychologiczno - pedagogicznej, może zwolnić ucznia z głęboką dysleksją rozwojową z nauki drugiego języka obcego (Rozp. MEN z dnia 20 sierpnia 2010r. § 10).
Obszary działania oraz sposoby, formy i metody realizacji:
Rozpoznawanie potrzeb oraz możliwości psychofizycznych i edukacyjnych uczniów. Dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się.
Dostosowanie form i metod sprawdzania stopnia opanowania wiadomości i umiejętności. Dostosowanie systemu oceniania.
Oferta zajęć specjalistycznych.
Zadania Zespołu ds. SPE.
Współpraca z rodzicami - wspierająca rola rodziców.
Współpraca z PPP, innymi poradniami specjalistycznymi oraz placówkami, stowarzyszeniami działającymi na rzecz pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
Ad. 1. Diagnoza wstępna: analiza kart potrzeb pięcio- i sześciolatka, analiza ankiety dla rodziców uczniów rozpoczynających naukę w klasie I, obserwacja postępów w uczeniu się, ze szczególnym uwzględnieniem samoobsługi, motoryki, zachowań społecznych, sposobów poznawania świata
i umiejętności poznawczych, komunikacji, preferencji i zachowań nietypowych.
Badanie przesiewowe SRD uczniów klas I we współpracy ze specjalistami z Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej.
Diagnoza właściwa: pogłębione badania psychologiczno - pedagogiczno - logopedyczne wykonane na wniosek rodziców w Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej oraz analiza opinii - rozpoznanie potrzeb ucznia (na poziomie diagnostycznym w ramach Zespołu ds. specjalnych potrzeb edukacyjnych).
Ad. 2 Oddziaływania dotyczące ucznia:
- wyznaczanie miejsca w klasie z uwzględnieniem deficytów i mocnych stron dziecka,
- ograniczanie występowania sytuacji stresowych i lękowych (odpytywanie na forum klasy, przy tablicy, pospieszanie wypowiedzi ucznia),
- bazowanie na emocjach pozytywnych (dostrzeganie nawet drobnych sukcesów dziecka, stosowanie pozytywnej informacji zwrotnej po udzielonej odpowiedzi),
- systematyczne sprawdzanie poprawności zapisu notatek przez ucznia ze względu na tendencje do zniekształcani przekazywanych przez nauczyciela informacji,
- upewnianie się czy uczeń zrozumiał treść poleceń ustnych i pisemnych,
- zadawanie pytań naprowadzających przy odpowiedziach ustnych,
- uwzględnianie wolniejszego tempa pracy,
- czytanie lektur szkolnych lub innych opracowań rozłożyć w czasie lub pozwolić na korzystanie z książek mówionych,
- w trakcie rozwiązywania zadań tekstowych z matematyki (fizyki, chemii), sprawdzać czy uczeń zdążył przeczytać tekst zadania i prawidłowo zrozumiał treść,
- w trakcie sprawdzianów zwiększać ilość czasu potrzebnego na rozwiązanie zadania, można dać podobne, przykładowe zadania do rozwiązania w domu,
- częściej sprawdzać zeszyty szkolne ucznia, zaznaczać ilość błędów, mobilizować do wnikliwej poprawy przez ucznia,
- dawać czas na przygotowanie się do pisania dyktanda przez podanie mu do opracowania trudniejszych wyrazów, a nawet zdań, które występują w dyktandzie, można też stosować teksty z lukami,
- przy trudnościach w analizie zadań o skomplikowanej strukturze graficznej, wymagających wyobrażeń układów przestrzennych rozkładać materiał na prostsze elementy i udzielać dokładnych instrukcji słownych,
- uwzględniając ewentualne trudności w arytmetyce, geometrii, geografii, stwarzać możliwość większej ilości ćwiczeń i praktycznych doświadczeń,
- przy trudnościach z przyswajaniem pisowni słówek z języka obcego stosować techniki ułatwiające np. pisanie ze zróżnicowaniem kolorystycznym liter, sylab, utrwalanie obrazów wzrokowych wyrazów poprzez wyobrażenia wzrokowe (czytanie literami w przód i w tył, pisanie palcem w powietrzu, na biurku), dostrzegać i podkreślać na forum klasy najmniejsze postępy ucznia w nauce.
