Sesja 6	Odkrywanie własnych umiejętności i możliwości
Wstęp	Na rynku pracy oferujemy swoją wiedzę, umiejętności oraz kompetencje, które pozwalają nam wykonywać dobrze pracę. Często nie zdajemy sobie sprawy z własnych atutów, nie znamy także wszystkich słabych punktów. Identyfikując swoje umiejętności i mocne strony oraz akceptując słabsze nabieramy większego zaufania do swoich możliwości.
Cele	Zwiększenie poczucia pewności siebie wśród uczestników grupy. Identyfikacja umiejętności, mocnych i słabych stron. Wzmocnienie przekonania, że znalezienie pracy jest możliwe.
Czas trwania	2,5 godziny
Program sesji	Umiejętności i kompetencje. Ćwiczenie 6.1: Gospodarstwo agroturystyczne. Ćwiczenie 6.2: Wybrana praca a moje umiejętności. Historia zawodowa: źródło wiedzy o własnych umiejętnościach. Ćwiczenie 6.3: Historia zawodowa. Identyfikacja własnych umiejętności na podstawie zainteresowań. Ćwiczenie 6.4: Co lubisz robić w wolnym czasie? Odkrywanie własnych możliwości: określenie mocnych i słabych stron. Ćwiczenie 6.5: Test do samooceny. Ćwiczenie domowe: Mocne i słabe strony. Podsumowanie sesji. Zapowiedź programu następnej sesji.
Materiały pomocnicze
Materiały dla lidera	UMIEJĘTNOŚCI (L 6.1) KOMPETENCJE (L 6.2)
Plakaty	TYPY OSOBOWOŚCI WEDŁUG J. HOLLANDA (P 6.1)
Materiały dla uczestników	UMIEJĘTNOŚCI UNIWERSALNE (U 6.1) WYBRANA PRACA A MOJE UMIEJĘTNOŚCI (U 6.2) HISTORIA ZAWODOWA (U 6.3) ZAINTERESOWANIA A UMIEJĘTNOŚCI (U 6.4) TEST DO SAMOOCENY (U 6.5) Wyniki Testu do samooceny(U 6.6)

Umiejętności i kompetencje

• Pracodawcy w procesie rekrutacji i selekcji osób do pracy dokonują analizy umiejętności
  i cech osobowości kandydatów. Dlaczego przeprowadzają takie analizy, czy świadectwo szkolne lub zaświadczenie o kwalifikacjach już nie wystarczy? Niestety już nie.

We współczesnym świecie wykonywanie jednej i tej samej pracy przez całe życie jest już prawie niemożliwe. Prognozuje się, że młodzi ludzie rozpoczynający karierę zmienią pracę w swoim życiu zawodowym do 14 razy, a zawód - nawet 5 razy. Wiąże się to nierozerwalnie ze zmianami gospodarczymi i technologicznymi; na wiele zawodów przestaje występować zapotrzebowanie, równocześnie pojawiają się nowe. Przedsiębiorstwa powstają i upadają. Jeśli zakład o danym profilu zatrudnia nowych pracowników czasami trzeba się szybko przekwalifikowywać, aby podjąć w nim pracę.

Aby móc aktywnie istnieć na rynku pracy trzeba pamiętać, że cały czas należy dbać
o własny rozwój - zarówno wiedzy jak i umiejętności. Łatwość adaptacji oraz aktywność są ważnymi cechami współczesnego pracownika.

• Dzisiejszy system edukacyjny pozwala na wyrównywanie szans w dostępie do wiedzy. Mając taką możliwość, wielu ludzi może osiągnąć wysoki poziom wykształcenia
  i dobrego, fachowego przygotowania do wykonywania zawodu. Jednak do tego, aby być poszukiwanym profesjonalistą muszą dołączyć pożądane przez pracodawców umiejętności i cechy osobowości.

• Poznanie przez kandydatów do pracy własnych mocnych stron i tego, w jaki sposób mogą one być wykorzystane w pracy, przyczynia się do wzrostu pewności siebie
  i racjonalnej argumentacji w staraniach o pracę.

W „Słowniku pedagogiki pracy” możemy przeczytać, że każda czynność, którą potrafimy wykonać, jest umiejętnością.⁾

Zaprezentuj plakat UMIEJĘTNOŚCI (P 6.1)

Omów krótko poszczególne rodzaje umiejętności, jakie człowiek nabywa w ciągu życia. Wyjaśnij bardziej szczegółowo pojęcie umiejętności uniwersalnych i zapisz na tablicy definicję UMIEJĘTNOŚCI UNIWERSALNYCH.

Pamiętaj!

Ćwiczenie 6.1

Gospodarstwo agroturystyczne

20 minut

1. Podziel grupę na dwa zespoły Każdy zespół będzie wykonywał to samo zadanie - musi zaplanować prowadzenia gospodarstwa agroturystycznego.

Tematem ćwiczenia może być każdy inny rodzaj działalności gospodarczej.

2. Uczestnicy mają sami określić położenie geograficzne (np. Mazowsze, Pomorze, ...), wielkość zabudowań, dodatkowe atrakcje, jakie mogą oferować turystom.

3. Następnie mają sami dokonać podziału ról, dopasować do konkretnych osób zakres ich obowiązków: czym mają się zajmować, za co odpowiadają. Poproś grupę
   o podanie co najmniej sześciu umiejętności uniwersalnych, które są wykorzystywane w danej pracy (np. sprzątanie pokoi: mycie, sprzątanie, reperowanie, umiejętność słuchania, wykonywania poleceń, szycie) - taką analizę należy wykonać dla każdej osoby.

