moje
28. Islam. Mahomet. Powstanie i charakterystyka Koranu. Istota szabatu
Nazwę religii islam (poddanie się Bogu) wybrał sam jej założyciel - Mahomet. Mahomet urodził się w Mekce. Mając 40 lat odkrywa w sobie powołanie na proroka swego narodu. Czuje, że to co głosi, nie pochodzi od niego. Objawienia Mahometa zawiera Koran. Powstał on dopiero po śmierci założyciela islamu. Objętością dorównuje Nowemu Testamentowi. Mieści 114 rozdziałów, czyli sur. Uporządkowane są w taki sposób, że najdłuższe sury znajdują się na początku, a najdłuższe na końcu. Treść Koranu jest wielce zróżnicowana. Znajdują się w nim modlitwy wielbiące Allacha, jego przymioty, zwłaszcza jedność, wielkość i miłosierdzie.
Istota szabatu - Szabat jest świętem obchodzonym w judaizmie. Co tydzień Żydzi od
piątku od godziny 15:00 do soboty wieczora Żydzi świętują Szabat. Nie pracują,
spotykają się z rodziną „aby lepiej myśleć o Bogu".
W piątek wieczorem razem śpiewają i modlą się wokół stołu - kolacji. Mężczyźni, którzy ukończyli 13 lat, noszą na głowach jarmułki. Podczas piątkowej kolacji jedzą koszerną żywność, przygotowaną według religijnych zasad. Mięso nie może być spożywane razem z nabiałem. Mięso musi być oczyszczone z krwi. Żydzi mają rygorystyczną procedurę podawania potraw. Np. : nie wypada aby mięso było podawane z grzybami.
W niedzielę udają się do Synagogi. Słuchają czytanej Tory przez Rabina (przełożonego Kościoła). Rabin tłumaczy fragment Pisma Świętego (Tora). Tora jest przechowywana w specjalnych zwojach przechowywanych w szafach zwanych Aron-ha-kadesz
30. Znaczenie i symbolika wyznania wiary, modlitwy, postu, jałmużny i pielgrzymki w islamie.
Pierwszy filar islamu stanowi wyznanie Szahada, muzułmańskie wyznanie wiary: „Nie ma boga, jak tyko Bóg, a Muhammad jest Posłańcem Boga...", potwierdza ono istnienie Boga i uznaje, że Allah jest jedyna prawdziwa formą istnienia.
Raz w roku każdy muzułmanin musi udać się do Mekki na pielgrzymkę i intencja musi być tylko jedna - odpuszczenie grzechów.
Żeby zostać muzułmaninem trzeba wypowiedzieć słowa: "nie ma innego Boga niż Allach, a Mahomet jest prorokiem". Formuła ta pełni rolę chrztu.
Muzułmanie modlą się pięć razy dziennie. Przed modlitwą myją ręce, twarz i nogi. Klękają na dywaniku, skierowanym w kierunku Mekki i odmawiają fragment Koranu. Padają na twarz, oddając uwielbienie Allachowi. W każdy piątek po południu ojciec rodziny jest zmuszony aby iść do Meczetu (najpiękniejszy Meczet to Omara w Jerozolimie). Do modlitwy mogą przystąpić tylko mężczyźni. Kobiety się nie modlą, one tylko wychowują dzieci. Tam modna jest poligamia- haremy.
Jałmużna to 40-ta część dochodów na chorych i potrzebujących. Największym świętem Islamu jest święto ofiary. Zabija się jagnię , ciele, woła lub wielbłąda, a mięso przekazuje na dobre cele.
Raz w roku obchodzą wielkie święto Ramadan, W to święto się nie je, nie pije, nie pali, myśli się tylko o Allachu. Na zakończenie Ramadanu zaprasza się bliskich na ucztę aż do i trzeciego pokolenia.
31. Charakterystyka sunnitów
Sunnici są odłamem islamu, stanowią większość muzułmanów, czczeni są u nich dodatkowo czterej pierwsi kalifowie. Jest to odłam większościowy, ortodoksyjny. Nazwa sunnitów wywodzi się z ich przekonania, że wszelkie objawienie zostało zawarte w Koranie i surmie (zwyczajach, tradycji).
32. Charakterystyka szitów, imaranitów, ismailitów.
Szyici (szia - partia) są mniej licznym odłamem od sunnitów, za bezgrzesznych i nieomylnych uważają imamów (wodzów gminy). Po śmierci Mahometa opowiedzieli się po stronie jego kuzyna, Alego. Szyici dopuszczają możliwość dalszego objawienia po Mahomecie. To co ich zasadniczo dzieli od sunnitów, to wiara w immama. Ismailici ezoteryczna sekta muzułmanów, która wyodrębniła się spośród szyitów, uznająca Ismaila za siódmego i ostatniego imama. Odłam szyitów wyodrębniony w VII/IX w., uznająca linię 7 imamów (w przeciwieństwie do imanitów uznających 12 imamów) wg ismaitów ostatni imam „pozostaje w ukryciu" i w przyszłości pojawi się jako mahdi, aby odnowić świat.
Imamici -odłam szyitów wyodrębniony w VIII/IX w., uznająca linię 12 bezgrzesznych i nieomylnych imamów (w przeciwieństwie do ismailitów uznających 7 imamów) wg imamitów ostatni imam „pozostaje w ukryciu" i w przyszłości pojawi się jako mahdi, aby odnowić świat.
33. Omówienie filozofii sufizmu
Pod koniec pierwszego wieku istnienia islamu pojawił się pierwszy kierunek ascetyczny. Asceci nosili okrycia z grubej wełny (arab. Suf), dlatego nazwano ich sufitami; zaś mistykę muzułmańską sufizmem. Asceci (sufici) pogardzili wszystkim, co należy do świata (wyrzeczenia, posty), kultywowali modlitwę i myślenie.
Później pojawia się sufizm jako czysto mistyczne przeżywanie Boga. Pobożność ascetyczna ustępuje miejsca gorącej miłości do Boga i dążeniu do ekstazy. Powstaje pewna metoda, czy „droga" mistycznego poznania Boga. Na drodze mistycznej wyróżnia się wiele stopni -jedne osiągane są przez samego człowieka, inne są darem Boga.
36.Hinduizm.Wedy.
W hinduizmie nie ma żadnej instytucji określającej czy czyny są dobre, czy złe. Nie ma tam sądów i policji. Wszystko jest załatwiane w ramach kasty.
Hinduizm jednak pokazuje cztery podstawowe obowiązki i cele każdego wyznawcy:
• Rozkosz zmysłowa (karamari)
• Obowiązek zdobywania dóbr materialnych (artma)
• Wypełnienie zadań obywatelskich i religijnych (darma)
• Osiągnięcie wyzwolenia (maksza)
Każdy cel jest większy i ważniejszy od poprzedniego. Wyzwolenie jest na szczycie i każdy, cel oznacza cel, do którego każdy dąży.
Hinduiści są dobrze nastawieni do innych religii.
Obrzędy i kult religijny
Bramini to dziedziczna kasta duchownych, ale tylko niektórzy z nich pracują w Świątyni.
Nazywają się oni Guru (na czele, przewodzi)
Duchowa pieczę nad wyznawcami hinduizmu sprawują Mnisi żyjący w klasztorach.
Należą oni do różnych zakonów.
W hinduizmie są też Asceci, którzy mają wielkie poważanie wśród wyznawców. Żyją oni
tylko z jałmużny. Asceci wędrowni chowani są w pozycji kucznej, a wszyscy inni
wyznawcy hinduizmu są paleni. Jest to bardzo bogaty obrzęd.
Codziennie rano każdy Hindus odmawia modlitwę pudża. Siedzą przed wizerunkiem
Boga po turecku. Im wizerunek jest bardziej kolorowy, tym Bóg jest ważniejszy. Palą
przy tym kadzidło o kwaśnym smaku Ofiarują podczas tej modlitwy kwiaty i pożywienie,
które nie może być później, pod żadnym pozorem, zjedzone przez człowieka. W domu
mają dużo wizerunków różnych Bogów i czują się z tym bardziej bezpieczni.
Najpopularniejszą modlitwą odmawianą na początku dnia jest akt skruchy.
W wieku 13-14 lat następuje inicjacja dziewcząt i chłopców. Dziewczynki mają
narysowane kropki na czole. Kropka w kolorze czerwonym oznacza naród biedniejszy.
Kiedy chłopak osiąga wiek inicjacji, to co najmniej raz w roku musi się wykąpać w
Gangesie. Dziewczynki mogą, ale nie muszą. Jest to symbol oczyszczenia pod każdym
względem.
