Wykład 1 - 19.02.2004

Jednym z elementów religii jest kultura. Wszystkie religie afrykańskie wierzą w boga o „niebie” „ o słońcu”, „o gwiazdach”. Plemiona w Kenii - bóg jest stwórcą całego świata.

U Pigmejów- bogiem jest tęcza

Dla Afrykańczyków wiele bóstw jest powiązanych ściśle z naturą. Religie afrykańskie są przejawem animizmu człowieka „anima- dusza” z pojęciem duszy łączy się czyn - dobro i zło.

Okultyzm- taniec religijny jest ważnym elementem, także modlitwa - dialog człowieka z Bogiem. Problem odniesienia do relacji nadprzyrodzonej, uosobieniem boga jest król.

Wszystkie religie zajmują się problemem tłumaczenia snów, czy interpretowaniem czynów.

Prorocy, buszmeni- tłumaczą zachowania religii - znachorzy, czarownicy.

Problemy:

1. ochrona przed niebezpieczeństwem

2. problem zaspokojenia potrzeb doczesnych

3. ochrona człowieka przed złym wpływem

• problem etyki- sumienia człowieka - wyrzuty sumienia , wina, kara za przekroczenie moralności

• Totenizm- poch. Indiańskiego- zwierzę, roślina, przedmioty martwe, forma wierzeń religijnych ludów pierwotnych.

• Fetyszyzm- fetyz- port. Urzekające, wyjątkowe- rzucające się w oczy (kamień) nadziemskie moce

• Magia- jest to w filozofii związane z przekonaniem i nadaniem siły nadludzkiej codziennym czynnościom ( czarownie, siła ludzka).

• Czarna magia- sprowadza negatywne wpływy na człowieka (śmierć- Jarocin)

• Opętany człowiek - obsesja na temat swojego wyglądu

We wszystkich religiach występuje problem życia poza grobowego. Plemiona afrykańskie (5 różnych dusz- duchowych sił)

W zach. Afryce- czcią określa się ziemię - ziemia to Bóg

Co dzieje się z człowiekiem po śmierci ?

- religie afrykańskie wschodnie - musi odbyć podróż wolną by dojść do królestw zmarłych

- życie doczesne jest etapem do życia wiecznego

- gdzie zmarły idzie po życiu doczesnym - prawie wszystkie religie mówią o sądzie powszechnym.

WYKŁAD 2 - 26.02. 2004 - TEORIE O HISTORII I GENEZA RELIGII

Na przestrzeni wieków XIII- XVII był to okres badający religię.

METODY:

1) metoda filologiczna - twórcą etnograf Möller umiera w 1902 r. - ojciec nowożytnego religioznastwa.

„Język jest źródłem wszelkiej myśli i zarazem mowa słownictwa są źródłem humanistycznej wiedzy”

Nie oddziela religii od kultury. Uważał że jest zależność między językiem a tekstem, bo możemy dojść do wniosku o nauce- religia.

2) metoda ewolucjonistyczna- etnologiczną (ewolucjonizm człowieka, etnologia - początkowa).

Taylor oraz Frazer- uważali że religia wynika z teorii ewolucji człowieka. Religia jest zjawiskiem przejściowym i historycznym. Próbują odtworzyć pierwotne wierzenia człowieka. Najbardziej podstawowym zjawiskiem człowieka jest problem animizmu- wiara w duchy i duszę nieśmiertelną. Nie stawiają problemu czy człowiek był polinistą czy ponteistą i problem moneteizmu - (jedna, jedyna). Przeżyła ta metoda do lat '70. Anima- dusza - ma dużo dopowiedzenia w religii.

3) metoda materializmu dialektycznego - Marks, Engels, Lenin- może być zwykłą chronologią lub wymiar kariologicznym - nauka o czasie. Przemijające zjawisko społeczne- pojmowali religię jako zależna od sytuacji ekonomiczno- społecznej, orientacji duchowej- zniewolenie człowieka . religia jest nadbudową . Wg. Marksa religia przeminie a jeżeli się nią zajmujemy tj. to upowszechnienie oświaty (mnożenie oświaty).

4) metoda Marksa Schellera- metoda socjologiczna (socjo- wspólnik), Marks, Webber. Religia była zjawiskiem socjologicznym- nauka o społeczeństwie. Religia jest głównym czynnikiem integrującym grupę społeczną. Tę funkcję integracyjną pełni przez wspólne wierzenia i obłędy. Weber- (źródłem religii jest społeczeństwo, a przedmiot religii jest jedynie symbolem mocy społecznej).

5) metoda psychologiczna- podkreślała znaczenie przeżyć psychicznych. Dlaczego tak wiele ludzi spotyka załamanie psychiczne na podstawie religii ?

