13. Judaizm. Powstanie i charakterystyka Tanachu i Talmudu. Prawdy wiary judaizmu. Zasady etyczno-moralne judaizmu. Mojżesz.

Judaizm powstał przed 4000 lat. Twórcą narodu i założycielem religii izraelskiej był Mojżesz. Jednak biblijne początki hebrajskiego ludu sięgają już XVIII p.n.e. jest to czas Abrahama. Abraham zamieszkał w Kanaanie i twierdził, że Bóg jest jeden, który pragnie zawrzeć przymierze z narodem Abrahama, który jest narodem wybranym. Jakub, wnuk Abrahama, dał początek istnieniu narodu żydowskiego. Abraham jest ojcem-założycielem narodu hebrajskiego. Jednak to Mojżesz był tym, którego przywództwo i ukształtowanie prawa złożyło się na żydowski wkład w ogólnoświatową myśl religijną.

Bóg jest obecny w historii narodu wybranego. Oczekują oni Mesjasza. Gdy przyszedł Chrystus, nie został przyjęty ze względu na swoją naukę i cuda, które czynił.

Żydzi czytają Talmud, księgę Torę (przepowiednie), jest to pierwsze 5 ksiąg ze starego testamentu. Można tam znaleźć historię prawa żydowskiego.

Hebrajska Biblia,czyli Tanach zawiera wszystkie objawione święte teksty judaizmu i odpowiada chrześcijańskiej Biblii Starego Testamentu. Swój pierwotny żródłosłów ma w greckiej nazwie fenickiego Byblos, gdzie produkowano papirus, na którym spisana była Biblia i większość ówczesnych dzieł. Zatem tanach- to skrót akronimiczny od hebr. ,,Prawo, prorocy i pisma''.

Judaizm - jedna z pierwszych religii monoteistycznych. Jeżeli Żyd ma dzieci, to jest to dar od samego Boga. Jeżeli małżeństwo jest bezdzietne, to jest przeklęte.

Talmud - spisana tradycja ustna i czysto żydowska. Żydzi czytają Talmud, księgę Torę (przepowiednie), jest to pierwsze 5 ksiąg ze Starego Testamentu. Można tam znaleźć historię prawa żydowskiego. Talmud składa się z dwóch części:

• Miszna stanowi uporządkowany zbiór prawa w sześciu częściach, a one podzielone są na traktaty

• Gemara składa się z komentarzy i objaśnień do Miszny.Cały Talmud spisany jest w języku hebrajskim a Miszna we fragmentach w języku arameńskim (pochodny od hebrajskiego z naleciałościami tureckiego). Żydzi ortodoksyjni i Rabini tłumaczą Talmud rozmawiając tylko języku hebrajskim. Talmud zabrania brać odsetek od pożyczki udzielonej Żydowi, ale innych należy oczyścić z pieniędzy.

Tanachu hebrajska nazwa Starego Testamentu utworzona z pierwszych liter hebrajskich nazw poszczególnych jego części.

14. Znaczenie i symbolika świąt min.: szabas, Pesach, Jom Kipur, Św. Szałasów, bar miewa.

Bar miewa

(z aram. i hebr. - syn przykazania), w judaizmie określenie chłopca, który ukończył 13 lat i l dzień, tj. wg norm tej religii osiągnął pełnoletność. Również nazwa uroczystości przyjęcia go w poczet pełnoprawnych członków żydowskiej wspólnoty wyznaniowej. Obchodzi się ją w pierwszy szabat po 13. urodzinach. Podczas porannego nabożeństwa, w którym chłopiec uczestniczy wtedy pierwszy raz w życiu (forma oznajmienia gminie jego dorosłości), odczytuje on przypadający na dany dzień fragment Tory; następnie jego ojciec dziękuje Bogu za uwolnienie go od odpowiedzialności za grzechy syna; okolicznościowe kazanie rabina zawiera nauki skierowane do chłopca, podkreśla też religijne zasługi jego rodziców i dziadków. Po nabożeństwie odbywa się tzw. kiddusz -przygotowany przez rodziców posiłek połączony ze składaniem życzeń. Bar miewa nie jest znana literaturze talmudycznej, stanowi jednak nieodłączną część obyczajowości żydowskiej przynajmniej od XIV wieku.

Jom Kippur (Sądny Dzień)

Jesienią świętują dzień pojednania Jom Kipur. W tym dniu nie jedzą nie piją, nie pracują aby pojednać się z Bogiem. W Synagodze pości się, jest to najważniejsze święto w judaizmie.

Adar

Pamiątka śmierci Mojżesza. Święto Adar w tym dniu Żydzi odwiedzają Synagogi i cmentarze.

Wyznawcy judaizmu mają obowiązek raz w roku odwiedzić Synagogę jerozolimską i groby swoich bliskich.

Pascha( upamiętniające ucieczkę z Egiptu i przybycie do Izraela).

Wiosna dnia 14 kwietnia, Żydzi wychodzą z niewoli egipskiej pod przewodnictwem Mojżesza. Na pamiątkę tego dnia zabijają jednorocznego Baranka bez skazy, ograniczają liczbę gości do takiej ilości, aby mogli go zjeść w całości. Jeżeli coś nie zostaje zjedzone, to musi zostać spalone. Chleb spożywają nie kwaszony i piją gorzkie zioła.

Hanuki

W grudniu przez 8 dni codziennie zapala się jedna świeczkę na ośmioramiennym świeczniku. Dzieci w tym czasie dostają prezenty.

Szabas - święto podziękowania za plony. Święto palenia ognisk. Święto szałasów (Święto Sukkot, Święton Kuczek)Jest to równocześnie święto jesieni, święto pokoju, święto narodów i przypomnienie wędrówki przez pustynię oraz objęcia w posiadanie ziemi. Uroczystość odbywa się w szałasach z gałęzi i domach. Do obchodów należą także pielgrzymki do Jerozolimy. Jest to jedno ze świąt pielgrzymich i trwa 7 dni.

15. Główne założenia judaizmu ortodoksyjnego, konserwatywnego i reformowanego

Ortodoksyjny - do 500 roku

Konserwatywny - od 500 do 1900

Reformowalny - nasz wiek

Judaizm ortodoksyjny kontynuuje tradycje religii narodowej. Przynależność do niej, zgodnie z prawdami talmudycznymi, może tylko ten, kto urodził się z matki żydówki. Do obowiązków wyznawców należy troska o wierne przestrzeganie reguł życia zawartych w Biblii i talmudzie. Zalicza się do nich głównie obrzezanie i zachowanie szabatu, świąt, postów i przepisów pokarmowych (koszerności). Pielęgnują tradycję, np.: dawne stroje, zapuszczanie bród i pejsów. Kierunek ten nie uznaje w ogóle państwa Izrael, gdyż zdaniem jego zwolenników tylko Mesjasz może sprowadzić Żydów do Palestyny i tam zbudować ich państwo. Natomiast państwo Izrael uważają oni za zaprzeczenie teokratycznych zasad zawartych w Biblii i Talmudzie.

