KLUB PRACY

Program szkolenia

wydanie II

Opracowanie

Elżbieta Liwosz

Katarzyna Pankiewicz

Agata Staroń

oraz

Alicja Kostecka

Ministerstwo Gospodarki Pracy i polityki Społecznej

Warszawa 2003

© Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej

Wydawnictwo może być kopiowane wyłącznie w celach wykorzystania w szkoleniach mających na celu aktywizację zawodową bezrobotnych i poszukujących pracy.

Wyklucza się możliwość komercyjnego wykorzystywania całości lub jakiejkolwiek części wydawnictwa bez zgody Ministerstwa Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej.

Słowo wstępne

Kluby Pracy w Polsce istnieją już od blisko 10 lat. Pierwsze powstały na początku lat 90-tych ubiegłego wieku, jednak faktyczny ich rozwój nastąpił od 1997 roku, gdy wdrożone zostały w Publicznej Służbie Zatrudnienia dwa podręczniki: Programu Klubu Pracy i Umiejętności Lidera Klubu Pracy. Obydwa podręczniki powstały w ramach Projektu Promocji Zatrudnienia i Rozwoju Służb Zatrudnienia, realizowanego w latach
1991 - 1999 przez ówczesne Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej z wykorzystaniem środków z pożyczki Banku Światowego. Zostały one opracowane z wykorzystaniem materiałów przygotowanych przez konsultantów irlandzkich. Prace nad podręcznikami trwały półtora roku i obejmowały szerokie konsultacje z pracownikami urzędów pracy oraz instytucji pozarządowych, którzy w tamtym okresie wprowadzali, na niewielką jeszcze skalę, nowe metody pracy z osobami bezrobotnymi.

Program Klubu Pracy okazał się jednym z najbardziej popularnych podręczników stosowanych przez urzędy pracy. Stał się źródłem inspiracji dla wielu innych programów szkoleniowych i w całości lub we fragmentach wykorzystywany jest dla różnych celów szkoleniowych oraz w poradnictwie zawodowym. W okresie 1996 - 2002 z zajęć w klubach pracy prowadzonych przez urzędy pracy skorzystało ponad 560 tysięcy osób, większość z nich (ponad 90%) stanowili bezrobotni.

Od czasu upowszechnienia Programu Klubu Pracy minęło już 6 lat. Departament Rynku Pracy
po analizie informacji o tym w jaki sposób obecnie działają kluby pracy i jakie są efekty ich działań zdecydował, że klubom potrzebny jest nowy impuls, który sprawi, iż zaczną odgrywać bardziej znaczącą rolę w aktywizacji osób bezrobotnych. Tym bardziej, że w ciągu ostatnich lat zmienił się nie tylko rynek pracy i metody poszukiwania zatrudnienia, ale także potrzeby bezrobotnych związane z poszukiwaniem pracy.

W październiku 2002 roku zorganizowaliśmy ogólnokrajowe seminarium, na które zaprosiliśmy grupę doświadczonych liderów i osób ściśle współpracujących z klubami pracy. W trakcie dyskusji przygotowane zostały założenia wstępne dotyczące treści i formy drugiego wydania podręcznika Program Klubu Pracy. Zakładają one, iż szkolenie w klubie pracy trwać musi pełne trzy tygodnie, przy obowiązkowej formule „2 + 1”
tj. dwa tygodnie nauki i tydzień praktyki. Tylko taki kształt zajęć może przynieść wymierne i pożądane efekty.
To nowe podejście wyklucza możliwość realizacji szkolenia w klubie pracy w trybie skróconym.

Aktualizację podręcznika powierzono osobom mającym długoletnie doświadczenie w pracy z osobami bezrobotnymi, w tym osobiste prowadzenie klubów pracy. Jesteśmy przekonani, że w tym przypadku to najlepsza droga do dalszego rozwoju i doskonalenia tego podręcznika.

W efekcie powstał podręcznik pt.: Klub Pracy, który jest programem szkolenia. Zachował on ogólną formę pierwszego wydania, ale został zaktualizowany i uzupełniony o treści, które liderzy określili jako potrzebne
i ważne. Podręcznik otrzymał też nową szatę graficzną. Wykorzystano w nim także kilka ćwiczeń, które wcześniej upowszechnione zostały w urzędach pracy w ramach serii Zeszytów Informacyjno-Metodycznych Doradcy Zawodowego, wydawanej przez były Krajowy Urząd Pracy. Aby umożliwić swobodniejsze wykorzystywanie treści zamieszczonych w podręczniku, np. przygotowanie barwnych kopii na folii czy prezentacji multimedialnych, podręcznik wydany został także w formie elektronicznej. Płyta CD dołączona została do formy książkowej. Taka formuła umożliwi liderom aktualizowanie na bieżąco treści wykorzystywanych w czasie zajęć i pozwoli na przygotowanie dobrych jakościowo kopii materiałów dla uczestników.

Wyrażamy nadzieję, że drugie wydanie programu Klub Pracy zostanie przychylnie przyjęte przez wszystkich jego użytkowników i przyczyni się do bardziej efektywnego działania klubów pracy w Polsce, dzięki którym wiele osób bezrobotnych i poszukujących pracy będzie mogło znaleźć zatrudnienie.

