Staw łokciowy - budowa i możliwości ruchowe

Izabela Stachurska

Praca egzaminacyjna z Kinezjologii

Budowa stawu łokciowego

Staw łokciowy - jest stawem złożonym, w jego skład wchodzą trzy stawy:

• Staw ramienno-łokciowy (articulatio humeroulnaris) - staw zawiasowy, główką w tym stawie jest bloczek kości ramiennej (trochlea humeri); panewką jest wcięcie bloczkowe kości łokciowej (incisura trochlearis ulnae). Wykonujemy w nim ruchy : zgięcia (flexio) i prostowania (extensio);

• staw ramienno-promieniowy (articulatio humeroradialis) - staw kulisty wolny, główką w tym stawie jest główka kości ramiennej (capitulum humeri); panewką jest dołek głowy kości promieniowej (fovea capitis radii). Ruchomość tego stawu jest ograniczona ze względu na połączenie z kością łokciową. Wykonujemy w nim ruchy : zgięcia (flexio), prostowania (extensio) i ruchy obrotowe (rotatio);

• staw promieniowo-łokciowy bliższy (articulatio radioulnaris proximalis) - staw obrotowy, główką tego stawu jest obwód stawowy głowy kości promieniowej (circumferentia articularis capitis radii); panewką jest wcięcie promieniowe kości łokciowej (incisura radialis ulnae) oraz powierzchnia stawowa więzadła pierścieniowatego kości promieniowej (facies articularis ligamenti anularis radii). odwracania (supinatio) i nawracania (pronatio), przy czym staw ten współdziała ze stawem promieniowo-łokciowym dalszym.

Torebka stawowa - błona włóknista na kości ramiennej przyczepia się na powierzchni tylnej nad dołem wyrostka łokciowego (fossa olecrani), na powierzchni przedniej nad dołem wyrostka dziobiastego (fossa coronoidea) i dołem promieniowym (fossa radialis), natomiast po stronie bocznej i przyśrodkowej przyczep przebiega poniżej obu nadkłykci. Na kości łokciowej przyczepia się wzdłuż brzegów wcięcia bloczkowego (incisura trochlearis) i wcięcia promieniowego (incisura radialis), pozostawiając szczyty wyrostków łokciowego i dziobiastego wewnątrz jamy stawowej. Na kości promieniowej przyczep biegnie wokół szyjki, w połowie jej długości. Błona maziowa przyczepia się do brzegów powierzchni stawowych i wyściela powierzchnie kości, dochodząc do miejsc przyczepów błony włóknistej, przechodząc na jej powierzchnię wewnętrzną.

* źródło http://doctormed.pl źródło:http://portalwiedzy.onet.pl

Więzadła stawu łokciowego

Więzadła otaczające stawy wpływają na ich wytrzymałość, gdyż mocno łączą ze sobą tworzące go kości. Najważniejszymi strukturami wzmacniającymi staw łokciowy są mięśnie. Pewna rolę odgrywają też więzadła. Wewnątrz torebki włóknistej znajdują się więzadła, które w swej funkcji wzmacniają połączenie stawowe:

- więzadło poboczne promieniowe (ligamentum collaterale radiale) przyczepia się do nadkłykcia bocznego kości ramiennej, następnie dzieli się na dwa pasma, otaczające od przodu i od tyłu głowę kości promieniowej. Pasma te dochodzą do przedniego i tylnego brzegu wcięcia promieniowego kości łokciowej;

- więzadło poboczne łokciowe (ligamentum collaterale ulnare) przyczepia się do nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej i dochodzi do łokciowego brzegu wcięcia bloczkowego kości łokciowej i do podstawy wyrostka dziobiastego kości łokciowej. więzadło pierścieniowate kości promieniowej (ligamentum anulare radii) otacza głowę kości promieniowej biegnąc od przedniego do tylnego brzegu wcięcia promieniowego kości łokciowej;

- więzadło czworoboczne (ligamentum quadratum) przyczepia się do dolnego brzegu wcięcia promieniowego kości łokciowej i do odpowiadającego mu wysokością miejsca na szyjce kości promieniowej.