Hinduiści czasami udają się do Świątyni i wtedy modli się przewodniczący Bramin (z
zasady nie zawierają on małżeństwa), który jest na utrzymaniu wiernych.
Hinduiści mają obowiązek składania Bogom kwiatów, pożywienia i pieniędzy. Część tego
pożywienia mają obowiązek codziennie oddać biednym.
Obrzędy polegają na składaniu ognia, zwierząt, ciasta i odurzającego napoju. Nakładają
na siebie posty, umartwienia. Medytacja jest szczytem kultu.
Święta
Divali (święto światła) - święto obchodzone w październiku. W oknach świątyni zapalają światło. Pali się tysiąc oliwnych lampek. Puszczane są petardy, ku czci Boga Wisznu.
Holi - święto obchodzone na wiosnę, palą się ogniska a ludzie są namoczeni i posypani kolorowym proszkiem, ku czci Boga Kamy (Bóg miłości).Święte Księgi Wedy, są to księgi mądrosciowe Weda znaczy wiedza, mądrość Spisane są literackim językiem starożytnych Indu Mają one znaczenie praktyczne, pokazują kierunek życia Dzielą się na części
• Rygweda - hymn do Bogów
• Samaweda - pieśni liturgiczne
• Jadzurweda - modlitwy przy składaniu ofiar
• Atharweda - pieśń czarowników, księga zaklęć
Zbawienie Hinduiści osiągają gdy poznają ducha Boga Atamanom. Czyny ludzkie nazywają Karma, jeżeli one są złe, to człowiekowi należy się kara Kriszna zaleca nową drogę zbawienia (Bagavag-gita)
37.Hinduizm pierwotny - ofiary, wcielenia. Wedyzm.Braminizm.
Hinduizm jest w 8 wielkich religiach, bo hinduizm ma wiele sekt i odłamów. Bogów w hinduizmie jest około 1000. Twórcą hinduizmu jest Mahatma Gangi. Na początku czczono zwierzęta, rośliny mogli być Bogowie w sensie ludzi. Czczono fallusa i swastykę. Była ona w kształcie podobnym do litery W.
Naczelne miejsce w hinduskim Panteonie zajmują Bogowie:
• Brahma - Bóg stworzenia, dominujący
• Wisznu - Bóg symbol trwania, życia
• Sziwa - Bóg przebaczenia, symbol końca świata. Ujarzmił Boga burzy. Jego wyznawcy noszą na szyi naszyjnik z czaszek.
Bramini to dziedziczna kasta duchownych, ale tylko niektórzy z nich pracują w Świątyni. Nazywają się oni Guru (na czele, przewodzi).
Wedyzm, najstarsza, znana z Wedy postać hinduizmu, powstała w wyniku wzajemnego oddziaływania wierzeń Arjów i pierwotnych mieszkańców Indii; wielobóstwo z tendencjami monoteistycznymi, wiara w istnienie ładu kosmicznego (ryta), łączącego ze sobą wszystkie elementy Wszechświata, rozbudowany kult ofiarny (jadźńa), sprawowany przez wyspecjalizowanych kapłanów.
Braminizm, termin używany w indologii i religioznawstwie — faza rozwoju hinduizmu (ok. X-V w. p.n.e.); charakteryzuje się rozwojem egzegezy wedyjskiej (tzw. brahmany) oraz wzrostem znaczenia braminów.
38.Istota karmy, dharmy, sansary, awatary, reinkarnacji.
Karma; suma dobrych i złych czynów człowieka wraz z ich skutkami, która determinuje i przechodzi na kolejne jego wcielenia (sansara), aż do pełnego wyzwolenia (nirwany).
Dharma; etyka, prawo, odpowiedzialność, norma postępowania nakazana przez tradycję wynikającą z ładu kosmicznego.
Sansara; „kołowrót istnień", przechodzenie duszy zmarłego w inną istotę żywą, w zależności od spełnionych w życiu uczynków. Istnieją różne drogi wyzwolenia z „koła życia". Jedną z nich jest osiągnięcie nirwany
Awatara, w hinduizmie zstąpienie, wcielenie się boga, zwł. Wisznu, w postać ludzką lub zwierzęcą w celu przywrócenia zakłóconego porządku w świecie; znanych jest 10 awatar Wisznu; 9 (ryba, żółw, odyniec, człekolew, karzeł, Paraśurama, Rama, Kryszna, Budda) już się dokonało, ostatnia — Kalkin (jeździec na białym koniu) — ma nastąpić pod koniec obecnego okresu istnienia świata.
Reinkarnacja; wędrówka dusz, wielokrotne odradzanie się człowieka polegające na wcielaniu się duszy w ciało innej istoty Przy reinkarnacji mówi się o metampsychozie, która oznacza odrodzenie się duszy człowieka w ciele zwierzęcym, roślinnym, a także w postaci demonów i Bogów. Ostatnim etapem reinkarnacji jest nirwana.
39. Byddyzm. Budda i jego nauki. Filozofia czy religia? Nauka o cierpieniu. Ośmioraka ścieżka
-Buddyzm powstał na przełomie V i VI wieku p.n.e. W buddyzmie nie ma pojęć bóg i
bóstwo. Wzorem życia dla każdego budysty jest Budda. Budda mając 29 lat zostawił
żonę i dziecko i udał się w życie tułacze
Właściwe nazwisko Buddy to Gautama. On sam, a jeszcze bardziej jego filozofia, nazywał się Buddą.
Buddyzm nie wymaga, aby wyzbywać się wcześniej wyznawanych religii. Budda uczył,ze życie jest jednym wielkim cierpieniem Mówił, że jest oświecony przez światło dającemoc. Mówił, że można w życiu doczesnym osiągnąć stan zbawienia jeżeli wyrzecze się:
Nirwana: okres wyzwolenia się z wad człowieka:
nienawiści
żądzy
błędnego mniemania
Religia ta ze swej istoty określa stosunek człowieka do bóstwa. Pierwotny buddyzm jest bardziej systemem filozoficzno-etycznym niż religią. Buddyzm jako światopoląd jest pesymistyczny, dostrzegającym tylko ciemne strony życia. Późniejszy buddyzm stał się bardziej otwarty na świeckich. Jego szkoła ma za zadanie wychować następnego nauczyciela.
Zasługi buddyzmu dla dzisiejszej ludzkości: buddyzm uznaje całkowitą niewystarczalność tego co ziemskie w różnych formach. Ludzie w duchopobożności i ufności mogą osiągnąć stan doskonałego wyzwolenia. Pojawia się w niej echo głosów tych, którzy przez lata szukali Boga.
Buddyzm to bardziej filozofia niż religia. Buddyzm nie zmusza, by ci którzy przyjęli tę religię wyzbyli się wcześniej przyjętej innej religii. religia bo zwolennicy buddyzmu uwierzyli w to, że Budda odkrył prawdę prowadzącą do wyzwolenia, doktryna ze względu na podkreślenie nieustającej zmienności wszystkiego co istnieje
Ks. Dr Dominik Drapiewski
19.02.2004r. WYKŁAD 1
Tematyka zajęć:
Filozofia religii, Hinduizm, Chrześcijaństwo, Buddyzm, Islam, Judaizm, Definicje religii, jej rodzaje, określenia.
Religie pierwotne.
Istnieją plemiona, w których reguły religii nie są spisane nawet na piśmie. Są one przekazywane z pokolenia na pokolenie ustnie. Istnieją też plemiona, w których podstawowym źródłem religii są księgi.
Ludy niepiśmienne: Indianie, Aborygeni, Eskimosi - na czele ich szczepów stoją mężczyźni; tylko w kulturze staroigryckiej mogą stać na czele szczepów.
Religia jest częścią kultury. Wszystkie religie afrykańskie mają swego najwyższego boga (często jest on utożsamiany z niebem, gwiazdami, itp.). Mają oni też różnorakie określenia swego boga, np. Mulungu - tak plemię Bantu określa swego boga. Plemiona Kikuju uważają, że bóg jest najwyższy i nie może być inaczej.
U Pigmejów bogiem jest tęcza; niektóre plemiona afrykańskie za boga uważają lwa lub tygrysa, albo słonia, czyli utożsamiają boga z naturą nadając mu cechu zwierząt. Religie afrykańskie są przejawem ANIMIZMU człowieka (anima - dusza) - kładzie się tu duży nacisk na duszę człowieka.