Dostosowanie form i metod pracy na lekcji. Ogólne założenia:
- częste stosowanie polisensorycznych (wielozmysłowych) metod nauczania,
- częste stosowanie metod aktywizujących,
- stosowanie różnorodnych form pracy (indywidualna, grupowa, zbiorowa, jednorodna
i zróżnicowana)
Dostosowanie form i metod sprawdzania stopnia opanowania wiadomości
i umiejętności:
- przedstawiane i powtarzanie zagadnień obejmujących sprawdzian
- ustalenie zakresu umiejętności uczniów jaki chcemy ocenić podczas sprawdzianu
i zapoznanie z nimi uczniów
- przygotowanie sprawdzianu z uwzględnieniem: stosowania krótkich i precyzyjnie sformułowanych poleceń, dbałość o ich czytelny zapis, zachowanie odpowiedniej ilości miejsca na rozwiązania i odpowiedzi, dawanie możliwości zaznaczania odpowiedzi w tekście.
Wykorzystanie sposobów efektywnego nauczania z modelu oceniania kształtującego.
Dostosowanie systemu oceniania:
prace pisemne należy oceniać pod względem merytorycznym (treść
i zakres wiedzy - umiejętności),
ortografia czy poziom graficzny pisma nie mogą dyskredytować prac pisemnych wykonywanych w trakcie zajęć edukacyjnych,
ortografię oceniamy za pomocą oceny opisowej z możliwością przedstawienia formy poprawy w ramach pracy samodzielnej ucznia, po podaniu skutecznych metod nauki zasad pisowni języka polskiego,
ocena powinna zawierać komentarz motywujący do dalszej pracy - pozytywna informacja zwrotna,
ocena powinna uwzględniać włożony przez ucznia wysiłek, a nie tylko uzyskany efekt,
w miarę potrzeb wynikających z dysfunkcji ucznia i specyfiki przedmiotu (np. język obcy) ocenianie powinno odbywać się w formie ustnej.
Ad.3 Uczniowi dyslektycznemu proponuje się uczestnictwo w zajęciach specjalistycznych:
- w zajęciach korekcyjno - kompensacyjnych dla uczniów, u których stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się lub zaburzenia i odchylenia rozwojowe uniemożliwiające lub znacznie utrudniające uzyskanie osiągnięć wynikających z podstawy programowej dla danego etapu edukacyjnego; zajęcia prowadzą nauczyciele posiadający przygotowanie
w zakresie terapii pedagogicznej; liczba uczestników zajęć wynosi do 5 uczniów (rozp. MEN z dnia 17 listopada 2010r.w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno - pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach § 10),
- w zajęciach dydaktyczno - wyrównawczych dla uczniów mających trudności w nauce, w szczególności w spełnianiu wymagań edukacyjnych, wynikających z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego; liczba uczestników zajęć wynosi do 8 uczniów (rozp. MEN z dnia 17 listopada 2010 r. j.w. § 9),
- w zajęciach logopedycznych dla uczniów z zaburzeniami mowy, które powodują zaburzenia komunikacji językowej oraz utrudniają naukę (rozp. MEN z dnia 17 listopada 2010 r. j.w. § 11),
- w zajęciach socjoterapeutycznych lub innych zajęciach o charakterze terapeutycznym, dla uczniów z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne; liczba uczestników zajęć wynosi do 10 (rozp. MEN z dnia 17 listopada 2010 r. j.w. § 12),
- porady i konsultacje specjalistów dla uczniów, rodziców i nauczycieli (rozp. MEN z dnia 17 listopada 2010 r. j.w. § 6 ust.1, ust. 4).