Przedstawiciele- Zygmunt Froyt, Karol Young i E.Fromm

Froyd- wyszczególnił nową dziedzinę tzw. psychologie religii- psychoanaliza człowieka, stwierdził że religia jest kolektywną nerwozą ludzkości (nerwoza- choroba nerwowa). „Kompleks” Edypa. Religia jest to coś psychologiczne

Young- religia jest kolektywną nieświadomością przypisuje religii pozytywną rolę w rozwoju osobowości człowieka

E.Fromm- „o sztuce miłości” - religia jest ostatecznym odniesieniem każdego człowieka. Mówi o odkupieniu. Przedmiot religijności jest potrzebny we właściwym ukształtowaniu osobowości człowieka.

6) metoda historyczno- kulturalna- opierała się na badaniach etnograficznych. Schmith, Coppers. Uważali że ludy pierwotne były jedynie moneteistyczne - wiara w jednego boga. Głosili tezę odrzucającą ewolucjonizm , od animizmu do politeizmu. Schmith- wiara człowieka to tak jak „10 kręgów” religii : 1- krąg- ognisko, 2 krąg- taniec. Religia jest bezwzględnie potrzebna człowiekowi.

7) metoda fenemonologiczna- Rufolf Otto, Gerard Wanderlluw. Zjawiska religijne wszystkie powinny być podobne empiryzmowi poddane- okresu historii i współczesności. Bada religie pod względem fenomenizmu człowieka. Jest do dzisiaj najbardziej żywotna. Dzisiejszą religię trzeba widzieć w dziedzinie wiedzy humanistycznej.

Czym ostatecznie jest religia? Jaka jest jej istota?

Profesor Zdebicka

„ Religia tj. komfort osobowości człowieka”.

Czy religię wolno nam łączyć ze światopoglądem?

Prof. Zdybicka

„Jest to osobista relacja ze swoim bóstwem”

Czy religia może być problemem prywatnym?

Cyceron- „ religia pochodzi od słowa relegera- odczytać ciągle na nowo, postrzegać to co ma związek z bogami”

Zaktancjusz- „ pojęcie religii pochodzi z łać. Religare- połączenie i związek moralny z bogiem”. Istotą religii jest związek człowieka z bogami. Podmiotem religii jest zawsze człowiek a przedmiotem odniesienia do bóstwa (relacja).

Geneza religii

August Cont- istnieją w historii 3 etapy rozwojowe religii
1) czysta religia

2) filozofowanie- dziedzina metafizyki

3) wiedza pozytywna

Może być fetyszyzmem, politeizmem, monoteizmem

Religia jest infantylizmem człowieka - na religię patrzy się w relacji moneteistycznej. W religii potrzebny jest rozum. Mówimy że w religii są emocje. Rozum pełni ważną funkcję społeczną - ma zapewnić ład moralny. Negacja idei boga- Marks, Engels, wiąże się tylko z biologiczną wizją człowieka.

Marks „ religia jest westchnieniem uciśnionego stworzenia, sercem, nieczułego świata- jest duszą bezdusznych stosunków, jest opium dla ludu”.

U podstaw religii człowieka leży jego doświadczenie ograniczoności czy przydatności.

Rudolf Otto „ sakrum- tj. konkretny bóg, świętość” „profarum- zło człowieka”.

Człowiek odrzuca wiarę:

- obojętność religijna

- niewiara ( ideologia prywatna)

-ateizm- (wyszydzanie boga)

- bezbożnictwo (bez praktyki coś przyjmuję)

deizm- jest to jedna z form ateizmu

Przedmiotowy wymiar religii:

- mówimy o tajemnicy

- mówimy o bóstwie

----------//---o Bogu

- sakrum człowieka jest transcendnością (przekonać), jest fikcją literacką, wartość usługowa człowieka, kontakt osobowy.

- relacje osobowe - między osobowy dialog

1. misterium tremenolum (drżenie , strach) przed bogiem

2. misterium fascinasum ( tajemnica zauroczenia)- wyzwolenie się z lęku i zauroczenie miłością

3. homo religiosuss - Foyerboh

Czy jest różnica między doświadczeniem mistycznym a doświadczeniem religijnym?

Mistyka- doświadczeni człowieka o dużej wrażliwości

Poznanie intuicyjne- poznanie pierwotne leży w naturze człowieka

Poznanie człowieka - znaczenie personalistyczne

WYKŁAD 3 - 4.III.2004 R.

HOMO SAPIENS- widzieć

HOMO FABER- pracujący

Homo oeconomicus- ekonomiczny

HOMO VIATOR- podróżować, przemieszczać się

Homo sovieticus- społeczeństwo

Homo esteticus- estetyczny, potrzeba przetrwania

Teoria marksistowska

1. przyroda

2. warunki społeczne

3. właściwości psychiczne człowieka

Religia zaistniała w całkowitej zależności przyrody od człowieka. Człowiek personifikuje (uczłowiecza) przyrodę- oddaje jej cześć boską.