Okultyzm - np. taniec religijny. Prawie każdej religii towarzyszy problem modlitwy (dialogu człowieka z bogiem). W każdej religii ważny jest problem odniesienia do nadprzyrodzoności. W plemionach, głównie afrykańskich uosobieniem boga jest król. Wszystkie religie zajmują się problemem tłumaczenia snów, wróżb, zdarzeń. W niektórych religiach występują takie osoby jak: prorocy, znachorzy, szamani - oni tłumaczą zachowania religijne.
We wszystkich religiach stawiane są takie problemy jak: ochrona przed niebezpieczeństwem, ochrona człowieka przed złym wpływem, zaspokojenie doczesnych potrzeb. Wysuwa się też problem etyki i sumienia człowieka.
Totemizm - z indiańskiego „totem” - zwierzę roślina lub przedmioty martwe. Jest to forma wierzeń religijnych ludów pierwotnych.
Fetyszyzm - z portugalskiego „fetysz” to coś wyjątkowego - jest to coś rzucające się w oczy, np. kamień, korzeń, któremu przypisuje się nadziemskie moce; symbole przynoszące nam szczęście.
Magia - jest to związane z jakimś przekonaniem i nadaniem siły nadludzkiej codziennym wydarzeniom. Jest związana z czarowaniem. Wyróżnia się czarną i białą magię.
Czarna magia - uprawiana jest głównie przez czarownice i czarowników. Posługuje się trucizną; sprowadza zło, choroby, nawet śmierć. Jest negatywna. Opętanie jest pewnego rodzaju magią.
We wszystkich religiach występuje problem życia pozagrobowego. W plemionach afrykańskich występuje 5 różnych przejawów duchowości u człowieka. Istnieją w różnych religiach różne dowody na to iż człowiek już nie żyje, np. brak oddech, brak pracy serca, brak cienia.
W plemionach afrykańskich z szczególna świętością odnosi się do ziemi bo jest ona uważana za boga. We wszystkich religiach jest mowa o sądzie ostatecznym - człowiek będzie sądzony za swe życie. Religia jest problemem filozofii człowieka, trzeba zwrócić uwagę na moralność, etykę itp.
26.02.2004r. WYKLAD 2
Teorie o istocie i genezie religii.
Na przestrzeni wieków występowały różne metody badania religii:
Metoda filologiczna - twórca Muller - etnograf zmarł w 1902r.; był on ojcem nowożytnego religioznawstwa; Język jest źródłem wszelkiej myśli i mowa i słownictwo są źródłem wszelkiej humanistycznej wiedzy; Nie rozdzielił on religii i kultury. Uważał w tej metodzie, że jest zależność między językiem a analizą tekstu bo można dojść do pewnych wniosków o religii.
Metoda ewolucjonistyczno - etnologiczna. Ewolucja - problem pochodzenia człowieka. Nauka o początkach. Przedstawicielami tej metody byli: Tylor i Frazer. Uważali oni, że religia wynika z ewolucji człowieka. Religia jest zjawiskiem przejściowym i historycznym i ci twórcy próbują odtworzyć pierwotne wierzenia religijne. Podstawowym zjawiskiem w życiu człowieka jest animizm - wiara w duchy i duszę nieśmiertelną. Twórcy tej metody nie stawiają problemu czy ludzie są panteistami czy politeistami czy monoteistami. Metoda ta przeżyła do lat 70. Była mocno używana w religioznawstwie.
Metoda materializmu dialektycznego ( z materializmem historycznym) - wymiar chronologiczny i kariologiczny (kariologia - nauka o czasie).
Przedstawicielami byli - Engels, Marks, Lenin. Religia wg nich to przemijające zjawisko społeczne. Religia zależała od: sytuacji społeczno - ekonomicznej i z drugiej strony religia była zniewoleniem człowieka. Religia wg nich była nadbudową. Religia przeminie, a jeżeli się nią zajmujemy to jest to upowszechnienie oświaty tylko dlatego, że się nią zajmujemy.
Metoda socjologiczna - „socjo” z łaciny to wspólnik. Przedstawicielami tej metody byli: Max Weber i Max Scheller. Wg tej metody religia była zjawiskiem socjologicznym. Uważali, że religia jest głównym czynnikiem integrującym grupę społeczną. Twierdzą, że funkcję integracyjną pełni przez wierzenia i obrzędy. Źródłem religii jest społeczeństwo, a przedmiot religii jest jedynie symbolem mocy społecznej.
Metoda psychologiczna - podkreślała znaczenie przeżyć psychicznych w uświadamianiu sobie religii. Najwięcej chorób psychicznych ma swe podłoże właśnie w religii. Przedstawicielami byli: Zygmunt Freud ; Karol Jung i Erich Fromm. Freud wyszczególnił nową dziedzinę: psychologię religii. Mówił o psychoanalizie człowieka. Twierdził, że religia jest kolektywną nerwową ludzkości. Kolekcjo - wielu, społeczne. Religia jest to choroba ludzkości. W książce „Kompleks” opisuje kompleks Edypa. Freud i Jung uważają, że religia jest to coś psychologicznego. Wg Junga religia jest kolektywną nieświadomością, ale przypisuje jej pozytywną rolę w rozwoju osobowości człowieka. Erich Fromm - „O sztuce miłości” 1972r.. Wg niego religia jest ostatecznym odniesieniem każdego człowieka. Mówi o pewnym odkupieniu. Przedmiot religijności jest potrzebny we własnym rozwoju osobowości człowieka.
Metoda historyczno - kulturowa - opierała się na szerokich badaniach etnologicznych. Przedstawiciele: H.Schmidt i Koppers. Uważali oni, że ludy pierwotne były tylko monoteistyczne (wierzył w jednego boga). Głosili też tezę odrzucającą ewolucjonizm i problem przejścia od animizmu do politeizmu.
Metoda fenomenologiczna - Przedstawiciele: Rudolf Otto i Gerard Wanderleeuw. Uważali, że zjawiska religijne wszystkie powinny być poddawane empiryzmowi ( doświadczeniu) historii i współczesności. Każde zjawisko religijne powinno być w miarę możliwości doświadczalne. Bada religię pod kątem fenomenu człowieka. Ta metoda jest dziś najbardziej rozpowszechniona. Dzisiejszą religie trzeba widzieć w dziedzinie wiedzy humanistycznej.
Czym jest religia i jaka jest jej istota?
Religia jest komfortem osobowości człowieka. Światopogląd powinien pokrywać się z przekonaniami religijnymi człowieka. Religia jest osobistą relacją ze swoim bóstwem każdego człowieka.
Cyceron tak pisał o religii: „....religia pochodzi od słowa „relerere” czyli odczytywać ciągle na nowo, przestrzegać tego co ma związek z bogami”.
Laktancjusz: „...religia pochodzi z łacińskiego „religare” - związek, łączność”.
Istotą religii jest związek człowieka z bogami. Podmiotem religii jest zawsze człowiek. Przedmiotem odniesienie do bóstwa. W 98% religii występuje problem kultu.
Geneza religii.
August Comte - uważa, że w historii istnieją trzy etapy rozwojowe religii:
Czysta religia
Filozofowanie, metafizyka
Nauka pozytywna.
Czysta religia może się realizować w trzech wymiarach:
Fetyszyzmu - oddawanie czci zmarłym
Politeizmu
Monoteizmu
Religia jest infantylizmem człowieka. Tak pisał o niej Freud. Na religię patrzy się w relacji materialistycznej. W religii można posługiwać się rozumem. Oprócz racjonalności mówimy w religiach o emocjonalności. Każdy powinien się bać własnego boga - wg Freuda. Religia pełni ważną funkcję społeczną - ma zapewnić ład moralny. Negacja idei boga wiąże się tylko z biologiczną wizją człowieka.
MARKS: „Religia jest sercem nieczułego świata, jest duszą bezdusznych stosunków, jest westchnieniem uciśnionego stworzenia, jest opium dla ludu”.
U podstaw religijności człowieka leży jego doświadczenie ograniczoności. Mówiąc o religii pytamy jakie jest sakrum. Wg Otto - sakrum to jakiś bóg. Wg Wanderleeuwa sakrum to świętość a profanum to zło człowieka.
Cztery podstawowe postawy człowieka odrzucającego wiarę:
Obojętność religijna
Niewiara
Ateizm - „Athos” z greckiego to wyszydzenie boga
Bezbożnictwo - coś się przyjmuje ale nie praktykuje
Deis - czysta forma ateizmu.
Przedmiotowy wymiar religii - tajemnica, coś wyższego, bóstwo, jakiś tam bóg, sakrum człowieka.
Sakrum jest transcendentnością (przekraczać). Fikcja pewnego rodzaju; jako pewnego rodzaju wartość usługowa człowieka.