Ad. 4 Zadania Zespołu ds. SPE zostały doprecyzowane w Rozporządzeniu MEN z dnia
17 listopada 2010r. w sprawie zasad i organizacji pomocy psychologiczno - pedagogicznej
w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach §19 - §28.
Ad. 5 Współpraca z rodzicami - wspierająca rola rodziców:
- systematyczna współpraca nauczyciel - rodzic - specjalista, w tym udział rodzica w zebraniu Zespołu ds. SPE,
- wspieranie dziecka w pokonywaniu trudności w uczeniu się
- systematyczna praca z dzieckiem w domu zgodnie ze wskazówkami nauczycieli i specjalistów
- udział rodziców w zajęciach specjalistycznych oraz lekcjach otwartych
- korzystanie z porad i konsultacji specjalistów
- korzystanie z pomocy Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej czy innej.
Ad. 6 Współpraca z Poradniami Psychologiczno - Pedagogicznymi, innymi poradniami specjalistycznymi oraz placówkami, stowarzyszeniami działającymi na rzecz pracy z uczniem o SPE w szczególności w zakresie:
- diagnozowania środowiska ucznia;
- rozpoznawania potencjalnych możliwości oraz indywidualnych potrzeb ucznia i umożliwianiu ich zaspokojenia; rozpoznawania przyczyn trudności w nauce i niepowodzeń szkolnych;
- wspieraniu ucznia z wybitnymi uzdolnieniami;
- organizowaniu różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
- podejmowaniu działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach oraz wspieraniu nauczycieli w tym zakresie;
- prowadzeniu edukacji prozdrowotnej i promocji zdrowia wśród uczniów, nauczycieli
i rodziców;
- wspieraniu uczniów, metodami aktywnymi, w dokonywaniu wyboru kierunku dalszego kształcenia, zawodu
i planowania kariery zawodowej oraz udzielaniu informacji w tym zakresie;
- wspieraniu nauczycieli w organizowaniu wewnątrz klasowego systemu doradztwa oraz zajęć związanych
z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;
- wspieraniu nauczycieli i rodziców w działaniach wyrównujących szanse edukacyjne ucznia;
-udzielaniu nauczycielom pomocy w dostosowaniu wymagań edukacyjnych wynikających
z realizowanych przez nich programów nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom;
- wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych; umożliwianiu rozwijania umiejętności wychowawczych rodziców i nauczycieli;
- podejmowaniu działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych.
Słowniczek podstawowych pojęć:
Analiza i synteza (wzrokowa lub słuchowa) - procesy dokonujące się w mózgu; obejmują rozkładanie na części i scalanie materiału wzrokowego (obrazki, wyrazy) lub słuchowego (dźwięki, zdania, słowa) w celu budowania całości obrazu/słowa.
Analiza głoskowa - umiejętność rozkładania słów na głoski odpowiadające najmniejszym cząstkom języka (fonemom).
Analiza sylabowa - umiejętność rozkładania słów na sylaby.
Analizator - określenie oznacza zespół złożonych czynności percepcyjnych i motorycznych obejmujących przetwarzanie przez mózg bodźców zmysłowych. W obrębie analizatora znajdują się: receptor odbierający bodźce, charakterystyczny dla określonego narządu zmysłu (oczy, uszy, mięśnie), droga nerwowa doprowadzająca bodźce do odpowiednich obszarów mózgu oraz ośrodek w mózgu, w którym zachodzą procesy analizy i syntezy. W nomenklaturze psychologiczno - pedagogicznej mówi się o trzech typach analizatorów: wzrokowym, słuchowym i kinestetyczno-ruchowym.
Deficyty rozwojowe - zaburzenia rozwoju psychomotorycznego (parcjalne; trudności obejmujące większy obszar funkcjonowania lub fragmentaryczne; obejmujące mniejszy obszar poznawczy), oznaczają wolniejsze tempo rozwoju określonej funkcji.
