Pytania egzaminu dyplomowego

Specjalność: Rachunkowość i rewizja finansowa

Studia II stopnia

1. Księgi rachunkowe - elementy, sposoby prowadzenia, cechy jakościowe

Księgi rachunkowe prowadzone są na podstawie dowodów księgowych i ujmują zapisy zdarzeń
w porządku chronologicznym i systematycznym. Obejmują one zbiory zapisów księgowych, obrotów i sald, które tworzą dziennik, konta księgi głównej i księgi pomocniczej, zestawienia: obrotów i sald kont księgi głównej oraz pomocniczych, a także inwentarz wykaz składników aktywów i pasywów potwierdzony ich inwentaryzacją w jedn. które uprzednio nie prowadziły ksiąg rachunkowych.

Księgi rachunkowe prowadzi się w siedzibie jednostki lub poza siedzibą, powierzenie ich prowadzenia jednostce uprawnionej do prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Otwarcia ksiąg rachunkowych dokonuje się na: dzień rozpoczęcia działalności, początek każdego następnego roku obrotowego.

Księgi rachunkowe zamyka się na: dzień kończący rok obrotowy, dzień zakończenia działalności.

Księgi rachunkowe obejmują:

• dziennik - służy do zapisywania w porządku chronologicznym, dzień po dniu, danych
  o operacjach gospodarczych. Zapisy w dzienniku muszą być kolejno numerowane, a sumy zapisów (obroty) liczone w sposób ciągły

• konta księgi głównej - wprowadza się pod datą otwarcia ksiąg rachunkowych salda początkowe aktywów i pasywów, a następnie dokonuje zapisów wszystkich operacji za kolejne miesiące, zarejestrowanych uprzednio lub jednocześnie w dzienniku

• konta ksiąg pomocniczych (ewidencji analitycznej) - prowadzi się
  w szczególności dla:

• środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz dokonanych od nich odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych) ,rozrachunków
  z kontrahentami, rozrachunków z pracownikami

Księgi rachunkowe aby zostały uznane za prawidłowe powinny być rzetelne (odzwierciedlające stan rzeczywisty), bezbłędne (kompletnie i poprawnie wprowadzone oper. gosp.), sprawdzalne (stwierdzenie poprawności dokonywanych zapisów) i bieżące.

2. Płaszczyzny analizy finansowej

Analiza finansowa jest obok analizy techniczno-ekonomicznej elementem analizy ekonomicznej, będącej filarem analizy działalności przedsiębiorstwa. Zadaniem analizy finansowej jest dostarczenie informacji o wynikach i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, niezbędnych w procesie zarządzania oraz wykorzystywanych przez otoczenie przedsiębiorstwa: kredytodawców, kontrahentów, inwestorów, audytorów, urzędy statystyczne itp.

Przedmiotem analizy finansowej są wielkości ekonomiczne - stan majątkowo-kapitałowy, wyniki finansowe oraz ogólna sytuacja finansowa podmiotu. Analiza finansowa ma dwie podstawowe płaszczyzny: czasową i przedmiotową.

1. Płaszczyzna czasowa rozróżnia charakter retrospektywny - ocena stanu i WF osiągniętych przez jedn. gosp. na skutek działań, które miały miejsce w przeszłości; oraz prospektywny - pozwala określać kierunki i sposoby doskonalenia dalszej dział. jedn. gosp., służy do podejmowania decyzji dotyczących przyszłości.

2. Analiza przedmiotowa obejmuje głównie interpretację sytuacji majątkowej, zyskowności i płynności finansowej realizując tym samym analityczną funkcję rachunkowości.

3. Zakres, zasady i terminy sporządzania sprawozdania finansowego jednostki

Sprawozdanie finansowe - to sprawozdanie mające na celu rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji zarówno majątkowej, jak i finansowej danej jednostki gospodarczej, zgodnie z zasadami rachunkowości wynikającymi z ustawy, jak i przyjętymi przez jednostkę. Sprawozdanie sporządzane jest za dany okres.

Sprawozdanie finansowe powinno być sporządzone zgodnie z podstawowymi założeniami: ujęcie memoriałowe (skutki transakcji lub innych zdarzeń uznaje się wówczas gdy mają miejsce) i zasada kontynuacji działania.

Sprawozdanie finansowe składa się z:

• bilansu

• rachunku zysków i strat

• informacji dodatkowej

• Sprawozdania finansowe banków, zakładów ubezpieczeń, jednostek działających na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych, jednostek działających na podstawie przepisów
  o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, spółek akcyjnych oraz innych jednostek wymienionych w artykule 64.pkt 4 ustawy powinno dodatkowo zawierać:

• zestawienie zmian w kapitale

• rachunek przepływów pieniężnych

Zarówno osoby prawne, jak i jednostki nie posiadające osobowości prawnej, mają obowiązek składania rocznego sprawozdania finansowego sporządzonego wg wzorów zawartych
w załącznikach do ustawy o rachunkowości.

Roczne sprawozdanie finansowe sporządza się nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego. Natomiast sprawozdanie podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający, nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego.

Wszystkie jednostki, które objęte zostały wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego, są zobowiązane składać coroczne sprawozdanie finansowe we właściwym rejestrze sądowym.

Zgodnie z art. 27 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych podatnicy zobowiązani do sporządzenia sprawozdania finansowego przekazują do urzędu skarbowego sprawozdanie wraz z opinią i raportem podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych.

Bilans prezentuje stan aktywów i pasywów na dzień kończący bieżący i poprzedni rok obrotowy. Rachunek zysków i strat jest to zestawienie przychodów i kosztów, zysków i strat nadzwyczajnych oraz obciążeń związanych z uzyskaniem przychodów - czyli podatków.

Roczne sprawozdanie finansowe sporządza się w złotych i groszach lub tylko w złotych. Dane liczbowe mogą być prezentowane w sprawozdaniu finansowym w zaokrągleniach do tysięcy złotych, o ile nie zniekształca to obrazu sytuacji majątkowej i finansowej jednostki.

4. Cel, treść i metody sporządzania rachunku przepływów pieniężnych

Rachunek przepływów pieniężnych jest analitycznym rozwinięciem przedstawionych w bilansie informacji o zmianie stanu środków pieniężnych dokonywanej w okresie sprawozdawczym. Celem sporządzenia tego elementu sprawozdania finansowego jest uzyskanie podstawy oceny możliwości jednostki gospodarczej do generowania środków pieniężnych oraz potrzeb w zakresie ich wykorzystania. Sporządzać go muszą jednostki podlegające obowiązkowemu badaniu rocznego sprawozdania finansowego. Rachunek przepływów pieniężnych powinien umożliwiać przede wszystkim uzyskanie informacji na temat stopnia płynności finansowej. Istotnym elementem rachunku jest pokazanie aktywności jednostki w ściąganiu należności a także zdolności do spłaty zobowiązań. Rachunek przepływów pieniężnych sporządzany jest w formie zestawienia prezentującego obieg środków pieniężnych w przedsiębiorstwie.