W celu ułatwienia zadania rozdaj materiały UMIEJĘTNOŚCI UNIWERSALNE (U 6.1)

4. W efekcie „powstaną” dwa gospodarstwa, które mogą bardzo różnić się między sobą - pracownicy mogą mieć różne zadania do wykonania, zakresy obowiązków. Poproś przedstawiciela każdego zespołu, aby zaprezentował wyniki pracy wg schematu:

• Co miało wpływ na wybór miejsca i określenie innych warunków funkcjonowania gospodarstwa?

• Dlaczego w taki sposób podzieliliście się rolami, co o tym zadecydowało?

• Czy każda osoba miała przydzielona role, zadania do wykonania?

Podsumuj:

Wiedza, umiejętności, doświadczenie i cechy osobowości składają się na obraz zawodowy danej osoby, tworzą jej profesjonalny wizerunek. Zarówno nabyta wiedza jak i umiejętności mogą być wykorzystane w wykonywaniu różnych prac i na różnych stanowiskach. Trzeba jednak pamiętać, że podstawowym warunkiem do wykonywania określonego zawodu są kwalifikacje zawodowe.

• „Kwalifikacje zawodowe to zakres i jakość przygotowania niezbędnego do wykonywania jakiegoś zawodu. Na kształcenie zawodowe składają się następujące czynniki: poziom wykształcenia ogólnego, wiedza zawodowa, umiejętności zawodowe, a zwłaszcza stopień wprawy oraz umiejętność organizowania i usprawniania pracy, uzdolnienia i zainteresowanie zawodem”.

Pojęcie „kwalifikacji” jest już nierozerwalnie związane ze współczesnym rynkiem pracy. Prawie każda oferta pracy zawiera wymagania kwalifikacyjne, jakich oczekuje pracodawca na danym stanowisku. Coraz częściej mówi się również o dostosowaniu standardów kwalifikacji zawodowych do wymagań Unii Europejskiej. Dlatego trzeba zdawać sobie sprawę, że zarówno obecnie jak i w przyszłości starając się uzyskać zatrudnienie w jakiejkolwiek dziedzinie gospodarki będziemy pytani o:

• wiedzę merytoryczną i umiejętności, które określają możliwości wykonywania danej pracy;

• specjalistyczną wiedzę specyficzną dla danego stanowiska, np. kwalifikacje zdobyte na stanowisku pośrednika pracy;

• umiejętność organizacji pracy własnej, zarządzanie czasem, umiejętność uczenia się oraz podejmowania decyzji;

• predyspozycje osobowe, które umożliwiają kształtowanie specyficznych umiejętności, np. pracy w zespole międzynarodowym i wielokulturowym.

• Od kilkunastu lat coraz częściej gdy mówi się o rekrutacji pracowników, używa się nowego wyrażenia - kompetencje. I nie chodzi tu o to, co potocznie uważa się za kompetencje tzn. zakres uprawnień do podejmowania określonych zadań lub decyzji. Przez kompetencje rozumie się „wiedzę, umiejętności, uzdolnienia, style działania, osobowość, wyznawane zasady, zainteresowania i inne cechy, które używane
  i rozwijane w procesie pracy prowadzą do osiągania rezultatów zgodnych ze strategicznymi zamierzeniami przedsiębiorstwa”.

Jako kompetentną określa się osobę, która dzięki wysokim kwalifikacjom zawodowym, umiejętnościom komunikacji i współdziałania, doświadczeniu i cechom osobowym bardzo dobrze wykonuje swoją pracę, niezależnie od zajmowanego stanowiska.

Bardzo często kompetencje mają bezpośredni wpływ na wysokość wynagrodzenia pracownika.

Zapoznaj się i w miarę potrzeb przedstaw uczestnikom informacje zamieszczone w materiale Kompetencje (L 6.2)

Ćwiczenie 6.2

Wybrana praca a moje umiejętności

10 minut

1. Poproś uczestników o wypisanie umiejętności niezbędnych w pracy, którą wykonywali w przeszłości, a następnie o wypisanie umiejętności wykorzystywanych w pracy, którą chcieliby wykonywać.

Rozdaj materiały WYBRANA PRACA A MOJE UMIEJĘTNOŚCI (U 6.2)

2. Poproś uczestników o zaznaczenie brakujących im umiejętności i zaplanowanie działania, które pozwoli pokonać istniejące braki (np. odpowiednie szkolenie) lub wybrać inną możliwość pracy.

Pamiętaj!

Podsumuj:

Zwróć uwagę uczestników na to, że posiadają wiele cennych umiejętności. Niektóre mogą zostać wykorzystane w kolejnej, podejmowanej przez nich pracy. Umiejętności, których uczestnicy nie posiadają, a które według nich mogłyby zwiększyć szansę uzyskania danej pracy, można rozwijać poprzez odpowiednie szkolenia, kursy, praktyki, samokształcenie, itp.

Podkreśl także, że sztuka dopasowania swych umiejętności do wymagań określonych
w ogłoszeniu dotyczącym pracy i przekonanie pracodawcy o możliwościach wykorzystania tych umiejętności na danym stanowisku może znacznie zwiększyć szansę na odniesienie sukcesu.

2. Historia zawodowa: źródło wiedzy o własnych umiejętnościach

Główne źródła umiejętności zawodowych to nauka w szkołach i na kursach zawodowych oraz wszystkie wykonywane dotychczas prace, potwierdzone dyplomem lub świadectwem pracy, czyli kwalifikacje formalne.