Judaizm konserwatywny przyjmuje te same zasady doktrynalne, oparte na Biblii i Talmudzie, ale odrzuca praktyki zewnętrzne istotne dla ortodoksów. Kierunek ten głosi konieczność zachowania tradycyjnego, żydowskiego sposobu życia oraz odrębności narodowej, dlatego też popiera wskrzeszenie języka hebrajskiego jako języka wszystkich Żydów, a także głosi potrzebę państwa żydowskiego i w tym popiera syjonizm polityczny i jego cele. W kulcie dopuszcza różnorodne formy.

Przeciwne stanowisko zajmuje judaizm reformowany. Kierunek ten uważa judaizm wyłącznie za religię, wyznanie i nie utożsamia przynależności do niego z narodem. Twierdzi on, że zasady zawarte w Biblii i Talmudzie nie mają dziś znaczenia oraz odrzuca wiarę w przyjście Mesjasza. W kulcie wprowadził szereg innowacji. Niektóre gminy zamieniły sobotę na niedzielę. Wprowadzono modlitwy kobiet wspólnie z mężczyznami, którzy, odprawiając je, nie używają nakrycia głowy. Wprowadzono też konfirmację dla dziewcząt i chłopców. Do synagogi, zwanej świątynią, wprowadzono chóry i organy., językiem liturgicznym tego odłamu jest język miejscowy. W synagogach ortodoksyjnych i konserwatywnych obowiązuje język hebrajski. Odłam ten początkowo odrzucał ideę budowy odrębnego państwa żydowskiego, lecz w 1937 roku znaczna jego część poparła program syjonizmu politycznego zmierzającego do utworzenia państwa.

16. Przyczyny powstania chasydyzmu.

Twórcą chasydyzmu był Baalszemtow, powstał on w XVIII w. Wśród Żydów Polski, Litwy, Węgier. Był reakcją na sformalizowany judaizm rabiniczny oligarchii kahalnej, zwracał się do zubożałych mas żydowskich.

Chasydzi, zwolennicy nurtu religijno-mistyczno-społecznego w judaizmie, stworzonego w XVIII w. przez Baal Szem Towa z Podola i rozpowszechnionego w Polsce, na Litwie, Ukrainie, Węgrzech i w Rumunii; podstawę doktryny stanowiło połączenie tradycyjnego judaizmu i kabały oraz ogromna rola cadyka; chasydzi, początkowo zwalczani przez judaizm ortodoksyjny, w późniejszym okresie zostali przez niego wchłonięci.

Kładł nacisk na bezpośrednie mistyczne obcowanie z Bogiem, które najpełniej wyrażała gorąca, szczera modlitwa; głosił równość i braterstwo ludzi, których wiara miała płynąć prosto z serca, opierać się na uczuciu, a wielbić Boga można było w różny sposób, m.in. śpiewem i tańcem; Bóg nie żąda od człowieka ascetyzmu, umartwień, drobiazgowego przestrzegania rytuału — radość życia, pogoda ducha i optymizm są naturalną konsekwencją zespolenia się z boską istotą; chasydyzm opierał się na instytucji cadyka, wyróżnionego boską łaską, obdarzonego mocą cudotwórczą duchowego pośrednika między Bogiem i ludźmi; godność cadyka była dziedziczna, chasydyzm stopniowo przeradzał się w kult cadyków; nurt ten, zwalczany początkowo przez judaizm ortodoksyjny, zespolił się z nim w okresie haskali; grupy zwolenników chasydyzmu znalazły się po II wojnie świat, w USA i Izraelu.

17. Znaczenie języka hebrajskiego dla ortodoksyjnych, konserwatywnych i reformowanych wyznawców judaizmu

Cały Talmud spisany jest w języku hebrajskim a Miszna we fragmentach w języku arameńskim (pochodny od hebrajskiego z naleciałościami tureckiego).

Żydzi ortodoksyjni i Rabini tłumaczą Talmud rozmawiając tylko języku hebrajskim.

Judaizm ortodoksyjny język hebrajski używają za główny. Judaizm reformowany językiem liturgicznym tego odłamu jest język miejscowy. Judaizm konserwatywny głosi potrzebę wykrzesania języka hebrajskiego jako języka wszystkich Żydów.

18. Przyczyny powstania sabatianizmu i jego charakterystyka

Sabatianizm - ruch mesjanistyczny w judaizmie w XVII w. zapoczątkowany przez Sabataja Cwi; rozpowszechnił się wśród Żydów Bliskiego Wschodu i Europy; opierał się na surowej ascezie, głosząc jednocześnie radość życia; był zwalczany przez judaizm ortodoksyjny; wpłynął na frankizm oraz chasydyzm.

W1664 Sabataj Cwi ogłosił się Mesjaszem Boga Jakubowego i otoczył 12 uczniami (wg liczby plemion Izrael.); teologiem i propagatorem nowego ruchu był Natan z Gazy (16437-1680), który w traktacie umieścił mesjańską postać Sabataja w mistycznym obrazie świata — zadaniem mesjasza było wyzwolenie dobra od zła w procesie naprawy świata. Sabataj ogłosił rok 1666 rokiem wybawienia Żydów i ich powrotu do Palestyny, zniósł kilka świąt żyd. ustanawiając własne; śmierć Sabataja uznali jego wyznawcy za ukrycie się mesjasza, mającego przyjść ponownie. Rabini ortodoksyjnego judaizmu odrzucili i potępili Sabataja, jego wyznawcy przyjęli zasadę ukrywania swych przekonań, by uniknąć prześladowań w gminie żyd. (niektórzy, wzorem swego mesjasza, przyjęli oficjalnie islam). Sabataizm opierał się na surowej ascezie, a jednocześnie głosił radość życia (przez stany uniesienia i zachwytu), łączenie się z Bogiem w ekstazie, odrzucał praktyki judaizmu; sabataizm wpłynął na frankizm oraz chasydyzm. Małe grupy wyznawców sabataizmu przetrwały w Turcji i Grecji.

19. Charakterystyka chasydyzmu i cadykizmu

Mistyczna doktryna chasydyzmu, nawiązująca do kabały, traktowała rzeczywistość jako emanację „wyższego świata".

Cadyk, w judaizmie charyzmatyczny przywódca religijny czczony przez chasydów, uważany za pośrednika między Bogiem a ludźmi, tytułowano go rebe.

Bezpośrednie mistyczne obcowanie z Bogiem, które najpełniej wyraża szczera modlitwa. Bóg nie żąda od człowieka ascetyzmu i drobiazgowego przestrzegania rytuału - radość życia, pogoda życia i optymizm są naturalną konsekwencją zespolenia się z boską istotą. Chasydyzm opiera się na instytucji cadyka, wyróżnionego boską łaską, duchowego pośrednika pomiędzy Bogiem i ludźmi; rozwinął się szczegółowy kult cadyków.

Cadyk, w judaizmie charyzmatyczny przywódca religijny, centralna postać chasydyzmu czczony przez chasydów, uważany za pośrednika między Bogiem a ludźmi, tytułowano go rebe. Traktowany jako przywódca religijny który ma moc cudowną. W XIX w. chasydyzm przekształcił się w kult cadykizmu który opierał swoją działalność na podtrzymywaniu wśród biedoty żydowskiej zabobonów, fanatyzmu i ciemnoty

20. Chrześcijaństwo. Jezus Chrystus. Powstanie i charakterystyka Biblii. Główne prawdy wiary. Kościół Wschodni i Zachodni. Kościół starożytny, Średniowieczny, nowożytny, współczesny.