Metody sporządzania

1. metodą bezpośrednią- poprzez przeanalizowanie wszystkich wpływów i wypływów środków pieniężnych z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej,

2. metodą pośrednią- polegającą na korygowaniu zysku netto w taki sposób, aby został on sprowadzony do zmian netto w środkach pieniężnych na skutek działalności operacyjnej, z uwzględnieniem wszystkich wpływów i wypływów z działalności inwestycyjnej i finansowej.

Zawartość w rachunku przepływów pieniężnych wyodrębnia się przepływy z poszczególnych rodzajów działalności jednostki gospodarczej, a mianowicie z działalności operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej.

5. Pojęcie, klasyfikacja i wycena inwestycji niefinansowych

Inwestycje to aktywa posiadane przez jednostkę w celu osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz są posiadane przez nią w celu osiągnięcia tych korzyści. Biorąc pod uwagę przedmiot inwestycji wyróżnia się inwestycje niefinansowe i finansowe.

Do inwestycji niefinansowych zalicza się:

• inwestycje w nieruchomości (inwestycje w grunty, budynki, budowle, w prawo wieczystego użytkowania gruntu oraz stanowiące odrębną własność lokale, a także spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, które jednostka posiada w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych poprzez wzrost ich wartości, pod warunkiem, że nabyte aktywnie są wykorzystywane w prowadzeniu bieżącej działalności operacyjnej przez właściciela)

• inwestycje w wartości niematerialne i prawne (są to prawa majątkowe i inne prawa spełniające kryteria wymagane dla danej grupy aktywów trwałych, które nie są wykorzystywane do prowadzenia bieżącej działalności operacyjnej, lecz zostały nabyte w celu uzyskania korzyści ekonomicznych, czyli wartości niematerialne
  i prawne oddane do użytkowania innym podmiotą za odpłatnością)

Wycena inwestycji niefinansowych:

• Na dzień nabycia- cena nabycia lub koszt wytworzenia

• Na dzień bilansowy- wartość początkowa minus odpisy amortyzacyjne (umorzenie)
  i minus odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.

6. Cele i metodyka badania sprawozdań finansowych

Celem badania sprawozdania finansowego jest wyrażenie przez biegłego rewidenta pisemnej opinii wraz z raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe jest prawidłowe oraz rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową, jak też wynik finansowy badanej jednostki. Badanie przeprowadza biegły rewident spełniający warunki do wyrażenia bezstronnej i niezależnej opinii
o tym sprawozdaniu.

Badanie opiera się na etapach:

1. Przygotowanie badania - rozpoznanie zagadnień, które mogą w sposób istotny ujemnie rzutować na rzetelność i prawidłowość sprawozdania finansowego, ustalenie planu badania, strategii badania.

2. Badanie właściwe - przeprowadzenie badania, może to być badanie:

• ogólne - służące np. rozpoznaniu sytuacji jednostki, stosowanych zasad rachunkowości, zasad funkcjonowania systemu księgowości i kontroli wewnętrznej;

• szczegółowe - służące weryfikacji poszczególnych stwierdzeń (metodą pełną lub wyrywkową), wiarygodności - polegają na zastosowaniu jednej lub więcej rodzajów technik badania do sprawdzenia sald bilansu lub grup operacji w celu uzyskania dostatecznych i odpowiednich dowodów potwierdzających lub podważających poszczególne stwierdzenia,

• badania zgodności - to kombinacja technik zapytań, obserwacji i sprawdzania służące upewnieniu się, że system kontroli wewnętrznej jest zaprojektowany poprawnie i działa skutecznie

1. Czynności końcowe - opinia i raport

Metody badania: pełna, wyrywkowa, przegląd analityczny - badaniu określonej wielkości rzeczywistej przez jej porównanie do ustalonego wzorca, identyfikacji różnicy, badaniu przyczyn odchyleń.

7. Przyczyny i zasady dokonywania odpisów aktualizujących należności

Odpisy aktualizujące należności to rezerwy utworzone w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych lub kosztów finansowych (w zależności od rodzaju należności), w związku
z ryzykiem ich nieuregulowania przez kontrahenta.

Każdy podmiot, prowadzący księgi rachunkowe, aktualizuje wartość należności uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisów aktualizujących,
w odniesieniu do:

• należności od dłużników postawionych w stan likwidacji lub w stan upadłości - do wysokości należności nieobjętej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności, zgłoszonej likwidatorowi lub sędziemu komisarzowi w postępowaniu upadłościowym,

• należności od dłużników w przypadku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego - w pełnej wysokości należności,

• należności kwestionowanych przez dłużników oraz z których zapłatą dłużnik zalega,
  a według oceny sytuacji majątkowej i finansowej dłużnika spłata należności w umownej kwocie nie jest prawdopodobna - do wysokości niepokrytej gwarancją lub innym zabezpieczeniem należności,

• należności stanowiących równowartość kwot podwyższających należności, w stosunku do których uprzednio dokonano odpisu aktualizującego - w wysokości tych kwot, do czasu ich otrzymania lub odpisania,

• należności przeterminowanych lub nie przeterminowanych o znacznym stopniu prawdopodobieństwa nieściągalności, w przypadkach uzasadnionych rodzajem prowadzonej działalności lub strukturą odbiorców - w wysokości wiarygodnie oszacowanej kwoty odpisu, w tym także ogólnego, na nieściągalne należności.

Należności umorzone, przedawnione lub nieściągalne zmniejszają dokonane uprzednio odpisy aktualizujące ich wartość. Należności umorzone, przedawnione lub nieściągalne, od których nie dokonano odpisów aktualizujących ich wartość lub dokonano odpisów w niepełnej wysokości, zalicza się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych lub kosztów finansowych

Nie wszystkie odpisy aktualizujące mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
W myśl ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dany odpis może być uznany za koszt uzyskania przychodu, jeżeli uprzednio został uznany za przychód należny, a jego nieściągalność została uprawdopodobniona np. prawomocnym wyrokiem sądu, wykreśleniem dłużnika z ewidencji działalności gospodarczej, czy postawieniem go w stan likwidacji lub upadłości. Należności przedawnione nie stanowią kosztu uzyskania przychodu.

8. Warianty pomiaru wyniku finansowego, jego kategorie i elementy je kształtujące

Wynik finansowy jest ustalany przez odjęcie od przychodów ze sprzedaży oraz przychodów finansowych kosztów ich uzyskania. Ustalona różnica stanowi wynik na działalności gospodarczej, czyli na działalności operacyjnej i finansowej. Jest on dodatkowo korygowany wynikami nadzwyczajnymi.