Ćwiczenie 6.3

Historia zawodowa

20 minut

• Rozdaj materiały HISTORIA ZAWODOWA (U 6.3)

1. Poproś uczestników, aby posługując się tym arkuszem jako wzorem, zapisali każdą pracę, jaką wykonywali w życiu, na osobnych kartkach papieru.

Jeżeli jest mało czasu, uczestnicy wypełniają arkusz charakteryzujący jedną tylko pracę,
a pozostałe dokończą w domu; osoby, które wykonywały wiele prac będą potrzebowały na zrobienie tego ćwiczenia więcej czasu.

2. Poproś, by uczestnicy na każdym arkuszu podkreślili umiejętności zawodowe, zarówno te, które można nazwać kwalifikacjami jak i umiejętnościami uniwersalnymi.

Zachęć uczestników do dokładnego wykonania tego ćwiczenia, gdyż będzie ono pomocne
w przygotowaniu ŻYCIORYSU ZAWODOWEGO.

3. Identyfikacja własnych umiejętności na podstawie zainteresowań

• „Nie samą pracą człowiek żyje”, jak mówi stare przysłowie, więc nasza niezawodowa aktywność również pozwala rozwinąć wiele umiejętności, które z powodzeniem mogą być zastosowane w pracy zawodowej. Znanych jest wiele przykładów ludzi, którzy ze swoich zainteresowań, pasji stworzyli sobie pracę bądź znaleźli takie miejsce,
  w którym mogli ją realizować. Czasami nie zdajemy sobie sprawy z tego, że potrafimy robić coś bardzo dobrze, lepiej od innych i dopiero zmuszeni do zastanowienia się zaczynamy dostrzegać swoje umiejętności w innym świetle. Często również to otoczenie - znajomi, rodzina - zwracają naszą uwagę na jakieś szczególne uzdolnienia wyróżniające nas spośród innych.

Ćwiczenie 6.4

Co lubisz robić w wolnym czasie?

10 minut

Rozdaj materiały → ZAINTERESOWANIA A UMIEJĘTNOŚCI (U 6.4)

1. Poproś uczestników, by napisali na kartce, jakie są ich zainteresowania poza pracą, jakie mają hobby lub co po prostu lubią robić w wolnym czasie. Jeżeli nie zajmują się obecnie „żadnymi przyjemnościami”, niech wypiszą, co lubili robić w przeszłości.

Odradź uczestnikom wpisywanie: czytać, oglądać TV, spacer.

2. Następnie poproś, aby zamienili się kartkami z sąsiadem z prawej strony. Jego zadaniem będzie wypisanie wszystkich umiejętności, jakich wymaga wykonywanie jednego z wypisanych przez sąsiada zajęć.

3. Po zakończeniu pracy taka wymiana następuje z sąsiadem z lewej strony. Wypisuje on wszystkie umiejętności, jakich wymaga wykonywanie tego samego lub kolejnego wypisanego zajęcia.

4. Teraz każda osoba ma za zadanie przeanalizować, jakie umiejętności niezbędne do wykonywania jej hobby, pasji zauważyli partnerzy.

Pamiętaj!

Podsumuj:

Realizując swoje zainteresowania kształtujemy swoje umiejętności, które bardzo często mogą być przydatne w pracy zawodowej.

4. Odkrywanie własnych możliwości: określanie mocnych i słabych stron

• John Holland, badacz amerykański, stworzył teorię karier zawodowych. Mówi ona, że każda osoba poszukuje zawodu i środowiska pracy, który odpowiada jej osobowości. Holland wyróżnił 6 typów osobowości: realistyczny, badawczy, artystyczny, społeczny, przedsiębiorczy i konwencjonalny. Zgodnie z teorią karier zawodowych można wyodrębnić także sześć typów środowiska pracy, analogicznych do typów osobowości. Im bardziej zgodny jest typ osobowości z typem środowiska pracy,
  w którym człowiek pracuje, tym większe jest szansa na satysfakcję z wykonywania określonej pracy i na pomyślny rozwój zawodowy.

6 typów osobowości według Hollanda:

Typ społeczny:

mocną stroną są: uzdolnienia werbalne, zdolność do pracy z ludźmi, pomaganie, nauczanie, uzdolnienia handlowe, empatia; słabe strony - manualne, techniczne, naukowe, rozwiązuje problemy kierując się uczuciami.

Typ realistyczny:

mocną stroną są: koordynacja ruchowa, zręczność, zdolności techniczne, mechaniczne, inteligencja, opanowanie, logika myślenia; słabe strony - społeczne, oświatowe, czasami nadmierne podporządkowywanie się, identyfikowanie z osobami posiadającymi władzę, wpływy.

Typ intelektualny:

mocną stroną są: zdolność do abstrakcyjnego myślenia i twórczego rozwiązywania problemów, zdolności intelektualne, umiejętność korzystania z zasobów informacji, precyzja, dociekliwość; słabe strony - aspołeczność, brak tradycjonalizmu, czasami zbytnie komplikowanie prostych sytuacji, przywództwo, perswazja.

Typ konwencjonalny:

mocną stroną są: zdolność do eksponowania siebie i swoich celów, kompetencje urzędnicze, obliczeniowe, dokładność, logika myślenia, odpowiedzialność; słabe strony - konformizm, uzdolnienia artystyczne, defensywność, brak elastyczności.