Chrześcijaństwo narodziło się ok. 30 roku naszej ery na terenie obecnego Izraela i jest nierozerwalnie związane-z judaizmem - religią narodu żydowskiego. Osobą, która łączy bardzo różnorodne i odległe od siebie odłamy chrześcijaństwa jest Jezus Chrystus -Bóg .i Człowiek zarazem, który żył, umarł i zmartwychwstał by objawić ludziom prawdę o Bożym planie zbawienia. Z czasem wokół tego jądra rozwinęły się różnego typu tradycje, dzieląc chrześcijaństwo na wiele odłamów.

Nauczanie chrześcijańskie opiera się na Biblii - zbiorze pism objawionych przez Boga a spisanych przez ludzi na przestrzeni wieków. Jest w niej zawarta historia świata, nauczanie, prawo, historia życia Jezusa, zapis jego Dzieła oraz opis początków chrześcijaństwa Niektóre Kościoły chrześcijańskie opierają swoje nauczanie tylko na Biblii inne zaś dodają do niego stworzoną przez lata tradycję.

Podstawowe zasady życia chrześcijańskiego są spisane w tekście Dziesięciorga Przykazań a rozszerzone w Kazaniu na Górze (przede wszystkim w Błogosławieństwach).

11zbudować ich państwo. Natomiast państwo Izrael uważają oni za zaprzeczenie teokratycznych zasad zawartych w Biblii i Talmudzie.

Jezus Chrystus, wg chrześcijaństwa druga Osoba Trójcy Świętej, Syn Boży, Bóg, który dla zbawienia ludzi stał się człowiekiem; założyciel religii chrześcijańskiej; urodzony w Betlejem w Judei, do 27 r. przebywał w Nazarecie; ochrzczony przez Jana Chrzciciela, rozpoczął nauczanie w Galilei; głosił bliskość Królestwa Bożego, wskazywał na konieczność radykalnej przemiany życia w duchu wiary i miłości; ok. 30 pojmany i skazany na śmierć krzyżową; wydarzenia jego męczeńskiej śmierci i zmartwychwstania, przekazane w Ewangeliach, stały się centralnym motywem myśli i fundamentem wiary chrześcijańskiej.

Główne prawdy wiary

Credo odmawiane podczas mszy św. zbudowane jest z dogmatów wiary (WIERZĘ W JEDNEGO BOGA.OJCA WSZECHMOGĄCEGO, STWORZYCIELA NIEBA I ZIEMI. WSZYSTKICH RZECZY WIDZIALNYCH I NIEWIDZIALNYCH...............).

Kościół wschodni

Prawosławie uznaje wyłącznie ważność uchwał siedmiu pierwszych soborów powszechnych (po VII soborze powszechnym nie zwoływano już na wschodzie żadnego więcej). Oznacza to, że kościoły te nie uznają szeregu dogmatów Kościoła rzymskokatolickiego (min. Dogmatu o pierwszeństwie apostoła Piotra, o Duchu św., o czyśćcu, o niepokalanym poczęciu i o wniebowzięciu N M P.

Kościół zachodni

Gdy nastąpiło uniezależnienie się kościołów reformowanych od struktur instytucjonalno-organizacyjnych kościoła rzymskokatolickiego, kościół zachodni niósł za sobą kolejne odrębności doktrynalne, kościoły reformowane większy nacisk kładły na duchowy i niewidzialny aspekt Ciała Chrystusowego, co oznacz M.in. pomniejszenie rangi kościoła pretendującego do stanowienia społeczności widzialnej i jurystycznej, jedność w miłości, wolność w Chrystusie oraz uznały Biblię za jedyne źródło boskiego objawienia (co oznacza pomniejszenie roli tradycji kościelnej, decyzji soborów, orzeczeń biskupów, świadectw ojców kościoła), ponadto przyjęły one szereg swoich dogmatów (min. O usprawiedliwieniu przez wiarę oraz o powszechnym kapłaństwie wiernych).

Kościół starożytny - do roku 755.

Kościół w epoce starożytnej mimo przeszkód i trudności rozwijał się niezwykle szybko. Po edykcie mediolańskim Kościół na zachodzie i północy wchodzi w bliższy kontakt z ludami słowiańskimi. Cała południowa i zachodnia Europa staje się przynajmniej zewnętrznie i publicznie chrześcijańska. Kres zdobyczom w Azji i Afryce oraz wyrugowanie kościoła z tych krajów przynoszą podboje arabskie w VII w. W okresie tym nastąpił rozwój katolickiego piśmiennictwa.

Kościół średniowieczny - 755 do 1517 roku

Chrześcijaństwo w tym okresie spotkał potrójny cios: ze strony najazdów barbarzyńskich na zachodzie, ze strony wielkich herezji na wschodzie, najdotkliwszy ze strony Arabów, którzy, zatamowali rozszerzanie się kościoła a nade wszystko oderwali od niego olbrzymie połacie azjatyckie i afrykańskie.

W 1054 roku następuje oderwanie się Wschodu skutkiem czego ta część Europy zostaje wyłączona spod wpływów kościelnych. Od tej pory istniały dwa kościoły chrześcijańskie: katolicki (rzymski) i prawosławny (bizantyjski). W Średniowieczu cała Europa pozostawała pod dominacją kościoła zarówno pod względem politycznym jak i kulturowym.

Kościół nowożytny - do roku 1914

Głośne wołanie o konieczną reformę łączenie z coraz bardziej wzbierającymi falami niezadowolenia doprowadziło do wybuchu wielkiej rewolucji religijnej. Powstała ona najpierw pod wpływem Lutra, w Niemczech, a potem zalała całą Europę. nastąpiło oderwanie się znacznej części zachodu Europy od Rzymu, powstał protestantyzm.

Kościół współczesny

Kościół odpowiadając na znaki czasu do pewnego stopnia zdołał w okresie międzywojennym ukształtować nowe idee, dotyczące świadomości o sobie samym i swoim posłannictwie w świecie. Przełomem był Sobór Watykański II.

Dzieje najnowsze rozpoczyna pontyfikat Benedykta XV, którego zasługą jest, że nie oglądał się na to co było kiedyś, lecz zajął się teraźniejszością, przyszłością kościoła.

Dzieje najnowsze dzielimy na:

Okres pierwszy - (1914-1958) - to okres zniszczenia i odbudowy Kościoła

Okres drugi - (19588-1978) - to czas Soboru i odnowy Kościoła.