Departament Rynku Pracy

lipiec 2003

Uczestnicy seminarium dla liderów klubów pracy

Warszawa 16 - 18 października 2002

Bożena Babynko Wojewódzki Urząd Pracy w Olsztynie

Małgorzata Bandach Powiatowy Urząd Pracy w Łomży

Iwona Barszcz Wojewódzki Urząd Pracy w Radomiu

Barbara Borowicz Powiatowy Urząd Pracy w Tarnowie

Joanna Buczma Powiatowy Urząd Pracy w Szczecinie

Ewa Bulsa Powiatowy Urząd Pracy w Krośnie

Agnieszka Chuchała Powiatowy Urząd Pracy w Ostrowcu Świętokrzyskim

Grażyna Czuryszkiewicz Powiatowy Urząd Pracy w Janowie Lubelskim

Donat Dawiec Centrum Studiów Samorządowych w Kielcach

Irena Dybalska Centralny Zarząd Służby Więziennej w Warszawie

Grażyna Dziudowicz-Kulka Powiatowy Urząd Pracy w Gdańsku

Grażyna Fikus Ośrodek Pomocy Społecznej w Warszawie

Agnieszka Foks Warmińsko-Mazurska Komenda OHP Olsztyn

Beata Gołębiewska Powiatowy Urząd Pracy w Międzyrzeczu

Małgorzata Jadwińska-Komada Powiatowy Urząd Pracy w Jeleniej Górze

Izabela Jankowska Zachodnio-Pomorska Komenda OHP Szczecin

Gabriela Kasicz- Stępień Powiatowy Urząd Pracy w Nysie

Katarzyna Kępa Miejski Urząd Pracy w Lublinie

Barbara Kijas Powiatowy Urząd Pracy w Katowicach

Beata Klawikowska Powiatowy Urząd Pracy w Lęborku

Beata Komorowska Powiatowy Urząd Pracy w Sulęcinie

Alicja Kostecka OTKAR Warszawa

Andrzej Leńczuk Zakład Karny w Jaśle

Elżbieta Liwosz Powiatowy Urząd Pracy w Krośnie

Halina Luba Wojewódzki Urząd Pracy w Białystmstoku

Irena Mazek Departament Rynku Pracy MGPiPS

Anna Michalczyk Powiatowy Urząd Pracy w Rybniku

Elżbieta Miklas Powiatowy Urząd Pracy w Kaliszu

Grażyna Morys-Gieorgica Departament Rynku Pracy MGPiPS

Marek Mrozek Podkarpacka Komenda OHP Krosno

Bogdan Nagrodzki Zakład Karny w Tarnowie-Mościcach

Małgorzata Natanek Urząd Pracy Powiatu Krakowskiego

Danuta Ostrowska Powiatowy Urząd Pracy w Działdowie

Katarzyna Pankiewicz Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu

Krystyna Piasecka Powiatowy Urząd Pracy w Łodzi

Cecylia Pielok Departament Rynku Pracy MGPiPS

Ewa Reszkowska Powiatowy Urząd Pracy w Szczecinie

Agata Staroń Stowarzyszenie Pomocy Niematerialnej SZANSA
w Krośnie

Magdalena Urbańska-Jasik Powiatowy Urząd Pracy w Inowrocławiu

Lidia Wiśniewska Wojewódzki Urząd Pracy w Wałbrzychu

Anna Włodarczyk - Miduch Powiatowy Urząd Pracy w Puławach

Irena Wolińska Departament Rynku Pracy MGPiPS

Edyta Wrona Powiatowy Urząd Pracy w Kielcach

Mariusz Wrzecionkowski Powiatowy Urząd Pracy w Toruniu

Teresa Ziemkiewicz Powiatowy Urząd Pracy w Poznaniu

Departament Rynku Pracy wyraża serdeczne podziękowania wszystkim osobom, które uczestnicząc w seminarium poświęconemu klubom pracy przyczyniły się do powstania nowego programu szkolenia Klub Pracy.

Spis treści

Spis treści...................................................................................................................................

Wprowadzenie............................................................................................................................

SESJA 1. WITAJ W KLUBIE PRACY! ........................................................................

1. Powitanie i przedstawienie się lidera.

2. Przedstawienie się uczestników.

Ćwiczenie 1.1: Zawieranie znajomości.

Ćwiczenie 1.2: Twój obraz.

Ćwiczenie 1.3 Napisz swoje imię.

3. Oczekiwania, potrzeby, obawy, uczestników.

Ćwiczenie 1.4: Oczekiwania, obawy, zadania

Ćwiczenie 1.5: Zasady pracy w grupie

4. Czego nauczysz się na każdej sesji.

5. Podsumowanie sesji.

6. Zapowiedź programu następnej sesji.

Plakaty (P 1.1), (p 1.2), (P 1.3)

Materiały dla Uczestnika (U 1.1), (U 1.2)

SESJA 2. METODY PRACY W KLUBIE PRACY......................................................

1. Metody pracy w Klubie Pracy.

Ćwiczenie 2.1: Rola grupy.

Ćwiczenie 2.2: Czego nie można ...

2. Technika pracy w czasie szkolenia.

3. Regulamin Klubu Pracy.

4. Dziennik Działania.

5. Zaświadczenie.

6. Podsumowanie sesji.

7. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 2.1), (L 2.2)

Plakaty (P 2.1), (P 2.2)

Materiały dla Uczestnika (U 2.1)

SESJA 3. REAKCJE NA UTRATĘ PRACY................................................................

1. Opowiedz, co się stało. Reakcja na utratę pracy.

Ćwiczenie 3.1: Wypadek samochodowy.

Ćwiczenie 3.2: Co czujesz i co myślisz.?

2. Emocje po utracie pracy.

3. Emocje w czasie poszukiwania pracy.

Ćwiczenie 3.3: Prawda czy fałsz?

4. Czy utrata pracy ma tylko złe strony?

Ćwiczenie 3.4: Nie ma rzeczy niemożliwych.

5. Kto kieruje twoim życiem.

Ćwiczenie 3.5: Kto kieruje twoim życiem?

6. Podsumowanie sesji.

7. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 3.1), (L 3.2),

Plakaty (P 3.1), (P 3.2), (P 3.3)

Materiały dla Uczestnika (U 3.1), (u 3.2), (U 3.3), (U 3.4), (U 3.5)

SESJA 4. ANALIZA NIEPOWODZEŃ W POSZUKIWANIU PRACY...................

1. Jak dotychczas szukaliśmy pracy?

Ćwiczenie 4.1: Podpatruj innych.

Ćwiczenie 4.2: Jak szukaliśmy pracy.

2. Przyczyny niepowodzeń w szukaniu pracy.

Ćwiczenie 4.3: N - Z.

Ćwiczenie 4.4: Coś cennego.

3. Podsumowanie sesji.

4. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 4.1), (L 4.2)

SESJA 5. Uczenie się a siła TWÓRCZEGO I POZYTYWNEGO MYŚLENIA

1. Pokonywanie barier w uczeniu się ludzi dorosłych.

Ćwiczenie 5.1: “Nicnieznaczace” słowa.

2. Siła twórczego myślenia.

Ćwiczenie 5.2: Co widzisz?

Ćwiczenie 5.3: Kreatywne zastosowanie.

Ćwiczenie 5.4: Problem z oponą.

Ćwiczenie 5.5: Test z agrafką.

3. Siła pozytywnego myślenia - nie pozwól się zaszufladkować.

Ćwiczenie 5.6: Pani Gosia.

Ćwiczenie 5.7: Zamień kolce w róże.