4.03.2004 WYKŁAD 3.
Określenia człowieka:
Homo sapiens - człowiek myślący
Homo faber - człowiek pracujący
Homo oe'conomics - człowiek ekonomiczny
Homo viater - człowiek podróżujący
Homo sowieticus - człowiek sowiecki
Homo religiosus - człowiek religijny
Homo esteticus - człowiek estetyczny
Religia wg Marksa to sprawa zewnętrzna zwłaszcza w dziedzinie ekonomiczno - społecznej. Religię tworzą trzy rzeczy:
Właściwości psychiczne człowieka
Przyroda
Warunki społeczne
Religia zaistniała w całkowitej zależności od przyrody. Człowiek personifikuje przyrodę i jej często oddaje cześć boską.
Podział religii.
Są różne podziały:
Wg kryterium opartego na obserwacji historycznej, czasowej:
Żywe religie - współczesne, dzisiejsze; wpływają one na świadomość dzisiejszych grup;
Wymarłe - były, ale zaniknęły.
Kilka religii powstało w ostatnim 10 - leciu, są to: bahaizm; kaodaizm; mormonizm.
Podział religii ze względu na zasięg oddziaływania:
Religie plemienne - obejmują tylko poszczególne plemiona; występują głównie w Afryce;
Religie narodowe - związane są z egzystencją danego narodu;
Religia światowa - zwana też powszechną i uniwersalną.
Podział religii wg Durkalalca:
Religie naturalne - rodzą się bezpośrednio z podłoża społecznego; nie odwołują się do pism, bogów itp. Np. praktyki kultowe plemion afrykańskich;
Religie złożone - istnieje problem ze zidentyfikowaniem osoby założyciela, pism. Są to np. islam, buddyzm.
Wg ilości wyznawanych bogów:
Religie politeistyczne - wyznawanie wiary wielu bogów;
Religie monoteistyczne - kult tylko jednego boga, np. islam, judaizm, chrześcijaństwo.
TWÓRCY WIELKICH RELIGII.
Islam - Mahomet - z arabskiego „muhamed” co znaczy ktoś chwalony, godny chwały. Pochodził z rodu Haszenitów. Urodził się ok. 570 r.n.e. Zajmował się handlem i pasterstwem. Po 40 roku życia miał objawienia. Zaczął od tamtej chwili głosić nowe zasady wiary. Musiał uciec z Mekki do Medyny bo go wypędzili, to wypędzenie nosi nazwę „Hidżra'. W roku 622 kodyfikuje swoje zasady prawne i etyczne, zdobywa wielu zwolenników. Powraca do Mekki jako człowiek polityczny religii. Umiera w 632r.
Buddyzm - Budda - Oświecony. Prawdziwe imię Sidharta Gautana - budda urodzony w 560 r.p.n. e. Umiera w 477 r. p. n. e. Pochodził z rodu książęcego. Ożenił się wcześnie, mając 30 lat zostaje oświecony i oddaje się medytacją. Pierwsze kazanie wygłosił w Kenersem. Jest autorem czterech pierwszych szlachetnych prawd:
O cierpieniu
O powstaniu cierpienia
O likwidowaniu cierpienia
O porozumieniu się z cierpieniem,
Budda zmarł po 40 latach wędrowania po Indiach zmarł a jego szczątki zostały spalone.
Judaizm - założyciel Mojżesz ( Moszek - ten wyciągnięty z wody). Żył w XIV wieku przed Chrystusem. Był przywódcą Żydów. Jego księga - Tora. On wyprowadził Izraelitów z niewoli i prowadził do ziemi świętej. Przypisuje mu się stworzenie monoteizmu. Jednak badania naukowe nie potwierdziły historyczności Mojżesza. Na kanwie judaizmu wyrasta chrześcijaństwo, którego założycielem jest Chrystus.
Na dziś problem ateizmu na świecie jest różnie określany. Dzieli się go na:
Teoretyczny
Relatywny
Przyrodniczy
Pragmatyczny
Negatywny
Fenomen religijny - jakaś tam wyższość, transcendentność - coś ponad nami. Jakaś relacja niezależna ode mnie; otwartość na drugiego, jakaś słabość.
Pierwszym problemem religii było zagadnienie natury bytu boskiego. W refleksji filozoficznej słowo bóg ma nowe, inne znaczenie. Kartezjusz mówił o człowieku religijnym i etycznym. Chciałby całe życie sprowadzić do natury, ale miał problem z określeniem boga.
Religia w wymiarze społecznym obejmuje takie rzeczy:
System głoszonych prawd; jakaś doktryna;
Problem skodyfikowania kultu, bóstwa; uświęcanie się człowieka
Z tego wynikają jakieś normy postępowania; obyczajowość, moralność;
Instytucje społeczne odwołujące się, sprawujące, np. kaznodzieja, prorok.
ANIMIZM.
Ta religia występuję dziś głównie w Afryce. Dla nich stworzycielem świata jest Ruanga - jest to dobry, życzliwy bóg, ale bardzo odległy. Wszystkie inne duchy są bliższe i one kierują światem. Nad nami wszystkimi czuwają te duchy zmarłych. Za złe zachowanie duchy karzą np. różnymi chorobami a nawet śmiercią. W religii tej nie ma świętych ksiąg, całość przekazują starsi - historię, doświadczenie poprzez czuwanie historii. Dominuje tu modlitwa prosząca duchy o ochronę i wstawiennictwo. Jeśli człowiek umiera chowa się go w kolorze białym. Pogrzeb jest zwykłą procesją ze śpiewami i tańcami przy dźwiękach TAM TAMU (taki instrument). Wszyscy uczestnicy procesji są pomalowani na twarzy by nie zauważyły ich złe duchy.
Dom modlitwy - nie ma w tej religii czegoś takiego; wszystkie święta, modlitwy odbywają się na środku wioski na placu, który jest centralnym miejscem takiej osady. Najwięcej do powiedzenia mają w tej religii szamani i uzdrowiciele. Choroby leczą za pomocą roślin.
Święta - raz do roku na początku marca odbywa się święto Ruangi; proszą go wtedy o ochronę i dobre plony - jest to ich największe święto.
Animizm jest religia mało wymagającą od człowieka; wielki szacunek mają w niej starsi i uzdrowiciele; jest to religia mocno przyrodnicza; występuje obowiązek modlitwy rano.
11.03.2004r. WYKŁAD 4.
Hinduizm.
1.Wiara, bóg - Brahma, Wisznu, Śiwa.
2.Św. Księgi - Wedy (wiedza) - dzielą się na:
Rigweda
Samaweda
Jadżurweda
Atharweda
3.Społeczeństwo dzieli się na kasty.
Hinduizm występuje w Azji i Indiach. Jest to tak zwana religia „tysiąca bogów”. Dominującym bogiem jest Brahma, Wisznu i Śiwa. Wg tej religii bóg mieszka w każdym człowieku. Każdy powinien sam, indywidualnie się starać by poznać swego boga. Życie doczesne człowieka ma wpływ na życie pośmiertne człowieka. Religia ta przyjmuje reinkarnację - ponowne wcielenie. Jeśli za życia doczesnego było się dobrym to to wcielenie też będzie dobre, będzie bliżej swego boga. Jeśli życie było złe to można się odrodzić ale w niższym statusie.
W VI w. P. n. e. Po fermencie religijnym powstały buddyzm i dżinis. Była wtedy duża rytualność i silny podział na kasty; człowiek chciał sam, indywidualnie poszukiwać boga.
Powstanie hinduizmu datuje się od IX do XI wieku n. e. Świętą księgą hinduizmu jest Weda. W tej religii słoń, byk są świętymi zwierzętami i oznaczają bogów, natomiast gałązki figowe oznaczają bogactwo.
Rigweda jest świętą księgą hinduizmu, zawiera teksty mocno wychwalające boga i mówiące o człowieku i jego znaczeniu; Bhagarad - gita jest to pieśń do wzniosłego, czyli hymn do tych najwyższych bogów; Samaweda jest to zbiór pieśni liturgicznych; Jadżurweda są to formuły modlitwy składania ofiar; Atharweda są to pieśni czarownika i wiedza zaklęć. Wszystkie te księgi nazywane są SANHITAMI.
W tej religii uprawianie jogi uwalnia od cierpienia fizycznego. Wyznawcy tej religii muszą przynajmniej raz w życiu odbyć pielgrzymkę życia. Każdy wyznawca rozpoczyna dzień od porannej modlitwy ( Rudży), siedzi wtedy po turecku przy zapalonych kadzidełkach i odmawia modlitwę. W tej religii występuje bardzo dużo obrazków. Wyznawców hinduizmu nazywa się hinduistami. Świętą rzeką jest dla nich Ganges, gdzie tłumnie przybywają raz do roku by się obmyć.