21. Dogmaty wiary Kościoła rzymsko-katolockiego; ich powstanie i rozumienie (znaczenie dogmatów ogłoszonych w XIX iXX wieku)

Dogmat - w pierwotnym chrześcijaństwie używano go na oznaczanie zasad wiary obowiązujących wszystkich wiernych. Później zaczął oznaczać zasadę teologiczną podaną przez kościół do wierzenia jako niewzruszoną prawdę, która nie może podlegać żadnej dyskusji. Dziś w Kościele katolickim oznacza doktrynę (część teoretyczna systemu religijnego) zawartą w objawieniu boskim przekazywaną przez nauczycielski urząd kościoła w nauczaniu zwyczajnym lub uroczystym. Przyczyny rozwoju dogmatów:

1) Duch Święty obecny w Kościele zmusza go do formułowania w miarę istniejących potrzeb coraz to nowych dogmatów, a przede wszystkim reinterpretacji już istniejących

2) Rozum ludzki, którego istotną funkcją jest ekspansja poznawcza. Rozum oświecony wiarą i światłem Ducha Świętego

3) Życie Kościoła. Jest to przyczyna stwarzająca nowe pytania, które Kościół musi odpowiedzieć

4) Błędy i herezje- wymagają reinterpretacji pewnych prawd, ich zgłębienia, w dalszej perspektywie przyczyniają się do rozwoju dogmatów

5) Dogmat podlega coraz głębszemu poznawaniu i w skutek tego nieustannemu

rozwojowi oraz jest przedmiotem badań teologii systematycznej zwanej dogmatyką. Teologia dogmatyczna zajmuje się rzeczywistością Bożą, Bogiem. Ściślej mówiąc tym co Bóg chciał nam o sobie objawić. Źródłem teologii dogmatycznej jest Objawienie na które składają się Pismo Święte i Tradycja.

Procedura ustanawiania i ogłaszania dogmatów w różnych religiach i kościołach kształtuje się rozmaicie. W Kościele katolickim do połowy XIX w. dogmaty uchwalano na' soborach powszechnych potem ogłaszano je przez orzeczenia papieskie. Naukę dogmatyczną Kościoła zdefiniowano na soborze w Nicei, (325r.), i w Konstantynopolu . (381r.), a potem na soborze trydenckim (1545-1563),

DOGMATY OGŁOSZONE W XIX i XX WIEKU

W 1854 roku papież Pius IX ogłosił dogmat o niepokalanym poczęciu Maryi, w 1870 Sobór Watykański I uchwalił dogmaty o prymacie i o nieomylności papieża, a w 1950r. Pius XII ogłosił dogmat o Wniebowzięciu Maryi.

22. Znaczenie i symbolika chrztu, eucharystii, bierzmowania, pokuty, namaszczenia chorych, kapłaństwa w Kościele rzymsko-katolickim.

chrzest, w chrześcijaństwie pierwszy z siedmiu sakramentów, ustanowiony przez Jezusa Chrystusa, udzielany przez zanurzenie lub polanie chrzczonego wodą w imię Trójcy Świętej; przez chrzest człowiek otrzymuje od Boga łaskę uświęcającą i zostaje członkiem Kościoła; sakrament ten zmazuje grzech pierworodny, a w przypadku człowieka dojrzałego — wszystkie grzechy wcześniej popełnione; sakramentu chrztu udzielają biskupi, kapłani i diakoni, a w wyjątkowych przypadkach może go udzielić każdy człowiek (nawet nie ochrzczony);

bierzmowanie, jeden z sakramentów, który udoskonala łaskę chrztu, utwierdza w wierze, umacnia więź z Kościołem i włącza w pełni daną osobę w posłannictwo Kościoła.

komunia święta, nazwa najważniejszego, obok chrztu, sakramentu, przez który wierni jednoczą się z Jezusem Chrystusem spożywając w czasie mszy chleb i wino konsekrowane (przemienione) w prawdziwe ciało i krew Jezusa Chrystusa.

namaszczenie chorych, sakrament chorych; dawniej — ostatnie namaszczenie, sakrament udzielany osobom poważnie chorym oraz w podeszłym wieku; polega na namaszczeniu poświęconym olejem wybranych miejsc na ciele chorego; namaszczeniu chorych towarzyszy spowiedź oraz komunia święta.

pokuta, w chrześcijaństwie postawa charakteryzująca się skruchą, żalem za popełnione grzechy i wolą pojednania z Bogiem, czego przejawem jest m.in. spowiedź (dawniej zw. sakramentem pokuty.).

kapłaństwo, w Kościele katolickim, prawosławnym i anglikańskim sakrament, zw. też sakramentem święceń; w kapłaństwie służebnym (urzędowym) uczestniczą diakoni, prezbiterzy i biskupi.

23. Znaczenie i symbolika chrztu, eucharystii, bierzmowania, pokuty, namaszczenia chorych, kapłaństwa w Kościele prawosławnym

Kościół prawosławny uznaje siedem sakramentów, będących widzialnymi znakami przekazywania wiernym łaski Bożej. Są nimi: chrzest, bierzmowanie, spowiedź, Eucharystia, małżeństwo, kapłaństwo i sakrament chorych (namaszczenia olejkiem). Eucharystia przyjmowana jest pod dwiema postaciami: Ciała i Krwi. Do Eucharystii , używa się chleba kwaśnego (tzn. wyrośniętego). Dzieci od chwili chrztu i bierzmowania (sakramentów tych udziela się jednocześnie) przystępują do Eucharystii. Kapłanów i diakonów nie obowiązuje celibat, chyba że decydują się na życie mnisze lub przyjęli święcenia przed małżeństwem. Biskupi są powoływani ze stanu zakonnego. Prawosławni żegnają się nie całą dłonią, lecz trzema palcami, symbolizującymi Świętą Trójcę, natomiast dwa ostatnie palce symbolizują Chrystusa w dwóch naturach. Na terenie Polski językiem liturgicznym jest cerkiewnosłowiański, aczkolwiek istnieją parafie gdzie nabożeństwa odprawiane są po polsku.

24. Znaczenie i symbolika chrztu i eucharystii u luteranów.

Luteranizm nie uznaje kapłaństwa jako sakramentu, natomiast widzi potrzebę i celowość działania tzw. predykantów, czyli nauczycieli, których zadaniem jest nauczanie prawd wiary zgodnie z Biblia i Dużym katechizmem M. Lutra, oraz udzielanie wiernym sakramentów, z których uznaje tylko chrzest i komunie (nazywana także Wieczerza Pańska). Odrzuca również celibat księży i celowość istnienia zakonów. W liturgii luteranizm odrzuca wszelkie przejawy kultu rzeczy, jak czczenie obrazów, relikwii, procesje i pielgrzymki oraz kult świętych. Chóralne śpiewanie psalmów, przetłumaczonych m.in. przez Lutra, zastąpiło muzykę organowa, a zamiast łaciny wprowadzono do nabożeństw język narodowy danego kraju (miało to duże znaczenie dla , rozwoju kultur narodowych Europy).

25. Znaczenie i symbolika chrztu i eucharystii u kalwinów.

Kalwinizm ze względu na surowość obyczaju i kultu stał się źródłem purytanizmu, potępiał on bowiem zabawy, tańce, gry hazardowe, nakazywał aktywną służbę Bogu. Ograniczył święta religijne wyłącznie do niedzieli. Spośród sakramentów uznał tylko chrzest i komunię.

Chrzest jest całkowitym zmazaniem grzechu pierworodnego, ponieważ dokonać jego może jedynie wiara (chrzci się dzieci); Koncepcja eucharystii głosi, że chleb i wino nigdy nie staną się ciałem i krwią Chrystusa, a są one narzędziem i środkiem poprzez które uczestniczący w Eucharystii rzeczywiście łączy się z substancją Chrystusa, substancją tą nie jest ciało, lecz istota ludzkiej natury Chrystusa.