4. Podsumowania sesji.

5. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 5.1), (L 5.2)

Plakaty (P 5.1), (P 5.2), (5.3)

Materiały dla Uczestnika (U 5.1)

SESJA 6. ODKRYWANIE WŁASNYCH UMIEJĘTNOŚCI I MOŻLIWOŚCI......

1. Umiejętności i kompetencje.

Ćwiczenie 6.1: Gospodarstwo agroturystyczne.

Ćwiczenie 6.2: Wybrana praca a moje umiejętności.

2. Historia zawodowa: źródło wiedzy o własnych umiejętnościach.

Ćwiczenie 6.3: Historia zawodowa.

3. Identyfikacja własnych umiejętności na podstawie zainteresowań.

Ćwiczenie 6.4: Co lubisz robić w wolnym czasie?

4. Odkrywanie własnych możliwości: określenie mocnych i słabych stron.

Ćwiczenie 6.5: Test do samooceny.

Ćwiczenie domowe: Mocne i słabe strony.

5. Podsumowanie sesji.

6. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (U 6.1), (U 6.2)

Plakaty (P 6.1)

Materiały dla Uczestnika (U 6.1), (U 6.2), (U 6.3), (U 6.4), (U 6.5), (U 6.6)

SESJA 7. BILANS UMIEJĘTNOŚCI, MOŻLIWOŚCI I PREDYSPOZYCJI ZAWODOWYCH..........................................................................................

1. Jakie są twoje wartości?

Ćwiczenie 7.1: Piramida Maslowa.

Ćwiczenie 7.2: Hierarchia wartości.

Ćwiczenie 7.3: Co jest dla ciebie ważne w pracy?

2. Jakie są twoje cele życiowe i zawodowe?

Ćwiczenie 7.4: Cele - określanie ważności

3. Bilans umiejętności, możliwości i preferencji.

Ćwiczenie 7.5: Diagnoza własnych predyspozycji zawodowych.

4. Idealna praca.

Ćwiczenie 7.6: Idealna praca

5. Podsumowanie sesji.

6. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 7.1)

Plakaty (P 7.1), (p 7.2)

Materiały dla Uczestnika (U 7.1), (U 7.1/A), (U 7.1/B), (U 7.1/c), (U 7.2),
(U 7.3), (U 7.4),

SESJA 8. RYNEK PRACY..........................................................................................

1. Rynek pracy: towar, sprzedawca, nabywca, transakcja

Ćwiczenie 8.1: Praca.

Ćwiczenie 8.2: Czym jest praca?

2. Rynek pracy: mity i rzeczywistość.

3. Praca za granicą.

4. Ukryty i jawny rynek pracy.

Ćwiczenie 8.3: Lokalni pracodawcy

5. Tendencje na rynku pracy - zawody przyszłości.

6. Podsumowanie sesji.

7. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 8.1), (L 8.2), (L 8.3), (L 8.4), (L 8.5), (L 8.6), (L 8.7), (L 8.8)

Plakaty (P 8.1), (P 8.2), (P 8.3)

Materiały dla Uczestnika (U 8.1), (U 8.2)

SESJA 9. Własna firma. Czy ja się do tego nadaję.............................

1. Pojęcie przedsiębiorczości.

2. Cechy przedsiębiorcy.

Ćwiczenie 9.1: Umiejętności przedsiębiorcy.

Ćwiczenie 9.2: Czy ja się do tego nadaję? lub „Ty jako przedsiębiorca”.

3. Plusy i minusy prowadzenia działalności gospodarczej .

Ćwiczenie 9.3. Plusy i minusy prowadzenia działalności gospodarczej.

4. Pomysł na własną firmę.

Ćwiczenie 9.4: Szukamy pomysłu na własną firmę.

5. Plan działania firmy.

Ćwiczenie9.5: Plan działania firmy.

6. Krok po kroku - etapy rejestracji działalności.

7. Instytucje wspomagające.

8. Podsumowanie sesji.

9. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 9.1), (L 9.2), (L 9.3), (L 9.4), (L 9.5)

Plakaty (P 9.1), (P 9.2), (P 9.3), (P 9.4), (P 9.5), (P 9.6), (P 9.7)

Materiały dla Uczestnika (U 9.1), (U 9.2), (U 9.3)

SESJA 10. TWÓJ PLAN DZIAŁANIA...........................................................................

1. Podjęcie decyzji: co robić dalej.

Ćwiczenie 10.1: Praca jakiej szukam.

2. Przygotowanie indywidualnych planów działania.

Ćwiczenie 10.2: Co mogę o sobie powiedzieć.

Ćwiczenie 10.3: Kupujemy samochód.

Ćwiczenie 10.4. Mój plan działania.

3. Podsumowanie sesji.

4. Zapowiedź programu następnej sesji.

Plakaty (P 10.1), (P 10.2)

Materiały dla Uczestnika (U 10.1), (U 10.2), (U 10.3), (U 10.4), (U 10.5), (U 10.6)

SESJA 11. DOKUMENTY APLIKACYJNE..................................................................

1. Rola życiorysu i listu motywacyjnego w poszukiwaniu pracy.

2. Zasady pisania życiorysu.

Ćwiczenie 11.1: Co dwie głowy.

Ćwiczenie 11.2: Mój życiorys zawodowy.

3. O czym “nie powie” życiorys, czyli jak pracodawca czyta CV.

4. Zasady pisania listu motywacyjnego.

Ćwiczenie 11.3: Nowa nazwa ulicy.

Ćwiczenie 11.4: Mój list motywacyjny.

5. Formularz osobowy (aplikacyjny).

6. Podsumowanie sesji.

7. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 11.1)

Plakaty (P 11.1), (P 11.2), (P 11.3), (P 11.4), (P 11.5), (P 11.6), (P 11.7)

Materiały dla Uczestnika (U 11.1), (U 11.2), (U 11.3), (U 11.4), (U 11.5),
(U 11.6), (U 11.7)

SESJA 12. UMIEJĘTNOŚCI INTERPERSONALNE....................................................

1. Sztuka prowadzenia rozmowy - komunikacja werbalna.

Ćwiczenie 12.1: Wypowiedź doskonała.

Ćwiczenie 12.2: Wspomnienia z wakacji.

Ćwiczenie 12.3: Rysowanie „ze słuchu”.

2. Rola słuchania w komunikacji.

Ćwiczenie 12.4: Skuteczne słuchanie.

Ćwiczenie 12.5: Rozdaj role.

Ćwiczenie 12.6: Plotka.

3. Komunikacja niewerbalna.

Ćwiczenie 12.7: Kwiat.

