Kopytnik pospolity

70a] Kopytnik pospolity - Asarum europaeum Ostrożnie!

Surowcem zielarskim jest ziele kopytnika wraz z korzeniami.

Zawiera olejek eteryczny, flawonoidy, garbniki, śluzy, żywice, kwasy organiczne [askorbinowy, cytrynowy], sole mineralne [bogate w azotan potasu i krzemionkę].

Surowiec ma zapach silny, podobny do waleriany i kamfory - wywołuje on kichanie, kaszel, a nawet wymioty. Smak jest ostry, dławiący i gryzący, powodujący drętwienie języka. Kopytnik jest rośliną silnie działającą.

W małych ilościach działa wykrztuśnie i moczopędnie.

Uwaga: W większych ilościach może spowodować silne wymioty, biegunki, a także poronienia.

Stosuje się go w schorzeniach górnych dróg oddechowych [nieżyty oskrzeli i gardła, dychawica oskrzelowa] oraz dróg moczowych.

Jako lek pomocniczy stosuje się go również przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

Surowiec zielarski: kłącze (Rhizoma Asari) zawiera olejki eteryczne, sole mineralne, związki cukrowcowe.

Działanie: ma właściwości wymiotne, moczopędne, wykrztuśne, przeczyszczające. Stosuje się przy schorzeniach górnych dróg oddechowych, pęcherza moczowego, nerek.

70b] Kopytnik pospolity

Kopytnik pospolity znany był od dawna jako roślina lecznicza. Znali go już Rzymianie, wymienia go między innymi Dioskorydes. Później wspominali o nim inni słynni „medycy” - na przykład Paracelsus.

Stosowany był (i jest nadal) w lecznictwie ludowym i homeopatii.

Wykorzystywane były zwłaszcza jego właściwości moczopędne, wykrztuśne i wywołujące wymioty. Uważano go za środek przeciw żółtaczce, malarii, stanom zapalnym żołądka i chorobom skórnym. Najlepszą metodą na głuchotę, paraliż języka czy nieżyt było wąchanie kłącza kopytnika. Ból głowy uśmierzało przykładanie świeżych liści. Podobnie leczono ropiejące rany.

Obecnie kłącza wraz z korzeniami i liście wykorzystuje się do leczenia górnych dróg oddechowych oraz dróg moczowych, pomocniczo w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, a także przy stanach zapalnych korzonków nerwowych, a w homeopatii - przy leczeniu alkoholizmu.

Kopytnik wykorzystywany jest także w weterynarii - do leczenia zranień, a także w zwalczaniu robaczycy.

Uwaga: Jak większość roślin leczniczych, kopytnik ma także właściwości trujące. Zwierzęta

omijają kopytnika - odstrasza je ostry zapach i nieprzyjemny smak.

70c] Kopytnik pospolity - Asarum europaeum

Surowcem są liście - Folium Asari.

Liście zawierają w specjalnych komórkach olejek eteryczny w ilości do 1,5%, a w nim aldehyd azarylowy, metyloeugenol, dwuazaron, pinen, borneol i azaron - 1%. Ponadto rośliny posiadają flawonoidy (kwercytrynę, kwercetynę), garbniki, śluzy, żywice, kw. askorbinowy i cytrynowy, dużo soli potasu i krzemionki oraz różnego rodzaju goryczki. Związki lotne są fitoncydami.

Azaron - związek chemiczny zbudowany z 12 atomów węgla, 16 atomów wodoru i 3 atomów tlenu o budowie eteru fenolowego występujący w odmianach cis i trans.

W kopytniku znajduje się izomer trans-izoazaron.

Zawarty w kopytniku azaron działa silnie bakteriostatycznie, spazmolitycznie (rozkurczowo),

sekrolitycznie i sedatywnie (uspokajająco) na ośrodkowy układ nerwowy.

Ponadto kopytnik działa napotnie, lekko moczopędnie, przeciwgorączkowo, żółciopędnie; pobudza i reguluje miesiączkowanie, rozgrzewa, likwiduje lub łagodzi kaszel oraz katar, w tym także sienny, ludzi w podeszłym wieku i dzieci - usypia.

W dawce około 100-150 ml kopytnik działa wymiotnie.

Wskazania: choroby alergiczne połączone z nieżytami układu oddechowego oraz kichaniem, przeziębienie, choroby zakaźne połączone z katarem i kaszlem, kaszel u palaczy, zaburzenia miesiączkowania, astma, bezsenność, wyczerpanie nerwowe.