26. Różnice liturgiczne między Kościołem rzymsko-katolickim a prawosławnym.

Różnice między prawosławiem z kościołem rzymskokatolickim zawarte są w sprawie dogmatów. Prawosławie nie uznaje dogmatów katolickich po 7 soborze watykańskim. Od X w. następuje rozłam kościoła. Przyczyna podziału są różnice w:

• Pochodzeniu ducha świętego (pneumonologia)

• Pierwszeństwo Apostoła Piotra w stosunku do innych Apostołów

• Czyściec ( w prawosławiu brak)

• Niepokalane poczęcie Najświętszej Maryi Panny (Maryja bez grzechu pierworodnego)

• Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny Kościół instytucja pośrednicząca między Bogiem a człowiekiem

Kościół instytucja pośrednicząca między Bogiem a człowiekiem.

Prawosławie odrzuca dogmaty ustanowione przez Kościół rzymskokatolicki Uważa, że takie zagadnienia, jak ustrój Kościoła, natura człowieka, sprawa sakramentów św. wykraczają poza sferę dogmatów. W przeciwieństwie do katolicyzmu odróżnia to, w co wierzyć trzeba koniecznie, od tego, w co warto wierzyć i w co wierzyć można, czyśćcu.

27. Różnice liturgiczne między Kościołem rzymsko-katolickim a protestanckim

Kościół protestancki odrzuca spowiedź indywidualną, uznaje jedynie dwa sakramenty. Odrzuca kult świętych, relikwii, odpusty, zakony, celibat.

28. Islam. Mahomet. Powstanie i charakterystyka Koranu. Istota szabatu

Nazwę religii islam (poddanie się Bogu) wybrał sam jej założyciel - Mahomet. Mahomet urodził się w Mekce. Mając 40 lat odkrywa w sobie powołanie na proroka swego narodu. Czuje, że to co głosi, nie pochodzi od niego. Objawienia Mahometa zawiera Koran. Powstał on dopiero po śmierci założyciela islamu. Objętością dorównuje Nowemu Testamentowi. Mieści 114 rozdziałów, czyli sur. Uporządkowane są w taki sposób, że najdłuższe sury znajdują się na początku, a najdłuższe na końcu. Treść Koranu jest wielce zróżnicowana. Znajdują się w nim modlitwy wielbiące Allacha, jego przymioty, zwłaszcza jedność, wielkość i miłosierdzie.

Istota szabatu - Szabat jest świętem obchodzonym w judaizmie. Co tydzień Żydzi od

piątku od godziny 15:00 do soboty wieczora Żydzi świętują Szabat. Nie pracują,

spotykają się z rodziną „aby lepiej myśleć o Bogu".

W piątek wieczorem razem śpiewają i modlą się wokół stołu - kolacji. Mężczyźni, którzy ukończyli 13 lat, noszą na głowach jarmułki. Podczas piątkowej kolacji jedzą koszerną żywność, przygotowaną według religijnych zasad. Mięso nie może być spożywane razem z nabiałem. Mięso musi być oczyszczone z krwi. Żydzi mają rygorystyczną procedurę podawania potraw. Np. : nie wypada aby mięso było podawane z grzybami.

W niedzielę udają się do Synagogi. Słuchają czytanej Tory przez Rabina (przełożonego Kościoła). Rabin tłumaczy fragment Pisma Świętego (Tora). Tora jest przechowywana w specjalnych zwojach przechowywanych w szafach zwanych Aron-ha-kadesz.

29. Podstawy nauki prawa muzułmańskiego; sunna, idźma, gijas.

Sunna zwyczaj, tradycja. Zbiór obyczajów i praktyk islamu, opartych na słowach i czynach proroka Muhammada, oraz uzupełnienie i egzegaza Koranu. Sunna zawiera słowa i czyny Mahometa oraz jego pierwszych zwolenników.

30. Znaczenie i symbolika wyznania wiary, modlitwy, postu, jałmużny i pielgrzymki w islamie.

Pierwszy filar islamu stanowi wyznanie Szahada, muzułmańskie wyznanie wiary: „Nie ma boga, jak tyko Bóg, a Muhammad jest Posłańcem Boga...", potwierdza ono istnienie Boga i uznaje, że Allah jest jedyna prawdziwa formą istnienia.

Raz w roku każdy muzułmanin musi udać się do Mekki na pielgrzymkę i intencja musi być tylko jedna - odpuszczenie grzechów.

Żeby zostać muzułmaninem trzeba wypowiedzieć słowa: "nie ma innego Boga niż Allach, a Mahomet jest prorokiem". Formuła ta pełni rolę chrztu.

Muzułmanie modlą się pięć razy dziennie. Przed modlitwą myją ręce, twarz i nogi. Klękają na dywaniku, skierowanym w kierunku Mekki i odmawiają fragment Koranu. Padają na twarz, oddając uwielbienie Allachowi. W każdy piątek po południu ojciec rodziny jest zmuszony aby iść do Meczetu (najpiękniejszy Meczet to Omara w Jerozolimie). Do modlitwy mogą przystąpić tylko mężczyźni. Kobiety się nie modlą, one tylko wychowują dzieci. Tam modna jest poligamia- haremy.

Jałmużna to 40-ta część dochodów na chorych i potrzebujących. Największym świętem Islamu jest święto ofiary. Zabija się jagnię , ciele, woła lub wielbłąda, a mięso przekazuje na dobre cele.

Raz w roku obchodzą wielkie święto Ramadan, W to święto się nie je, nie pije, nie pali, myśli się tylko o Allachu. Na zakończenie Ramadanu zaprasza się bliskich na ucztę aż do i trzeciego pokolenia.

31. Charakterystyka sunnitów

Sunnici są odłamem islamu, stanowią większość muzułmanów, czczeni są u nich dodatkowo czterej pierwsi kalifowie. Jest to odłam większościowy, ortodoksyjny. Nazwa sunnitów wywodzi się z ich przekonania, że wszelkie objawienie zostało zawarte w Koranie i surmie (zwyczajach, tradycji).

32. Charakterystyka szitów, imaranitów, ismailitów.

Szyici (szia - partia) są mniej licznym odłamem od sunnitów, za bezgrzesznych i nieomylnych uważają imamów (wodzów gminy). Po śmierci Mahometa opowiedzieli się po stronie jego kuzyna, Alego. Szyici dopuszczają możliwość dalszego objawienia po Mahomecie. To co ich zasadniczo dzieli od sunnitów, to wiara w immama. Ismailici ezoteryczna sekta muzułmanów, która wyodrębniła się spośród szyitów, uznająca Ismaila za siódmego i ostatniego imama. Odłam szyitów wyodrębniony w VII/IX w., uznająca linię 7 imamów (w przeciwieństwie do imanitów uznających 12 imamów) wg ismaitów ostatni imam „pozostaje w ukryciu" i w przyszłości pojawi się jako mahdi, aby odnowić świat.

Imamici -odłam szyitów wyodrębniony w VIII/IX w., uznająca linię 12 bezgrzesznych i nieomylnych imamów (w przeciwieństwie do ismailitów uznających 7 imamów) wg imamitów ostatni imam „pozostaje w ukryciu" i w przyszłości pojawi się jako mahdi, aby odnowić świat.