4. Autoprezentacja

Ćwiczenie 12.8: Prezentacja.

Ćwiczenie 12.9: Przedstaw się.

5. Podsumowanie sesji.

Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 12.1), (L 12.2), (L 12.3), (L 12.4), (L 12.5),

Plakaty (P 12.1), (P 12.2), (P 12.3), (P 12.4), (P 12.5a), (P 12.5b), (P 12.6), (P 12.7), (P 12.8),

Materiały dla Uczestnika (U 12.1), (U 12.2), (U 12.3), (U 12.4)

SESJA 13. ASERTYWNOŚĆ W POSZUKIWANIU PRACY.......................................

1. Asertywność - umiejętność mówienia „nie”?

2. Prawa asertywności

Ćwiczenie 13.1: Moja piramida asertywności.

Ćwiczenie 13.2: Upominki.

3. Asertywność w kontaktach społecznych

Ćwiczenie 13.3: Mapa asertywności.

Ćwiczenie 13.4: Kiedy mówię „nie”

4. Podsumowanie sesji.

5. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 13.1)

Plakaty (P 13.1), (P 13.2), (P 13.3)

Materiały dla Uczestnika (U 13.1)

SESJA 14. ZNAJDOWANIE OFERT PRACY................................................................

1. „Idealny” poszukujący pracy.

2. Główne czynniki warunkujące sukces - czyli ABC poszukiwania pracy.

Ćwiczenie 14.1: Czynniki warunkujące sukces w poszukiwaniu pracy.

3. Źródła informacji o miejscach pracy.

4. Tworzenie sieci kontaktów.

Ćwiczenie 14.2: Budowanie własnej siatki kontaktów.

Ćwiczenie 14.3: Jak zdobyć informacje o możliwościach pracy.

5. Wywiad informacyjny jako forma budowania sieci kontaktów.

Ćwiczenie 14.4: Wywiad informacyjny.

6. Korzystanie z usług zawodowych pośredników pracy.

7. Analiza ogłoszeń prasowych.

Ćwiczenie 14.5 Analiza ofert zamieszczonych w ogłoszeniach prasowych.

8. Konstruowanie ofert własnych.

Ćwiczenie 14.6: Przygotowanie własnej oferty.

9. Targi i giełdy pracy.

10. Podsumowanie sesji.

11. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 14.1)

Plakaty (P 14.1), (P 14.2), (P 14.3), (P 14.4)

Materiały dla Uczestnika (U 14.1), (U 14.2), (U 14.3), (U 14.4)

SESJA 15. PRZYGOTOWANIE DO ROZMOWY Z PRACODAWCĄ......................

1. Specyfika rozmowy kwalifikacyjnej.

2. Przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej.

3. Oczekiwania pracodawcy podczas rozmowy kwalifikacyjnej.

Ćwiczenie 15.1 W poprzedniej pracy.

4. Dodatkowe umiejętności potrzebne w skutecznym poszukiwaniu pracy.

Ćwiczenie 15.2: Ty decydujesz.

5. Podsumowanie sesji.

6. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 15.1), (L 15.2)

Plakaty (P 15.1), (P 15.2)

Materiały dla Uczestnika (U 15.1), (U 15.2)

SESJA 16 ROZMOWA TELEFONICZNA Z PRACODAWCĄ..................................

1. Rozmowa telefoniczna z pracodawcą.

- Jak uzyskać informację.

- Jak umówić się na rozmowę kwalifikacyjną.

Ćwiczenie 16.1: Moje rozmowy telefoniczne.

Ćwiczenie 16.2: Czy jest wolne miejsce pracy?

Ćwiczenie 16.3: Rozmowa telefoniczna.

2. Zasady prowadzenia rozmowy telefonicznej.

3. Podsumowanie sesji.

4. Zapowiedź programu następnej sesji.

Plakaty (P 16.1), (P 16.2)

Materiały dla Uczestnika (U 16.1), (U 16.2), (U 16.3)

SESJA 17. ROZMOWA KWALIFIKACYJNA.........................................................

1. Pytania i odpowiedzi.

Ćwiczenie 17.1 5 moich rad.

2. Próbne rozmowy kwalifikacyjne.

Ćwiczenie 17.2: Rozmowa z pracodawcą.

3. Podsumowanie sesji.

4. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 17.1)

Materiały dla Uczestnika (U 17.1), (U 17.2), (U 17.3),

SESJA 18. REALIZACJA PLANÓW...............................................................................

1. Bariery w realizacji planów poszukiwania pracy.

Ćwiczenie 18.1: Marta przestaje szukać pracy.

2. Strategie pokonywania barier w realizacji planów.

Ćwiczenie 18.2: Moja strategia wytrwania w poszukiwaniu pracy.

3. Nieudana rozmowa kwalifikacyjna.

4. Umacnianie wiary w siebie.

Ćwiczenie 18.3: Jak to jest być mną?

5. Dlaczego uśmiech jest taki ważny?

Ćwiczenie 18.4:Uśmiechnij się do siebie.

6. Podsumowanie sesji.

7. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 18.1)

Plakaty (P 18.1), (P 18.2)

Materiały dla Uczestnika (U 18.1), (U 18.2), (U 18.3), (U 18.4)

SESJA 19. NOWA PRACA................................................................................................

1. Gdy znajdziesz pracę - koniec czy początek?

2. Pierwszy dzień w pracy.

Ćwiczenie 19.1: Pierwszy dzień w pracy.

Ćwiczenie 19.2: Firma symulacyjna.

3. Pierwsze tygodnie w nowej pracy.

4. Co robić, aby nie stracić pracy?

Ćwiczenie 19.3: Czytanie ze zrozumieniem

5. Świadczenie pracy a prawny stosunek pracy.

6. Rodzaje umów o pracę.

7. Jak czytać umowę.

Ćwiczenie 19.4: Umowa o pracę.

8. Podsumowanie sesji.

9. Zapowiedź programu następnej sesji.

Materiały dla Lidera (L 19.1), (L 19.2), (L 19.3), (L 19.4), (L 19.5), (L 19.6)

Plakaty (P 19.1), (P 19.2), (P 19.3), (P 19.4), (P 19.5), (P 19.6), (P 19.7), (P 19.8), (P 19.9)

Materiały dla Uczestnika (U 19.1), (U 19.2)

SESJA 20. ZAKOŃCZENIE SZKOLENIA.................................................................