Kategorie wyniku finansowego:

• wynik finansowy ze sprzedaży,

• wynik finansowy z działalności operacyjnej,

• wynik finansowy z działalności gospodarczej brutto,

• wynik finansowy brutto,

• wynik finansowy netto.

Do czynników kształtujących wynik finansowy zalicza się:

1. do dodatnich

• przychody ze sprzedaży

• pozostałe przychody

• operacyjne

• przychody finansowe

• zyski nadzwyczajne

2. do ujemnych:

• koszty działalności

• operacyjnej

• pozostałe koszty

• operacyjne

• koszty finansowe

• straty nadzwyczajne

• obciążenia podatkowe

Mamy dwa warianty pomiaru WF:

• porównawczy

• kalkulacyjny

W pierwszym wariancie liczenie WF odbywa się porównując z przychodami koszty sklasyfikowane według rodzajów.

W drugim wariancie porównując z przychodami koszty w układzie kalkulacyjnym ( zespół 5).

9. Przyczyny zużycia środków trwałych i jego pomiar w rachunkowości

Środki trwałe ulęgają stopniowemu zużyciu w skutek ich eksploatacji, przez co zmniejsza się ich wartość netto. Wyróżnia się dwa rodzaje zużycia:

• zużycie fizyczne - powstaje w związku z użytkowaniem danego środka trwałego,

• zużycie ekonomiczne - wynika z postępu technicznego,

W celu ustalenia zużycia środków trwałych stosuje się metody amortyzacji (umorzenia). Wartość umorzenia koryguje wartość początkową środków trwałych do wysokości ich wartości bilansowej, natomiast bieżące odpisy amortyzacyjne stanowią koszt. Wysokość amortyzacji zależy od przyjętej metody liczenia zużycia. Wyróżniamy następujące metody naliczania amortyzacji:

• metoda liniowa- równomierna

• metoda degresywna- malejących odpisów

• metoda progresywna- rosnących odpisów

• metoda naturalna- nie funkcjonuje od 2007r

10. Kategorie cen stosowane w wycenie aktywów i pasywów

W myśl Ustawy o Rachunkowości art. 28 aktywa i pasywa wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy wg następujących cen:

1. cena nabycia jest to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegającego odliczeniu VAT oraz podatku akcyzowego, powiększona o dodatkowe koszty związane z zakupem. W skład ceny nabycia wchodzą koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem danego składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub przygotowania do sprzedaży, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, składowania oraz kosztami wprowadzenia do obrotu. Cenę nabycia zmniejszają udzielone rabaty, opusty.

2. koszt wytworzenia- obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednich. Koszty bezpośrednie obejmują min. wartość zużytych materiałów, energii, itp.

3. wartość godziwą - jest to kwota, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać sprzedany (wymieniony), a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, między zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi oraz niepowiązanymi ze sobą stronami.

4. cena (wartość) sprzedaży netto- za tą cenę przyjmuje się możliwą do uzyskania na dzień bilansowy cenę sprzedaży składnika aktywów, bez VAT i podatku akcyzowego, pomniejszoną o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży

5. skorygowana cena nabycia (zamortyzowany koszt) - to cena nabycia, w jakiej składnik aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych został po raz pierwszy wprowadzony do ksiąg rachunkowych (wartość początkowa), pomniejszoną o spłaty wartości nominalnej (kapitału podstawowego), odpowiednio skorygowaną o skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy między wartością początkową składnika i jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za pomocą efektywnej stopy procentowej, a także pomniejszoną o odpisy aktualizujące wartość.

11. Skorygowana cena nabycia - pojecie i zastosowanie w wycenie aktywów i pasywów

Skorygowana cena nabycia ma zastosowanie wyłącznie w przypadku wyceny wtórnej. Ten parametr wyceny stosowany jest jedynie do aktywów finansowych, utrzymywanych do upływu terminu wymagalności, pożyczek udzielonych i wierzytelności własnych jednostki oraz zobowiązań finansowych innych niż przeznaczone do obrotu. Wprowadzenie do wyceny skorygowanej ceny nabycia związane jest z różnymi poziomami dyspozycyjności pieniądza. W zależności od czasu, w którym jednostka ma dostęp do pieniądza jest różna.

12. Rodzaje i metody kalkulacji kosztów produktów

Kalkulacja (łac. calculatio - obliczenie) - jest to ustalenie kosztu jednostkowego wytworzonego produktu, dostarczenie informacji o wysokości poniesionych kosztów oraz o wysokości poszczególnych kosztów w całości (układ kalkulacyjny kosztów). Kalkulacja stanowi istotny etap prowadzenia rachunku kosztów.

W zależności od czasu sporządzania kalkulacji i danych, które są przyjmowane do jej zestawienia:

1. kalkulacja wstępna jest sporządzana przed rozpoczęciem produkcji i opiera się na kosztach przewidywanych, dlatego też kalkulacja ta może przybierać postać ofertowej, planowej, normatywnej lub operatywnej.

2. Kalkulacja ofertowa jest sporządzana głównie w przedsiębiorstwach o produkcji jednostkowej i małoseryjnej, wytwarzających duże i skomplikowane urządzenia techniczne czy produkty. Kalkulacja ta ma wyłącznie charakter orientacyjny.

3. Kalkulacja planowa jest sporządzana w trakcie ustalania planów i budżetów. Jest ona oparta na założeniach przyjętych do opracowania planów i budżetów dotyczących zużycia środków produkcji, norm wydajności pracy oraz przewidywanych skutków usprawnień organizacyjno-technicznych.

4. Kalkulacja normatywna Tworzona jest na podstawie norm technicznych obowiązujących w momencie jej sporządzania i planowanych cen oraz budżetów kosztów pośrednich.

5. Kalkulacja operatywna Jest ona sporządzana po zakończeniu opracowania konstrukcyjnego i technologicznego wyrobu, a przed przystąpieniem do produkcji.

6. Kalkulacja wynikowa jest oparta na danych rzeczywistych, ujętych w ewidencji księgowej. Jest ona sporządzana okresowo i odzwierciedla faktyczne wykonanie założonych w kalkulacji wstępnej norm zużycia składników majątku i pracy ludzkiej.

Metody:

1. Kalkulacja podziałowa jest najprostszą i najstarszą metodą kalkulacji. Jest stosowana w przypadku produkcji prostej, gdy wyroby są wytwarzane na ogół w jednym nieprzerywalnym cyklu produkcyjnym. Produkcja prosta dotyczy jedynie produkcji masowej, np. produkcji opakowań.