Dostosowanie wymagań edukacyjnych - organizacja procesu dydaktycznego realizowanego przez szkołę, która ma na celu wyrównywanie szans edukacyjnych oraz zapobieganie wtórnym zaburzeniom sfery emocjonalno - motywacyjnej.
Obszary dostosowania wymagań: warunki procesu edukacyjnego, zewnętrzna organizacja nauczania oraz warunki sprawdzania wiedzy i umiejętności.
Dysleksja rozwojowa - specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu; pojęcie to obejmuje zaburzenie uczenia się czytania (dysleksja), poprawnej pisowni (dysortografia), niski poziom graficzny pisma (dysgrafia)
Funkcje poznawcze - zespół procesów, dzięki którym odbieramy informacje z otoczenia; najważniejsze to: uwaga, pamięć, wrażenia, orientacja co do kierunków w przestrzeni i schemacie ciała.
Integracja percepcyjno - motoryczna - prawidłowe współdziałanie i rozwój funkcji wzrokowych, słuchowo - językowych i ruchowych.
Inteligencja ogólna - obszary werbalnego i niewerbalnego funkcjonowania intelektualnego, które można mierzyć za pomocą testów psychologicznych.
Koordynacja wzrokowo - ruchowa - współdziałanie funkcji wzrokowych i ruchowych (oka i ręki).
Lateralizacja jednorodna - dominacja czynności ruchowych jednej strony ciała (oko, ręka, noga, ucho),
w efekcie dominacji jednej z półkul mózgowych; mówimy wówczas o lateralizacji prawostronnej lub lewostronnej; ustalenie dominacji ręki i oka powinno nastąpić do 7 r.ż., gdy dziecko podejmuje naukę pisania.
Lateralizacja skrzyżowana - dominacja narządów percepcyjnych i ruchowych (najczęściej dotyczy oka i ręki) po różnych stronach ciała - ten typ lateralizacji jest częsty u dzieci z dysleksją rozwojową.
Lateralizacja nieustalona - brak dominacji stronnej ciała (oburęczność, obuoczność), charakterystyczna do 5-6 roku życia.
Motoryka duża - sprawność ruchowa całego ciała (utrzymywanie równowagi i koordynacja ruchów).
Motoryka mała - motoryka rąk, sprawność ruchowa rąk, szybkość i precyzja ruchów.
Odchylenia rozwojowe - opóźnienia rozwoju w stosunku do ustalonych norm o niewielkim nasileniu objawów i ograniczonym ich zakresie. Z wyniku stwierdzenia odchyleń rozwojowych uczniowie otrzymują opinie w sprawie dostosowania wymagań edukacyjnych.
Pamięć mimowolna (mechaniczna) - zdolność do zapamiętywania informacji w sposób nieświadomy, bez celowego wysiłku.
Pamięć sekwencyjna - zdolność do przyswajania, utrwalania i przypominania sekwencji cyfr, nazw (np. dni tygodnia, pory posiłków itp.).
Pamięć słuchowa - zdolność do utrwalania i przypominania informacji dźwiękowej. Pamięć słuchowa bezpośrednia - (pamięć świeża) pozwala zapamiętać i od razu odtworzyć usłyszany tekst. Pamięć słuchowa operacyjna - zdolność do przyswajania, utrwalania i przypominania działań i operacji przechowywanych w pamięci (np. powtarzanie szeregu liter wspak).
Pamięć wzrokowa - zdolność do utrwalania i przypominania informacji wizualnej.
Percepcja słuchowa - funkcje słuchowo - językowe związane ze słuchem fonemowym oraz umiejętnościami fonologicznymi (analiza i synteza głoskowa i sylabowa), a także pamięcią słuchową; zaburzenia tych funkcji są związane z nieprawidłowym działaniem analizatora słuchowego i mogą objawiać się: trudnością odróżniania podobnych głosek (np. z-s, g-k, d-t), trudnościami w dokonywaniu analizy i syntezy głoskowej słów oraz opuszczaniem lub myleniem liter, końcówek wyrazów, przestawianiem liter, trudnościami w zapisywaniu zmiękczeń, różnicowaniu głosek i-j.
