TEZA 1: Istota podejść mediacyjnych w polu działania społecznego

( kategoria czasu, przestrzeni, władzy symbolicznej).

Dwa rozumienia:

-mediacja(społeczna) jako proces, przestrzeń, typ działania społecznego.

-mediacja rozumiana jako technika alternatywnego rozwiązywania sporów i konfliktów.

Mediacja jako działanie społeczne (2 modele) : strategiczne i niestrategiczne.

M

A B

M - mediator - ma być po środku, w takiej samej odległości od obu stron, ma być neutralny

A - strona

B - strona

Akty procesu mediacji (Francis Imbert) procesualność:

• Wyjaśnianie (tłumaczenie)- tworzenie nowego porządku. Na pierwszym planie są osoby, których mediacja dotyczy, mediator stoi po środku, z boku. Musi upłynąć pewien czas, aby osoby chciały rozmawiać. Tworzy się nowa jakość relacji.

• Wymiana między dwoma podmiotami- mediator jest po środku, neutralny.

• Otwarcie na nowe pola - różne nowe aktywności np. włączanie dziadków do przestrzeni, akty mediacji przekładają się na pewne cele mediacji. W pewnym momencie musi nastąpić spotkanie 2 żywych osób, pojawia się pytanie co dalej?

Istota mediacji: łączenie i rozłączanie

Tam gdzie jest to możliwe należy łączyć, ale czasami trzeba akceptować pewne rozłączenie, np. rozwód.

Kierunki mediacji:

• zorientowane na łączenie - wypełnianie, uzupełnianie, spełnianie, dąży do pogodzenia;

• zorientowane na rozłączanie - zerwanie, nieciągłość, nowe pola.

Mediacja - pojęcie:

„Mediacja jest to proces tworzenia i naprawiania związków społecznych i regulowanie sytuacji konfliktowych życia codziennego, w którym niezależna osoba trzecia stara się tak zorganizować wymianę między dwoma osobami lub placówkami, aby pomóc w polepszeniu relacji lub w rozwiązywaniu konfliktu” (M. Sassier).

Cechy:

-globalność - (kompleksowość);

-autonomiczność(niezależność mediatora);

-temporalność - czas, zorientowanie czasu;

-procesualność - mediacja jako proces;

-przekształcanie środowiska życia(dialektyczność) np. połączyć się w mediacji rodzinnej, aby wyobrazić sobie konsekwencje sytuacji zerwania i ponownie połączyć się, pamiętając o obowiązkach rodzicielskich i uregulowaniu opieki podzielonej przez rodziców).

Funkcje:

-tworzenie związków

-ponowne tworzenie związków

-prewencja powstania konfliktu

-regulowanie konfliktów

Kategoria władzy symbolicznej:

Równoważenie władzy- w każdej relacji można wyróżnić nierówność władzy. Osoby- strony muszą mieć poczucie, że mediator jest osobą neutralną, aby w czasie seansu nie nastąpiło zaburzenie równowagi władzy, aby stan ten się nie pogłębił. Tworzenie nowej instytucji w znaczeniu symbolicznym.

Kategoria przestrzeni:

Pojęciem przestrzeni nie określa się tylko obszaru (struktura dwuwymiarowa), ale to, co dany obszar wypełnia (trzeci wymiar). Jest to kategoria jakościowa, niemierzalna, nie pozwalająca na rozumieniu czy określenie stosunków między-elementarnych. (prof. E. Marynowicz-Hetka).

W mediacji rodzinnej kategoria przestrzeni dotyczy głównie wartości jakie reprezentuje obie strony konfliktu. Różnice w uznawaniu wartości są głównie źródłem konfliktu.

Kategoria przestrzeni jest wytworem społecznym działania ludzkiej aktywności, a także obszarem transferu - wymiany dóbr, informacji, ludzi.

Czas i przestrzeń są istotnym wyznacznikiem strategii działania. Zalicza się je do zasobów działania społecznego.

Mediator planując strategię działania społ. Musi prawidłowo rozmieścić zasoby społ.

Kategoria czasu i przestrzeni jest żywo obecna w działaniu pedagoga społ. ze względu na procesualność i temporalność.

Czasami potrzeba dużo czasu, aby strony konfliktu chciały się widzieć i chciały ze sobą rozmawiać. Proces ten jest długotrwały.

TEZA 2: Działanie społeczne jako tworzenie instytucji (symbolicznej) - koncepcja i zastosowanie na tym tle tworzenie mediacji.

Specyfika pojmowania mediacji jako działania społecznego:

-pojęcie działania; modele działania; strategiczne i niestrategiczne;

-pojęcie działania społecznego pojmowanego jako tworzenie instytucji symbolicznej.