2. Kalkulacja podziałowa prosta ma zastosowanie w jednostkach produkcyjnych, które wytwarzają jeden rodzaj nieskomplikowanych wyrobów lub usług,

3. Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami jest stosowana w przypadku produkcji masowej różnych wyrobów produkowanych z tego samego surowca, za pomocą takich samych zabiegów produkcyjnych i przechodzących przez te same urządzenia, ale w wyniku otrzymuje się produkty różniące  się między sobą właściwościami, jakością i parametrami użytkowymi. Ta kalkulacja polega na tym, że wytworzone produkty na podstawie współczynników przeliczeniowych sprowadza się do wspólnego mianownika, ustalając w ten sposób ilość wytworzonych jednostek umownych.

4. Kalkulacja podziałowa procesowa, nazywana inaczej fazową, zastosowanie ma w produkcji masowej i wieloseryjnej, przechodzącej przez szereg następujących po sobie procesów produkcyjnych. W kalkulacji procesowej oddzielnie obejmuje się koszty materiałów i koszty przerobu. Koszty materiałów ujmuje się bezpośrednio na karcie kalkulacyjnej wyrobu, a koszty przerobu gromadzi się według poszczególnych procesów.

5. Kalkulacja doliczeniowa jest stosowana w produkcji złożonej, montażowej, przechodzącej skomplikowane i wielostopniowe procesy technologiczne w wielu wydziałach. Podstawową zasadą tej metody jest grupowanie kosztów rodzajowych według możliwości udokumentowania ich związku z wyróżnionymi przedmiotami kalkulacji. Kalkulacja doliczeniowa dzieli się na zleceniową i asortymentową.

13. Pojęcie, klasyfikacja i zasady tworzenia rezerw na zobowiązania

W myśl Ustawy o Rachunkowości art.3 rezerwa to zobowiązanie, którego termin wymagalności lub kwota nie są pewne. Rodzaje rezerw na zobowiązania:

1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

2. Rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne

• długoterminowe

• krótkoterminowe

3. Pozostałe rezerwy

• długoterminowe

• krótkoterminowe

W pozycji B.I.1. Rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego ujmuje się rezerwę
z tytułu odroczonego podatku dochodowego, w wysokości kwoty podatku dochodowego, wymagającej w przyszłości zapłaty, w związku z występowaniem dodatnich różnic przejściowych.

B.I.2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne to pozycja bilansowa ujmująca przyszłe, szacowane zobowiązania jednostki wobec jej pracowników, z tytułu przysługujących im emerytur
i podobnych świadczeń. W warunkach polskich będą to głównie rezerwy na odprawy emerytalne. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne prezentuje się w podziale na długoterminowe
i krótkoterminowe.

W pozycji B.I.3. Pozostałe rezerwy ujmuje się wszystkie inne niż rezerwa z tytułu podatku odroczonego i rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne, rezerwy na zobowiązania utworzone przez jednostkę. W szczególności są to rezerwy z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, toczących się postępowań sądowych, rezerwy na straty z tytułu pożyczek, rezerwy na restrukturyzacje.

14. Podatek dochodowy w rachunkowości - zasady jego ustalania

Podatek dochodowy - obowiązkowe świadczenie osoby fizycznej lub osoby prawnej na rzecz państwa, zależne od dochodu i wykorzystanych odliczeń.

Prawo w niektórych krajach (m.in. w Polsce) wyróżnia pojęcia podatku dochodowego od osób fizycznych (18% i 32%) i podatku dochodowego od osób prawnych (19%)

Źródłem opodatkowania jest dochód, czyli przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu. W Polsce wyróżnia się dwa modele podatków dochodowych:

• model progresywny (wraz ze wzrostem dochodu rośnie stawka podatkowa),

• model liniowy (stawka podatkowa nie zależy od wysokości dochodu).

15. Zapasy - klasyfikacja oraz wycena w ciągu roku obrotowego i na dzień bilansowy

Jako zapasy należy rozumieć zasoby rzeczowych (materialnych) środków obrotowych gromadzonych w jednostce gospodarczej w celu zapewniania ciągłości produkcji lub sprzedaży. Inaczej można powiedzieć, że “zapasy są niezagospodarowanymi dobrami rzeczowymi utrzymywanymi przez firmę w celu użycia w przyszłości (dalsze przetwarzanie, proces montażu, sprzedaż). Występują zwykle w formie surowców, półproduktów, części używanych w procesie produkcyjnym lub wyrobów gotowych i stanowią jedną z głównych pozycji majątku obrotowego firmy.

Zapasy są tą grupą której stan ulega ciągłym zmianom w związku z ich zużyciem, realizowanej produkcji. Wycena w ciągu roku stanowi problem zapasów, które zostały nabyte z różnych dostaw, nabytych lub wytworzonych w różnym czasie i po różnych cenach. Z tego powodu wycena ich stanu końcowego jest uzależniona od przyjętej metody ustalenia wartości ich rozchodów:

• metoda ceny średnioważonej - wycena rozchodu odbywa się po cenie średniow. ustalonej jako iloraz wartości zapasów danego rodzaju będącego w magazynie i ich ilości
  w jednostkach naturalnych;

• metoda FIFO pierwsze weszło-pierwsze wyszło - wycena odbywa się po cenie tej dostawy, którą nabyto najwcześniej, a po jej wyczerpaniu po następnych

• metoda LIFO ostatnie weszło-pierwsze wyszło - po cenie ostatniej dostawy, a potem ceny nabyte wcześniej

• metoda szczegółowej identyfikacji SI - wycena rozchodu odbywa się po cenach przypisanych tym składnikom zapasów, które dot. ściśle określ. przedsięwzięć, niezależnie od daty ich zakupu lub wytworzenia i przyjęcia do magazynu.

16. Wartości niematerialne i prawne - pojęcie, klasyfikacja oraz zasady wyceny

Wartości niematerialne i prawne są to zakupione przez dana jednostkę prawa majątkowe przeznaczone do wykorzystania zgodnie z potrzebami danej jednostki, których okres użytkowania będzie dłuższy niż 12 miesięcy.

Do wartości niematerialnych i prawnych zaliczamy:

Autorskie prawa majątkowe i prawa pokrewne, Programy komputerowe, Licencje i subwencje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, wzorów zdobniczych, know - how, koszty zakończonych prac rozwojowych, wartość firmy.

Wycena wartości niematerialnych i prawnych:

Wartość początkową wartości niematerialnych i prawnych stanowi cena, za którą ja nabyto lub koszt, po jakim została wytworzona. Dalsza wycena odbywa się wg wartości początkowej pomniejszonej o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz ewentualne odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.

Wartość początkowa wartości niematerialnych i prawnych ulega zmniejszeniu poprzez odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe stosowane w celu uwzględnienia utraty ich wartości na skutek używania lub upływu czasu. Rozpoczęcie amortyzacji nie może się zacząć wcześniej niż po przyjęciu danego składnika do wykorzystywania, a jej zakończenie nie później, niż, gdy wartość odpisów zrówna się z wartością początkową lub nastąpi wycofanie składnika wartości niematerialnych i prawnych.