Typ przedsiębiorczy:

mocną stroną są: umiejętności motywowania i pobudzania innych do działania, kierowanie innymi, przywództwo, elokwencja, towarzyskość, kompetencje organizacyjne; słabe strony - naukowe, dominacja, podejmowanie czasami zbyt dużego ryzyka, agresywność.

Typ artystyczny:

mocną stroną są: kreatywność, poczucie estetyki, rozwiązywanie problemów w sposób twórczy i nietypowy, bogata wyobraźnia, ekspresyjność, oryginalność; słabe strony - emocjonalny niepokój, niedostateczna socjalizacja, niezorganizowanie, nadmierna emocjonalność, zbyt duża potrzeba niezależności, kompetencje urzędnicze.

Ćwiczenie 6.5

Test do samooceny

20 minut

• Rozdaj materiały TEST DO SAMOOCENY (U 6.5) i wyniki testu (U 6.6)

1. Poproś o uważne wypełnianie testu oraz naniesienie wyników do tabeli.

Zaprezentuj plakat TYPY OSOBOWOŚCI WG HOLLANDA (P 6.1), który pomoże w interpretacji wyników testu.

Podsumuj:

Ludzie reprezentują różne typy osobowości, które nigdy nie występują w „czystej” postaci lecz są mieszanką, gdzie jeden typ zazwyczaj dominuje i wpływa na ogólną charakterystykę danego człowieka. Znajomość własnej osoby pozwala na trafniejszy wybór zawodu, stanowiska jakie się chce zajmować oraz środowiska pracy. Z jednej strony wiedza ta daje nam możliwość wykonywania pracy, która będzie dawała satysfakcję zawodową, a z drugiej - na każdym etapie poszukiwania pracy (wyszukiwanie ofert, pisanie aplikacji, rozmowa
z pracodawcą) wspomaga nas w przedstawianiu swojej sylwetki zawodowej.

Ćwiczenie domowe

Moje mocne strony

10 minut

• To ćwiczenie może być wykonane w czasie zajęć lub w domu. Jego wynik będzie wykorzystany w czasie następnej sesji, do sporządzenia bilansu podsumowującego umiejętności i inne atuty uczestników.

• Rozdaj uczestnikom czyste kartki.

1. Poproś aby podzielili kartkę na dwie części. Nad lewą połową niech postawią „+”, nad prawą „-”.

2. Poproś aby wykorzystując wiedzę o sobie, zarówno tę posiadaną wcześniej jak i tę, którą zdobyli w czasie tej sesji, wypisali pod znakiem „+” swoje mocne strony, a pod znakiem „-” swoje słabe strony.

3. Następnie niech zaznaczą krzyżykiem 3 umiejętności, a kółeczkiem 3 cechy osobowe, które są mocną stroną uczestnika.

5. Podsumowanie sesji

Podczas tej sesji nauczyłem się...

Dzięki zdobytej nowej wiedzy mam zamiar...

6. Zapowiedź programu następnej sesji

(L 6.1)

UMIEJĘTNOŚCI

Umiejętności, jakie człowiek nabywa w ciągu życia można podzielić według następujących kryteriów:

ADAPTACYJNE tzw. charakter	UNIWERSALNE przydatne w życiu i w każdej pracy	KWALIFIKACJE specyficzne umiejętności zawodowe, techniczne, zawód
istotne dla utrzymania pracy	pomocne w zdobyciu pracy	niezbędne lub pomocne w zdobyciu pracy
zdobyte we wczesnej fazie życia w rodzinie, następnie w szkole, oraz dzięki intensywnej edukacji	talent, naturalne zdolności lub wyuczone umiejętności	zdobyte w procesie uczenia się
związane są z tym, jak reagujemy na środowisko, jak się do niego adaptujemy	odnoszą się do: danych (szybkie liczenie), informacji (szybkość kojarzenia faktów), ludzi (umiejętność współczucia) rzeczy (zdolności mechaniczne)	odnoszą się do: umiejętności wykonywania konkretnej pracy
niezbędne do tego, aby radzić sobie z innymi ludźmi, z przełożonymi, aby dobrze organizować sobie czas i pieniądze, aby wiedzieć, jak się ubrać do pracy	przydają się w każdej pracy: są to podstawowe lub fundamentalne umiejętności	mogą być kompletnie unikatowe i przydatne wyłącznie w danej pracy
przykłady: punktualność odpowiedzialność entuzjazm uprzejmość inicjatywa pomysłowość elastyczność zorganizowanie schludność	przykłady: czytanie, pisanie i liczenie, umiejętność wysławiania się, umiejętność oceny dystansu, zdolności mechaniczne: talent do obsługi i naprawy maszyn, szybkość i dokładność, zdolności kierownicze, umiejętność planowania	przykłady: księgowość, programowanie, komputerów, obsługa krosna, planowanie finansów, sprzedaż domów, gotowanie, znajomość teorii elektryczności, znajomość anatomii, przepisy koszykówki

(L 6.2)

Kompetencje

Na globalnym rynku pracy firmy konkurują ze sobą o klientów. To co pozwala firmie wygrywać z innymi to jakość produktów lub świadczonych usług. Dzisiaj jakość firmy to przede wszystkim jakość jej kadry, jakość i suma kompetencji poszczególnych pracowników.
O specjalistów o najwyższych kompetencjach firmy gotowe są walczyć, płacąc im bardzo wysokie stawki. Im lepsza bowiem jest kadra danej firmy, tym lepsze są jej efekty, tzn. liczba klientów, a to z kolei sprawia, że firma ma dochody i może się rozwijać zapewniając sobie stale dobrą pozycję na rynku.