Percepcja wzrokowa - funkcje analizy i syntezy wzrokowej materiału konkretnego (obrazków, kształtów) lub abstrakcyjnego (teksty, zdania, wyrazy) oraz pamięć wzrokowa; zaburzenia tych funkcji związane są
z nieprawidłowym działaniem analizatora wzrokowego i mogą objawiać się: myleniem liter o podobnym kształcie (a-o, l-t-ł, m-w-n), myleniem liter podobnych ale o różnym kierunku (b-p-g-d, m-w, n-u), gubieniem elementów graficznych liter (ogonki, kreski, kropki), błędami ortograficznymi
Słuch fonemowy - zdolność do różnicowania słowach głosek podobnych w brzmieniu (np. kot - kod).
Specyficzne trudności w uczeniu się - specyficzne zaburzenia umiejętności szkolnych, trudności
w przyswajaniu treści dydaktycznych, które nie wynikają z obniżonych zdolności intelektualnych, wad rozwojowych, z błędów dydaktycznych szkoły ani z zaniedbań środowiskowych. Z tytułu specyficznych trudności w uczeniu się uczniowie otrzymują opinie w sprawie dostosowania wymagań edukacyjnych.
Sprawność manualna - sprawność ruchowa rąk dotycząca czynności graficznych (przede wszystkim pisania, rysowania, malowania); przy obniżeniu sprawności manualnej obserwuje się: późne nabywanie umiejętności ubierania się, zapinania guzików, wiązania sznurowadeł, trudności w posługiwaniu się nożyczkami i obniżoną sprawność grafomotoryczną: osłabioną grafię pisma, wolne tempo pisania, nieestetyczny wygląd zeszytów, dużą męczliwość przy czynnościach graficznych.
Synteza głoskowa - umiejętność scalania głosek w słowa. Synteza sylabowa - umiejętność scalania sylab
w słowa.
Umiejętności fonologiczne - zdolność do operowania cząstkami fonologicznymi: głoskami, sylabami, logotomami.
Zaburzenia orientacji przestrzennej - brak orientacji w prawej i lewej stronie ciała oraz
w kierunkach w przestrzeni (w lewo, w prawo, wyżej, niżej, w przód, w tył, nad, pod, itd.); związane są z nimi trudności w rysowaniu (niewłaściwe proporcje i rozplanowanie rysunku), czytaniu (przestawianie liter i cząstek wyrazów, przeskakiwanie linijek), w pisaniu (rozplanowanie kartki, mylenie liter i cyfr o podobnych kształtach, pisanie od prawej do lewej strony).
Zaburzenia rozwojowe - zaburzenie charakteryzujące się poważnym zniekształceniem funkcjonowania intelektualnego (tj. głębszego stopnia odchylenia od norm rozwojowych), emocjonalnego, społecznego
i ruchowego; przykładowe zaburzenia rozwojowe: niedosłyszenie, niedowidzenie, upośledzenie umysłowe, autyzm, niedostosowanie społeczne, zaburzenia zachowania. Z tytułu zaburzeń rozwojowych uczniowie otrzymują orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego celem specjalnej organizacji nauki w zakresie treści, metod i warunków pracy.