Niektóre wartości niematerialne i prawne są wyłączone z obowiązku amortyzowania, zalicza się do nich m.in. prawo wieczystego użytkowania gruntów lub oddane do nieodpłatnego używania składniki itp.

17. Leasing w rachunkowości i jego skutki w księgach i sprawozdaniu finansowym korzystającego

Leasing wywodzi się od angielskiego słowa lease oznaczającego w dosłownym znaczeniu „wziąć, oddać w dzierżawę”.

Leasing operacyjny (bieżący) jest bardzo zbliżony do umowy najmu lub dzierżawy. Przedmiot umowy leasingowej jest prawnie własnością leasingodawcy i przez niego księgowana jest amortyzacja. Leasingobiorca jest użytkownikiem tego przedmiotu i korzystając z niego pobiera pożytki. Za korzystanie płaci czynsz leasingowy, który ujmowany jest w kosztach uzyskania przychodu.

Leasing finansowy (kapitałowy, inwestycyjny) jest zbliżony do kredytowej sprzedaży ratalnej, dokonywanej przez finansującego na rzecz korzystającego. Leasingodawca przekazuje przedmiot leasingu korzystającemu wraz z prawem aktywowania go i amortyzowania. Część kapitałowa ratalnej spłaty nie jest przychodem dla leasingodawcy, ani kosztem dla leasingobiorcy. Przychodem dla finansującego są odsetki i inne opłaty pozakapitałowe zaś dla korzystającego te same elementy są kosztem. Dodatkowym kosztem dla leasingobiorcy są odpisy amortyzacyjne przedmiotu leasingu.

Skutki w księgach rachunkowych korzystającego:

• leasing operacyjny- nie amortyzujemy tylko płacimy czynsz i on jest kosztem

• leasing finansowy- amortyzujemy a czynsz nie jest kosztem

W praktyce większość zawieranych przez jednostki umów leasingowych jest kwalifikowana dla celów bilansowych jako leasing finansowy, natomiast dla celów podatkowych jako leasing operacyjny.

W przypadku gdy roczne sprawozdanie finansowe korzystającego nie podlega obowiązkowi badania i ogłaszania, to jednostka może dokonywać kwalifikacji umów leasingu według zasad określonych w przepisach podatkowych. Należy zaznaczyć, że kwalifikacji umów leasingu dokonuje się na dzień rozpoczęcia leasingu. W świetle przepisów ustawy o rachunkowości zmiana okoliczności (np. obowiązek badania sprawozdania finansowego) nie upoważnia do zmiany kwalifikacji umowy leasingowej dla celów rachunkowych.

18. Rachunek dźwigni i jego zastosowanie w podejmowaniu decyzji krótkookresowych

1. Dźwignia operacyjna:

Dźwignia operacyjna określa wpływ struktury kosztów aktywów przedsiębiorstwa na ryzyko działalności gospodarczej. Związana jest z udziałem kosztów stałych w kosztach całkowitych. Pozwala na ocenę ryzyka operacyjnego związanego z prowadzoną działalnością.

Stopień dźwigni operacyjnej (DOL):

DOL = MC /EBIT

(sprzedaż - koszty zmienne) / ( sprzedaż - koszty zmienne - koszty stałe = MC / EBIT

gdzie: MC = marża brutto EBIT = zysk operacyjny przed spłatą odsetek i opodatkowaniem.

2. Dźwignia finansowa (DFL):

Występuje wówczas, gdy przedsiębiorstwo wykorzystuje kapitał obcy, który wymaga płacenia odsetek. Znajduje ona szczególne zastosowanie w zarządzaniu strukturą kapitału firmy. Wskazuje na efekty dochodowe związane ze zmiana rentowności kapitału własnego, które uzyskano dzięki zmianie struktury kapitału polegającej na wykorzystaniu kapitału obcego.

DFL = EBIT / EBT

sprzedaż - koszty zmienne - koszty stałe) / (sprzedaż - koszty zmienne - koszty stałe - odsetki) = EBIT / EBT

gdzie: EBT = zysk brutto EBIT = zysk operacyjny przed spłatą odsetek i opodatkowaniem.

Efekt dźwigni finansowej wzrasta, wraz ze wzrostem stałych kosztów finansowych. Im stopień dźwigni jest bliższy jedności, tym mniejsze jest ryzyko finansowania działalności przedsiębiorstwa.

3. Dźwignia łączna (DCL):

Jest to iloczyn dźwigni operacyjnej i dźwigni finansowej. Łączy ze sobą wartość sprzedaży, zysku operacyjnego oraz zysku netto. Stopień dźwigni obliczamy na podstawie formuły:

DCL = DOL x DFL

gdzie: DOL = stopień dźwigni operacyjnej, DFL = stopień dźwigni finansowej.

Biorąc pod uwagę różne sposoby ujmowania dźwigni operacyjnej i finansowej, wykorzystane mogą być różne formuły zapisu dźwigni łącznej.

Dźwignia operacyjna związana jest ze strukturą majątku i jego wykorzystaniem w istniejących warunkach działania przedsiębiorstwa.

19. Rachunek kosztów pełnych a rachunek kosztów zmiennych i ich zastosowanie

Oba modele mają na celu ustalenie przeciętnego kosztu wytworzenia produkcji.

W rachunku kosztów pełnych koszty całkowite dzieli się na:

• koszty bezpośrednie

• koszty pośrednie produkcji (tzw. koszty wydziałowe).

W rachunku kosztów pełnych: wszystkie koszty produkcji są rozliczane na wytworzone wyroby gotowe i produkcję w toku (uwzględnia się tutaj zasadę wyceny produktu według pełnego kosztu wytworzenia), koszty nieprodukcyjne nie są wliczane do kosztu wytworzenia produktu (są odnoszone bezpośrednio na wynik finansowy),

W tym modelu koszt jednostkowy wyrobów odzwierciedla pełne zużycie zasobów, jakie miało miejsce w celu wytworzenia tego wyrobu. Koszty bezpośrednie są identyfikowane na podstawie dokumentów źródłowych, natomiast wszystkie inne koszty stanowią koszty pośrednie produkcji. W rachunku tym stosuje się zasadę proporcjonalności kosztów pośrednich do wyceny produktów w jednostkowym koszcie pełnym. Obecnie rachunek kosztów pełnych uważa się za przydatny dla potrzeb rachunkowości finansowej.