Pojęcie „kompetencje” po raz pierwszy użył w 1982 roku R. Boyatzis w książce The Competent Manager . Jego praca zapoczątkowała rozwój koncepcji zarządzania opartej na kompetencjach. Zgodnie z nią, każdy człowiek w określonym momencie ma pewien zakres kompetencji, które można zidentyfikować. Równocześnie każde zadanie można opisać w kategoriach kompetencji bezwzględnie wymaganych od osoby, która ma je wykonać. Dobre zarządzanie firmą polega zatem na takim dobraniu pracowników i takim rozdzieleniu między nich zadań, aby ich kompetencje odpowiadały wymaganiom wszystkich zadań, realizowanych przez firmę.

Ten dobór w praktyce polega na porównaniu profili kompetencji każdego pracownika z profilami wymagań pożądanych do wykonania określonych zadań. W miarę potrzeb firma możne kompetencje pracowników uzupełniać lub zwiększać poprzez np. szkolenia, warsztaty itp.

Do tej pory nie udało się określić powszechnie obowiązującej definicji kompetencji. Jednak istnieje zgoda, że można to pojęcie używać w dwóch znaczeniach, po pierwsze jako zdolność wykonywania pewnych czynności lub zadań (jakie działania może człowiek podjąć i dobrze wykonywać oraz jakie role może odgrywać), po drugie jako zestaw cech i zachowań niezbędnych do wykonywania pewnej pracy.

Kompetencje nie są cechami stałymi. Zmieniają się wraz z doświadczeniem oraz rozwojem zawodowym i życiowym człowieka. Nie ma więc możliwości określenia raz na zawsze czy ktoś ma czy nie ma jakiejś kompetencji. Sam pomiar kompetencji jest złożonym procesem, bowiem
o tym czy występuje i jaka jest siła poszczególnej kompetencji można jedynie wnioskować na podstawie zbioru obserwowalnych zachowań. Dlatego też mówi się o kompetencjach łatwo
i trudno identyfikowalnych, co oznacza, że jedne łatwo zmierzyć a inne bardzo słabo poddają się obiektywnemu pomiarowi.

Nie ma jednaj zamkniętej listy kompetencji, specjaliści tworzą różne ich zestawy. W niektórych opracowaniach można znaleźć wykazy nawet do 300 kompetencji (za C.Woodruffe ¹). Poszczególne firmy, tworząc profile zadań lub stanowisk, które mają wykonywać pracownicy, określają czasem bardzo szczegółowe lub specyficzne kompetencje.

Oto przykłady często wymienianych kompetencji:

kreatywność, elastyczność, umiejętność pracy w zespole, ukierunkowanie na klienta, umiejętność komunikacji, jakość pracy, umiejętności zawodowe, rozwijanie umiejętności innych, przewodzenie, myślenie logiczne, wytrwałość, delegowanie odpowiedzialności, innowacyjność, orientacja na wynik itd.

Kompetencje można porządkować różnie, np. T. Rostowski proponuje 8 kategorii:

1. Kompetencje związane z uzdolnieniami

Odnoszą się do potencjału pracownika, możliwości rozwoju, wykorzystania uzdolnień
w celu zdobycia nowych kompetencji. Ich znaczenie jest tym większe im bardziej przedsiębiorstwo nastawione jest na zmiany i konieczność rozwoju „nowych kompetencji”.

2. Kompetencje związane z umiejętnościami i zdolnościami

Dotyczą czynników niezbędnych dla odniesienia sukcesu w konkretnym zadaniu w pracy. Należą tu dobrze znane od dawna kompetencje komunikacyjne, umysłowe, interpersonalne, organizacyjne, techniczne, biznesowe, przywódcze, samozarządzania itp.

3. Kompetencje związane z wiedzą

To przygotowanie do wykonywania konkretnych zadań w ramach zawodu, specjalizacji, stanowiska czy organizacji. W tej kategorii mieszczą się kompetencje, które opisują to czego pracownik nauczył się do tej pory i co może zastosować w odpowiedniej sytuacji. Wiedza może dotyczyć faktów, wydarzeń, procedur, teorii.

4. Kompetencje fizyczne

Dotyczy umiejętności związanych z fizycznymi wymaganiami stanowiska pracy. Dzielą się na trzy grupy: a) sprawność fizyczna, b) wyczulenie zmysłów, c) zdolności psychofizyczne.

5. Kompetencje związane ze stylami działania

Opisują w jaki sposób określane są cele. Rozróżnia się style menażerskie i pracownicze.

6. Kompetencje związane z osobowością

Opisują cechy osobowe np. orientacja społeczna, zorientowanie na współpracę, realizacja celów.

7. Kompetencje związane z zasadami i wartościami

Dotyczą zasad, wartości, wierzeń, pozwalają na określenie motywów działania. Odnoszą się do tego czego poszukuje się w pracy oraz do ról życiowych, które wpływają na dokonywane wybory.

8. Kompetencje związane z zainteresowaniami

Oznaczają preferencje dotyczące zadań i rodzaju pracy oraz środowiska pracy. Mają wpływ na efektywność, zwłaszcza wtedy kiedy rodzaj pracy jest w pełni zgodny
z rodzajem zainteresowań pozazawodowych.