Działanie społeczne:

Według Soulet jest to strukturyzowanie teraźniejszości prze przyszłość i nadawanie sensu antycypacji. Celem działania jest przekształcanie i transformacja rzeczywistości społecznej.

Orientowanie co do kulturowych wzorów wartości i norm społecznych oraz motywacji w poszczególnych rolach społ., związanych z danym systemem społecznym, które można dokonywać według 5-ciu dychotomicznych ( przeciwstawnych) par zmiennych:

*neutralność-afektywność;

*dyfuzyjność-specyficzność;

*uniwersalność-partykularność;

*przypisanie statusu-osiąganie statusu;

*orientacja na wspólnotę-orientacja na samego siebie.

Tworzenie instytucji w przestrzeni, podlegającej ciągłym zmianom, będącej w trakcie permanentnego tworzenia rozwoju.

Elementy działania społecznego:

* Definiowanie sytuacji (określenie, opisanie, wyjaśnienie, nadawanie sensu). Początek całego naszego działania (proces heurystyczny - wydobywanie czegoś na zewnątrz, wszystko, co miałoby nam pomóc w działaniu). Na tym etapie formułujemy hipotezy, staramy się znaleźć związki. Staramy się zminimalizować subiektywną ocenę, odpowiedzieć na przyczynę lub syndrom przyczyn, na temat typu zjawiska, fazę rozwoju. Trzeba odpowiedzieć sobie na pytania: Co to jest? Dlaczego tak jest?

* Orientowanie działania (po co coś zrobimy). Trzeba odpowiedzieć sobie na pytania:

Po co tak byśmy działali? Dlaczego tak byśmy działali?

*Podejmowanie aktywności (bądź tylko jej projektowanie).

Mediacja jest tworzeniem jakiegoś porządku, mamy kategorię wyobrażeń oraz kategorię instytucji symbolicznej.

Tworzenie instytucji symbolicznej następuje w toku wzajemnych relacji pomiędzy stronami mediacji.

W przestrzeni społecznej relacji międzyosobowej tworzy się instytucja, dzięki jednostkom wchodzącym w relację.

Charakterystyczną cechą tego związku (relacji) jest dążenie do równowagi stosunków społecznych, ich zrównoważenie lub nawet poddanie się nierównowadze.

Proces tworzenia instytucji - stanowisko to przyjmuje, że instytucja „żywa”, tj. instytucja zdolna do zmiany, charakteryzuje się stała negacją między tym co utworzone, a tym co w trakcie tworzenia. Te dwa elementy składają się na życie wewnętrzne każdej placówki.

W każdą tak tworzoną i będącą w trakcie tworzenia instytucję wpisana jest mina i stały konflikt między tym, co wyobrażone, a tym, co rzeczywiste, co realne. Koncepcja ta pozwala do odnalezienie związków z pojęcie sformułowanym przez Radlińską określanym jako środowisko niewidzialne. Zakres tego pojęcia odnosi się (wg Kamińskiego) do : „składników psychicznych, które stanowią to wszystko, co nazywamy kulturą duchową (wiedza, sztuka, wierzenia, obyczaje, pojęcia”.

TEZA 3: Ramy instytucjonalne działania społecznego z perspektywy tworzenia przestrzeni mediacji (instytucji symbolicznej) - elementy, tworzenie, czynniki sprzyjające, przeszkody.

Specyfika pojmowania mediacji jako działania społecznego:

* pojęcie działania; modele działania; strategiczne i niestrategiczne

* pojęcie działania społecznego pojmowanego jako tworzenie instytucji symbolicznej.

Ramy działania instytucjonalnego pojmujemy jako te elementy, aspekty, które określają pole działania, mają znaczenie dla jego kształtowania. Stanowią je (wg Barbiera) trzy kategorie odniesień:

-teoretyczno-metodologiczne;

-emocjonalne;

-wolicjonalne.

Inaczej mówiąc, odnoszą się one do trzech sfer aktywności człowieka:

-poznawczej(intelektualnej);

-afektywnej(emocjonalnej);

-sprawczej(wolicjonalnej).

Z pozycji zewnętrznego obserwatora kształtowanie ram działania społecznego jest w pierwszym rzędzie oddziaływaniem na kształtowanie wyobrażeń intelektualnych podmiotu(ów) działania, które uczestniczą w tworzeniu instytucji. To wyobrażenia intelektualne stanowią w ogóle siłę umysłu ludzkiego i idei, które on tworzy (Barbier).

Odmiany kategorii „przestrzeń- przestrzeń symboliczna”

* przestrzeń symboliczna (kategoria instytucji symbolicznej, która sama w sobie jest przestrzenią, środowisko niewidzialne i jego walor aksjologiczny).

* przestrzeń moralna/etyczna (przestrzeń etyczna to przestrzeń tworzenia wartości w polu działania pedagoga społ.).