Podział religii:

1. żywe- (społeczne- dzisiejsze), obserwacja historyczna, czasowa, wpływają na śiadomość i zachowanie określonych grup

2. wymarłe (straciły rację bytu)

1. bahaizm

2. kaodaizm

3. mormorizm

tzw. religie:

1. religia plemienna

2. religia narodowa

3. religia światowa

Prof. Durkalec :

1. naturalne- wyrastają z podłoża społecznego, nie odwołują się do pism, nie mają proroków (rodzina- klasa, szczep), praktyki kulturowe plemion afrykańskich

2. złożone- problem osoby założyciela, przekazu, tradycji, objawienia - Islam, buddyzm, chrześcijaństwo

religie:

1. politeistyczne (wiele bogów)

2. monoteistyczne ( jeden bóg- religia judaizmu, Islamu)

ISLAM- zał. Mahomed- chwalony, godny chwały. Religia muzułmańska. Urodził się Mahomed w miejscowości Mekka, z rodu Haneitów ok. 500 r. Mając 40 miał objawienie, wprowadza nowe zasady wiary, uchodzi do Medyny- Hidżna, 622 r. - kodyfikuje swoje zasady prawne i etyczne, zdobywa zwolenników, poczym wraca do Mekki i przekonuje

wszystkich o swoich zasadach - w Tzw. Koranie. W 632 r. umiera.

BUDDYZM- ( budda- przebudzony, oświecony), Sikarta Gautam urodzony 560 r., umiera 477 r. p n.e. Pochodził z rodu książęcego, opuścił żonę i synka mając 30 lat szukając zbawienia i staje się oświeconym. Pierwsze kazanie pod Berene. W filozofii religii pierwsze cztery prawdy :

1. o cierpieniu

2. o powstaniu cierpienia

3. o usuwaniu cierpienia

4. jak można się z cierpieniem dogadać

Mając ponad 80 lat umarł i został spalony.

JUDAIZM- Mojżesz (Moszek- wyciągnięty z wody), żył w 14 w. przed Chrystusem. Wybawiciel narodu, największy prorok, autor tory, pierwszych 5 ksiąg składa się Tora. Ziemia obiecana- kanon (Palestyna). Wprowadzenie monoteizmu- moc czynienia cudu. Badania naukowe nie potwierdzają historyczności osoby Mojżesza. Na tej religii wyrasta chrześcijaństwo, a założycielem jest Chrystus.

Na dzisiaj problem ateizmu jest różnie określany, doktryna negująca Boga.

Relacje religii z człowiekiem - mówimy o fenomenie religii ( wyższość - transcendyjności), otwartość, zależność, słabość człowieka, problem deizmu, humanizmu, ateizmu. Konfrontacje kultury, nauki ( mistyfikacja).

Spinoza- utożsamienie boga i natury

Niuton- dowód fizyczny dla istnienia boga (przyroda najdoskonalszą maszyną)

Hium- umarł 1776 r. - prawd religii nie sposób określić naukowo, faktów religijnych, ale nie sposób im zaprzeczyć.

Religia jako wydarzenie kulturowo-społeczne:

GRUPA WSPÓLNOTA

• Ludzie

• Miejsce gdzie się to realizuje

• Czas / zasady ( np. ilość lat)

• Religie

Różnicuje:
- relacje międzyosobowe - w grupie relacje są luźne

Stawiamy pytanie od dobro najwyższe ?

Religia ta obejmuje następujące rzeczy kulturowo-społeczne:

• system głoszonych prawd - doktryna uznawana w grupie społecznej

• problem skodyfikowania (spisania) kultur - bóstwa, boskości, uświęcenie się człowieka

• konkretne normy postępowania

• instytucje społeczne, sprawujące, realizujące, odwołujące się (funkcje kaznodziejów i proroków)

ANIMIZM- występuje w czarnej Afryce, Ruanga (bóg, duch). Duchy są nam bliskie, nad nami czuwają duchy zmarłych i te duchy powinny nas gdy będziemy źle czynić ukarać chorobą. Nie ma świętych ksiąg a całość przekazują starsi- przez tak zwane czuwanie historii. Ważny jest problem obrzędu religijnego - modlitwa prorocza - prosząc duchy o wstawiennictwo, by były dla ludzi życzliwe i dobre. Człowieka chowa się w kolorze białym. Procesja odbywa się z tańcami - (tam-tamu- muzyka). Wszyscy uczestnicy pogrzebu pomalowani są na twarzy, by ich nie zauważyły te duchy- strach przed duchami.

Dom modlitwy- nie mają, święta i modlitwy odbywają się w środku wioski na głównym placu. Dużo do powiedzenia ma szaman- uzdrowiciel a najczęściej leczy choroby poprzez rośliny. Największa święta:

1. na początku wiosny (Marzec) Św. Ruangi- prosząc o dobre plony i ochronę.