Hinduizm jest mocno związany z przyrodą. Ziemia jest ich matką. Jest u nich mocny kult przyrody. Mają zakaz zabijania krowy, małpy, węża i krokodyla. Są to u nich święte zwierzęta.
Brahma - jest to symbol boga stworzyciela;
Wisznu - jest to symbol boga, który trwa, jest wieczny;
Śiwa - jest symbolem diabła, zniszczenia; uosobieniem końca świata. Jest też bogiem miłości i miłosierdzia.
Bramini są to ludzie pełniący święte obrzędy;
Bogowie w tej religii mają wiele cech człowieka w sobie. Dzisiejszy hinduizm jest taką składanką wielu religii. Bramini są dziedziczną kastą, często są nazywani „guru”. Również często są to osoby z klasztorów, wędrowni asceci.
W hinduizmie mocno jest zaznaczony podział na kasty. Najważniejszymi świętami są:
W październiku „święto światła” - DIWALI - wtedy w oknach stawia się oliwne lampki, puszcza petardy i fajerwerki, pali sztuczne ognie dla swego boga. Jest to radosne święto.
Na wiosnę - HOLI - jest to święto na powitanie wiosny; na ulicach pali się duże ogniska; jest to święto na cześć boga - KAMY - jest to bóg czystej miłości; uczestnicy mają ubrania posypane wielobarwnym proszkiem.
Obowiązki hinduisty:
Kąpiel w Gangesie - co najmniej raz w życiu;
Krwawe ofiary z mięsa zwierząt składane bogu;
Post i umartwianie
Oddawanie się medytacji;
Karma - są to dobre czyny.
W tej religii występuje podział religijno - społeczny na kasty:
Bramini - duchowni;
Wojownicy;
Rolnicy i rzemieślnicy
Siudrowie, czyli biedacy, inaczej też zwani pariasami. Jest to najliczniejsza grupa społeczna. Parias - to ten, który jest brudny, nie należy go dotykać, np. oprawcy, zamiatacze ulic;
Małżeństwo jest tylko możliwe w tej samej kaście. Nie wolno przebywać i jeść z człowiekiem z innej kasty. Nie wolno np. przyjąć wody od człowieka z niższej kasty nawet gdybyśmy umierali z pragnienia. Za takie przewinienie można zostać wykluczonym z kasty. Bramini mają na głowie wycięte kółko z włosów, takie charakterystyczne i tak ich można odróżnić. Kobiety z najniższej kasty mają kropkę na czole. W tej religii nie ma żadnych sakramentów. Jedynymi ludźmi, którzy mogą ze wszystkimi rozmawiać są Bramini. Siudrowie mają przepisane tylko do spożywania jedzenie jarskie. Alkohol jest ogólnie zakazany. „SOMA” jest to napój rytualny zwany napojem „szaleńców”.
Hinduiści uważają, że prawo naturalne dla każdego wpisane jest we wszechświecie. Czyny doczesne mają zapewnić życie wieczne. Zakładają, że każdy człowiek powinien mieć na swoim koncie choć jeden dobry czyn. Ich prawo jest ściśle związane z rytuałami. Cele etyczno - moralne hinduistów:
Rozkosz zmysłowa - KARMA;
Zdobywanie dóbr materialnych - ARTA;
Wypełnianie obowiązku wobec religii i państwa - DARHMA;
Uzyskanie wyzwolenia - MOKSZA;
Istnieją dwie podstawowe drogi do zbawienia wg nich:
1.Droga emocjonalna
2.Droga wiedzy i poznania;
Dla nich obowiązek religijny jest równy obowiązkowi państwowemu. Braminem zostaje się głównie przez dziedziczenie. Jeśli wojownik lub rolnik idzie na wojnę to może za szczególne zasługi wskoczyć do wyższej kasty.
Hinduizm nie ma założyciela. Nie można przyjąć do hinduizmu tego, który odszedł z innej religii. Musi się nawrócić cały ród, plemię, szczep bo pojedynczych jednostek nie przyjmują.
Dziś w hinduizmie Wisznu jest czczony pod innymi imionami. Żaden bóg nie jest kobietą. Jest to religia bardzo ortodoksyjna. Jest filozoficzna ale niezmienna. Jest to religia cierpienia i cierpiętnictwa. Nie patrzy się u człowieka na wygląd zewnętrzny.
Zbiory Wedyjskie nazywają się SANHITY. Hinduizm jest pewnego rodzaju filozofią indyjską. Określany jest jako religia najbardziej pokojowa.
18.03.2004r. WYKŁAD 5.
Odłamy powstałe na kanwie hinduizmu:
WISZNUIZM - opiera się na Wedach, są one dla wyznawców tego odłamu najważniejsze. Jest to religia hetero-ortodoksyjna. Występuje tu wyjątkowy kult boga - Siaktyzma. Jest to jedna z religii prawdziwych wg mniemania jej wyznawców. Skłania się mocno ku bogu Wisznu i zahacza o koncentrację na Krisznie.
SIWAIZM - jest to odrębna religia, której założycielem jest Lakulisja; Jej powstanie datuje się na II w. P. n. e. Założyciel uważany jest za wcielenie SIWY. Przyjmuje on zmodyfikowaną filozofię jogi. Siwa jest uważany za początek materii i ducha, za boga groźnego; boga siły i przemocy. Siwaizm kaszmirski jest nowym kierunkiem w tej religii.
WIRASAI - jest to sekta w Siwaizmie. Odrzuciła święte księgi - WEDY; nie dopuszcza ona kremacji, zmarłych chowa się w ziemi; nie odrzucają jednak reinkarnacji.
SIAKTYZM - oddaje się tu cześć bogini Dehli; jest to najprężniejszy odłam, w którym kult jest bardzo praktyczny, oparty na wierzeniach lokalnych.
TANTRYZM - jest to odłam powstały z połączenia Siaktyzmu i Wisznuizmu. Pojawił się ok. Vw w Indiach, a do XV w. Był poddawany ciągłemu oczyszczeniu. Wg wyznawców tej religii cały świat fizyczny i duchowy jest spolaryzowany (złączony). Oni w sposób szczególny zajmują się człowiekiem. Człowiek żyje wg nich w wielkim świecie. Kładą duży nacisk na medytację i praktykę oddechu. Występuje tu podział na kasty. Ważny jest tu kult ofiarny jako element przebłagania swego bóstwa. Ten odłam ma 5 zakazów na literę „m” wg ich języka: mięso; gesty; stosunki seksualne; alkohol i ryby. Hinduiści nie zjadają mięsa pod żadną postacią. Jeśli chodzi o zakaz stosunków seksualnych to tyczy się to tych pozamałżeńskich. Potępiają bardzo lewą rękę - nazywając ja ręką zła. Przyjmują Wedy, mają grupę ortodoksyjnych Brahminów; mają wiele bóstw, głównie opiekuńczych.
ISLAM - powstał w IX w. Odrzuca pojęcie jakiegokolwiek obrazu; występuje tu podział kastowy. Uznawany jest tu autorytet świętych ksiąg - Wed. Do kultu w tym odłamie używa się języka ludowego. Dzisiejszy hinduizm z tym odłamem naładowany jest elementami muzułmańskimi. Ważny jest tu kult księgi i miecza oraz praktyk religijnych.
KRISZNA - opiera wszystko na nauce Wedy; zwraca uwagę na strój i pożywienie; wyznawcy nawet w małżeństwie są zapraszani do zachowania czystości(chodzi o sex). Jest to odłam reformatorski w sensie krytyki hinduizmu. Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kriszny - ruch Kriszny, który za punkt honoru ma nawrócenie Zachodu z choroby pieniądza.
Pierwsze rozprzestrzenienie się hinduizmu nastąpiło w roku 1772 w Anglii. Przedstawicielem był tam Ram Roy. Był on braminem na początku, potem przyjmował baptyzm. Walczył mocno o prawa człowieka, chciał równouprawnienia dla wszystkich, głównie w sferze edukacji.
Przejawem Kriszny w Europie jest New Age. New Age - przekonanie, pogląd, że świat istnieje materialny i duchowy. W New Age wyróżnione zostały takie etapy życia człowieka:
Era ryb
Era wodnika - parapsychologia, technika;
Okres oświecenia
NA krytykuje monoteizm; dla nich religijność człowieka jest oparta na mistycznym kontakcie ze swoim bóstwem. Indywidualizm nie istnieje. Nurtami dominującymi w tym odłamie są feminizm i ekologia. Jest tam bardzo rozwinięta medycyna niekonwencjonalna i wiara w UFO. Muzyka odgrywa tam dużą rolę, ma wprowadzać w zamyślenie i w stan skupienia. NA pokazuje cykliczność przyrody jako element udoskonalenia człowieka.