* przestrzeń społeczna (optymalizowanie życia społecznego w placówce zarówno w formie autoanalizy jaki i analizy zewnętrznej, a zwłaszcza pedagogiki instytucjonalnej).

* przestrzeń temporalna ( związek przestrzeni i czasu, procesualność i temporalność procesu działania społeczno-pedagogicznego kategoria długiego trwania (Braudel) - związki czasu i przestrzeni, znaczenie pamięci i odwołanie się do przeszłości, jej przystosowania w teraźniejszości i przyszłości oraz w końcu samego pojmowania teraźniejszości.

Elementy działania społecznego:

* Definiowanie sytuacji (określenie, opisanie, wyjaśnienie, nadawanie sensu). Początek całego naszego działania (proces heurystyczny - wydobywanie czegoś na zewnątrz, wszystko, co miałoby nam pomóc w działaniu). Na tym etapie formułujemy hipotezy, staramy się znaleźć związki. Staramy się zminimalizować subiektywną ocenę, odpowiedzieć na przyczynę lub syndrom przyczyn, na temat typu zjawiska, fazę rozwoju. Trzeba odpowiedzieć sobie na pytania: Co to jest? Dlaczego tak jest?

* Orientowanie działania (po co coś zrobimy). Trzeba odpowiedzieć sobie na pytania:

Po co tak byśmy działali? Dlaczego tak byśmy działali?

*Podejmowanie aktywności (bądź tylko jej projektowanie).

Tworzenie instytucji symbolicznej następuje w toku wzajemnych relacji pomiędzy stronami mediacji.

W przestrzeni społecznej relacji międzyosobowej tworzy się instytucja, dzięki jednostkom wchodzącym w relację.

Charakterystyczną cechą tego związku (relacji) jest dążenie do równowagi stosunków społecznych, ich zrównoważenie lub nawet poddanie się nierównowadze.

Tworzenie instytucji, rozumianej jako przestrzeń, podlegającej ciągłym zmianom, będąca w trakcie permanentnego tworzenia i rozwoju. Wyodrębnienie trzech kategorii instytucji:

1. realnej(danej);

2. wyobrażonej;

3. symbolicznej

(umożliwia wieloaspektową analizę procesów instytucjonalnych oraz zdefiniowanie).

TEZA 4: Mediator: człowiek zdolny do działania, między sferą prywatną i publiczną. Implikacje deontologiczne i konsekwencje dla praktyki.

Mediator to osoba, której zadaniem jest pomoc przy wypracowaniu porozumienia, ale spór muszą rozwiązać sami zainteresowani. Do zadań mediatora należą jedynie: ułatwiać rozmowę, zdawać pytania oraz łagodzić napięcia. Wprowadzane w ten sposób porozumienie jest najbardziej efektywne, bo strony mają poczucie aktywnego udziału we własnej sprawie.

Ze względu na to, że strony zgodziły się na dane rozwiązanie i zrozumiały wzajemnie swoje uczucia i motywacje, łatwiej stosuje się do zasad porozumienia.

W związku z tym, że mediacja jest jednym z najlepszych sposobów rozwiązywania konfliktów, regulacje jej możemy znaleźć w polskim prawie.

POŻĄDANE CECHY MEDIATORA

1. Bezstronność

Mediator jednakowo traktuje obydwie strony konfliktu, nie wyróżnia żadnej z nich. Nie wolno mu stosować żadnych form nacisku na którąkolwiek ze stron, ani wywierać jakichkolwiek presji. Nie powinien podejmować się mediacji ktoś, kto jest spokrewniony lub zaprzyjaźniony z jedną ze stron. Strony w mediacji mają równe prawa i muszą być traktowane jednakowo.

2. Neutralność

Mediator nie może narzucać stronom żadnych rozwiązań. Nawet jeśli sądzi, że byłyby one w tej sytuacji najlepsze.

3. Poufność

Wszystko, co dzieje się w czasie przeprowadzania rozmów mediacyjnych ze stronami, bądź w trakcie rozmów bezpośrednich, tzn. „twarzą w twarz”, lub rozmów na osobności, jest poufne i nie może być przekazywane ani instytucjom, ani osobom prywatnym.

4. Akceptowalność

Mediator powinien być zaakceptowany przez obie strony. Mediator musi podczas spotkania ustalić, czy strony życzą sobie spotkania „twarzą w twarz”, czy mają to być spotkania pośrednie, w których mediator spotyka się wyłącznie oddzielnie z każdą ze stron.

IMPLIKACJE DEONTOLOGICZNE I KOSEKWENCJE DLA PRAKTYKI.

Strony procesu mediacji są gospodarzami procesu, a mediator jedynie strażnikiem procedury!

Po zakończeniu postępowania mediacyjnego, mediator sporządza sprawozdanie z jego przebiegu, w którym stwierdza ile było spotkań i gdzie się odbywały, opisuje krótko przebieg, wymienia strony oraz wskazuje miejsce mediacji.