Propozycje dostosowania wymagań adekwatne do symptomów zaburzeń
Symptomy zaburzeń funkcji, biorących udział w procesie czytania i pisania w zakresie różnych przedmiotów nauczania
|
Formy, metody, sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych |
JĘZYK POLSKI Objawy zaburzeń funkcji słuchowo- językowych: - trudności w opanowaniu techniki czytania tj.: głoskowanie , sylabizowanie, przekręcanie wyrazów, domyślanie się , wolne lub nierówne tempo, pauzy, nie zwracanie uwagi na interpunkcję - niepełne rozumienie treści tekstów i poleceń - uboższe słownictwo - trudności w pisaniu, szczególnie ze słuchu, liczne błędy np.: mylenie z-s, d- t, k -g - błędy w zapisywaniu zmiękczeń, głosek i- j - błędy w zapisywaniu głosek nosowych ą - om, ę - em - opuszczanie, dodawanie, przestawianie, podwajanie liter i sylab - błędy gramatyczne w wypowiedziach ustnych i pisemnych - trudności w formułowaniu wypowiedzi pisemnych na określony temat
- trudności w uczeniu się ze słuchu na lekcji, korzystaniu z wykładów, zapamiętywaniu, rozumieniu poleceń złożonych, instrukcji
Objawy zaburzeń funkcji wzrokowo- przestrzennych, integracji percepcyjno- motorycznej i lateralizacji:
- trudności z zapamiętaniem liter alfabetu, mylenie liter podobnych kształtem l-t-ł
- mylenie liter zbliżonych kształtem lecz inaczej ułożonych w przestrzeni b-d-g-p, w-m
- opuszczanie drobnych elementów graficznych liter / kropki, kreski/
- błędy w przepisywaniu i pisaniu z pamięci
- nieprawidłowe trzymanie przyborów do pisania - wolne tempo pisania, męczliwość ręki
- niekształtne litery, nieprawidłowe łączenia - obniżona czytelność pisma
- nieumiejętność zagospodarowania przestrzeni kartki
JĘZYKI OBCE Objawy zaburzeń funkcji słuchowo- językowych: - trudności z zapamiętaniem słówek, struktur gramatycznych - budowaniem wypowiedzi ustnych - rozumieniem i zapamiętywaniem tekstu mówionego lub nagranego na taśmę - z odróżnianiem słów podobnie brzmiących błędy w pisaniu Objawy zaburzeń funkcji wzrokowo- przestrzennych, integracji percepcyjno- motorycznej i lateralizacji: - trudności z odróżnianiem wyrazów podobnych - gubienie drobnych elementów graficznych, opuszczanie i przestawianie liter - trudności z poprawnym pisaniem, pomimo dobrych wypowiedzi ustnych - kłopoty z zapisem wyrazów w poprawnej formie gramatycznej
MATEMATYKA FIZYKA CHEMIA
Objawy zaburzeń funkcji słuchowo-językowych:
- nieprawidłowe odczytywanie treści zadań tekstowych - niepełne rozumienie treści zadań, poleceń
- trudności z wykonywaniem działań w pamięci, bez pomocy kartki - problemy z zapamiętywaniem reguł, definicji, tabliczki mnożenia - problemy z opanowaniem terminologii ( np. nazwy , symbole pierwiastków i związków chemicznych)
Objawy zaburzeń funkcji wzrokowo- przestrzennych, integracji percepcyjno- motorycznej i lateralizacji: - błędne zapisywanie i odczytywanie liczb wielocyfrowych ( z wieloma zerami i miejscami po przecinku), przestawianie cyfr ( np. 56-65) - nieprawidłowa organizacja przestrzenna zapisu działań matematycznych, przekształcania wzorów - mylenie znaków działań, odwrotne zapisywanie znaków nierówności, nieprawidłowe wykonywanie wykresów funkcji, trudności z zadaniami angażującymi wyobraźnię przestrzenną w geometrii - niski poziom graficzny wykresów i rysunków, nieprawidłowe zapisywanie łańcuchów reakcji chemicznych