Religia ta jest bardzo mocno związana z przyrodą.

We wszystkich religiach będą występowały elementy :

1. założyciel

2. doktryna tej religii

3. święte księgi i modlitwa

4. obrzędy religijne

5. zwrócenie uwagi czy ta religia do dziś istnieje

WYKŁAD 4- 11.03.004r. HINDUZIM

1. Chrześcijaństwo- 1 mld 869 mln (Europa)

2. Islam - 1mld -Katolicy, 383 mln - Protestanci, 174 mln - Prawosławni

3. Hinduizm- 75 mln (Indie, Azja)

4. Buddyzm- 35 mln

5. Animim - 240 mln- (Afryka, religie pierwotne/ prymitywne)

6. Judaizm - 19 mln

HINDUZIM- religia tzw. „tysiąca bogów”- dominującym bogiem jest BRAHAMA, WISZNU, SIWA

ŚW. KSIĘGI= WEDY (wiedza), RIGVEDA, SANHITY

SAMAWEDA

JADŻURVEDA

ATHARWEDA

Bóg mieszka w każdym z nas. Powinniśmy odkryć go. Życie wieczne człowieka- kiedy umieramy nasza dusza pozostaje żywa. Przyjmuje ta religia reinkarnację. Jeżeli nasze życie było dobre to będę miał wcielenie bliższe mojego boga. Będę miał ciało niższe od tego co miałem- jeśli źle prowadziłem życie. Uosobieniem jakiegoś boga są zwierzęta. (sokół- uosobienie boga Szenton).

W VI w. p.n.e. rozpoczął się okres MIAN - powstały 2 religie : Buddyzm i Dzimizm.

Nadmierna rytualność, podział duchowego, dążenie człowieka do rozwoju duchowego.

W Indiach powstał Islam na fundamencie Dzimizmu.

Hinduzim od IX-XI w. po Chrystusie. Później powstawały religie na gruncie WEDY (wiedza).

Drzewa figowce oznaczają bogactwo. Około roku 1000 po Chrystusie rozpoczyna się ekspansja Islamu.

SIKHOWIE- uczeń

KSIĘGA HINDUIZMU

Składa się z 4 części: RIGVEDA, BHAGAVEDA-gita (pieśń), SANHITY:

1. RIGVEDA- hymn do najważniejszych bogów, jastarsza część całęj WEDY, powstała 3000 lat temu.

2. SAMAVEDA- pieśń liturgiczna

3. JADŻURVEDA- modlitwy składania ofiar

4. ATHARVEDA- wiedza zaklęć

Uprawianie Jogi- dzięki niej może mnie wyzwolić od cierpienia fizycznego

Każdy wyznawca rano rozpoczyna dzień od modlitwy- PUDŻA

Hinduiz- mieszkaniec Indii

Hinduista- wyznawca hindiuzmu

GANGES- RZEKA- SYMBOL OBMYCIA JEST BARDZO WAŻNY (OCZYSZCZENIE)

RIGVEDA- podkreślenie życia cżłowieka

Religia ta bardzo mocna związana jest z przyrodą (kult przyrody Np. „Matka ziemia”).

Nie wolno zabijać krowę, małpę, węża, krokodyla - święte zwierzęta

BRAHAMA- symbol boga stworzyciela

WISZNU- symbol boga wiecznego

SIWA- uosobieniem boga końca świata, bóg miłości, miłosierdzia

BRAMINAM- ludzie, którzy pełnią święte obrzędy

Hinduizm dzisiejszy jest składanką wielu religii (politeizmu, monoteizmu)

BRAMIN- nazywany jest GURU. Duchowni należą do zakonów, sekt, asceci, wędrowni ( najbardziej doceniani z kasty społecznej).

ARIOWIE_- odłam tej religii, ich obrzędy polegają na składaniu ofiarnego mięsa, odrzucający napój.

Kama- bóg miłości

Najważniejsze święta w Hinduizmie:

1. DIWALI- w październiku , określane jako św. Światła (w dniach stawia tysiące dziwnych lampek).

2. HOLI- na wiosnę, święto na powitanie wiosn

OBOWIĄZKI WYZNAWCY HINDUIZMU:

1. raz do roku kąpiel w Gangesie

2. ofiary z mięsa składane bogom

3.oddawanie się medytacji, post i umartwienie

Człowiek przez całe życie dbać powinien o dobre uczynki - KARMA

Podział na kasty ( podział religijno- społeczny):

1. BRAMINI - duchowni

2. WOJOWNICY

3. ROLNICY I RZEMIEŚLNICY

4. SIUDROWIE

PARIAS- brudny, nie należy ich dotykać

Małżeństwo jest tylko możliwe w obrębie swojej KASTY. Nie można przebywać i jeść z osobą z innej KASTY. Nie zachowanie jakiegoś przepisu powoduje wykluczenie z KASTY.