Mediator w praktyce bardzo często doświadcza wewnętrznego konfliktu pomiędzy byciem lojalnym w stosunku do obu stron a regułami prawnymi i etyką zawodową.

W mediacji chodzi o osiągnięcie innego rodzaju sprawiedliwości, niż ta, której oczekuje się przy wymierzaniu przez sąd. Mamy tutaj do czynienia ze sprawiedliwością, którą nazywamy naprawczą, która odnosi się do obydwu stron biorących udział w procesie.

Mediacje dają mediatorom dużo satysfakcji, ale wymagają profesjonalnego podejścia, wielu godzin szkoleń i wyzbycia się niektórych niebezpiecznych dla mediacji cech osobowościowych.

BO BARDZO TRUDNO BYĆ OSOBĄ BEZSTRONNĄ!

TEZA 5: Dwie koncepcje mediacji: mediacja w sensie szerokim (procesu, przestrzeni) analizowana z perspektywy działania społecznego (pojmowanego jako tworzenie instytucji symbolicznej) i mediacja rozumiana jako prosta(e) technika(i).

MEDIACJA ROZUMIANA JAKO PROSTA TECHNIKA.

Mediacja to jeden ze sposobów rozwiązywania sporów, w którym bezstronny mediator towarzyszy w osiągnięciu porozumienia osobom będącym w sytuacji konfliktowej. Celem działania mediatora jest usprawnienie, a czasami umożliwienie przeprowadzenia rzeczowej rozmowy o problemie.

MEDIACJA W SENSIE SZEROKIM (PROCESU, PRZESTRZENI) ANALIZOWANA Z PERSPEKTYWY DZIAŁANIA SPOŁECZNEGO (POJMOWANEGO JAKO TWORZENIE INSTYTUCJI SYMBOLICZNEJ).

Mediacja to proces symboliczny i mentalny - zachodzi w głowie. Podstawową zasadą jest to, że wprowadzenie mediacji nie może być dyrektywne.

Mediacja polega tutaj na równoważeniu władzy i tworzeniu nowej instytucji symbolicznej. Mediacja jest ukierunkowana na:

ŁĄCZENIE, czyli pojednanie, znalezienie wspólnego rozwiązania, wypełnianie braków całości;

ROZŁĄCZENIE, czyli zerwanie natychmiastowe, nieciągłość, zerwanie i powrót.

Mediacja to stanąć między dwoma podmiotami usytuowanymi w środowisku. Mediacja to inaczej bycie pomiędzy. Ważne są tu związki między podmiotem a środowiskiem.

MEDIACJA JAKO TWORZENIE NOWEJ INSTYTUCJI.

Instytucja jest duszą organizacji. W organizacji może być wiele instytucji. Pojawia się konflikt pomiędzy tym, co wyobrażone, a tym, co rzeczywiste i tym, co realne, co istnieje oraz tym, co ulega zmianie.

Instytucja jest żywa, charakteryzuje się ciągłą negacją między tym, co istnieje, a między tym, co ma powstać. Potrzeba tutaj dostrzeżenia konfliktu, jako sposobu na stworzenie nowego układu i porządku. Należy zauważyć ciągłą procesualność tworzenia oraz ciągle stawiać pytania „Jak Ty to widzisz?”.

Mediacja jest procesem długotrwałym i potrzebna w nim jest równowaga relacji.

TEZA 6: Spożytkowanie podejść mediacyjnych w pracy socjalnej.

6.1. Mediacyjna funkcja pracy socjalnej.

W pracy socjalnej w sytuacji trudnej do kontaktu z Innym, niezbędne są podejścia mediacyjne. Są one sposobem przezwyciężania problemów, sprzyjają łączeniu społecznemu, w przypadku bezrobocia, bezdomności, zaniedbywanych środowiskach młodzieżowych w dzielnicy wielkiego miasta, migracje i zagrożenia bezpośredniego dzieci i młodzieży.

Funkcja mediacyjna wymieniana jest jako przeciwstawność zarządzania problemami społecznymi. W tej perspektywie przedstawiciele profesji społecznych skupiają swoją uwagę na wspólnym z podopiecznymi i użytkownikami opracowaniu projektu kontaktu.

Funkcja mediacyjna:

- cel - porozumienie, zrozumienie wzajemne (sytuacji, problemu oraz rozwój);

- sposoby - inicjatywne i uwzględniające komunikację;

- modele praktyki pracy socjalnej- relacyjny, promocyjny i rozwojowy.