33. Omówienie filozofii sufizmu

Pod koniec pierwszego wieku istnienia islamu pojawił się pierwszy kierunek ascetyczny. Asceci nosili okrycia z grubej wełny (arab. Suf), dlatego nazwano ich sufitami; zaś mistykę muzułmańską sufizmem. Asceci (sufici) pogardzili wszystkim, co należy do świata (wyrzeczenia, posty), kultywowali modlitwę i myślenie.

Później pojawia się sufizm jako czysto mistyczne przeżywanie Boga. Pobożność ascetyczna ustępuje miejsca gorącej miłości do Boga i dążeniu do ekstazy. Powstaje pewna metoda, czy „droga" mistycznego poznania Boga. Na drodze mistycznej wyróżnia się wiele stopni -jedne osiągane są przez samego człowieka, inne są darem Boga.

34. Rola i znaczenie kalifa i imama

Kalif- duchowy przywódca

Imman - prowadzący nabożeństwa.

36.Hinduizm.Wedy.

W hinduizmie nie ma żadnej instytucji określającej czy czyny są dobre, czy złe. Nie ma tam sądów i policji. Wszystko jest załatwiane w ramach kasty.

Hinduizm jednak pokazuje cztery podstawowe obowiązki i cele każdego wyznawcy:

• Rozkosz zmysłowa (karamari)

• Obowiązek zdobywania dóbr materialnych (artma)

• Wypełnienie zadań obywatelskich i religijnych (darma)

• Osiągnięcie wyzwolenia (maksza)

Każdy cel jest większy i ważniejszy od poprzedniego. Wyzwolenie jest na szczycie i każdy, cel oznacza cel, do którego każdy dąży.

Hinduiści są dobrze nastawieni do innych religii.

Obrzędy i kult religijny

Bramini to dziedziczna kasta duchownych, ale tylko niektórzy z nich pracują w Świątyni.

Nazywają się oni Guru (na czele, przewodzi)

Duchowa pieczę nad wyznawcami hinduizmu sprawują Mnisi żyjący w klasztorach.

Należą oni do różnych zakonów.

W hinduizmie są też Asceci, którzy mają wielkie poważanie wśród wyznawców. Żyją oni

tylko z jałmużny. Asceci wędrowni chowani są w pozycji kucznej, a wszyscy inni

wyznawcy hinduizmu są paleni. Jest to bardzo bogaty obrzęd.

Codziennie rano każdy Hindus odmawia modlitwę pudża. Siedzą przed wizerunkiem

Boga po turecku. Im wizerunek jest bardziej kolorowy, tym Bóg jest ważniejszy. Palą

przy tym kadzidło o kwaśnym smaku Ofiarują podczas tej modlitwy kwiaty i pożywienie,

które nie może być później, pod żadnym pozorem, zjedzone przez człowieka. W domu

mają dużo wizerunków różnych Bogów i czują się z tym bardziej bezpieczni.

Najpopularniejszą modlitwą odmawianą na początku dnia jest akt skruchy.

W wieku 13-14 lat następuje inicjacja dziewcząt i chłopców. Dziewczynki mają

narysowane kropki na czole. Kropka w kolorze czerwonym oznacza naród biedniejszy.

Kiedy chłopak osiąga wiek inicjacji, to co najmniej raz w roku musi się wykąpać w

Gangesie. Dziewczynki mogą, ale nie muszą. Jest to symbol oczyszczenia pod każdym

względem.

Hinduiści czasami udają się do Świątyni i wtedy modli się przewodniczący Bramin (z

zasady nie zawierają on małżeństwa), który jest na utrzymaniu wiernych.

Hinduiści mają obowiązek składania Bogom kwiatów, pożywienia i pieniędzy. Część tego

pożywienia mają obowiązek codziennie oddać biednym.

Obrzędy polegają na składaniu ognia, zwierząt, ciasta i odurzającego napoju. Nakładają

na siebie posty, umartwienia. Medytacja jest szczytem kultu.

Święta

Divali (święto światła) - święto obchodzone w październiku. W oknach świątyni zapalają światło. Pali się tysiąc oliwnych lampek. Puszczane są petardy, ku czci Boga Wisznu.

Holi - święto obchodzone na wiosnę, palą się ogniska a ludzie są namoczeni i posypani kolorowym proszkiem, ku czci Boga Kamy (Bóg miłości).Święte Księgi Wedy, są to księgi mądrosciowe Weda znaczy wiedza, mądrość Spisane są literackim językiem starożytnych Indu Mają one znaczenie praktyczne, pokazują kierunek życia Dzielą się na części

• Rygweda - hymn do Bogów

• Samaweda - pieśni liturgiczne

• Jadzurweda - modlitwy przy składaniu ofiar

• Atharweda - pieśń czarowników, księga zaklęć

Zbawienie Hinduiści osiągają gdy poznają ducha Boga Atamanom. Czyny ludzkie nazywają Karma, jeżeli one są złe, to człowiekowi należy się kara Kriszna zaleca nową drogę zbawienia (Bagavag-gita)

37.Hinduizm pierwotny - ofiary, wcielenia. Wedyzm.Braminizm.

Hinduizm jest w 8 wielkich religiach, bo hinduizm ma wiele sekt i odłamów. Bogów w hinduizmie jest około 1000. Twórcą hinduizmu jest Mahatma Gangi. Na początku czczono zwierzęta, rośliny mogli być Bogowie w sensie ludzi. Czczono fallusa i swastykę. Była ona w kształcie podobnym do litery W.

Naczelne miejsce w hinduskim Panteonie zajmują Bogowie:

• Brahma - Bóg stworzenia, dominujący

• Wisznu - Bóg symbol trwania, życia

• Sziwa - Bóg przebaczenia, symbol końca świata. Ujarzmił Boga burzy. Jego wyznawcy noszą na szyi naszyjnik z czaszek.

Bramini to dziedziczna kasta duchownych, ale tylko niektórzy z nich pracują w Świątyni. Nazywają się oni Guru (na czele, przewodzi).

Wedyzm, najstarsza, znana z Wedy postać hinduizmu, powstała w wyniku wzajemnego oddziaływania wierzeń Arjów i pierwotnych mieszkańców Indii; wielobóstwo z tendencjami monoteistycznymi, wiara w istnienie ładu kosmicznego (ryta), łączącego ze sobą wszystkie elementy Wszechświata, rozbudowany kult ofiarny (jadźńa), sprawowany przez wyspecjalizowanych kapłanów.

Braminizm, termin używany w indologii i religioznawstwie — faza rozwoju hinduizmu (ok. X-V w. p.n.e.); charakteryzuje się rozwojem egzegezy wedyjskiej (tzw. brahmany) oraz wzrostem znaczenia braminów.

38.Istota karmy, dharmy, sansary, awatary, reinkarnacji.

Karma; suma dobrych i złych czynów człowieka wraz z ich skutkami, która determinuje i przechodzi na kolejne jego wcielenia (sansara), aż do pełnego wyzwolenia (nirwany).

Dharma; etyka, prawo, odpowiedzialność, norma postępowania nakazana przez tradycję wynikającą z ładu kosmicznego.