Odłam ten odrzucił judeochrześcijańskie pojęcie boga. Najważniejsze u nich jest:
Wiara w reinkarnację;
Wiara w naturalizm;
Okultyzm;
Stosowanie psychotechniki
Ruch ten wkracza w życie głównie przez media.
Odłamy powstałe na kanwie hinduizmu określane są mianem prądów kulturowych. Ks. Tiszner powiedział: „Kriszna i New Age są nową modą uprawiania gnozy”.
W hinduizmie dużą role odgrywa praktyka uprawiania jogi. W jodze zaś dominującym elementem ma być medytacja. Ważna jest rola mistrza duchowego - guru. Dominuje element boskości opiekuńczej. Z teorią tej religii związane są obowiązki religijno - społeczne. Bóstw w hinduizmie jest wiele, skierowany jest on na cierpienie człowieka. Następuje tu wielkie oderwanie od rzeczywistości a dominuje religia. Hinduizm jest religia najbardziej pokojową i dba o ekumenizm.
25.03.2004r. WYKŁAD 6.
JUDAIZM.
Jest najstarszą religia świata. Judaizm do roku 500 p. n. e. Był wiarą w jednego boga. Polegał on na tym, że tego boga się bano, utożsamiano go jako tego, który wyprowadził naród z niewoli. W tej religii ważna funkcje spełniają prorocy, czyli ci, którzy w imieniu boga przedstawiają swemu narodowi prawdy o życiu, np. Mojżesz. Do XVIII w. Religia ta przezywa mocny rozkwit, powstają odmiany judaizmu: hasyci, lerguskowie. Judaizm jest religią mocna zakorzenioną w rodzinie, jest zdolny do asymilacji. Dziś J. Nie jest prostą kontynuacją starego judaizmu. Podstawową księgą judaizmu jest TORA, czyli pięcioksiąg : Księga Rodzaju, Księga Wyjścia, Księga Powtórzonego Prawa, Księga Kapłańska i Księga Liczb.
Judaizm - pojęcie pochodzi od jednego z pokoleń żydowskich - JUDA.
Izraelici - pojęcie pochodzi od plemienia ze Starego Testamentu - IZRAEL.
Hebrajczycy - jest to określenie jednego z plemion wojowniczych, które pojawiło się na terenie Palestyny.
Symbolem judaizmu jest „gwiazda Dawida” lub „tarcza Dawida”. Gwiazda jest sześcioramienna (heksagram). Ten symbol używany był wcześniej przez ludy koczownicze.
Kolejnym symbolem jest MENORA - siedmioramienny świecznik, do dziś istniejący w godle Izraela.
Judaizm jako religia wyrasta z tradycji starożytnego Izraela; lud Izraelski pojawił się w XII w. P. n. e. W Palestynie w wyniku złączenia się kilku plemion zachodniosemickich.
Założycielem Judaizmu był Mojżesz, żyjący w XIIIw.p.n.e. Pochodził z plemienia Lewiego. Był on przywódcą Izraelitów, dzięki niemu przeszli przez Morze Czerwone, zawierał przymierza i dał im DEKALOG.
Całe objawienie się boga dla tego narodu dokonało się w biblii hebrajskiej. TALMUD - komentarz podstawowy do pięcioksiągu
TORA - na nią składa się prawo (czysta forma Tory); przepisy proroków (Nebizm) i pisma (Ketubim).
TALMUD - jest ustną Torą i składa się z dwóch podstawowych części:
MISZNA - tzw. mądrość słowa;
GEMARA - zakończenie.
KABAŁA to komentarz do Tory powstały w Hiszpanii; w krajach Europy Wschodniej jest uważana za ważniejszą od Tory: Polska, Hiszpania; Francja.
Podstawowe zasady wiary zostały zawarte w modlitwie „SZEMA IZRAELU” - modlitwie Żydów.
Dziś Judaizm szuka nowej formy, szaty zarówno dogmatycznej jak i liturgicznej. Judaizm swoja postawę religijną przyznaje bogu i stwórcy. W języku hebrajskim nie pisze się samogłosek. JAHWE - „jestem bo jestem”; Żydzi wymawiają Jahwe jako ADONAI, czyli pan. Określeniami zastępczymi są: nasza tarcza, nasza skała, pan.
Moment stworzenia świata wg nich przypada na 7. 10.3761 r. P.n.e Datę tą obliczył Rahbi Hilalella. Mówił, że obliczył to na podstawie gwiazd.
Według tej religii bóg jest transcendentny - czyli przekraczający wszystko. Odrzucają boskość Chrystusa, dalej czekają na zapowiedzianego Mesjasza, który musi być wybrańcem boga pochodzącym z rodu Dawida.
Poruszają problem końca świata, nastąpi wtedy nadejście królestwa niebieskiego i przemiana świata - to jest dla nich najważniejsze ta przemiana. Wg nich koniec świata poprzedzi trzęsienie ziemi i huragany. Dla nich koniec świata to koniec doczesności, a wszyscy pójdą do SZEOLU we wnętrzu ziemi.
Mają mało położony akcent na stronę praktyczną. Obowiązuje ich dekalog i zakaz baubochwalstwa, czyli czczenia innego boga. Istnieje również u nich zakaz jedzenia mięsa z żywych zwierząt. Cały dzień Żyda związany jest z modlitwą. Obowiązany jest trzy razy dziennie się modlić i istnieją jeszcze modlitwy okolicznościowe. Szatą modlitewną jest TALID, która jest obowiązkowa podczas modlitwy. W dni powszednie Żyd używa do modlitwy 2 rzemyków modlitewnych, jeden kładzie przy sercu a drugi przy czole. We frędzlach przy szacie umieszczają kawałki Tory. Koniecznie podczas modlitwy musza się zwrócić w kierunku świątyni.
BAR MICWA - obrzezanie; chłopcy mający 13 lat uzyskują możliwość publicznego czytania Tory.
Zmarłych w tej religii chowa się bezpośrednio w ziemi, nie ma trumien a ciało jest zawinięte tylko w prześcieradło. Ich cmentarze są zwykle umieszczone na górach.
Nieczystość powoduje wykluczenie z grupy. Mają rytuał tzw. OBLUCJE - jest to obmycie. Osoba nieczysta powinna się oczyścić zanim wejdzie do świątyni.
Cotygodniowy SZABAT jest obowiązkowy. Rozpoczyna się zawsze na 45 minut przed zapadnięciem zmroku. W tym dniu jest całkowity zakaz pracy. SZABAT poświęcony jest modlitwie i składaniu ofiary. Miejscem modlitwy jest SYNAGOGA. - świątynia Żydów.
Wyznawcy tej religii przyjmują kalendarz gregoriański
Święto Nowego Roku - jest to dla nich początek kolejnego czasu.
Dzień Pojednania - JOM KIPPUR - jest obowiązek całodziennego przebywania w Synagodze. Tak jak u nas środa popielcowa, coś w tym stylu.
JOKUSZ - modlitwa ranka;
Święto Paschy - obchodzone na pamiątkę wyjścia z egipskiej niewoli;
Święto Tygodni - jest to święto dziękczynienia, związane ze zbiorami owoców ziemi;
Święto Namiotów - moment przypominający przechodzenie przez pustynię.
Kapłani są osobnym stanem, na ich czele stoi Arcykapłan. Na czele gmin żydowskich stoi Rabin - udziela ślubów, wygłasza kazania, nauczania i msze.
Dziś judaizm jest problemem złożonym. Po powstaniu chrześcijaństwa nastąpiły zmiany w Judaizmie. Powstał odłam Judaizm Rabinistyczny. Po zburzeniu świątyni rozproszyli się po całej ziemi. Najwięcej znajduje się w Hiszpanii.
Dzisiejsi Żydzi maja wpływ na politykę światową. W 1948r. Powstało państwo Izrael.
1.04.2004r. WYKŁAD 7.
Dzisiejszy judaizm dzielimy na:
Hasydyzm - jest to interpretacja nacjonalistyczna judaizmu. Ma swoje początki po II wojnie światowej. W Polsce powstała na przełomie XVIII i XIX wieku. Najmocniej widoczny jest ten odłam w USA i Izraelu.
Haskala - jest to wewnątrz żydowski nurt oświeceniowy. Występowaniem jest zawężony do Palestyny.