6.2. Relacyjny model pracy socjalnej.

Relacyjny model odwołuje się do:

- koncepcji pracy społecznej w pedagogice społecznej Radlińskiej i skutku postrzegania pracy społecznej/socjalnej w pedagogice;

- kategorii relacji;

- kategorii pomocy w rozwoju i towarzyszenia;

- odniesień teoretycznych użytych w konstruowaniu działania w pracy socjalnej;

- paradoksów i dylematów promowania relacyjnego modelu pracy socjalnej.

Podejście relacyjne do pracy socjalnej można traktować jako wzór podstawowych przesłanek koncepcji pracy społecznej do obszaru pracy socjalnej. Model relacyjny orientujący działanie w obszarze pracy socjalnej, pozwala głównie na realizację jej funkcji mediacyjnej. Jest także nastawiony wyraźnie promocyjnie i rozwojowo. Polega najczęściej na pomocy osobom zagrożonym wyłączeniem, wyłączających się i już wyłączonych. Istotna jest rola pracownika socjalnego, który występuje w roli osoby towarzyszącej i ułatwiającej dokonywanie zmian w projektach indywidualnych i w środowisku życia jednostki. W środowisku otwartym występuje on w roli animatora i organizatora społeczności, osoby uczestniczącej w zmianie. Jest to określane mianem „zdystansowanego uczestnictwa”, które pozwala na równoważenie relacji i pozostawienie podopiecznemu pola do dojrzewania, podjęcia inicjatywy.

Promocyjnym modelem pracy socjalnej jest także tworzenie wspólnoty, oznacza to, że celem pracownika socjalnego jest uczestnictwo we włączaniu w życie społeczne, polegające na równoważeniu relacji społecznych w jakie wchodzi człowiek z sobą samym i z innymi.

Przedmiotem pracy społecznej jest także człowiek znajdujący się w sytuacji trudnej. W takiej sytuacji działanie społeczne, zorientowane jest na osoby i grupy ryzyka, zagrożone wyłączeniem z życia społecznego, dlatego ważne są dbałość o rozwój i doskonalenie profesji społecznych. W pracy socjalnej nie można odrywać się od sfery aksjologicznej.

Realizacja działania w pracy socjalnej zorientowanej relacyjnie odnosi się w istocie do sfery prywatnej, która z jakiś powodów została ujawniona, odkryta i staje się przestrzenią dla działań publicznych.

TEZA 7: Spożytkowanie podejść mediacyjnych w praktyce instytucjonalnej.

7.1. Analiza instytucjonalna ukierunkowane jest na przekształcenie instytucji w obrębie tej samej placówki. Podstawową kategorią metodologiczną podejść instytucjonalnych zwłaszcza analizy instytucjonalnej jest analiza wewnętrzna placówki. Podkreśla się trudność w posługiwaniu się wewnętrzną analizą placówki ze względu na wymiar równoczesnego bycia podmiotem działającym i badaczem.

Analiza instytucjonalna jest koncepcją interdyscyplinarną, która spożytkowuje do analizy podejście właściwe psychoanalizie, psychosocjologii, psychopedagogiki oraz socjoanalizie spożytkowując je do wyjaśnienia procesów obserwowanych w placówkach oświatowych/socjalnych/kultury szerszej. Instytucja społeczna próbując wyjaśnić związki jednostki z instytucją będącą w trakcie tworzenia się i rozwoju.

Można wyodrębnić 3 wymiary analizy instytucjonalnej:

- ogólną analizę instytucjonalną podejmującą zagadnienia teorii rozwoju społecznego;

-zespół odniesień teoretycznych, spożytkowanych do interpretacji procesów psychospołecznych zachodzących w placówce i układ zmian;

- postrzeganie analizy w placówce, zmierzające do tworzenia „nowych” instytucji podejmowane na życzenie pracownika lub uczestników.

7.2. Socjoanaliza i interwencja psychosocjologiczna.

SOCJOANALIZA - jeden z nurtów aplikacyjnych analizy instytucjonalnej, zdolnego do postępowania klinicznego. Wywodzi się z socjologii interwencji. Może ona być użyteczna do poszukiwania rozwiązań praktycznych i racji epistemologicznych, aksjologicznych dla podejmowania działania społecznego, dla optymalizacji środowiska placówki. Jednym z rozwiązań jest takie jej towarzyszenie, aby nabywała tożsamości instytucjonalnej. Przydatność tej propozycji może odnosić się także do ukazania tego jak można analizować związki miedzy podmiotami obecnymi w polu działania w jaki sposób oraz na jakich podstawach można ujmować zachodzące w nim procesy wychowawcze, jak możliwe jest dążenie do optymalizowania warunków przebiegu tych procesów i ich doskonalenie przez ukierunkowanie na profilaktykę wychowawczą. Podstawową kategorią pojęciową pedagogiki społecznej wyznaczającą równocześnie jej filozofię działania jest pojęcie przekształcania środowiska jego siłami.