GEOGRAFIA BIOLOGIA HISTORIA Objawy zaburzeń funkcji słuchowo-językowych: - trudności z zapamiętywaniem nazw geograficznych, terminologii z biologii i chemii (dłuższe nazwy, nazwy łacińskie), nazwisk z historii -trudności z opanowaniem systematyki (hierarchiczny układ informacji) - zła orientacja w czasie( chronologia, daty) Objawy zaburzeń funkcji wzrokowo- przestrzennych, integracji percepcyjno- motorycznej i lateralizacji: - trudności z czytaniem i rysowaniem map geograficznych i historycznych - trudności z orientacją w czasie i w przestrzeni (wskazywanie kierunków na mapie i w przestrzeni, obliczanie stref czasowych, położenia geograficznego, kąta padania słońca), problemy z organizacją przestrzenną schematów i rysunków, trudności z zapisem i zapamiętaniem łańcuchów reakcji biochemicznych
MUZYKA PLASTYKA WYCHOWANIE FIZYCZNE Objawy zaburzeń funkcji słuchowo-językowych oraz wzrokowo- przestrzennych, integracji percepcyjno- motorycznej i lateralizacji: - trudności z czytaniem nut, odtwarzaniem rytmu, śpiewaniem, tańczeniem, trudności z rysowaniem (rysunek schematyczny, uproszczony) i organizacją przestrzenną prac plastycznych, mylenie prawej i lewej strony, trudności z opanowaniem układów gimnastycz.; sekwencje ruchowe, zorganizowane w czasie i przestrzeni, trudności w bieganiu, ćw. równoważnych, trudności w opanowaniu gier wymagających użycia piłki (tenis ziemny, stołowy, siatkówka, koszykówka), niechęć do uprawiania sportów wymagających dobrego poczucia równowagi (deskorolka, narty, snowboard). |
- nie wymagać, by uczeń czytał głośno przy klasie nowy tekst , wskazywać wybrane fragmenty dłuższych tekstów do opracowania w domu i na nich sprawdzać technikę czytania - dawać więcej czasu na czytanie tekstów, poleceń, instrukcji, szczególnie podczas samodzielnej pracy lub sprawdzianów, w miarę potrzeby pomagać w ich odczytaniu - jeśli to możliwe - sprawdziany i kartkówki przygotowywać w formie testów - czytanie lektur szkolnych lub innych opracowań rozłożyć w czasie, pozwalać na korzystanie z książek ,,mówionych” - raczej nie angażować do konkursów czytania
- uwzględniać trudności w rozumieniu treści , szczególnie podczas samodzielnej pracy z tekstem, dawać więcej czasu , instruować lub zalecać przeczytanie tekstu wcześniej w domu
- częściej sprawdzać zeszyty szkolne ucznia, ustalić sposób poprawy błędów , czuwać nad wnikliwą ich poprawą, oceniać poprawność i sposób wykonania prac
- dać uczniowi czas na przygotowanie się do pisania dyktanda poprzez podanie mu trudniejszych wyrazów, - dyktanda sprawdzające można organizować indywidualnie, błędów nie omawiać wobec całej klasy
- w przypadku trudności w redagowaniu wypowiedzi pisemnych uczyć tworzenia schematów pracy , planowania kompozycji wypowiedzi (wstęp, rozwinięcie, zakończenie), pomagać w doborze argumentów
- nie obniżać ocen za błędy ortograficzne i graficzne - dawać więcej czasu na prace pisemne, sprawdzać, czy uczeń skończył notatkę z lekcji , w razie potrzeby skracać wielkość notatek, w przypadku trudności z odczytaniem pracy odpytać ustnie, pozwalać na wykonywanie prac na komputerze, dawać łatwiejsze zadania, - usprawniać zaburzone funkcje - zajęcia korekcyjno- kompensacyjne, - nie wyrywać do odpowiedzi, dawać więcej czasu na zastanowienie się i przypomnienie słówek, zwrotów - dawać więcej czasu na opanowanie określonego zestawu słówek, w fazie prezentacji leksyki zwolnić tempo wypowiadanych słów i zwrotów, a nawet wypowiadać je przesadnie poprawnie- hiperpoprawnie - można pozwolić na korzystanie z dyktafonu podczas