Cechą charakterystyczną rachunku kosztów zmiennych jest to, że jako kryterium podziału kosztów całkowitych przedsiębiorstwa przyjmuje ich zmienność. Podział kosztów na stałe i zmienne wykorzystywany jest dla celów wyceny produktów finalnych, półfabrykatów, produkcji w toku i świadczeń wewnętrznych. Ich wycena dokonywana jest wyłącznie na poziomie kosztu zmiennego. Produkty przeznaczone na sprzedaż wyceniane są w tzw. zmiennym koszcie własnym, który jest sumą zmiennych kosztów wytworzenia i zmiennych kosztów sprzedaży. Kosztów stałych nie rozlicza się na produkty lecz przenosi bezpośrednio do rachunku wyników jako sumę kosztów stałych okresy. Koszty stałe całego przedsiębiorstwa mogą być dzielone tradycyjnie na stale koszty zarządu, stałe koszty produkcji i stałe koszty sprzedaży.

Kryterium porównań	Rachunek kosztów pełnych	Rachunek kosztów zmiennych
Cel prowadzenia	Sporządzanie obligatoryjnych sprawozdań finansowych	Potrzeby wewnętrzne przedsiębiorstwa
Zgodność z wymogami UoR	Jest zgodny	Nie jest zgodny
Nadrzędne kryterium klasyfikacji kosztów	Możliwość przypisania kosztów produktom	Reagowanie kosztów na wahania wielkości produkcji
Podstawowe kategorie kosztów	Koszty bezpośrednie Koszty pośrednie: produkcyjne nieprodukcyjne	Koszty zmienne Koszty stałe
Zakres kosztów produktu	Koszty bezpośrednie Koszty pośrednie: produkcyjne (wydziałowe) Techniczny koszt wytworzenia	Koszty bezpośrednie Koszty zmienne produkcyjne Zmienne koszty wytwarzania
Zakres kosztów okresu	Koszty nieprodukcyjne: koszty sprzedaży koszty ogólnego zarządu	Koszty stałe: koszty stałe wydziałowe koszty sprzedaży koszty ogólnego zarządu
Wycena zapasu produktów	Koszt wytworzenia	Zmienny koszt wytworzenia
Adekwatność odzwierciedlenia WF	Wynik długookresowy	Wynik krótkookresowy
Przydatność przy podejmowaniu decyzji	Decyzje długookresowe	Decyzje krótkookresowe

20. Cel badania sprawozdania finansowego i rodzaje opinii wydawanych przez biegłego rewidenta

Celem badania sprawozdania finansowego jest wyrażenie opinii uzupełnionej o raport. Określa ona, czy sprawozdanie finansowe jest prawidłowe oraz rzetelnie i jasno przedstawia, we wszystkich istotnych aspektach, sytuację majątkową i finansową, jak też wynik finansowy badanej jednostki.

Biegły rewident może wydać opinię bez zastrzeżeń, z zastrzeżeniem (zastrzeżeniami) lub negatywną. Odmowa wyrażenia opinii następuje wówczas, gdy wystąpią bardzo istotne ograniczenia badania. Inne przyczyny też mogą powodować, że biegły rewident nie może uzyskać wystarczających i odpowiednich dowodów badania niezbędnych do wyrażenia miarodajnej opinii
o sprawozdaniu finansowym.

Zadaniem biegłego rewidenta jest sprawdzenie, czy sprawozdanie finansowe jako całość i będące podstawą jego sporządzenia księgi rachunkowe (system księgowości) są wolne od uchybień polegających na pominięciu lub zniekształceniu informacji ważnych (istotnych) dla użytkowników.

Opinia o sprawozdaniu finansowym wyraża ogólną ocenę biegłego rewidenta na temat informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy według stanu na dzień zakończenia badania. Wynika ona z dowodów zebranych w toku badania przeprowadzonego zgodnie z normami i zawodowym osądem biegłego.

21. Aspekty badania sprawozdania finansowego

Aspekty (cele) badania - cele cząstkowe badania, których osiągnięcie pozwala stwierdzić rzetelność i jasność poszczególnych pozycji wykazanych w sprawozdaniu finansowym

Przy badaniu chodzi o upewnienie się, czy:

• system zapewnia kompletne i prawidłowe ujęcie w księgach rachunkowych zdarzeń i operacji gospodarczych oraz

• właściwe udokumentowanie, sprawdzenie, przetworzenie, gromadzenie i przechowywanie odpowiednio zabezpieczonych danych.

W celu osiągnięcia dostatecznej pewności, że sprawozdanie finansowe nie zawiera istotnych nieprawidłowości przeprowadza się:

• badania zgodności (pośrednie sprawdzenie wiarygodności)

• badania wiarygodności (bezpośrednie sprawdzenie wiarygodności)

Badania zgodności (pośrednie sprawdzenie wiarygodności) - polega na przeprowadzaniu testów w celu uzyskania dowodów badania stwierdzających prawidłowe zaprojektowanie oraz skuteczne działanie systemu księgowości i kontroli wewnętrznej

Badania wiarygodności (bezpośrednie sprawdzenie wiarygodności) - polega na badaniu określonych pozycji sprawozdania finansowego celem ustalenia czy spełniają one określone warunki (istnienie, kompletność, własność i prawa powiązane, dokładność, poprawność rozgraniczenia w czasie, poprawność wyceny do bilansu, właściwe ujecie w sprawozdaniu finansowym).

22. Koncepcje zachowania kapitału

Koncepcja zachowania kapitału wyraża sposób, w jaki jednostka gospodarcza definiuje posiadany przez siebie kapitał własny, który stara się zachować. Wybór koncepcji zachowania kapitału oznacza wybór sposobu modyfikacji wielkości kapitału na koniec okresu obrachunkowego wynikiem finansowym, jaki został przez jednostkę wypracowany w tym okresie.

Wybór koncepcji stanowi też punkt odniesienia do ustalania zysku. Za zysk, a zarazem za zwrot
z kapitału można uznać tylko tę część zwiększenia stanu aktywów, która przekracza kwotę niezbędną do zachowania kapitału.

Koncepcja zachowania kapitału finansowego może wystąpić w dwóch wariantach:

• nominalnej

• realnej - to koncepcja zachowania kapitału rzeczowego.

Koncepcja zachowania kapitału nominalnego - jej istotą jest to, że zysk wynika ze wzrostu kwoty nominalnej wyrażającej kapitał. Zakłada więc odtworzenie zainwestowanego kapitału, czyli otrzymanie z uzyskanych przychodów kwot wydatkowanych na ich osiągnięcie.

Koncepcja zachowania kapitału realnego - jest to podejście zorientowane na określenie wartości majątku przy pomocy indeksu zmian ogólnego poziomu cen. Koncepcja ta pozwala w warunkach rosnącego poziomu cen zahamować odpływ tej części kapitału własnego z firmy, która byłaby odprowadzona zgodnie z zasadą nominalistyczną. W koncepcji tej majątek firmy jest wyceniany
w wysokości historycznych cen nabycia lub kosztów wytworzenia.