Olivier Cotinaud wymienia 6 reguł interwencji psychosocjologicznej (socjoanalizy):

• analiza oczekiwań (życzeń);

• samorządne działania;

• swoboda wypowiedzi;

• wyjaśnienie różnych poziomów komunikacji w placówce;

• analiza kontekstu społecznego, w jakim znajduje się interweniujący;

• wyjaśnienie i ewentualne tworzenie analizatorów tj. sytuacji, które pozwolą na ujawnienie właściwego obrazu życia wewnętrznego placówki.

Zadaniem socjoanalizy są objaśnienia, zanalizowanie i interpretowanie oczekiwania ukrytego. Zwykle oczekiwanie, wyrażone, sformułowane stanowi kontekst do wyrażenia oczekiwania ukrytego. Z tego powodu faza oczekiwań może budzi konflikty w relacjach międzyludzkich. Stosunkiem osiągnięcia powodzenia w socjoanalizie jest udział całego zespołu pracowników i globalne ujmowanie placówki.

Psychosocjologowie pracujący w terenie posługują się różnymi sposobami ekspresji, ale najczęściej ma ona charakter werbalny. Do tego celu służy dziennik instytucjonalny. Ważna jest analiza komunikacji wewnętrznej norm implikujących zachowanie jej członków.

5 reguł postępowania dotyczy oceny zachowania członków instytucji z punktu widzenia kontinuum: zaangażowanie, dystansowanie - obojętność. Ostatnia dotyczy przestrzegania zasad budowania i objaśniania analizatorów, które są niezbędnym czynnikiem ułatwiającym analizę sytuacji, w jakiej znalazła się placówka. Analizator ułatwia zrozumienie sytuacji, ukrytych emocji, wyzwala dyskusję na dany temat.

Przesłania socjoanalizy: „by poznawać rzeczywistość trzeba ją przekształcać”.

TEZA 8: Wymiary podejścia mediacyjnego (normatyczny, relacyjny) - dylematy etyczne z tego wynikające.

Wartości są zmienne, zależne od czasu, miejsca, okoliczności oraz od tego, kto się do nich odnosi i uczestniczy. Coś, co jest wartością dla jednego człowieka nie jest wartością dla drugiego. Nie tylko różne czasy, środowisko, jednostki rozmaicie oceniają wartości, ale nawet robi tak ten sam człowiek, przy różnych okazjach (Tatarkiewicz) - wymiar relacyjny.

Normatywności podejścia mediacyjnego objawia się tym, ze mediator powinien stosować się do powszechnie obowiązujących norm ( wynikających z wzorcu i wzorca, etyki zawodowej, prawa, itd.). Jest mu to przydatne w ocenie sytuacji w codziennej pracy, ale i z równoczesnym zwróceniem uwagi na relacyjny wymiar. Mediator w swojej pracy jest zobligowany do nie narzucania normom żadnych rozwiązań nawet jeśli sądzi, że według niego byłoby to najlepsze rozwiązanie.

TEZA 9: Kształtowanie kultury profesjonalnej pracy z innym poprzez kształcenie (doskonalenie) w zakresie pojęć mediacyjnych.

W ramach stałej współpracy z przedstawicielami profesji społecznych, którzy pracują w placówkach opiekuńczych, socjalno-wychowawczych i w wymiarze sprawiedliwości Katedra Pedagogiki Społecznej UŁ organizuje coroczne cykle seminaryjne. Ich cel to przenikanie doświadczeń praktycznych i podejść teoretycznych. Pierwsza ich część to wykłady zaproszonych gości, druga- dyskusja pomiędzy teoretykami i praktykami. Seminaria te są otwarte. W roku 2007/08 odbyły się dni studyjne poświęcone analizie kultury praktyki przedstawicieli profesji społecznych w pracy z Innym. Z seminariami realizowane były badania zakładające cel optymalizacji kultury, działania z/ wobec/ dla Innego poprzez doskonalenia zakładu pracy pracowników społecznych. Uznano, że zastosowanie podejść mediacyjnych do pracy z osobami znajdującymi się w sytuacji zagrożenia poczucia bezpieczeństwa mogłyby mieć wpływ na optymalizację kultury praktyki.

Całość tego cyklu jest przykładem realizacji modelu: badanie- działanie- kształcenie.

Jest to przenikanie się doświadczeń naukowo-badawczych z praktycznymi, co sprzyja niwelowaniu poczucia odrębności teorii i praktyki, dlatego że podejścia mediacyjne mogą stanowić ofertę do wykorzystania w ramach profesji społecznych, który obejmuje szereg zawodów do pracy z Innym. Jest ciągła polemika na temat mediacji stosowania mediacji i uprawnień mediatora.

TEZA 10: Rodzaje mediacji.