SIUDROWIE- tylko pożywienie jarskie

Nie wolno spożywać alkoholu przez żadne społeczeństwo z KASTY.

Prawo moralne- wpisane jest dla każdego człowieka w wszechświecie.

Karma- czyny dobre, czyny doczesne mają zapewnić człowiekowi życie wieczne.

Hinduiści zakładają że każdy człowiek powinien mieć świadomość dobrego uczynku, bo to mu zapewnia trwanie z bogiem.

Realizuje się w 4 podstawowych celach moralno-etycznych:

1. rozkosz zmysłowa - KARMA

2. zdobywanie dóbr materialnych - ARTA

3. wypełnianie obowiązku wobec religii i państwa- DARMA

4. uzyskanie wyzwolenia - MOKSZA

Istnieją 2 podstawowe drogi prowadzące do zbawienia:

1. emocjonalna

2. droga poznania wiedzy

W hinduizmie nie można powrócić z innej religii- warunkiem przynależność do tej religii jest należenie do jednej z KAST.

GANDI- nawoływał by powrócić do tradycji Indii- wątków filozoficznych

Bóg jest czczony pod różnymi nazwami. Rzadko się zdarza żeby kobiecie składano cześć. Jest to religia filozoficzna, ale niezmierzona. Współcześnie jest określana jako „religia cierpienia”, „cierpiennictwa”.Rops.

Doskonałość człowieka się liczy a nie wygląd zewnętrzny.

WYKŁAD 5- 18.03.2004

HINDUIZM- filozofia indyjska; wyjątkowa cześć dla bogów. Jest to religia określana jako najbardziej pokojowa pod każdym względem, proponują zbawienie przez cierpieńnictwo.

ODŁAMY HINDUIZMU:

1. WISZNUZIM- opiera się na WEDACH, kult boga SIAKTYZMU; do boga WISZNU i skończyła na .......... (heteroordoksyjna), czci KRISZNA.

2. SIWAIZM- założycielem był Lakulisja (wcielenie boga SIWY) II w.p. Chrystusem. Zmodyfikowana filozofia jogi, bóg SIWA- początek materii i ducha. Obraz boga SIWY- jako groźny bóg (groźby, siły, przemocy). SIWAIZM KASZMIRSKI- kierunek tradycyjny

3. WIRASAJÓW - odrzuciła autorytet WED; zmarłych chowają w ziemi, nie dopuszczają kremacji; reinkarnacja jest zgodna według nich.

4. SIAKTYZM- boginii DEWI, kult oparty na wierzeniach lokalnych, miejscowych.

5. TANTARYZM- powstał z połączenia SIAKTYZMU i SIWAIZMU. Około 5 w. w Inadiach i do XV poddany był ciągłemu czyszczeniu. Cały świat fizyczny i duchowy jest spolaryzowany- złączony elementem męskim i żeńskim. Człowiek, który żyje (mikrokosmos) żyje w wielkim świecie (makrokosmos). Odniesienie człowieka do przyrody, nacisk na praktyki duchowe, medytacje, kontrola oddechu, odmawianie manter, występują KASTY. Kult ofiary jako element przebłagania swojego bóstwa . 5 zakazów na literę M: mięso, gesty, stosunki seksualne, alkohol, ryby. Potęga lewej ręki- ręka zła. Przyjmują święte księgi WEDY; mają grupy BRAMINÓW- kapłani mają wiele bóstw- opiekuńcze.

6. ISLAM- powstał w IX w. - odrzuca pojęcie obrazu, odrzuca autorytet WED, odrzuca podział na Kasty; używa w kulcie języka ludowego. Dzisiejszy Islam jest przesycony elementami muzułmańskimi. Kult księgi mierza, oraz świąt religijnych- praktyk religijnych.

Rok 1772- Anglia- RAM ROY- na początku był BRAMINEM, ale przyjął Baptyzm. Teizm- wiara w boga, walczył o prawa człowieka, chciał równouprawnienia dla wszystkich. Mahat Magandii. (Hinduizm)

(KRISZNA) Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kriszny- punkt honoru- nawracanie zachodu z bogactwa i pieniądza. Opiera teorię na nauce WEDY. Zwraca uwagę na strój i pożywienie. Należy zachować czystość w pożyciu seksualnym, krytyka hinduizmu, poszukiwanie neofitów (innowierców). Świat- istnieje jako naukowy i zmysłowy. NEW AGE. 3 etapy życia człowieka :

1. era ryb- czas wojen, konkurencji człowieka i nieprzyjaźni z przyrodą.

2. era wodnika- nawiązanie do parapsychologii i techniki

3. era oświecenia- za cel -odnowa człowieka

New Age - krytykuje monoteizm.