Typy osobowości wg Hollanda (P 6.1)

(U 6.1)

Umiejętności uniwersalne

Sprawność fizyczna i umiejętności manualne	Umiejętności w kontaktach z ludźmi	Umiejętności pracy z danymi, z nowymi pomysłami, z informacją
sprawność fizyczna: - zręczne ręce - koordynacja ręka - oko - koordynacja ruchowa - szybkość, siła, wytrzymałość posługiwanie się materiałami: - szycie - cięcie, rzeźbienie - malowanie posługiwanie się przedmiotami: - mycie, sprzątanie - przygotowanie jedzenia - dbałość o przedmioty posługiwanie się narzędziami: - montowanie, złożenie czegoś - reperowanie - kierowanie autem budowanie: - budowanie - remonty ogrodnictwo i hodowla: - hodowla roślin - hodowla zwierząt	z jednym człowiekiem: - pomaganie - słuchanie - wykonywanie poleceń - pisanie listów - rozmawianie przez telefon - uczenie indywidualne - doradzanie - reprezentowanie - przekonywanie - sprzedawanie z grupami ludzi: - komunikowanie się z grupą - gry zespołowe - wystąpienia publiczne - prowadzenie dyskusji w grupie - zarządzanie - przewodzenie - negocjowanie - uczenie grupy - współpraca w grupie - organizowanie ludzi	zbieranie i wytwarzanie: - poszukiwanie - badanie - obserwowanie ludzi i rzeczy - wywiady z ludźmi - wyobraźnia, pomysłowość zarządzanie informacją: - kopiowanie - sortowanie, segregowanie - analizowanie, syntetyzowanie - porównywanie - interpretowanie - graficzna prezentacja - tłumaczenie - obliczenia przechowywanie: - wprowadzanie danych do komputera - maszynopisanie - archiwizacja - nagrywanie (dźwięk, obraz) - fotografowanie - świetna pamięć wykorzystanie: - dla ludzi - dla rzeczy

(U 6.2)

Wybrana praca a moje umiejętności

Praca jaką chciałbym wykonywać ......................................................

Zadanie	Umiejętności		Jeżeli brak Ci danej umiejętności wstaw tu znak „X”	Jeżeli wstawiłeś „X” w poprzedniej kolumnie, opisz, jak zamierzasz nabyć daną umiejętność
		nabyte w poprzedniej pracy			konieczne w nowej pracy

(U 6.3)

Historia zawodowa

Opisz każdą swoją pracę według poniższego wzoru na osobnej kartce papieru. Podkreśl umiejętności, jakie wykorzystywałeś w danej pracy.

1. Stanowisko i zawód

2. Nazwa firmy/miejsce

3. Główne obowiązki

4. Umiejętności wykorzystywane w pracy

5. Cechy charakteru

6. Maszyny i urządzenia obsługiwane w pracy

7. Szczególne osiągnięcia

8. Lubiane elementy pracy

9. Nie lubiane elementy pracy

(U 6.4)

Zainteresowania a umiejętności

Napisz, jakie są twoje zainteresowania, co najbardziej lubisz (lubiłeś) robić w czasie wolnym od pracy? Jakie jest (było) twoje hobby?

Partner I: wymień zauważone umiejętności niezbędne do wykonywania tych czynności.

Partner II: wymień zauważone umiejętności niezbędne do wykonywania tych czynności.

(U 6.5)

Test do samooceny

Otocz kółkiem numer stwierdzenia z którym się zgadzasz

1. Posiadanie silnego i zgrabnego ciała jest dla mnie ważną rzeczą.

2. Staram się dogłębnie zrozumieć rzeczy.

3. Muzyka, kolory, piękno każdego rodzaju może wpłynąć na moje usposobienie.

4. Ludzie wzbogacają moje życie i nadają mu sens.

5. Wierzę w siebie i w to, że mam wpływ na rzeczy.

6. Doceniam jasno wytyczone kierunki działania, które dokładnie określają, co mam robić.

7. Zwykle potrafię budować, nosić wszystko sam, sam dawać sobie radę.

8. Mogę godzinami myśleć o czymś.

9. Doceniam piękne otoczenie. Kolory i formy znaczą dla mnie bardzo dużo.

10. Kocham towarzystwo.

11. Lubię rywalizację.

12. Muszę mieć najpierw uporządkowane zaplecze i dopiero potem rozpocząć pracę nad projektem.

13. Lubię pracować rękami.

14. Badanie nowych idei daje mi zadowolenie.

15. Zawsze poszukuję nowych sposobów, aby dać wyraz moim twórczym zdolnościom.

16. Doceniam możliwość dzielenia moich osobistych spraw z innymi.

17. To, że jestem najważniejszą osobą w grupie, daje mi zadowolenie.

18. Jest dla mnie sprawą honoru, by dbać o wszystkie szczegóły w mojej pracy.

19. Nie przeszkadza mi, że zabrudzę ręce w czasie pracy.

20. Wykształcenie jest dla mnie nieustającym procesem rozwijania i wyostrzania mojego sposobu myślenia.

21. Lubię ubierać się nietradycyjnie oraz próbować nowe kierunki mody i kolory.

22. Często wyczuwam, gdy jakaś osoba odczuwa potrzebę rozmowy.

23. Lubię organizować ludzi i dawać impuls do pracy.

24. Rutyna pomaga mi w ukończeniu pracy.

25. Lubię kupować rzeczy, które są punktem wyjścia do dalszej pracy.

26. Czasami mogę siedzieć godzinami i pracować nad rozwiązaniem problemów, czytać lub myśleć o życiu.

27. Potrafię wyobrazić sobie rzeczy.

28. Czuję się dobrze, kiedy zajmuję się innymi ludźmi.

29. Lubię, gdy dają mi kredyt zaufania w pracy.

30. Jestem podbudowany, wiedząc, że dobrze i starannie rozwiązałem powierzone zadanie.

31. Chciałbym najchętniej być sobą i wykonywać rzeczy praktyczne, pracować rękami.

32. Chętnie czytam książki na jakikolwiek z tematów, który budzi moją ciekawość.

33. Lubię wprowadzać w życie nowe pomysły.

34. W sytuacji, gdy mam jakieś problemy z innymi, preferuję rozmowę i znalezienie rozwiązania.

35. Żeby osiągnąć sukces, należy mierzyć wysoko.