A) MEDIACJA W SPRAWACH KARNYCH jest dobrowolną, podjętą przez strony próbą rozwiązania konfliktu, powstałego w wyniku przestępstwa. Kodeks postępowania karnego mówi, że jeżeli ma to znaczenie dla wystąpienia do sądu z odpowiednim wnioskiem, to prokurator może z inicjatywy lub za zgodą stron skierować sprawę do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego między podejrzanym i pokrzywdzonym. O przeprowadzenie mediacji mogą wnioskować zainteresowane strony. Podjęcie mediacji karnej jest możliwe w przypadku przestępstw zagrożonych karą pozbawienia wolności do lat 5.

Najważniejsze warunki mediacji:

- sprawa nie jest skomplikowana pod względem dowodowym;

- sprawa nie dotyczy przestępczości zorganizowanej;

- okoliczności popełnionego czynu nie budzą wątpliwości, a sprawca nie kwestionuje swojego udziału w przestępstwie;

- zgoda obu stron (w pierwszej kolejności o zgodę należy zapytać sprawcę, by uniknąć przez jego ewentualną odmowę ponownego „skrzywdzenia” ofiary).

Efektem mediacji powinno być dojście do zgody w kwestii zadośćuczynienia przy udziale bezstronnego mediatora.

Cele mediacji.

- Dojście do porozumienia przez strony w przedmiocie zadośćuczynienia za wyrządzoną krzywdę i szkodę, które jest możliwością: wzięcia odpowiedzialności za swe czyny, podjęcia próby naprawienia wyrządzonej szkody, uzyskania przebaczenia oraz poprawy swego wizerunku społecznego.

- Współczesny wymiar sprawiedliwości w centrum uwagi stawia sprawcę oraz karę, jaka powinna zostać mu wymierzona. Ważne jest więc przyjęcie przez sprawcę określonego zobowiązania (ma na nie wpływ ofiara), które ma być wykonane w oznaczonym terminie. Ofiara znajduje się w cieniu całego postępowania.

Korzyści płynące z mediacji karnej:

- odciążenie sądów;

- oszczędności finansowe;

- prawna edukacja społeczeństwa;

- większe poczucie bezpieczeństwa;

- stwarza szansę uniknięcia napiętnowania społecznego surowszych sankcji dla sprawcy.

Agnieszka Rękas pisze, iż istotą mediacji jest prowadzenie jej w atmosferze całkowicie odformalizowanej i sprzyjającej swobodnym wypowiedziom oraz rozładowaniu emocji, gdy ofiara i sprawca są partnerami i podmiotami, gospodarzami procesu, a nie osobami pełniącymi ściśle określone, przeciwstawne role. Główną ideą mediacji jest to, że oskarżony i pokrzywdzony mają sami dojść do porozumienia, korzystając z pomocy mediatora. Forma zadośćuczynienia jest wynikiem negocjacji, ustaleń i pewnego rodzaju kompromisu. Rozwiązanie powinno być sprawiedliwe i satysfakcjonujące.

B) MEDIACJA RODZINNA

Jej rozumienie jest bardzo szerokie, a mianowicie: od prowadzenia jej w celu rozwiązania sprawy pomiędzy dowolnie spokrewnionymi osobami do postępowania w sytuacji rozwodu, separacji, sprawowania władzy rodzicielskiej. W każdym przypadku chodzi o wyspecjalizowaną usługę, prowadzoną przez wykwalifikowaną osobę, której zadaniem jest pomoc w rozwiązaniu sporu bez opowiadania się po którejkolwiek stronie.

Mediatorzy rodzinni nie rozstrzygają sporu, mają jedynie pomagać pozostającym w konflikcie małżonkom w znalezieniu satysfakcjonującego rozwiązania. Zachęcają strony do bezpośredniej komunikacji oraz starają się łagodzić konflikt.

Najwięcej spraw trafiających do mediacji w Polsce dotyczy ustaleń rozwodowych.

Mediacja rodzinna obejmuje m.in.:

- konflikty między rodzicami, a dziećmi (również dorosłymi dziećmi);

-pomoc w uzgodnieniu zasad opieki nad członkami rodziny, obcymi, niepełnosprawnymi,

w podeszłym wieku;

- spory majątkowe (np. podział spadku, gospodarowanie własnością);

- władzę rodzicielską;

- sposób rozstania, orzekanie o winie;

- sposób korzystania ze wspólnego mieszkania po rozwodzie;

- kontakty z dziećmi małżonka, który nie będzie bezpośrednio sprawował opieki nad nim;

- wysokość alimentów;

- miejsce zamieszkania małoletnich dzieci.

W sprawach rodzinnych mediator pomaga członkowi rodziny w przeprowadzeniu trudnej rozmowy w sposób bezpieczny, uporządkowany, spokojny.