Koncepcja zachowania kapitału rzeczowego - rozpatruje ona majątek firmy od strony aktywów bilansu, a głównie jego rzeczowych składników, obciążonych ewentualnymi długami. Kapitał zostaje zachowany, jeżeli podmiot gospodarczy jest w stanie zastąpić swoje aktywa aktywami tego samego typu lub jeżeli jest w stanie utrzymać moce produkcyjne w celu wytwarzania stałej ilości dóbr lub usług. Przy ustalaniu zysku (lub straty) porównuje się przychód ze sprzedaży z kosztami zużytych do jego osiągnięcia składników wycenionych według cen odtworzenia obowiązujących na dzień sporządzenia bilansu (ceny bieżące).

23. Pojęcie aktywów jednostki gospodarczej, klasyfikacja i wycena

Aktywa są to "kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych". Aktywa tworzą majątek jednostki gospodarczej, które dzielimy na majątek trwały tzw. aktywa trwałe i majątek obrotowy tzw. aktywa obrotowe.

Aktywa trwałe tworzą składniki o małej płynności, czyli szybkiej zamianie na inne dobro. Jest to związane zwykle z tym, że majątek trwały tworzą rzeczy o znacznej wartości jednostkowej dla przedsiębiorstwa, oraz długotrwałym użytkowaniu i szybka zamiana ich na aktywa finansowe jest trudna. W przypadku majątku trwałego jest on użytkowany powyżej jednego roku a w przypadku majątku obrotowego poniżej jednego roku.

Do majątku trwałego zaliczamy:

• rzeczowe składniki majątku trwałego - śr. trw. i inwestycje rozpoczęte

• WNiP

• Finansowe składniki majątku trwałego

• Należności długoterminowe

Do majątku obrotowego:

1. Środki pieniężne
2. Papiery wartościowe
3. Zapasy
- materiały
- towary
- produkty pracy
4. Należności

Wycena środków trwałych - wartością początkową środków trwałych mogą być cena nabycia, koszt wytworzenia lub cena rynkowa. Środki trwałe podlegają odpisom amortyzacyjnym.

24. Pojęcie zobowiązań, klasyfikacja i wycena

Zobowiązania to wynikające ze zdarzeń, które miały miejsce w przeszłości obowiązki wykonania świadczenia o określonej wartości, co będzie wiązało się z wykorzystaniem posiadanych lub przyszłych aktywów.

W bilansie jednostki gospodarczej zobowiązania występują po stronie pasywów, czyli źródeł finansowania majątku przedsiębiorstwa. Stanowią one obok kapitału własnego, dodatkowe źródło pozyskiwania środków. Z racji, że są to środki, które podlegają zwrotowi w określonym czasie, nazywane są one kapitałem obcym.

Podział zobowiązań :

1. Zobowiązania długoterminowe jest to ta część zobowiązań, które są wymagalne po upływie 12 miesięcy od dnia bilansowego. Zalicza się do nich:

• kredyty i pożyczki,

• zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów,

• inne zobowiązania finansowe,

• inne zobowiązania długoterminowe ( z tytułu umów leasingu finansowego, z tytułu środków trwałych przewłaszczonych, ale nadal wykorzystywanych przez jednostkę).

2. Zobowiązania krótkoterminowe jest to ta część zobowiązań, które są wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Zalicza się do nich:

• zobowiązania z tytułu dostaw i usług,

• zobowiązania z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń i innych świadczeń ( wobec budżetów, urzędu celnego, ZUS i innych instytucji publicznoprawnych),

• zobowiązania z tytułu wynagrodzeń (zobowiązania wobec pracowników wynikające
  z wykonanej dla jednostki pracy),

• inne zobowiązania np. z tytułu ubezpieczeń majątkowych, z tytułu kosztów wynikających
  z podróży służbowych, wobec pracowników z tytułu należnych im ekwiwalentów,

• fundusze specjalne.

Wycena na dzień bilansowy wiąże się z uwzględnieniem ewentualnych kwot podwyższających ich wartość np. odsetki, kary umowne. Wycena jest więc prowadzona na dzień bilansowy
w kwotach wymagających zapłaty.

25. Cena nabycia i koszt wytworzenia zapasów

Cena nabycia w rozumieniu ustawy o rachunkowości to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów
i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem
i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
Koszt wytworzenia -produkty gotowe i produkcja nie zakończona są wyceniane po koszcie wytworzenia, który obejmuje koszty bezpośrednie produkcji poszczególnych produktów oraz przypadającą na okres ich wytwarzania uzasadnioną część kosztów pośrednich produkcji. Nie zalicza się tu koszów zarządu i sprzedaży.

26. Dyskonto w rachunkowości

Dyskonto - kwota o jaką należy pomniejszyć oczekiwaną wartość przyszłą kapitału, aby otrzymać jego wartość bieżącą. Kwota ta reprezentuje zmianę wartości pieniądza w czasie.

Dyskonto to również nabycie przez bank weksla handlowego przed terminem jego płatności z potrąceniem z góry kwoty dyskonta weksla (oprocentowania). Bank oblicza kwotę dyskonta w oparciu o wysokość sumy wekslowej i własną stopę dyskontową, którą odnosi do liczby dni kredytowania (od dnia dyskonta do dnia poprzedzającego dzień płatności weksla). Bank może przedłożyć przyjęty weksel do redyskonta w NBP.

27. Kapitały własne - pojęcie, klasyfikacja i zasady ujęcia w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym

Kapitał (fundusz) to wyrażona wartościowo część źródeł finansowania środków gospodarczych danej jednostki o określonym przeznaczeniu.

Kapitały jednostki gospodarczej dzielimy na : kapitały własne i kapitały obce.

Kapitał własny to udział własny inwestorów w firmie. Jest to wartość środków gospodarczych, wniesionych do firmy przez właścicieli (udziałowców, akcjonariuszy, wspólników) oraz środków wygospodarowanych przez przedsiębiorstwo w toku działalności.

Kapitały własne dzielimy na:

• kapitały (fundusze) powierzone - są to wkłady finansowe lub rzeczowe (aporty) właścicieli firmy,

• kapitały (fundusze) samofinansowania - powstają z kolei z osiągniętego zysku zatrzymanego w firmie bądź innych źródeł charakterystycznych dla danej działalności.

Kapitały własne powierzone w zależności od formy własności mają różne nazwy:

• w spółce akcyjnej - kapitał akcyjny

• w spółce z o.o. - kapitał udziałowy (zakładowy)

• w spółce cywilnej - kapitał właściciela

• w spółdzielni - fundusz udziałowy

• w przedsiębiorstwach państwowych - fundusz założycielski.