Religijność człowieka jest połączona mistycyzmem. Indywidualizm jest zniszczony

1. Feminizm- odwrócony świat przez opiekuńczość kobiet

2. Ekologia - medycyna niekonwencjonalna bardzo rozwinięta, muzyka ma spowodować skupienie, zamyślenie.

New Age - pokazuje cykliczność przyrody

Odrzucił judeochrześcijańskie pojęcie Boga.

Najważniejsze w tej religii jest :

1. wiara w reinkarnację

2. wiara w naturalizm

3. stosowanie psychotechniki

Prąd kulturowy- poszukiwanie nowego stylu życia

Praktyka- gatunek jogi- elementem dominującym ma być medytacja. Rola mistrza duchowego- Góru.

W hinduizmie- boskość kultu, obowiązki religijno- społeczne, dochodzenie do swojego absolutu- swojego boga. Skierowany jest na cierpienie człowieka ; wielkie oderwanie od rzeczywistości; religia najbardziej pokojowa, dba o ekumenizm (wspólnota).

WYKŁAD 6- JUDAZIM - 25.03.2004

JUDAIZM - V w. p.n.e.

I) Historia

Judaizm do roku 500 p.n.e. wiara w jednego boga; boga utożsamiano z bogiem, który wyprowadził naród do ziemi obiecanej; bóg jako osoba. Prorocy spełniają bardzo ważną rolę- w imieniu boga przedstawiają swojemu narodowi prawdę o życiu, jest jasnowidzem. Prorok - człowiek pozytywny, np. Mojżesz (Mozes- wyciągnięty z wody).

Od 1800 r. XVIII w. powstają nowe wspólnoty religijne, odmiany judaizmu- hasyci.

W Europie na terenie byłego Związku Radzieckiego, a w Polsce na Kresach Wschodnich najwięcej było wyznawców Judaizmu.

Judaizm współczesny- święte państwo, religia mocno zakorzeniona na rodzinie- szabas (piątek). Judaizm dzisiejszy nie jest kontynuacją zawartą w Piśmie Świętym. Tora : księga rodzaju, liczb, prawa, kapłaństwa, wyjścia.

Judaizm- tzn. pochodzi od jednego z pokoleń żydowskich, nazywało się Juda. Nazwa Izraelici - od plemienia, które było w Starym Testamencie- Izrael. Hebrajczycy- plemię wojownicze na terenie Palestyny. Symbolem judaizmu jest tzw. gwiazda Dawida, lub tarcza Dawida. Dawid- prorok . innym symbolem jest memora- 7 ramienny świecznik, który występuje w godłach.

Judaizm - jako religia wyrasta z tradycji starożytnego Izraela, a lud izraelski pojawił się w Palestynie w XII w. p. Chrystusem w wyniku złączenia się kilku plemion zachodnio-samickich. Dawid- Salomon, Saul, Nabuhudorozon- dynastie. Boleśnie przeżyli utratę wolności w roku 63. p. Chrystusem- panowanie Rzymu. 70 r. po Chrystusie zburzenie świątyni.

Forma pierwotna religii w Izraelu:

Założycielem Judaizmu był Mojżesz, żył w XII w. przed Chrystusem. Była to postać historyczna, pochodził z pokolenia Lewiego. Pod jego przewodnictwem Izraelici przeszli do ziemi obiecanej. Dał im dekalog (10 słów). Całe objawienie się boga dla całego narodu dokonało się w Biblii hebrajskiej - Tora- 5 księg. Talmud- komentarz. Literaturę dzielimy na: 1) okres ściśle biblijny- bardzo mocno związany z faktami biblijnymi

2) okres ściśle poza biblijny- tradycje, obyczaje, zwyczaje

Tora- składa się na nią prawo, przepisy proroków i pisma. Ketubin i szebin- pisma.

Talmud- Tora ustna- MISZNA składa się z 2 podstawowych części :

1. MISZNA- mądrość słowa

2. GEMARA- zakończenie

KABAKA- inna, tłumacząca Torę (powstał w Hiszpanii ten tekst tłumaczący Torę)- najważniejsza księga uważana przez wyznawców we Francji. (Europa Wschodnia).

Historyczność Jezusa Chrystusa to podstawowy problem tej religii. Podstawowe zasady wiary zostały zawarte SZEDA- pochylenie się, schylenie czoła przed Bogiem.

Bóg- Judaizm swoją postawę religii przyznaje Bogu, stwórcy i władcy.

Jahwe znaczy :”jestem, bo jestem”. Często Żydzi mówią Pan- mój pasterz.

Obraz świata- początek życia zaczął się 7 X 3761 przed Chrystusem, obliczył to filozof Rabbi Hilallela na podstawie gwiazd.