Przedawkowanie kopytnika jest bardzo niebezpieczne i objawia się nudnościami, wymiotami, biegunką, złym samopoczuciem, podrażnieniem przewodu pokarmowego i nerek oraz zapaścią i majaczeniem, drgawkami oraz halucynacjami.

Kobiety w ciąży nie mogą zażywać żadnych leków w skład których wchodzi kopytnik czy olejek kopytnikowy (np. Azarina).

Napar: 1 łyżeczkę suchych liści zalać 150-200 ml wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Zażywać 4 razy dz. po 2-4 łyżki.

Napar można osłodzić miodem. Susz zaparza się także w mleku i podobnie zażywa. Dzieciom podawać zależnie od wagi; 15 kg - 6 ml, 20-25 kg - 8,5-10,7 ml, 30-35 kg - 12,8-15 ml, 40-45 kg - 17-19 ml, 50-55 kg - 21-23,5 ml, 4 razy dziennie.

Nalewka kopytnikowa - Tinctura Asari: pół szkl. liści zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni;

przefiltrować. Zażywać 4 razy dz. po 30 kr.; dzieci ważące 10-15 kg - 4-6 kr. 20-25 kg - 8-10 kr., 30-35 kg - 12-15 kr., 40-45 kg - 17-19 kr., 50-55 kg - 21-23 kr., 4 razy dz.

Można w mleku osłodzonym miodem.

Ze świeżych liści kopytnika polecam przyrządzić intrakt (pół szkl. masy świeżej po zmieleniu zalać 400 ml gorącego alkoholu 40% i alkoholaturę “zimną”.

Oba wyciągi zażywa się tak jak nalewkę.

Alkoholmel Asari: do 100 ml wyciągu alkoholowego wlać 100 ml miodu, wymieszać. Zażywać 4 razy dz. po 1-2 łyżeczki. Dzieciom w mleku z miodem podawać ten przetwór.

Syrop kopytnikowy - Sirupus Asari: pół szkl. świeżych zmielonych liści zalać 2 szkl. wody; gotować 10 minut; odstawić na 60 minut; przecedzić. Do wyciągu dodać sok z cytryny (1 małej) i 200 ml miodu, wymieszać. Zażywać 4 razy dz. po 1-2 łyżeczki.

Rp. Nalewka kopytnikowa - 10 ml, Nalewka lepiężnikowa - 10 ml, Nalewka glistnikowa - 10 ml, Nalewka rozmarynowa - 10 ml, Nalewka wrotyczowa - 10 ml

Płyny wymieszać. 2 łyżeczki preparatu wlać do 200 ml naparu melisowego. Wypić jednorazowo. Stosować 2 razy dz.

Wskazania: zatrzymanie miesiączki, bolesne, nieregularne i skąpe lub połączone z upławami krwawienia miesiączkowe, stan przedmiesiączkowy, zapalenie przydatków, bóle brzucha i jajników, kolka żółciowa, żołądkowa lub jelitowa, stres, wyczerpanie nerwowe, bezsenność, lęk, choroby alergiczne połączone z nieżytem układu oddechowego i kichaniem, opryszczka, osłabienie, przeziębienie, zaburzenia trawienne ostre. Lek silny!

Wyciąg olejowy z kopytnika - Oleum Asari wcierać w stopy, plecy, brzuch, klatkę piersiową i w szyję podczas przeziębienia, zmarznięcia, w grypie oraz w innych chorobach połączonych z nieżytem układu oddechowego czy wymagających rozgrzania (reumatyzm).

Olej kopytnikowy - Oleum Asari przyrządza się następująco: pół szkl. suchych lub świeżych liści zalać 200 ml gorącego oleju winogronowego lub oliwy; wytrawiać 14 dni; przefiltrować.

Miód kopytnikowo-glistnikowy - Mel Asaro-chelidonii: na każdą płaską łyżeczkę sproszkowanego ziela glistnika i 1 płaską łyżeczkę sproszkowanego ziela kopytnika (zmielić w młynku) dać 2 łyżki miodu i 1 łyżkę wódki lub wina; wymieszać.

Zażywać 3-4 razy dz. po 1 łyżeczce przy nieżycie układu oddechowego, nerwicy bezsenności i kaszlu.

---