Kapitał samofinansowania- to kapitały własne pochodzące z wygospodarowanego zysku i przeznaczone na kapitał własny danej jednostki

Kapitał własny pełni ważną funkcję w firmie. Będąc podstawowym źródłem finansowania pozostającym bezterminowo do dyspozycji przedsiębiorstwa, stanowi jednocześnie zabezpieczenie dla aktualnych i potencjalnych wierzycieli firmy. Stąd też wielkość kapitałów własnych powinna kształtować się na poziomie, umożliwiającym rozszerzenie działalności inwestycyjnej, podjęcie prac rozwojowych bądź zaciągnięcie kredytu.

Kapitały rezerwowe mogą mieć charakter ogólny (dla zabezpieczenia przed ryzykiem działania) w warunkach niepewności gospodarki rynkowej. Kapitały rezerwowe specjalne są tworzone z przeznaczeniem na zabezpieczenie wymienionym z nazwy ryzykiem: rezerwy na pokrycie wątpliwych należności, rezerwy na niedobory itp.

Do ewidencji kapitałów własnych służą konta Zespołu 8. są one kontami pasywnymi, zatem mogą wykazywać tylko saldo kredytowe. Ich tworzenie lub powiększanie księguje się zapisem po stronie Ct, natomiast pomniejszanie - po stronie Dt.

Oprócz wykazywania kapitałów własnych w bilansie po stronie pasywów, sporządza się także sprawozdanie finansowe o nazwie "Zestawienie zmian w kapitale"

28. Inwentaryzacja

Inwentaryzacja - ogół czynności rachunkowych zmierzających do sporządzenia szczegółowego spisu z natury składników majątkowych i źródeł ich pochodzenia na określony dzień. Inwentaryzacja polega na ustaleniu za pomocą spisu faktycznego stanu wszystkich rzeczowych i pieniężnych składników majątkowych, jak też wyjaśnienie różnic pomiędzy stanem stwierdzonym podczas inwentaryzacji (rzeczywistym), a stanem wynikającym z ewidencji księgowej.

Różnice te wynikają głównie z dwóch następujących powodów:

• zmiany naturalnych cech przedmiotów, których nie można ustalić na podstawie dowodów (ulatnianie się, wysychanie, niedokładny pomiar przyjęcia i wydania materiałów masowych, przeterminowanie zapasów, zmiany mody itp.);

• błędów i nadużyć popełnionych przez pracowników w ewidencji księgowej (omyłki liczbowe w dokumentacji i zapisach), pomyłki w przyjmowaniu i wydawaniu rzeczowych składników majątku, kradzieże i nadużycia.

Głównym celem inwentaryzacji jest ustalenie rzeczywistego stanu aktywów i pasywów.

Rozróżnia się następujące rodzaje inwentaryzacji:

1. spis z natury

2. uzgadnianie sald z kontrahentami

3. weryfikacja stanu ewidencyjnego

Inwentaryzację środków majątkowych i źródeł ich pochodzenia w jednostce gospodarczej przeprowadza się co najmniej raz w każdym roku obrotowym, najczęściej na ostatni dzień roku obrotowego.

Za poprawne i terminowe przeprowadzenie inwentaryzacji odpowiedzialność ponosi kierownik jednostki.

29. Próg rentowności, a marża bezpieczeństwa

Próg rentowności obrazuje sytuację, w której przychody ze sprzedaży pokrywają koszty stałe i koszty zmienne przedsiębiorstwa. Warunkiem koniecznym obliczenia progu rentowności jest podział kosztów przedsiębiorstwa na koszty stałe (np. amortyzacja jest kosztem stałym) i koszty zmienne (np. energia wykorzystywana w produkcji, materiały, czy też wynagrodzenia pracowników produkcyjnych, o ile rosną one w miarę wzrostu produkcji).

Próg rentowności można wyrazić ilościowo (tzn. ile sztuk produktu trzeba sprzedać), lub wartościowo (tj. jaką wartość musi osiągnąć ta sprzedaż). W progu rentowności firma nie ponosi straty ani też nie osiąga zysku, wynik finansowy jest równy 0. Ale co ważne, w progu rentowności przepływy pieniężne są równe amortyzacji, gdyż jest ona kosztem niepieniężnym (nie wiąże się z nią wypływ gotówki z firmy).

Marża bezpieczeństwa- jest to różnica pomiędzy przychodem uzyskanym z faktycznej sprzedaży a przychodem ustalonym w progu rentowności. Wskazuje ona o ile może obniżyć się sprzedaż aby działalność nie zaczęła przynosić straty.

30. Dokumentacja rachunkowości

Dokumentacja rachunkowości może być doskonałym źródłem danych w procesie zarządzania pod warunkiem, że będzie odzwierciedlać stan faktyczny w sposób rzetelny w odpowiednim układzie podmiotowym, przedmiotowym i czasowym. Informacje zawarte w dowodach księgowych, zbiorczych zestawieniach, sprawozdaniach finansowych i deklaracjach - powinny być rzeczywiste, czytelne, kompletne, poprawne od strony formalnej, merytorycznej i rachunkowej.

Dokumentację rachunkowości można podzielić na:

Dokumentację rachunkową i podatkową - prowadzenie ksiąg organizacji, politykę rachunkowości, plan kont, instrukcję inwentaryzacyjną, kartę środka trwałego, tabele amortyzacyjne, instrukcję kasową, roczne sprawozdanie finansowe, zgłoszenie do Urzędu Skarbowego NIP 2, VAT R, rejestry VAT
Dokumentację wewnętrzną organizacji i inne dokumenty- księgę uchwał, rejestr umów, instrukcję obiegu dokumentów, ewidencję środków trwałych i nakładów niskocennych,
Dokumentację pracowniczą - regulamin pracy, regulamin wynagradzania, instrukcję bhp, dokumenty ZUS i US (np. PIT 2), zgłoszenie do PIP, listy płac, karty czasu pracy, ewidencja urlopów, akta osobowe pracowników, umowę wolontariacką, dokumentację związaną z odbywanymi podróżami służbowymi, przebieg ewidencji pojazdu, karta wypadku, dokumentację związaną z powierzeniem mienia materialnego pracownikom

Każda operacja gospodarcza musi być potwierdzona odpowiednim dokumentem zawierającym jej opis. Te dokumenty, które podlegają księgowaniu nazywamy dowodami księgowymi. Dowody księgowe dzielimy na:

• dowody wewnętrzne

• dowody zewnętrzne

• obce

• własne.

Przykładowe dowody ksiegowe: faktura VAT, rachunek dowód wpłaty KP, dowód wypłaty KW, wyciąg bankowy WB, raport kasowy RK, lista wynagrodzeń, dowód przyjęcia środka trwałego OT, protokół zdawczo-odbiorczy środka trwałego PT, dowód likwidacji środka trwałego LT, polecenie przelewu, polecenie księgowania PK itp.

14

---