Hranscendentny- coś co mnie przekracza, rozróżnienie na dobrych i złych ludzi. Odrzucają boskość Chrystusa, nie jest to syn Boga i dalej czekają na Mesjasza- wybrańca Boga z rodu Dawida. Najważniejszy jest problem końca świata- nadejście królestwa niebieskiego i przemiana świata. 1) trzęsienie ziemi, tragedie, kataklizmy

Koniec świata- kończy się doczesność, a wszyscy ludzie pójdą do SZEOLU (wnętrze ziemi). Wędrówka dusz (dzisiaj) przechodzą. Żydzi praktykujący i niepraktykujący- podział (mistrz).

XVI i XVII - odmiany Judaizmu

Mały akcent na praktyki religijne. Żyda obowiązuje Dekalog, zakaz bałbohwalstwa (oddawanie czci innym bogom), nie można bluźnić, jeść mięsa wyrwanego ze zwierzęcia (surowe), mięso jest dozwolone ze zwierząt przeżuwanych ptaków i ryb. Cały dzień związany jest z modlitwą (3 X rano, południe, wieczór) oraz modlitwy okolicznościowe- szata modlitewna (TALIT- w dni powszednie) , 2 rzemyki modlitewne - najważniejsze jest serce i czoło. Gdy się modlą to zwracają się w kierunku świątyni w Jerozolimie.

Uroczystości : obrzęd obrzezania (zawarty w Piśmie Świętym) ; w 13 roku życia następuje publiczna prezentacja w SYNAGODZE - BARMIDZIWA - chłopca.

Zmarłych chowa się w ziemi (owinięte zwłoki są prześcieradłem)., nie ma trumien, a cmentarze są na wzgórzach- groby idą w górę.

Najważniejsze święta :

1. co tygodniowy szabat ( Szabas) rozpoczyna się 45 minut przed zapadnięciem zmroku w piątki. Zakaz pracy, składać ofiary i modlić się w Synagodze.

2. Święto Nowego roku- początek kolejnego czasu- dar od Boga

3. Święto pojednania- Jom Kippur- post i obowiązek całodziennego przebywania w Synagodze.

4. Święto paschy- na pamiątkę wyjścia z Egiptu ( z niewoli)

5. Święto tygodni- dziękczynienia, (zbiory owoców ziemi)

6. Święto namiotów- przypominający że Żydzi przechodzili przez pustynię

Kult- związani są kapłani- osobny stan na czele z arcykapłanem

Rabin - naczele gmin- głoszenie kazań, nauczanie, opieka duchowa.

Współczesny Judazim- po powstaniu chrześcijaństwa - moment przebudowy Judaizmu- kierunek wiodący, to judaizm rabinistyczny- po zburzeniu świątyni Żydzi rozproszyli się po całym świeci, a najwięcej ich jest w Hiszpanii. Żydzi mają wpływ na politykę światową. Ruch syjonistyczny - odbudowa państw Izraela. Powstanie państwa Izrael - 1948r.

WYKŁAD 7 - 1.04.2004 R.

Dzisiejszy Judaizm dzielimy na 3 nurty :

1. chasytyzm

2. haskala

3. judaizm reformowany

ad.1. interpretacja nacjonalistyczna- narodowa. W Polsce na przełomie XVII i XIX w. po II wojnie świtowej. Najmocniejszy w Izraelu i Ameryce.

Ad.2. wewnątrz Żydowski nurt oświeceniowy (Palestyna)

Ad.3. jest najmocniejszy z tych 3 nurtów i dzielimy go jeszcze na 3 podgrupy:

1. skrzydło radykalne

2. skrzydło tradycyjne

3. syjonizm

ad.1. wyraża się tym, że bezwzględna troska odbudowy państwa Izrael. Konserwatywny i ortodoksyjny. Oparty na pierwotnych założeniach i tradycji.

Ad.3. Syjonizm :

• grupa kulturalna

• religia pracy

Przedstawicielem podziału jest Daniel Gordon. Mocna baza na Starym Testamencie, rozwija się coraz bardziej uniwersalistyczny obraz mesjanzimu - oczekują Mesjasza, który będzie nauczał w sprawach polityki. Najlepsze 2 grupy syjonizmu uważają się za najlepszy naród.

Mądrości z Talmudu (interpretacja Tory)- „Człowiek dziś jest, jutro go nie ma”.

Problem Judaizmu w relacji z innymi religiami:

1. nazywanie prawie przez wszystkich Żydów antysemickiej prawdy historycznej- negatywne nastawienie

2. Żydzi unikają jakiejkolwiek dyskusji na temat swojej doktryny

3. Sprowadzenie historii swojego Narodu tylko do strony konfliktu, prześladowań, napięć

4. Zdecydowana część Żydów ortodoksyjnych Żydów odrzuca dialog z innym Kościołem

5. Problem Mesjasza (wyzwoliciela)- odrzucają historyczność Jezusa Chrystusa jako zbawcę i syna Boga ( na świecie ma panować sprawiedliwość i pokój a to co zrobił Jezus nie przyniosło pokoju).