1. Podsumowanie programu i omówienie indywidualnych planów działania.

2. Korzystanie z usług Klubu Pracy - element wspomagający proces realizacji planów zawodowych jego uczestników.

3. Ewaluacja szkolenia.

4. Wręczenie świadectw ukończenia zajęć w Klubie Pracy.

Materiały dla Lidera (L 20.1)

Materiały dla Uczestnika (U 20.1)

Bibliografia i literatura dodatkowa...............................................................................................

WPROWADZENIE

Informacje ogólne

Współczesny rynek pracy zmienia się bardzo szybko i stawia przed nami nowe wymagania. Ludzie zawodowo aktywni w ciągu życia wiele razy zmieniają pracę i bardzo często też zawód, niektórzy nawet kilka razy. Okresy zatrudnienia przeplatają się z okresami bezrobocia lub zatrudnienia w formie i wymiarze nie w pełni satysfakcjonującym pracownika. Dzisiaj mówi się często, że sukcesem zawodowym jest nie tylko osiągnięcie wysokiej pozycji zawodowej, ale także trwałe pozostawanie w zatrudnieniu, bez okresów bezrobocia. Dlatego tak wielkie znaczenie ma znajomość rynku pracy, wiedza o tym jakim podlega on prawom oraz jak można wykorzystać swoje atuty lub czego należy się nauczyć, by lepiej sobie na nim radzić. Jednym ze sposobów przygotowania się do lepszego funkcjonowania na rynku pracy jest udział w zajęciach Klubu Pracy.

Zgodnie z ustawą o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu celem działania Klubu Pracy jest umożliwienie osobom bezrobotnym i poszukującym pracy nabycia umiejętności poszukiwania i uzyskiwania zatrudnienia.

Szkolenie w ramach Klubu Pracy przeznaczone jest przede wszystkim dla osób, które albo nie mają żadnego doświadczenia w poszukiwaniu pracy albo są zniechęcone dotychczasowym brakiem pozytywnych efektów swoich działań. Ich poczuciu niepewności i rozgoryczeniu towarzyszą często wątpliwości dotyczące słuszności dokonywanych wyborów, poczucie niewiary w skuteczność własnych poczynań oraz skłonność do przerzucania odpowiedzialności za swoją sytuację na warunki zewnętrzne. Uczestnictwo w zajęciach Klubu Pracy pomaga bezrobotnym zmienić postawę wobec siebie i swojej sytuacji, uczy aktywności i samodzielności.

Podczas szkolenia w Klubie Pracy uczestnicy mogą:

• poznać podstawowe zagadnienia dotyczące rynku pracy i mechanizmy, które nim rządzą,

• dokonać analizy lokalnego rynku pracy,

• określić swoją sylwetkę zawodową oraz dokonać bilansu swoich mocnych i słabych stron,

• dopasować swoje kwalifikacje, umiejętności oraz predyspozycje do oferty rynku pracy,

• podjąć decyzję dotyczącą swojej przyszłości zawodowej,

• nabyć wiedzę z zakresu technik i metod poszukiwania pracy oraz przekonać się
  o potrzebie ich stosowania oraz ich skuteczności,

• nawiązywać kontakty pomocne w znalezieniu zatrudnienia,

• korzystać z wyposażenia Klubu Pracy.

Klubem kieruje Lider. Jego podstawowym zadaniem jest prowadzenie szkoleń w Klubie Pracy i pomaganie uczestnikom poprzez indywidualne konsultacje. Lider „prowadzi” uczestników poprzez proces uczenia się i wspiera ich w działaniach skierowanych na poszukiwanie pracy.

Lider jest gospodarzem i kreatorem Klubu. Tworzy warunki dla sprawnej realizacji zadań
i dba o odpowiednie wyposażenie pomieszczenia, w którym odbywają się zajęcia.

Cele szkolenia w Klubie Pracy

Szkolenie w Klubie Pracy ma przygotować uczestników do intensywnego
i efektywnego poszukiwania pracy, tak aby po zakończeniu zajęć byli w stanie:

1. Określić i zanalizować lokalny rynek pracy.

2. Określić i porównać swoje mocne strony z możliwościami oferowanymi przez rynek pracy, co pozwoli na:

• znalezienie pracy najemnej,

• samozatrudnienie,

• stanie się osobą bardziej przedsiębiorczą,

• podjęcie decyzji o dalszym kształceniu.

Zastosować różnorodne techniki poszukiwania pracy, takie jak:

• napisanie życiorysu i listu motywacyjnego,

• przeprowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej z pracodawcą,

• wykorzystanie telefonu podczas poszukiwania pracy,

• budowanie i wykorzystywanie siatki kontaktów.

• Udoskonalić swoje umiejętności podejmowania decyzji i ich realizacji.

Zarówno treść szkolenia, jak i sposób prowadzenia zajęć mają na celu wzmocnienie wśród członków Klubu wiary we własne umiejętności i możliwości kierowania własnym życiem.

Uczestnicy szkolenia

Szkolenie w Klubie Pracy prowadzone jest w formie zajęć grupowych. Wielkość grupy powinna kształtować się w przedziale 8 -12 osób.

Uczestnikami Klubu Pracy mogą być osoby w różnym wieku, ale powinny to być osoby dorosłe. Mogą być wśród nich zarówno absolwenci jak i osoby o długoletnim stażu pracy, ci którzy kilka dni wcześniej utracili pracę, jak i osoby, które przez wiele lat nie pracowały i teraz chcą wrócić na rynek pracy oraz takie, które chcą zatrudnić się pierwszy raz w życiu. Cecha wspólna, która ich wszystkich łączy to niski poziom umiejętności radzenia sobie na rynku pracy. Każdy bezrobotny, który wcześniej w zajęciach Klubu Pracy nie uczestniczył, a jest zainteresowany takim szkoleniem, powinien móc skorzystać z możliwości uczestniczenia w pełnym programie Klubu Pracy.

Przy naborze uczestników na zajęcia należy zachować zasadę równości dostępu tzn. nie wolno dyskryminować nikogo ze względu na wiek, płeć, wykształcenie itp., choć Lider może jednak w pewnym zakresie kształtować skład grup.