Sansara; „kołowrót istnień", przechodzenie duszy zmarłego w inną istotę żywą, w zależności od spełnionych w życiu uczynków. Istnieją różne drogi wyzwolenia z „koła życia". Jedną z nich jest osiągnięcie nirwany

Awatara, w hinduizmie zstąpienie, wcielenie się boga, zwł. Wisznu, w postać ludzką lub zwierzęcą w celu przywrócenia zakłóconego porządku w świecie; znanych jest 10 awatar Wisznu; 9 (ryba, żółw, odyniec, człekolew, karzeł, Paraśurama, Rama, Kryszna, Budda) już się dokonało, ostatnia — Kalkin (jeździec na białym koniu) — ma nastąpić pod koniec obecnego okresu istnienia świata.

Reinkarnacja; wędrówka dusz, wielokrotne odradzanie się człowieka polegające na wcielaniu się duszy w ciało innej istoty Przy reinkarnacji mówi się o metampsychozie, która oznacza odrodzenie się duszy człowieka w ciele zwierzęcym, roślinnym, a także w postaci demonów i Bogów. Ostatnim etapem reinkarnacji jest nirwana.

39. Byddyzm. Budda i jego nauki. Filozofia czy religia? Nauka o cierpieniu. Ośmioraka ścieżka

-Buddyzm powstał na przełomie V i VI wieku p.n.e. W buddyzmie nie ma pojęć bóg i

bóstwo. Wzorem życia dla każdego budysty jest Budda. Budda mając 29 lat zostawił

żonę i dziecko i udał się w życie tułacze

Właściwe nazwisko Buddy to Gautama. On sam, a jeszcze bardziej jego filozofia, nazywał się Buddą.

Buddyzm nie wymaga, aby wyzbywać się wcześniej wyznawanych religii. Budda uczył,ze życie jest jednym wielkim cierpieniem Mówił, że jest oświecony przez światło dającemoc. Mówił, że można w życiu doczesnym osiągnąć stan zbawienia jeżeli wyrzecze się:

Nirwana: okres wyzwolenia się z wad człowieka:

• nienawiści

• żądzy

• błędnego mniemania

Religia ta ze swej istoty określa stosunek człowieka do bóstwa. Pierwotny buddyzm jest bardziej systemem filozoficzno-etycznym niż religią. Buddyzm jako światopoląd jest pesymistyczny, dostrzegającym tylko ciemne strony życia. Późniejszy buddyzm stał się bardziej otwarty na świeckich. Jego szkoła ma za zadanie wychować następnego nauczyciela.

Zasługi buddyzmu dla dzisiejszej ludzkości: buddyzm uznaje całkowitą niewystarczalność tego co ziemskie w różnych formach. Ludzie w duchopobożności i ufności mogą osiągnąć stan doskonałego wyzwolenia. Pojawia się w niej echo głosów tych, którzy przez lata szukali Boga.

Buddyzm to bardziej filozofia niż religia. Buddyzm nie zmusza, by ci którzy przyjęli tę religię wyzbyli się wcześniej przyjętej innej religii. religia bo zwolennicy buddyzmu uwierzyli w to, że Budda odkrył prawdę prowadzącą do wyzwolenia, doktryna ze względu na podkreślenie nieustającej zmienności wszystkiego co istnieje.

40. Buddyzm hinajana, machajana, tantryczny

W Buddyzmie wyróżniamy 4 okresy:

• Pierwotny (przedkanoniczny)

• Hinajana (mały wóz, kanoniczny)

• Machaj ana (wielkiego wozu)

• Tantryczny (diamentowy wóz)

Okres pierwotny; działa Budda i tworzy podstawy do tej filozofii życia. Drogą jest szeroko pojęte cierpienie. Cierpieniem jest także to, jeżeli czegoś chcemy a nie mamy. Wyzwolenie z tego cierpienia możemy osiągnąć na podstawie poprzedniego życia i dzięki wysiłkowi. Jest to okres bez rytuałów, mnichów. Budda głosił równość wszystkich ludzi i osiągnięcie nirwany jeżeli będzie się kroczyć drogą Buddy.

Okres hijany; w buddyzmie nie uznaje się pojęcia Boga stwórcy, bo świat jest odwieczny, a zbawienie osiąga każdy sam, bez pomocy innych. Kształtuje się pojęcie modlitwy, ale nie ma pojęcia modlitwy za kogoś. Każdy modli się sam za siebie. Jest to zaprzeczenie stałej i niezmiennej duszy, bo wszystkie fenomeny są nietrwałe.

Okres machijany; czas złotego rozkwitu. Punktem fundamentalnym są dwa aspekty:

• Wiara w istnienie wszechwiedzących istot

• Wiara, że taką istotą był właśnie Budda

Cały buddyzm opiera się na zaufaniu. To jest najpełniejszy rozkwit. Ci, którzy wyznawali buddyzm uważali, że w życiu trzeba się kierować czterema szlachetnymi prawdami:

- życie składa się tylko z cierpienia, bo każde szczęście przemija;

- cierpienie powstaje w wyniku ludzkiej żądzy (pragnień)

- cierpienie następuje, zanika gdy ginie żądza,

- jedyna droga prawdy prowadząca do szczęścia to szlachetna ośmiostopniowa stopniowa ścieżka.

Buddyzm tantryczny; cierpienie dla buddystów to każdy rodzaj niezadowolenia. Dopóki człowiek w swoim życiu nie pokona chciwości, to nie zazna zadowolenia w życiu. Gdy człowiek umiera niezadowolony, to jego dusza nie zazna spokoju. Musi wrócić na ziemię w jakimś innym wcieleniu i spełnić swoje pragnienie. Kto nie może ugasić tej chciwości to po którymś wcieleniu może być w stanie sansary, częściowego szczęścia. Wymagane jest 5 przykazań:

- Nie wyrządzaj krzywdy istotom żywym,

- Nie bierz tego co nie zostało ofiarowane

- Nie cudzołóż

- Mów zawsze prawdę

- Nie wolno spożywać żadnych napojów odurzających

Dla mnichów istnieje 5 ograniczeń:

- Nie jedz w porze zakonnej

- Nie bierz nigdy udziału w rozrywce

- Nie używaj wygodnego posłania

- Nie przyjmuj żadnych pieniędzy złota i srebra

- Nie dbaj nigdy o swoją urodę

41. Tipitaka

Jedna z ksiąg świętych buddyjskich. Zebrana na wzór księgi mądrościowej w uniwersalizmie chińskim, jako święta księga. Pierwsze kazanie Buddy odbyło się w Benares. Budda ma receptę na szczęście, może uwolnić człowieka od cierpienia i jest on człowiekiem oświeconym. Nazwane to było kołem nauki buddyjskiej; kanon palijski i jest on po części nazwany tipitaką. Dzieli się na trzy części:

• Pitaka; kosz

• Wijana pitaka; kosz dyscypliny

• Abhidharma pitaka; kosz scholastyki dogmatycznej.

42. Stosunek chrześcijaństwa do innych religii. Ekumenizm, dialog.

Ekumenizm

- Dekret o Ekumenizmie z Soboru Watykańskiego II

- Deklaracja o stosunkach chrześcijaństwa do religii niechrześcijańskiej.

- Deklaracja o godności i wolności religijnej

- Konstytucja religijna o kościele

- Konstytucja duszpasterska o kościele.

Grzegorz X zwołał Sobór w Lyonie 1274 r. -ekumenizm kościoła.

Sobór florencki 1439 r.