Judaizm reformowany - jest najmocniejszym odłamem, dzieli się na trzy podgrupy:
skrzydło radykalne - wyraża się bezwzględną troską o utworzenie państwa Izrael. Bardzo wojownicza grupa, wroga wobec innych odłamów. Dzieli się na konserwatywny i ortodoksyjny;
skrzydło tradycyjne - wraca do tradycji;
Syjonizm - dzieli się na grupę kulturalną i religię pracy. Przedstawicielem jest D. Gordon. Mocno bazują na Starym Testamencie. Rozwija się u nich uniwersalistyczny obraz świata. Czekają na przyjście Mesjasza, który wyswobodzi ich politycznie. Mają specyficzne rozumienie przymierza i obraz boga. Uważają się za najlepsza grupę z judaizmu i wywyższają się ponad inne narody.
„Człowiek dziś jest, jutro go nie ma”.
Judaizm do innych religii.
Ma trudności otwarcia się na inne religie. Żydzi prawdę historyczna nazywają antysemicką. Wielu Żydów unika dyskusji na tematy doktrynalne. Uważają się ciągle za biednych i pokrzywdzonych. Duża część Żydów ortodoksyjnych odrzuca dialog z Kościołem katolickim.
Podstawowym prawem, którym rządzi się judaizm jest dekalog. „Deka” - dziesięć słów: Bóg, imię, święto, rodzice, życie...
Talmud dzieli się na dwie części:
MISZNA - stanowi traktaty po hebrajsku, jest podzielona na 6 rozdziałów;
GEMARA - jest ważniejsza; składa się z licznych komentarzy; ma objaśnienia do Miszny;
Żydzi są skrupulatni co do prawa. Nie mogą brać opłaty od pożyczonych pieniędzy. Judaizm jest dziś obecny w całej Europie. Całość historii zasadza się w Kanaanie (Izraelu). Zaczyna się od Abrahama. Mojżesz jest dla nich tym, który ma być zbawicielem. Chrystus jest dla nich tylko prorokiem.
SZABAT (szabas) - co tydzień od piątku do soboty wieczora jest to święto. Nie pracuje się wtedy. Święto to rozpoczyna się piękną kolacją. Ojciec i najstarszy syn wszystko prowadzą. Mężczyźni noszą JARMUŁKI - takie mini czapeczki. Spożywana żywność przygotowywana jest wedle ściśle określonych reguł. Mają stały schemat jedzenia. Mięso musi być oczyszczone z krwi. Nie wolno go łączyć z nabiałem. W sobotę rano cała rodzina udaje się do Synagogi by się modlić i słuchać czytanej Tory. Rabin jest to osoba duchowna, która jest odpowiedzialna za całość obrzędów w synagodze. Tora w Synagodze jest w specjalnym zwoju i specjalnej szafie (AROM - H - KADESZ - szafa ołtarzowa).
Wystrój synagogi jest prosty, nie ma żadnych rzeźb. Kolejnym miejscem modlitw jest „ściana płaczu”. Elementem modlitwy jest fragment Tory, a swoje intencje piszą na karteczkach i wkładają w ta ścianę.
CHANUKI - święto to odbywa się w grudniu przez 8 kolejnych dni; potrzebny jest świecznik ośmioramienny. Każdego dnia zapala się kolejną świeczkę, a dzieci dostają prezenty. Nazywane jest świętem świateł. Na ostatni dzień wypieka się specjalne ciasto.
GOJE - odłam Żydów najbardziej nienawidzący chrześcijan.
1333 - 1370 - pierwsza wzmianka o tym, że w Polsce pojawili się Żydzi;
Wiek XVIII nastąpił rozkwit w Polsce Żydów. Rozpoczynają się prześladowania; część Żydów uciekła do Austrii, Czech i na Morawy.
Od czasów III Rzeszy jest jawna dyskryminacja Żydów.
18 mln Żydów w tym - 3,5 mln w Kanadzie; 400 tys. W Rosji; 0,5 mln w Izraelu.
Organizacje Naukowe Żydów:
Szkoły Rabinów w Nowym Jorku;
Prywatne Uniwersytety Żydowskie;
Organizacje Młodzieżowe, np. JUNG JUDEA;
Organizacje Żydowskie we Francji
Związki Wspólnot Żydowskich;
W Polsce Żydowskie Instytut Historyczny w Warszawie.
Rok ma u nich 354 dni. Każdy miesiąc ma 29 lub 30 dni. Styczeń - Szewab; Luty - Awar; Marzec - Nissan; Kwicień - Ijar; Maj - Siwan.
Święto Jozuego - 25 kwietnia przez 3 dni;
Święto niepodległości - maj;
Koniec ELLU - święto związane z końcem roku, odmawiają modlitwy dziękczynne za miniony rok.
SUKKOT - święto pokoju; spożywa się posiłki w szałasach z gałęzi; wieczorem jest śpiew i są tańce; wszystkim rozdawana jest woda.
Mają wielki szacunek i cześć dla świąt. Mają czasy postne i nie maja postu konkretnie ustalonego datą.
15.04.2004r. WYKŁAD 8.
Według Judaizmu religia jest problemem publicznym bo odnosi się do wszystkich i wszystkiego.
W każdej religii ważne są takie elementy:
Indywidualizm
Odniesienie do życia społeczno - politycznego
Irracjonalizm;
Wszystkie religie stawiają dziś w centrum zainteresowania człowieka - tzw. personalizm.
Relacje chrześcijaństwa z judaizmem rozpoczęły się 13 kwietnia 1986r. Podczas spotkania papieża w Synagodze Żydowskiej.
Dzisiejszy judaizm realizuje się w 3 kierunkach:
Rabinistyczny - obrzędowe stroje i zwyczaje; długie brody, pejsy. Maja Bosznicę.
Reformowany - realizuje się w przyjmowaniu z innych religii elementów obcych;
Konserwatywno - liberalny (demokratyczny) - mniejsze przywiązanie do stroju; konieczne jest to iż Żyd musi się urodzić z matki żydówki;
SABATAJA CWI - ogłosił się Mesjaszem Boga Jakubowego w roku 1664. Ogłosił rok 1666 rokiem wybawienia Żydów i ich powrotu do Palestyny. Sabatjanizm opiera się na surowej ascezie. Wg niego można łączyć się z bogiem w głębokiej ekstazie. Na dziś największy w Grecji i Turcji.
HASYDYZM - mistyczne obcowanie ze swoim bogiem; modlitwa jest tu ważna. Opiera się na instytucji KADYKA - duchowny pośrednik (przywódca religijny).
Jednym z elementów religii jest kultura. Wszystkie religie afrykańskie wierzą w boga o „niebie” „ o słońcu”, „o gwiazdach”. Plemiona w Kenii - bóg jest stwórcą całego świata.
U Pigmejów- bogiem jest tęcza
Dla Afrykańczyków wiele bóstw jest powiązanych ściśle z naturą. Religie afrykańskie są przejawem animizmu człowieka „anima- dusza” z pojęciem duszy łączy się czyn - dobro i zło.
Okultyzm- taniec religijny jest ważnym elementem, także modlitwa - dialog człowieka z Bogiem. Problem odniesienia do relacji nadprzyrodzonej, uosobieniem boga jest król.
Wszystkie religie zajmują się problemem tłumaczenia snów, czy interpretowaniem czynów.
Prorocy, buszmeni- tłumaczą zachowania religii - znachorzy, czarownicy.
Problemy:
ochrona przed niebezpieczeństwem
problem zaspokojenia potrzeb doczesnych
ochrona człowieka przed złym wpływem
problem etyki- sumienia człowieka - wyrzuty sumienia , wina, kara za przekroczenie moralności
Totenizm- poch. Indiańskiego- zwierzę, roślina, przedmioty martwe, forma wierzeń religijnych ludów pierwotnych.
Fetyszyzm- fetyz- port. Urzekające, wyjątkowe- rzucające się w oczy (kamień) nadziemskie moce
Magia- jest to w filozofii związane z przekonaniem i nadaniem siły nadludzkiej codziennym czynnościom ( czarownie, siła ludzka).
Czarna magia- sprowadza negatywne wpływy na człowieka (śmierć- Jarocin)
Opętany człowiek - obsesja na temat swojego wyglądu
We wszystkich religiach występuje problem życia poza grobowego. Plemiona afrykańskie (5 różnych dusz- duchowych sił)
W zach. Afryce- czcią określa się ziemię - ziemia to Bóg
Co dzieje się z człowiekiem po śmierci ?