36. Lubię sytuacje, które wymagają ode mnie podejmowania decyzji i brania za nie odpowiedzialności.

37. Lubię dyskutować.

38. Analizuję dany problem gruntownie, zanim podejmę działania.

39. Lubię zmieniać otoczenie tak, aby uczynić je czymś innym i specjalnym.

40. Kiedy jest mi przykro, znajduję przyjaciela, by z nim porozmawiać.

41. Kiedy proponuję plan, wolę żeby inni zajmowali się szczegółami.

42. Zwykle jestem zadowolony z miejsca, gdzie przebywam.

43. Praca na świeżym powietrzu dostarcza mi nowego zasobu energii.

44. Bez przerwy zadaję pytanie „dlaczego?".

45. Podoba mi się, że moja praca jest wyrazem mojego nastroju i uczuć.

46. Lubię znajdować sposoby pomagania ludziom, by byli bardziej ludzcy wobec siebie.

47. Branie udziału w podejmowaniu ważnych decyzji jest niezmiernie ciekawe.

48. Zawsze cieszę się, gdy ktoś inny przejmuje kierownictwo.

49. Lubię, gdy moje otoczenie jest proste i praktyczne.

50. Roztrząsam problem, dopóki nie znajdę odpowiedzi.

51. Piękno natury porusza coś ukrytego we mnie.

52. Bliskie stosunki z innymi są dla mnie ważne.

53. Lepsze stanowisko i awans są dla mnie ważne.

54. Efektywność to coś dla mnie - pracować określoną ilość godzin każdego dnia.

55. Dla uniknięcia chaosu potrzebny jest silny system z ustalonym prawem i porządkiem.

56. Książki zmuszające do myślenia zawsze poszerzają moje horyzonty.

57. Bardzo cieszę się z możliwości pójścia na wystawę, do teatru czy do kina.

58. „Nie widziałem cię długi czas powiedz, co u ciebie?”.

59. Niezmiernie ciekawą rzeczą jest możliwość wpływania na innych ludzi.

60. Kiedy przyrzekam, że coś zrobię, wykonuję to do najdrobniejszego szczegółu.

61. Solidna, fizyczna i twarda praca nikomu nie zaszkodzi.

62. Chciałbym nauczyć się wszystkiego, co jest dostępne o tematach, które mnie interesują.

63. Nie chcę być jak inni, lubię robić rzeczy inaczej.

64. „Powiedz mi, jak ci mogę pomóc".

65. Jestem gotów podjąć ryzyko, by kontynuować sprawy dalej.

66. Lubię jasne i precyzyjne linie postępowania, kiedy coś zaczynam.

67. Pierwsze, co widzę w samochodzie, to dobry silnik.

68. Ci ludzie działają stymulująco na mój intelekt.

69. Kiedy czymś się zajmuję, mam tendencję do zapominania o całym świecie.

70. Martwi mnie, że jest tylu ludzi w naszym społeczeństwie, którzy potrzebują pomocy.

71. Zabawnie jest podsuwać innym ludziom pomysły.

72. Nie znoszę, kiedy ktoś bez przerwy zmienia metodę, kiedy akurat kończę pisanie pracy.

73. Zwykle znajduję wyjście w sytuacjach „podbramkowych".

74. Nawet samo czytanie o odkryciach jest ciekawe.

75. Lubię robić happeningi.

76. Zawsze staram się, jak mogę, by okazać uwagę ludziom, którzy wyglądają na samotnych i bez przyjaciół.

77. Lubię działać.

78. Nie lubię robić rzeczy, które nie są zatwierdzone.

79. Sport jest ważny, jeśli ciało ma być zdrowe.

80. Sposób funkcjonowania natury budził zawsze moją ciekawość.

81. Zabawnie być w dobrym humorze i robić coś niezwyczajnego.

82. Sądzę, że ludzie w głębi duszy są dobrzy.

83. Jeśli nie daję sobie rady za pierwszym razem, rozpoczynam jeszcze raz z nową energią i entuzjazmem.

84. Cenię wysoko sytuacje, kiedy wiem, czego inni ode mnie oczekują.

85. Lubię rozłożyć rzeczy na czynniki pierwsze, by zobaczyć, czy dam sobie radę.

86. „Nie denerwuj się, możemy przemyśleć sprawę i zaplanować następny krok."

87. Byłoby mi trudno wyobrazić sobie moje życie bez pięknych rzeczy wokół mnie.

88. Często tak się dzieje, że inni przychodzą do mnie, by opowiedzieć o swoich problemach.

89. Zwykle nawiązuję kontakt z ludźmi, którzy mogą pokazać mi drogę do nowych możliwości.

90. Nie potrzebuję dużo, by być szczęśliwym.

(U 6.6)

Wyniki testu do samooceny

Należy zakreślić te same liczby, które zostały zakreślone w teście samooceny.