Warto pamiętać, że tworząc grupy szkoleniowe jednorodne pod względem doświadczeń zawodowych czy życiowych należy brać pod uwagę niebezpieczeństwo wystąpienia syndromu tzw. „ogłupienia grupowego”, polegającego na tym, że grupa sztywno trzyma się tego samego pomysłu lub kierunku działania. Rozwiązania, jakie przedstawia, mogą więc być mało twórcze. Jednorodna pod względem doświadczenia zawodowego grupa najczęściej nie stawia sobie nowych pytań, lecz ma tendencje do doskonalenia starych rozwiązań. Z kolei osoby o zbliżonej biografii obracają się wśród ludzi podobnych sobie i nie dążą do rozwijania bardziej złożonych kontaktów społecznych wśród członków grupy. Różnorodna pod względem stażu zawodowego, wykształcenia czy doświadczeń zawodowych grupa stwarza zatem większą szansę na pojawienie się różnorodnych pomysłów i nowych rozwiązań w szukaniu pracy dla każdego z jej członków. Dlatego dla niektórych osób współpraca z taką grupą sama w sobie może stanowić ważne doświadczenie życiowe.

Wśród uczestników szkoleń w Klubie Pracy mogą być zatem osoby o bardzo różnym poziomie wiedzy ogólnej oraz zróżnicowanych możliwościach przyswajania nowych treści. Mogą zdarzyć się również i tacy, którzy mają problemy ze sprawnym czytaniem lub pisaniem - wymagają oni dyskretnej pomocy Lidera podczas wykonywania niektórych ćwiczeń np. pisania życiorysów.

Niektórzy uczestnicy mogą obawiać się zadawanych pytań oraz mieć zahamowania
w udzielaniu na nie odpowiedzi. W żadnym przypadku nie wolno stosować wobec nich przymusu, nie wolno też dopuścić do niestosownych żartów czy kpin ze strony innych uczestników. Wszelkie napięcia powstałe na tle indywidualnych zahamowań lub trudności powinny być na bieżąco rozładowywane, aby uczestnicy nie rezygnowali ze szkolenia. Jeśli Lider uzna to za wskazane lub konieczne powinien przeprowadzić indywidualne rozmowy z tymi, którzy w czasie zajęć mają trudności lub stwarzają problemy w relacjach z innymi osobami. Lider musi zadbać o to, aby wszystkie osoby uczestniczące w zajęciach czuły się dobrze. Musi reagować na wszelkie oznaki nietolerancji i agresji pojawiające się w grupie.

Jednym z najtrudniejszych zadań stojących przed Liderem jest przekonanie osób przychodzących do Klubu o konieczności zmiany sposobu myślenia o sobie i o tym jakie są ich możliwości znalezienia pracy. W tej kwestii Lider może napotkać silny opór niektórych uczestników. Pewne informacje przekazywane na szkoleniu, a przede wszystkim same metody poszukiwania pracy, są czasami sprzeczne z dotychczasowym wychowaniem i tradycją kulturową, w jakiej wzrastali. Aktywność, ambicja, wystawanie ponad przeciętność, wywołuje czasami złośliwe komentarze, a myślenie o sobie w kategoriach pozytywnych - podstawowy warunek sukcesu - budzi sceptycyzm. Lider musi pamiętać, że zasady te tkwią zarówno
w podświadomości uczestników szkolenia, jak i samych Liderów, a ujawniają się szczególnie
w sytuacjach wymagających nowych, ekspansywnych sposobów zachowania.

Innym, równie ważnym problemem jest brak wiary uczestników w znalezienie zatrudnienia spowodowany niepowodzeniami w dotychczasowym poszukiwaniu pracy oraz obiegowymi opiniami dotyczącymi sytuacji na rynku pracy. Ukazanie realnych przykładów, które przeczą tym poglądom oraz zapoznanie z mechanizmami rządzącymi rynkiem pracy pozwala na zmianę postaw i poglądów na temat możliwości zatrudnienia.

Warunki techniczne niezbędne do funkcjonowania Klubu Pracy

Zajęcia szkoleniowe dla jednej grupy trwają trzy tygodnie. W tym czasie dzień w dzień członkowie grupy spotykają się na kilka godzin, aby w pierwszym etapie realizować program szkolenia, a następnie pomagając sobie wzajemnie starać się praktycznie realizować cel zasadniczy jakim jest znalezienie zatrudnienia.

Aby Klub Pracy mógł działać efektywnie muszą być spełnione podstawowe warunki techniczne. Przede wszystkim Klub musi mieć odpowiednie pomieszczenie. Optymalne warunki to jedna duża sala, w której mogą odbywać się zajęcia grupowe i co najmniej jedna sala dodatkowa, którą traktować można jako „zaplecze” dla Klubu. W sali tej Lider może przechowywać materiały pomocnicze, dokumentację kolejnych szkoleń itp., może spotykać się także indywidualnie z byłymi uczestnikami, gdy w sali szkoleniowej trwają zajęcia kolejnej grupy. Jeśli nie ma możliwości wykorzystania kilku pomieszczeń, Lider może w sali Klubu Pracy wydzielić niewielką przestrzeń, która spełniać będzie funkcje zaplecza. Można to wykonać ustawiając odpowiednio regał, czy stolik, na którym postawione zostaną np. donice
z kwiatami. W takiej sytuacji należy pamiętać, aby Lider nie próbował „odgradzać się” od uczestników Klubu Pracy, chodzi tylko o wydzielenie pewnej funkcjonalnej przestrzeni, która nie będzie miała bezpośredniego związku z codziennymi zajęciami i gdzie Lider będzie mógł zająć się swoją pracą administracyjną.

Na podstawowe wyposażenie sali, w której odbywają się zajęcia Klubu Pracy składają się: krzesła, stoły, stoliki pod sprzęt, wieszak na ubrania, tablica twarda, tablice papierowe np. typu flip-chart, tablice korkowe, listwy na ścianach do których można przypinać lub przyklejać arkusze, kreda, grube pisaki, papier dla uczestników na notatki i ćwiczenia, długopisy, taśma klejąca, pinezki, nożyczki. Dobrze jest jeśli Klub Pracy ma do dyspozycji koperty i znaczki pocztowe, które uczestnicy mogą bezpłatnie wykorzystać w czasie swoich poszukiwań pracy. W każdym Klubie powinna być kamera i kilka taśm oraz telewizor i odtwarzacz wideo, dzięki którym można oglądać prezentacje i scenki nagrane w czasie ćwiczeń.