- religie afrykańskie wschodnie - musi odbyć podróż wolną by dojść do królestw zmarłych
- życie doczesne jest etapem do życia wiecznego
- gdzie zmarły idzie po życiu doczesnym - prawie wszystkie religie mówią o sądzie powszechnym.
WYKŁAD 2 - 26.02. 2004 - TEORIE O HISTORII I GENEZA RELIGII
Na przestrzeni wieków XIII- XVII był to okres badający religię.
METODY:
1) metoda filologiczna - twórcą etnograf Möller umiera w 1902 r. - ojciec nowożytnego religioznastwa.
„Język jest źródłem wszelkiej myśli i zarazem mowa słownictwa są źródłem humanistycznej wiedzy”
Nie oddziela religii od kultury. Uważał że jest zależność między językiem a tekstem, bo możemy dojść do wniosku o nauce- religia.
2) metoda ewolucjonistyczna- etnologiczną (ewolucjonizm człowieka, etnologia - początkowa).
Taylor oraz Frazer- uważali że religia wynika z teorii ewolucji człowieka. Religia jest zjawiskiem przejściowym i historycznym. Próbują odtworzyć pierwotne wierzenia człowieka. Najbardziej podstawowym zjawiskiem człowieka jest problem animizmu- wiara w duchy i duszę nieśmiertelną. Nie stawiają problemu czy człowiek był polinistą czy ponteistą i problem moneteizmu - (jedna, jedyna). Przeżyła ta metoda do lat '70. Anima- dusza - ma dużo dopowiedzenia w religii.
3) metoda materializmu dialektycznego - Marks, Engels, Lenin- może być zwykłą chronologią lub wymiar kariologicznym - nauka o czasie. Przemijające zjawisko społeczne- pojmowali religię jako zależna od sytuacji ekonomiczno- społecznej, orientacji duchowej- zniewolenie człowieka . religia jest nadbudową . Wg. Marksa religia przeminie a jeżeli się nią zajmujemy tj. to upowszechnienie oświaty (mnożenie oświaty).
4) metoda Marksa Schellera- metoda socjologiczna (socjo- wspólnik), Marks, Webber. Religia była zjawiskiem socjologicznym- nauka o społeczeństwie. Religia jest głównym czynnikiem integrującym grupę społeczną. Tę funkcję integracyjną pełni przez wspólne wierzenia i obłędy. Weber- (źródłem religii jest społeczeństwo, a przedmiot religii jest jedynie symbolem mocy społecznej).
5) metoda psychologiczna- podkreślała znaczenie przeżyć psychicznych. Dlaczego tak wiele ludzi spotyka załamanie psychiczne na podstawie religii ?
Przedstawiciele- Zygmunt Froyt, Karol Young i E.Fromm
Froyd- wyszczególnił nową dziedzinę tzw. psychologie religii- psychoanaliza człowieka, stwierdził że religia jest kolektywną nerwozą ludzkości (nerwoza- choroba nerwowa). „Kompleks” Edypa. Religia jest to coś psychologiczne
Young- religia jest kolektywną nieświadomością przypisuje religii pozytywną rolę w rozwoju osobowości człowieka
E.Fromm- „o sztuce miłości” - religia jest ostatecznym odniesieniem każdego człowieka. Mówi o odkupieniu. Przedmiot religijności jest potrzebny we właściwym ukształtowaniu osobowości człowieka.
6) metoda historyczno- kulturalna- opierała się na badaniach etnograficznych. Schmith, Coppers. Uważali że ludy pierwotne były jedynie moneteistyczne - wiara w jednego boga. Głosili tezę odrzucającą ewolucjonizm , od animizmu do politeizmu. Schmith- wiara człowieka to tak jak „10 kręgów” religii : 1- krąg- ognisko, 2 krąg- taniec. Religia jest bezwzględnie potrzebna człowiekowi.
7) metoda fenemonologiczna- Rufolf Otto, Gerard Wanderlluw. Zjawiska religijne wszystkie powinny być podobne empiryzmowi poddane- okresu historii i współczesności. Bada religie pod względem fenomenizmu człowieka. Jest do dzisiaj najbardziej żywotna. Dzisiejszą religię trzeba widzieć w dziedzinie wiedzy humanistycznej.
Czym ostatecznie jest religia? Jaka jest jej istota?
Profesor Zdebicka
„ Religia tj. komfort osobowości człowieka”.
Czy religię wolno nam łączyć ze światopoglądem?
Prof. Zdybicka
„Jest to osobista relacja ze swoim bóstwem”
Czy religia może być problemem prywatnym?
Cyceron- „ religia pochodzi od słowa relegera- odczytać ciągle na nowo, postrzegać to co ma związek z bogami”
Zaktancjusz- „ pojęcie religii pochodzi z łać. Religare- połączenie i związek moralny z bogiem”. Istotą religii jest związek człowieka z bogami. Podmiotem religii jest zawsze człowiek a przedmiotem odniesienia do bóstwa (relacja).
Geneza religii
August Cont- istnieją w historii 3 etapy rozwojowe religii
1) czysta religia
2) filozofowanie- dziedzina metafizyki
3) wiedza pozytywna
Może być fetyszyzmem, politeizmem, monoteizmem
Religia jest infantylizmem człowieka - na religię patrzy się w relacji moneteistycznej. W religii potrzebny jest rozum. Mówimy że w religii są emocje. Rozum pełni ważną funkcję społeczną - ma zapewnić ład moralny. Negacja idei boga- Marks, Engels, wiąże się tylko z biologiczną wizją człowieka.
Marks „ religia jest westchnieniem uciśnionego stworzenia, sercem, nieczułego świata- jest duszą bezdusznych stosunków, jest opium dla ludu”.
U podstaw religii człowieka leży jego doświadczenie ograniczoności czy przydatności.
Rudolf Otto „ sakrum- tj. konkretny bóg, świętość” „profarum- zło człowieka”.
Człowiek odrzuca wiarę:
- obojętność religijna
- niewiara ( ideologia prywatna)
-ateizm- (wyszydzanie boga)
- bezbożnictwo (bez praktyki coś przyjmuję)
deizm- jest to jedna z form ateizmu
Przedmiotowy wymiar religii:
- mówimy o tajemnicy
- mówimy o bóstwie
----------//---o Bogu
- sakrum człowieka jest transcendnością (przekonać), jest fikcją literacką, wartość usługowa człowieka, kontakt osobowy.
- relacje osobowe - między osobowy dialog
misterium tremenolum (drżenie , strach) przed bogiem
misterium fascinasum ( tajemnica zauroczenia)- wyzwolenie się z lęku i zauroczenie miłością
homo religiosuss - Foyerboh
Czy jest różnica między doświadczeniem mistycznym a doświadczeniem religijnym?
Mistyka- doświadczeni człowieka o dużej wrażliwości
Poznanie intuicyjne- poznanie pierwotne leży w naturze człowieka
Poznanie człowieka - znaczenie personalistyczne
Uniwersalizm chinski
Uniwersum-wszechswiat.
Religie które weszły w ten uniwersalizm to ideał, pragnienie, religie zwracaja uwagę na harmonię między niebem , bogiem a człowiekiem.Podstawowa zasadaą jest droga-tao.Prawo swiata chca odkryc w człowieku.Uniwersalizm chiński można nazwać taoizmem.Twórca tyego jest Lao-tse.Wystepuje kult przodków.Mowa o odwiecznym prawie zapisanym w człowieku.
Konfucjonizm-odmiana uniwerslizmu chinskiego twórca jest Konfucjusz-był on etykiem , chciał żeby wyznawcy w swoim życiu kierowali się cnotą.Główne motto”przywrócenie rządów sprawidliwości i miłości
Konfucjonizm opiera się na 5 cnotach chinskich:
-humanitarnosci
-uczciwości
-etyce
-zaufaniu
-mądrości
Zwraca się uwagę na uczciwe zycie.Występuje w Korei, japonii i Wietnamie.
Konfucjusz stworzył szkołe filozoficzną.
1906r.zrównany z bostwem nieba i ziemi Edykt cesarski.
Taoizm
Twórca Lao-tse VIw.p.n.e. życie tu polega głównie na przestrzeganiu zasad , czynnym wpływie na bieg wydarzeń.Wg taoizmu cnota ma znaczenie praworzędne.Ideałem Konfucjusza byłoby dobrze zorganizowane państwo wszelka masa urzedników.Idealne państwo dla Lao-tse jest małe państewko o patriarchalnym systemie.Taoizm przejął cechy buddyzmy(medytacje)Od 1949r. ten buddyzm zostaje przekształcony w komunizm chinski.Lao-tse tung-ma atrybuty bóstwa.
Niebo-to największa potęga, ona rządzi światem.