Prawo dekalogu (deka „10 Słów”) - schemat Żydowski

Struktura TALMUDU- 2 części : Miszna i Gerama

Miszna- traktaty napisane po hebrajsku; podzielona na 6 rozdziałów

Gerama- składa się z licznych komentarzy do tego tekstu

Dla Judaizmu klasycznego Talmud ma znaczenie równoznaczne co do Tory. Szczegółową interpretację dnia pracy.

Żydzi nie mogą pożyczać pieniędzy, ale nie mogą stracić też na tym interesie.

Judaizm jest obecny w całej Europie (nawet w Hiszpanii), a całość historii rozpoczyna się od Abrahama.

Tora- po hebrajsku („nauczać”), od roku 7 chłopiec musi umieć Torę na pamięć.

Szabas- od piątku do soboty wieczór rodzina świętuje szabas, rozpoczyna się kolacją, ojciec i starszy syn przewodzą liturgią szabasową, panowie noszą Jarmułki (Żydzi).

Mają stały schemat żywienia w trakcie tego święta. Spożywana żywność to kuszerna- przygotowana według reguł. Mięsa nie można mieszać z nabiałem, nie uwzględniają żadnych zup. W sobotę cała rodzina udaje się do Synagogi, by modlić się. Rabin- jest to osoba duchowna i odpowiada za cały porządek w Synagodze, odpowiednik księdza. Tora w Synagodze jest w Zwoju i Szafie, która się nazywa Aron-ha-kadesz (szata ołtarzowa).

Wystrój Synagogi- nie ma bogatej rzeźby, musi być to miejsce szare. Mur płaczu - przed którym Żydzi się modlą. Elementem modlitwy jest fragment Tory i Mur Płaczu.

Najważniejsze święta-

1. Jon-kipur- święto dziękczynienia

2. Dzień pojednania- nie jedzą i nie piją, by się pojednać z Bogiem i ludźmi

3. Pascha

4. Święto Chanuki- odbywa się w grudniu prze 8 dni kolejnych (świecznik ośmioramienny- dzieci każdego dnia dostają prezenty).

Chłopak który ma 13 lat- uroczystość w Synagodze BARMICWA

Najważniejszą modlitwą jest Szema

Goje- odłam Żydów- najbardziej nienawidzi Chrześcijan

Problem Żydów do Polski :

Kazimierz Wielki 1333-1370 r. wzmianka o pojawieniu się Żydów; w wieku XIV wzrasta ich ranga społeczna stanowiska rządowe. W wieku XVII - przeżywają rozkwit w Polsce- prześladowania Żydów i część z nich udała się na Czechy i Morawy i do Austrii.

Nazizm niemiecki (faszyzm)- jawna dyskryminacja Żydów III Rzesza.

Judaizm jest przesiąknięty nienawiścią do innych religii.

Statystyka na dzisiaj : 18 mln wyznawców, z tego 6 mln w Ameryce, 3,5 mln w Kanadzie, a w Izraelu 0,5 mln, 400 tyś. W Rosji, 85 tyś. Australia.

Organizacje naukowe którym przewodzą Żydzi:

1. szkoły rabinackie ( New York)

2. Prywatne uniwersytety Żydowskie

3. Organizacje młodzieżowe

4. Najwięcej organizacji żydowskich działa we Francji

5. Związki Wspólnot- Żydowskich (Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie).

Kalendarz Żydowski jest kalendarzem księżycowo-słonecznym (m-ce są zależne od księżyca)miesiąc ma 29 i 30 dni. Regularny rok ma 354 dni. Dopasowali do świąt, które przeżywają (1995r. u nas to u nich 5755 od stworzenia świata .

Inne Święta:

1. Św. Jouzego 25 IV - przez 3 dni świętują

2. Św. Niepodległości- 14 V 1948 r.

3. Św. Moasta ( o dniu Jerozolimy)

4. Koniec Ellul 9 koniec roku)- modlitwy dziękczynne za rok

5. Św. Sukkot- św. Pokoju, narodu- posiłki w szałasach z gałęzi przez 7 dni wieczorami śpiew i tańce i wszystkim rozdawana jest woda

6. Św. Hanuki - świateł (8 dni zapala się świece), na ostatni dzień wypieka się specjalne ciasto

Bardzo ważne jest narodzenie i śmierć Mojżesza ( w czasie Wszystkich Świętych- Pascha), odwiedzają cmentarze.

Podsumowanie :

1. problem doktryny

2. Maria zwykła dziewczyna żydowska - nie jest matką żadnego Syna Boga

3. Wielka cześć i szacunek dla świąt : SZABAO- świętować

4. Probelm ekumeni (ekumenio- oikomens- wspólnota) negatywnie są nastawieni

---