lekcji - nowe wyrazy objaśniać za pomocą polskiego odpowiednika, kontekstu, w formie opisowej, podania synonimu, antonimu, obrazka, tworzenia związku z nowym wyrazem - w zapamiętywaniu pisowni stosować wyobrażanie wyrazu, literowanie, pisanie palcem na ławce, pisanie ze zróżnicowaniem kolorystycznym liter - przy odczytywaniu tekstu przez nauczyciela pozwalać na korzystanie z podręcznika, w nauczaniu gramatyki można stosować algorytmy w postaci graficznej (wykres, tabela, rysunki), - podczas prezentacji materiału zestawiać zjawiska gramatyczne języka polskiego ze zjawiskami gramatycznymi charakterystycznymi dla języka obcego - prowadzić rozmówki na tematy dotyczące uczniów - dawać więcej czasu na wypowiedzi ustne i prace pisemne, liberalnie oceniać poprawność ortograficzną i graficzną pisma, oceniać za wiedzę i wysiłek włożony w opanowanie języka, kłaść większy nacisk na wypowiedzi ustne
- naukę tabliczki mnożenia, definicji , reguł wzorów, symboli chemicznych rozłożyć w czasie, często przypominać i utrwalać
- nie wyrywać do natychmiastowej odpowiedzi, przygotować wcześniej zapowiedzią, że uczeń będzie pytany - w trakcie rozwiązywania zadań tekstowych sprawdzać, czy uczeń przeczytał treść zadania i czy prawidłowo ją zrozumiał, w razie potrzeby udzielać dodatkowych wskazówek -w czasie sprawdzianów zwiększyć ilość czasu na rozwiązanie zadań - można też dać uczniowi do rozwiązania w domu podobne zadania
- uwzględniać trudności związane z myleniem znaków działań , przestawianiem cyfr, zapisywaniem reakcji chemicznych itp. - materiał sprawiający trudność dłużej utrwalać, dzielić na mniejsze porcje, oceniać tok rozumowania, nawet gdyby ostateczny wynik zadania był błędny ( co wynikać może z pomyłek rachunkowych) i odwrotnie - oceniać dobrze, jeśli wynik zadania jest prawidłowy, choćby strategia dojścia do niego była niezbyt jasna , gdyż uczniowie dyslektyczni często prezentują styl dochodzenia do rozwiązania niedostępny innym osobom, będący na wyższym poziomie kompetencji
- uwzględniać trudności z zapamiętywaniem nazw, nazwisk, dat: - w czasie odpowiedzi ustnych dyskretnie wspomagać, dawać więcej czasu na przypomnienie, wydobycie z pamięci nazw, terminów, dyskretnie naprowadzać - częściej powtarzać i utrwalać materiał, - podczas uczenia stosować techniki skojarzeniowe ułatwiające zapamiętywanie - wprowadzać w nauczaniu metody aktywne, angażujące jak najwięcej zmysłów (ruch, dotyk, wzrok, słuch) , używać wielu pomocy dydaktycznych, urozmaicać proces nauczania - zróżnicować formy sprawdzania wiadomości i umiejętności tak , by ograniczyć ocenianie na podstawie pisemnych odpowiedzi ucznia - przeprowadzać sprawdziany ustne z ławki , niekiedy nawet odpytywać indywidualnie - często oceniać prace domowe
- podczas stawiania wymagań uwzględniać trudności ucznia, w miarę możliwości pomagać, wspierać, dodatkowo instruować, naprowadzać, pokazywać na przykładzie, dzielić dane zadanie na etapy i zachęcać do wykonywania małymi „kroczkami” - nie zmuszać na siłę do śpiewania, czy wykonywania ćwiczeń sprawiających uczniowi trudność - dawać więcej czasu na opanowanie danej umiejętności, cierpliwie udzielać instruktażu - nie krytykować, nie oceniać negatywnie wobec klasy - podczas oceniania brać przede wszystkim pod uwagę stosunek ucznia do przedmiotu, jego chęci , wysiłek, przygotowanie do zajęć w materiały , niezbędne pomoce itp., włączać do rywalizacji tylko tam, gdzie uczeń ma szanse
|
8