Uczestnicy powinni mieć dostęp do bezpłatnego telefonu (pozostającego jednak pod kontrolą) oraz komputera z drukarką, a przynajmniej do maszyny do pisania, by móc przygotować swoje dokumenty aplikacyjne. Na stałym wyposażeniu Klubu Pracy powinny być: bieżąca prasa z aktualnymi ofertami pracy, książki telefoniczne i informatory adresowe, wykazy adresów internetowych najważniejszych instytucji oraz stron na których zamieszczane są informacje dla poszukujących pracy i oferty pracy oraz literatura dotycząca technik poszukiwania zatrudnienia, pracy nad własnym rozwojem i zakładania własnej działalności gospodarczej. Uczestnicy powinni mieć stały dostęp do internetu (przy pomocy SDI, Neostrady lub innego stałego łącza), dzięki czemu na bieżąco będą mogli wyszukiwać w sieci oferty pracy i inne informacje przydatne w procesie jej poszukiwania.

W Klubie Pracy powinien znajdować się czajnik elektryczny oraz filiżanki, kubeczki lub szklanki, w których można przygotować herbatę lub coś chłodnego do picia. Możliwość przygotowania herbaty pomaga uczestnikom wytrwać w kilkugodzinnych zajęciach i tworzy „ciepły klimat” w Klubie.

Lider powinien mieć stały dostęp do komputera i kopiarki. Komputer pozwala mu na bieżąco przygotowywać nowe materiały dla uczestników, a kserokopiarka kopiowanie materiałów w ilości potrzebnej na poszczególne sesje.

Dobrze jest jeśli Klub Pracy dysponuje rzutnikiem pisma do prezentacji folii lub rzutnikiem komputerowym do prezentacji multimedialnych. Umożliwia to Liderowi prezentowanie treści w atrakcyjnej formie i pozwala na szybkie powracanie do pewnych informacji, co ułatwia kojarzenie treści.

Czas trwania programu szkoleniowego

Szkolenie w Klubie Pracy trwa trzy tygodnie. Przez pierwsze dwa tygodnie odbywają się sesje szkoleniowe. Ich łączny czas wynosi 40 godzin (zegarowych). Sesje szkoleniowe powinny być zrealizowane w ciągu 10 kolejnych dni roboczych. W tym czasie uczestnicy zdobywają wiedzę teoretyczną i rozwijają praktyczne umiejętności poszukiwania pracy. Podczas jednego spotkania szkoleniowego, trwającego 3-5 godzin dziennie, można przeprowadzić od jednej „dużej” do trzech „małych” sesji.

Trzeci tydzień przeznaczony jest na aktywne poszukiwanie pracy przez uczestników
i wypróbowanie przez nich w praktyce nowych zachowań, metod i technik poznanych podczas szkolenia. Uczestnicy przychodzą codziennie do Klubu, zapoznają się z aktualnymi ofertami pracy, telefonują do pracodawców, relacjonują swoją aktywność z poprzedniego dnia, korzystają z indywidualnych porad Lidera, ćwiczą (doskonalą) w parach umiejętności rozmowy kwalifikacyjnej, uaktualniają swoje strategie poszukiwań, piszą listy motywacyjne, wymieniają się doświadczeniami, ofertami pracy, motywują i wspierają. Łączny czas przewidziany na wspólne spotkania z Liderem i innymi członkami grupy w trzecim tygodniu wynosi około
15 godzin. Czas przewidziany na indywidualne działania poszczególnych osób jest nieograniczony.

Głównym zadaniem Lidera w trzecim tygodniu jest utrzymanie bliskiego kontaktu
z każdym uczestnikiem szkolenia, systematyczne omawianie podjętych przez niego prób znalezienia pracy oraz umożliwienie wymiany doświadczeń między członkami grupy. Ich silna motywacja i zdobyte nowe informacje powinny zostać wykorzystane dla dobra całej grupy. Uczestnicy aktywnie poszukują pracy, realizując ustalone wcześniej z Liderem plany. Wszystkie informacje o firmach, adresy i nazwiska pracodawców, a także przeprowadzone i umówione na przyszłość spotkania odnotowują w „Dzienniku Działania”.

Osoby zainteresowane podjęciem działalności gospodarczej powinny przeznaczyć trzeci tydzień na zdobycie jak najdokładniejszych informacji o możliwościach założenia własnej firmy. Powinny nawiązać kontakt z osobami i instytucjami, od których mogą otrzymać informacje, porady i pomoc. Lider cały czas powinien pomagać im analizować celowość i skuteczność podejmowanych kroków. Jeśli jest taka możliwość powinien pomagać im umówić się na spotkania w odpowiednich instytucjach. Dalszy kontakt z Klubem Pracy może być kontynuowany w ramach pracy Klubu Otwartego.

Metodyka szkolenia w Klubie Pracy

U podstaw szkolenia w Klubie Pracy leży założenie, że uczestnicy Klubu mogą
i powinni brać odpowiedzialność za swoje życie, a szczególnie:

• odpowiedzialność za własną naukę,

• odpowiedzialność za własne decyzje życiowe i zawodowe (w tym wyznaczanie celów),

• odpowiedzialność za znalezienie lub stworzenie sobie możliwości zatrudnienia.

Aby móc odpowiadać za swoje wybory trzeba być aktywnym uczestnikiem procesów społecznych. Taka aktywność dla niektórych możliwa jest dopiero wówczas gdy poznają
i zrozumieją pewne zjawiska i mechanizmy nimi rządzące, a następnie uwierzą i spróbują sami wpływać na pewne fakty dotyczące ich życia.

W czasie trzech tygodni zajęć w Klubie uczestnicy powinni zatem przyswoić sobie szereg nowych informacji i umiejętności oraz przećwiczyć je. Dzięki temu nabiorą pewności, że poradzą sobie w innych sytuacjach społecznych wymagających tej wiedzy
i tych umiejętności.

Program szkolenia Klub Pracy składa się z 20 sesji. Każda sesja to oparty na identycznym wzorcu scenariusz zajęć szkoleniowych. Sesje następują po sobie w określonej kolejności, przygotowując uczestników stopniowo do lepszego, pełniejszego rozumienia i wykorzystania informacji oraz ćwiczeń zawartych w kolejnych sesjach. Wprowadzanie nowych pojęć i technik odbywa się stopniowo. Dzięki temu z sesji na sesję uczestnicy coraz lepiej rozumieją na czym polega przygotowanie się do aktywnego uczestnictwa w rynku pracy.

Każda sesja rozpoczyna się krótką zapowiedzią treści. Lider przedstawia uczestnikom ogólne cele sesji, informuje o jakich zagadnieniach będzie mowa w jej trakcie, jakie metody zostaną wykorzystane i ile czasu potrzeba, aby zrealizować założone cele.