Ruchy w stawie łokciowym

Staw łokciowy należy do stawów typu zawiasowo-obrotowego o dwóch osiach ruchu. Jest stawem złożonym z trzech połączeń objętych wspólną torebką stawową. Część ramienno-łokciowa i ramienno-promieniowa stawu łokciowego stanowi funkcjonalnie jedną część. Odbywa się tu zginanie i prostowanie. Połączenie promieniowo-łokciowe, zwane stawem promieniowo-łokciowym bliższym należy do stawów typu obrotowego. Mogą się tu odbywać: nawracanie i odwracanie przy udziale stawu promieniowo-łokciowego dalszego

Mięśnie wpływające na staw łokciowy

Zgięcie w stawie łokciowym - nadzorują mięśnie : dwugłowy ramienia, ramienny, ramienno promieniowy, nawrotny obły, zginacz promieniowy nadgarstka, dłoniowy długi, zginacz łokciowy nadgarstka, prostownik promieniowy długi nadgarstka;

Wyprost w stawie łokciowym - biorą udział mięśnie: trójgłowy ramienia, łokciowy

Odwracanie przedramienia w stawach promieniowo - łokciowym bliższym i promieniowo - łokciowym dalszym - kontrolują: m. dwugłowy ramienia, m. odwracacz przedramienia, m. ramienno - promieniowy, m. odwodziciel długi kciuka, m. prostownik długi kciuka, m. prostownik wskaziciela;

Nawracanie przedramienia w stawach promieniowo - łokciowym bliższym i promieniowo - łokciowym dalszym - m. nawrotny obły, m. nawrotny czworoboczny, m. zginacz promieniowy nadgarstka, m. prostownik promieniowy długi nadgarstka, m. dłoniowy długi, m. ramienno - promieniowy (w zależności od ustawienia przedramienia w pozycji wyjściowej), m. prostownik promieniowy krótki nadgarstka.

Ruchy czynne kompleksu łokciowego

- zgięcie łokcia 140 - 150 stopni - ruch zatrzymany kontaktem przedramienia z mięśniami przedramienia

- wyprost łokcia 0-10 stopni - ruch zatrzymany w wyniku zablokowania wyrostka łokciowego w dole kości ramiennej. Hiperextensja jest uważana za fizjologiczną jeżeli występuje ona symetrycznie a w historii choroby nie ma urazu (głównie u kobiet i dzieci)

- supinacja przedramienia (odwracanie) 90 stopni

- pronacja przedramienia (nawracanie) 80 - 90 stopni

Zarówno supinacja jak i pronacja wykonywana jest w 75 stopniach przez stawy przedramienia, pozostałe 15 stopni jest wynikiem pracy nadgarstka

Staw łokciowy jest środkową częścią łańcucha kinematycznego kończyny górnej. Pozwala na jej ruch w przestrzeni, pomaga stabilizować kończynę górną, zarówno dla czynności siłowych jak i manualnych oraz stanowi siłę dla ramienia podczas czynności podnoszenia.

Pełen zakres ruchomości nie jest konieczny do wykonywania czynności dnia codziennego. Większość czynności występuje przy 30 - 150stopni zgięcia oraz pomiędzy 50 stopni supinacji a 50 stopni pronacji np.:

- sięganie do głowy potrzebne ok. 140 stopni zgięcia w stawi łokciowym

- czesanie, mycie włosów wymagają większego zakresu ruchu

- nakładanie makijażu, krojenie nożem, czytanie gazety - wymagają odpowiedniego zakresu pronacji i supinacji.

Bibliografia

1. Peter Adams - „ATLAS ANATOMII. Ciało człowieka: budowa i

funkcjonowanie” W-wa 2004.

2. Encyklopedia Multimedialna PWN 2006.

3. Zembaty A, Kinezyterapia , Kraków 2002.

4. Skawina A.: Anatomia prawidłowa człowieka - osteologia, 2006.

5. strona internetowa: http://doctormed.pl

6. strona internetowa: http://portalwiedzy.onet.pl

5

---