R	B	A	S	P	K
1	2	3	4	5	6
7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18
19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30
31	32	33	34	35	36
37	38	39	40	41	42
43	44	45	46	47	48
49	50	51	52	53	54
55	56	57	58	59	60
61	62	63	64	65	66
67	68	69	70	71	72
73	74	75	76	77	78
79	80	81	82	83	84
85	86	87	88	89	90

Zapisz liczbę cyfr zakreślonych w każdej kolumnie:

R______B______A______ S______P______K______

Wpisz litery, które otrzymały największą liczbę punktów:

l.______2.______3.______

⁾ Słownik pedagogiki pracy, red. T.W. Nowacki, Wrocław, 1986

W. Okoń: Słownik pedagogiczny. Warszawa 1975, s. 145

Tomasz Rostowski, Kompetencje jako jakość zarządzania zasobami ludzkimi w „Jakość zasobów firmy. Kultura, kompetencje , konkurencyjność” red. Alicja Sajkiewicz, Wydawnictwo POLTEXT, Warszawa 2002

Charles Woodruffe, Ośrodki oceny i rozwoju. Narzędzia analizy i doskonalenia pracowników, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2003

Tomasz Rostowski, Kompetencje jako jakość zarządzania zasobami ludzkimi w „Jakość zasobów firmy. Kultura, kompetencje , konkurencyjność” red. Alicja Sajkiewicz, Wydawnictwo POLTEXT, Warszawa 2002

Kurs Inspiracji. Zeszyty informacyjno - metodyczne doradcy zawodowego Nr 7.

Kurs Inspiracji. Zeszyty informacyjno - metodyczne doradcy zawodowego Nr 7.

MATERIAŁY DLA UCZESTNIKA
Autonaliza	Sesja 7

6

Program Klubu Pracy

5

Program Klubu Pracy

Sesja 7

Klub

Pracy

Jeżeli lubisz coś robić, to masz dużą szansę,

że będziesz to robił dobrze.

Umiejętności uniwersalne to umiejętności,

które są wspólne dla wielu rozmaitych zadań

i mogą być wykorzystane w każdej pracy.

Możemy zmieniać zawody i prace -

umiejętności uniwersalne pozostają z nami.

(B) BADACZ (informacje)

Osobę tę cechuje:

niezależność, ciekawość świata, intelektualizm,

chęć analizowania swoich myśli i uczuć, brak
tradycjonalizmu. Taka osoba korzysta z zasobu

informacji, posiada swoiste powiązania z ludźmi

i rzeczami, stosuje przyrządy do badania idei; posiada

zdolności intelektualne, umiejętność logicznego myślenia.

Osoba ta lubi:

studiowanie, wyzwania, wymianę myśli i skomplikowane,

abstrakcyjne problemy.

Osoba ta rozwiązuje problemy przez myślenie.

(P) INICJATOR (ludzie)

typ przedsiębiorczy

Osobę tę cechuje:

energiczność, niezależność, pełna wiara we własne siły, chęć

dominacji, elokwentność; w pracy z ludźmi i podczas
wykonywania zadań kieruje się uczuciami i logiką.

Osoba ta lubi:

organizować, przekonywać, kierować,

administrować.

Osoba ta rozwiązuje problemy poprzez

podejmowanie ryzyka.

(R) REALISTA (rzeczy)

Osobę tę cechuje:

niezależność, praktycyzm, saprawność fizyczna,

przebojowość, konserwatyzm, fizyczna koordynacja,

siła, logika; preferuje wykorzystywanie zmysłów
wzroku i dotyku.

Osoba ta lubi:

napięcie, podejmowanie ryzyka, pracę na świeżym powietrzu

konkretne problemy, pieniądze, posługiwać się narzędziami
i maszynami.

Osoba ta rozwiązuje problemy poprzez działanie.

(A) ARTYSTA (informacje, rzeczy)

Osobę tę cechuje:

kreatywność, uczuciowość, poczucie estetyki, analizowanie swoich myśli

i uczuć, ekspresyjność. Jest to osoba inteligentna, wrażliwa na kolory, formę,

dźwięki; za pomocą procesów myślowych przetwarza informacje uzyskane za

pomocą zmysłów.

Osoba ta lubi:

piękno, wymianę myśli, interesujące i niezwykłe widoki.

Osoba ta rozwiązuje problemy w sposób twórczy i nietypowy.

(K) TRADYCJONALISTA (informacje)

typ konwencjonalny

Osobę tę cechuje:

łagodne usposobienie, dokładność, logika myślenia, odpowiedzialność;

wykorzystuje ona informacje płynące z narządów zmysłów i procesów

myślowych.

Osoba ta lubi:

porządek, zdecydowanie, bezpieczeństwo, identyfikowanie się z osobami
posiadającymi władzę, wpływy.

Osoba ta rozwiązuje problem y kierując się uznanymi

zasadami, regułami.

(S) SPOŁECZNY (ludzie)

Osobę tę cechuje:

otwartość na kontakty z ludźmi, zainteresowanie ludźmi, uczuciowość, potrzeba wspierania, odpowiedzialność.

W pracy z innymi używa uczuć, słów, idei. Posiada

umiejętność wczuwania się, rozumienia spraw, jest

otwarta, naturalna, taktowna.

Osoba ta lubi:

pomagać innym, przewodzić.

Osoba ta rozwiązuje problemy kierując się

uczuciami.

---