Sobór trydencki 1545-1563

Unia Brzeska 1595 i powstanie kościoła rzymsko-katolickiego.

Największy impuls - Sobór Watykański II papież Jan XXIII, gdzie głosił herezję modernizmu.

Jan XXIII zwany papieżem ekumenizmu miał wiele osobistych kontaktów z przedstawicielami innych Kościołów, sprawę jedności chrześcijaństwa uczynił jednym z głównych celów Soboru.

Papież Paweł VI mówił o kościele katolickim, który sięga wzrokiem poza horyzont chrześcijaństwa. Kościół zwraca się do wyznawców różnych religii, w tym wierzących w jednego Boga. Postrzeganie innych religii utorowało drogę do angażowania się przez kościół w różnych kręgach dialogu. Szczególne miejsce w otwarciu się na religię poza chrześcijańskie zajmuje islam.

Od czasu Soboru Watykańskiego II Kościół katolicki wszedł na drogę ekumenicznych poszukiwań. W naszej ekumenicznej epoce ukształtowanej przez sobór misja Biskupa Rzymu polega w szczególny sposób na przypominaniu o potrzebie pełnej komunii uczniów Chrystusa.

Wraz z wszystkimi uczniami Chrystusa Kościół katolicki opiera na zamyśle Bożym swoje ekumeniczne zaangażowanie zmierzające do zgromadzenia wszystkich w jedności. Kościół nie jest rzeczywistością zamkniętą w sobie, ale ciągle otwarty na rozwój misyjny i ekumeniczny, ponieważ jest posłany do świata, aby głosić misterium komunii, które go konstytuje, świadczyć o nim, aktualizować je i szerzyć: by gromadzić wszystko w Chrystusie.

Dialog leży na jedynej drodze do samospełnienia człowieka zarówno poszczególnych

osób jak i każdej ludzkiej wspólnoty. Dialog jest nie tylko wymianą myśli, ale zawsze w jakiś sposób wymianą darów.

Dialog w myśl Soboru ma charakter wspólnego szukania prawdy. Dialog jest także

naturalnym środkiem, który pozwala porównać różne punkty widzenia, a przede

wszystkim przeanalizować te rozbieżności, które stanowią przeszkodę dla pełnej komunii między chrześcijanami.

Coraz częściej zdarza, się że zwierzchnicy wspólnot chrześcijańskich wypowiadają się

razem, w imię Chrystusa na temat ważnych problemów dotyczących powołania

człowieka, wolności, sprawiedliwości, pokoju, przyszłości świata.

Po Soborze Kościół katolicki działając różnymi metodami i w różnych okresach nawiązał ponownie braterskie relacje ze starożytnymi Kościołami Wschodu. Chrystus jednoczy pomimo barier historycznych, politycznych, społecznych i kulturowych.

43. Charakterystyka procesu instytucjonalizacji religii

Instytucjonalizacja religii jest związana również nie tylko z instytucjami ale również z moralnością, ze zgodą z sakramentami (np. chrzest-matka chrzestna). Odwołujemy się tutaj do prawa kanonicznego (1993 r wydany przez Jana Pawła E).

44. Charakterystyka procesu prywatyzacji religii

Religia jako prywatny czy społeczny problem. Poruszamy tutaj problem mocy prawa do wyjaśnienia pewnej sprawy. Ślub np. jest wydarzeniem publiczny a nie prywatnym. Religia jest zdarzeniem jednostkowym jako relacja jednostki do Boga, a zarazem faktem społecznym jako swoisty związek grupy społecznej z Bogiem i związek członków grupy między sobą. Religia jako fakt społeczny wyznacza swoisty teren kulturowy i działalności człowieka. Po co nam stawiennictwo wspólnoty kościelnej jeśli chcemy być samotni.

Religia rozpatrywana w aspekcie społecznym:

• System głoszonych prawd-doktryna;

• Problem kultu, zmodyfikowany system,

• Zespół norm postępowania (obyczajowość, moralność)

• Są potrzebne instytucje (np. ksiądz spełnia inne funkcje, inne funkcje spełnia teolog itp.).

45. Rola i funkcja Kościoła rzymsko-katolickiego w Polsce do 1989 roku

Kościół jest nierozerwalnie związany z historią Polski:

• rok 966 - chrzest Polski, który włączył Polskę w świat cywilizacji, kultury zachodniej, umożliwił rozwój polityki z państwami europejskimi.

• Przez setki lat Kościół był ostoją w dziedzinie nauczania, edukacji, kultury

• W okresie zaborów walczył o odzyskanie niepodległości.

• W dwudziestoleciu międzywojennym angażował się w odbudowę państwowości.

• W czasie wojny, jako źródło siły duchowej, moralnej przeszedł z narodem polskim

najtrudniejsze chwile.

Po II wojnie światowej władze komunistyczne miały świadomość siły, jaką dysponuje Kościół w Polsce. Dlatego rozbicie Kościoła komuniści odłożyli na koniec zaprowadzania nowego porządku. Władza szybko zorientowała się ,że podporządkowanie sobie Kościoła będzie bardzo trudne. Nieustępliwym przedstawicielem Kościoła, który odrzucił przewrotne propozycje władzy, przez przyjęcie których Kościół miał wyrazić aprobatę dla jej działań, był kardynał Stefan Wyszyński. Ogromne poparcie społeczeństwa polskiego dla Kościoła, nie pozwoliło ówczesnej władzy na jawne jego niszczenie. W drugiej połowie lat 50-tych (po 56 roku) nastąpiło polepszenie stosunków państwo-Kościół, lecz nadal pozostał on niewygodnym elementem rzeczywistości, który należało jeżeli nie wyeliminować to co najmniej maksymalnie ograniczyć. Po obchodach Milenium siła Kościoła wzrosła (chrzest Polski 966), dał moralne wsparcie dla powstałej po wystąpieniach w 1968 r. opozycji. Wybór Polaka na papieża i w szczególności jego pierwsza wizyta w Polsce uświadomiła władzom państwa siłę Kościoła. Kościół krok po kroku dążył do rozsadzenia sytemu politycznego PRL od wewnątrz. Poparł powstałą opozycyjną siłę „Solidarność", w stanie wojennym włączył się w działalność podziemną i rozwiną akcję charytatywną. W roku 1988 pośredniczył w doprowadzeniu do rozmów Okrągłego Stołu.

46. Rola i funkcja Kościoła rzymsko-katolickiego w Polsce po 1989 roku

Najważniejszym zadaniem Kościoła w Polsce po 1989 roku jest nowa ewangelizacja. Ostatnie badania podały, że ponad 90 % Polaków deklaruje się jako wierzący w Boga, jednak ogromna większość opowiada się za swoim prywatnym Bogiem. Bóg o którym mówi Kościół, jest Bogiem wąskiej grupy Polaków. Kościół dziś trafia do człowieka poprzez:

• Rozwój mediów katolickich: prasa, wydawnictwa katolickie, telewizja

• Powstają przy zakonach szkoły średnie

• Wyższe szkoły teologiczne

• Istnieją parafialne przyzakonne kluby sportowe

• Tworzą się ruchy odnowy życia duchowego dla laikatu

• Aktywizuje się ludzi świeckich w życiu codziennym Kościoła

11

---