Rola mediatora rodzinnego:

- tonowanie silnych emocji, przeżywanych przez strony;

- zdolność do skierowania uwagi stron na konstruktywne rozwiązanie, uwzględniające interesy obu stron oraz dobra małoletnich.

Zwykle zawarcie ugody poprzedza od 3-10 spotkań mediacyjnych. Jedno spotkanie trwa od 2 - 4 godzin. Wypracowanej ugodzie sędzia nadaje klauzulę wykonywalności.

C) MEDIACJA TRANSGRANICZNA (MIĘDZYNARODOWA).

Stanowi proces, w którym kwalifikowane trzecie osoby starają się towarzyszyć małżonkom separowanym lub w trakcie rozwodu, zamieszkującym różne kraje do postanowienia (lub doprowadzenia do) komunikacji między nimi. Starają się one odnaleźć wspólne porozumienie w duchu współpracy rodzicielskiej, biorąc pod uwagę potrzeby każdego z nich, a w szczególności ich wspólnych dzieci ( wg AIFI).

Cechy:

- zakłada udział obojga rodziców, zamieszkałych w różnych krajach w chwili przebiegu mediacji;

- proces ten może być także dostępny dla wszystkich członków rodziny, których proces separacji (rozwodu) dotyczy;

- mediacja może być prowadzona przez jednego lub dwóch mediatorów;

- seanse mediacji przebiegają przy pomocy środków elektronicznych lub pisanych ? Ponadto mogą wyjątkowo odbywać się w bezpośredniej obecności obojga współmałżonków lub indywidualnie.

- mediacja przebiega w zależności od potrzeby: kilka dni, kilka tygodni, kilka miesięcy, a w przypadkach szczególnych (np. konieczność zwrotu dziecka) może to być okres bardzo krótki.

D) MEDIACJA W SPRAWACH CYWILNYCH.

Mediację te wprowadziły przepisy ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku, które zaczęły obowiązywać z dniem 10 grudnia 2005 roku.

Jest możliwa w każdej sprawie, w której jest dopuszczalne zawarcie ugody. Ma to miejsce w sprawach o podział majątku, o ustalenie kwoty odszkodowania lub innych należności pieniężnych, o wywiązanie się z jakiegoś zobowiązania lub o zmianę jego warunków.

Stosowana jest również w skomplikowanych sprawach, kiedy to stronom opłaca się skorzystać z mediacji. Zaletami mediacji cywilnych są korzyści dla obu stron oraz innych obywateli:

- szybki i mniej kosztowny przebieg procesu dla obu stron sporu;

- więcej czasu i środków, pozostających w rękach sądów na rozwiązywanie spraw nienadających się do mediacji;

- można zażegnać opóźnienia, zbędne koszta oraz niepewność zagrożenia procesem sądowym.

TEZA 11:Ruch stowarzyszeniowy w zakresie mediacji - działania międzynarodowe oraz europejskie (np. AIFI).

W 1998 roku powstała francusko - niemiecka komisja, która postawiła sobie za cel przywracanie bezpośrednich relacji obojga rodziców z dzieckiem.

W 2003 roku inicjator AIFI podjął refleksję nad aspektem porwań dzieci. W Polsce prace zostały rozpoczęte ( program współpracy Dolnośląskiego Ośrodka Mediacji z odpowiednimi placówkami niemieckimi).

Misja AIFI w zakresie międzynarodowej mediacji rodzinnej.

AIFI uznaje, że negocjacje między członkami rodziny prowadzone z pomocą jednego, bądź dwóch mediatorów z poszanowaniem dla osób i różnic kulturowych, ich wyjątkowości oraz równości. Pozwalają one na znalezienie rozwiązań - w jak największym stopniu możliwych do zaakceptowania przez strony konfliktu. Znalezienie takich rozwiązań jest możliwe poprzez wyjście poza sztywne formuły prawne i dotychczas stosowane statyczne podejścia mediacyjne, polegające na bezpośredniej negocjacji z rodzicami przy pomocy osoby trzeciej mediatora.

Ze względu na odległości między miejscem zamieszkania rodziców dziecka do działań w zakresie mediacji należy dostosować podejmowane środki do wymogów mediacji. Niezbędne jest zastosowanie takich środków, które pozwolą na przekazywanie informacji.

W Kanadzie nie ma prawodawstwa ani projektu zmian prawnych dziecka, czy projektu utworzenia placówek, oferujących mediację w skali międzynarodowej, czy prowadzenie mediacji na odległość dla rodzin, pozostających w konflikcie. Jednakże w każdej prowincji Kanady w ramach programu ostrzegawczego AMBER działają odpowiednie służby. Ten program ostrzegawczy powoływany jest tylko przez policję. Znajduje on zastosowanie jedynie w bardzo poważnych przypadkach uprowadzenia dziecka.

1 | Strona

17 | Strona

---