W programie szkolenia Klub Pracy wykorzystano różne metody szkoleniowe. Pewne treści Lider przedstawia w formie krótkich wykładów lub omawia je na bieżąco wykorzystując zamieszczone w podręczniku i oznaczone literą „P” plakaty. Stosuje też inne metody takie jak dyskusja grupowa, burza mózgów, odgrywanie scenek itp. Istotną częścią zajęć są ćwiczenia, które pozwalają uczestnikom zrozumieć pewne zagadnienia i przećwiczyć je praktycznie w czasie trwania szkolenia. Niektóre ćwiczenia mają charakter indywidualny, inne są prowadzone w parach lub małych grupach. Są też ćwiczenia, w których biorą udział wszyscy uczestnicy.

Pod nazwą plakaty rozumie się różnego rodzaju schematy, rysunki, zestawienia itp. Zamieszczone w podręczniku propozycje należy traktować jako podpowiedź graficzną, którą Lider może wykorzystać bez zmian, ale może również przygotować własne wersje plakatów, które będzie wykorzystywać w czasie zajęć.

Oprócz zamieszczonych w tekstach poszczególnych sesji krótkich informacji oznaczonych symbolem „”, które „podpowiadają” Liderowi co może powiedzieć w danym momencie, może on wykorzystać informacje umieszczone w załączonych do sesji i oznaczonych literą „L” Materiałach dla Lidera. Materiały te zawierają tylko podstawowe lub przykładowe informacje, które pomogą Liderowi w przeprowadzeniu poszczególnych sesji. Lider powinien samodzielnie poszerzać i aktualizować swoją wiedzę dotyczącą np.: przepisów prawa, informacji o rynku pracy, o metodach poszukiwania pracy itp.

Materiały wykorzystywane w ćwiczeniach zostały zamieszczone po każdej sesji jako Materiały dla uczestników i oznaczone literą „U”.

Lider przez cały czas aktywnie uczestniczy w zajęciach. Demonstruje pewne zachowania, wyraża opinie na temat zachowań lub wypowiedzi uczestników. Powinien stale obserwować grupę i udzielać na bieżąco pomocy lub rady tym, którzy tego potrzebują. Zawsze powinien odpowiadać na pytania, jakie zadają uczestnicy. Jeśli nie jest przygotowany do udzielenia odpowiedzi natychmiast, powinien spróbować zdobyć potrzebne informacje po zajęciach i wrócić do tematu w możliwie najkrótszym czasie.

Po każdym ćwiczeniu Lider powinien krótko podsumować jego przebieg i wyniki. Czasami wystarcza krótkie stwierdzenie, czasami podsumowanie może zawierać nowe, poszerzające wiedzę uczestników treści. Ważne jest, aby podsumowanie bezpośrednio łączyło się
z zakończonym właśnie ćwiczeniem.

W wielu sesjach oprócz sugerowanego podsumowania pojawiają się granatowe ramki poprzedzone napisem PAMIĘTAJ. Zamieszczone zostały w nich krótkie stwierdzenia, które warto wykorzystać w czasie zajęć. Można je przedstawić zarówno przy okazji prezentacji jak
i w podsumowaniu, można także zapisać na arkuszu lub tablicy, aby uczestnicy lepiej je zapamiętali.

Na koniec każdej sesji uczestnicy powinni krótko powtórzyć zapamiętany materiał. Służą temu dwa standardowe pytania:

• Czego nauczyłem się podczas dzisiejszej sesji?

• Co zrobię inaczej w przyszłości dzięki zdobytej wiedzy?

Warto aby uczestnicy odpowiedzieli na te pytania na forum grupy, ale jeśli nie ma na to wystarczająco dużo czasu Lider powinien polecić, by potraktowali to jako zadanie domowe.

Lider powinien na bieżąco sprawdzać rozumienie tematu omawianego w czasie sesji oraz wszystkich nowowprowadzonych terminów, a także odwoływać się do treści z poprzednich sesji, by sprawdzać czy uczestnicy nadal je pamiętają.

Jak sobie radzić z emocjami

Podczas sesji szkoleniowych Klubu Pracy uczestnicy często ujawniają silne emocje, związane z ich sytuacją zawodową czy życiową. Mogą one dać o sobie znać w ciągu trwania całego szkolenia, jednak ich szczególne nasilenie ma miejsce w pierwszym tygodniu. Ważne jest, aby Lider miał wypracowaną strategię postępowania w takich momentach, gdy jedna lub więcej osób okazuje silne emocje.

Podczas dyskusji grupowych i ćwiczeń uczestnicy zachęcani są do mówienia o swoich uczuciach. Niektóre tematy szkolenia dotykają bezpośrednio spraw osobistych (np. barier
w znalezieniu pracy, osiągnięć), aby więc sesja była owocna, uczestnicy powinni rozmawiać
w tonie osobistym. Należy jednak pamiętać, że na wzbudzenie zaufania między członkami grupy oraz między grupą i Liderem potrzeba trochę czasu. Tematy poruszające sferę uczuć najlepiej realizować, gdy członkowie grupy poznają się lepiej.

Czasem niektórzy uczestnicy będą wyrażać nadmierne emocje, związane np. z odmową przyjęcia do pracy. Inni mogą być tym zaskoczeni i czuć się nieswojo.

Jeżeli Lider nie ma doświadczenia w radzeniu sobie z tego typu sytuacjami, warto skorzystać ze wskazówek praktyków:

• Zachowaj spokój - Łzy zwykle przynoszą ulgę. Może uczestnik poczuje się lepiej uzewnętrzniając swoje emocje.

• Zaoferuj wsparcie. Powiedz uczestnikowi, że ma pełne prawo być zdener­wowany. Powiedz, że ani ty, ani reszta grupy nie uważacie tego za coś nieodpowiedniego i nie ma powodu do zakłopotania.

• Zachęć uczestnika, aby powiedział, co go zdenerwowało (oczywiście tylko wówczas, jeśli ma na to ochotę). Czasami mówienie o tym, co komuś „leży na sercu” pomaga.

• Daj do zrozumienia, że jesteś do dyspozycji, gdyby uczestnik chciał porozmawiać
  z tobą na osobności.

• Nie pomijaj milczeniem faktu, że jedna z osób jest czymś zdenerwowana! Ignorowanie tego spowoduje utratę zaufania do ciebie jako Lidera i pogorszy atmosferę pracy
  w grupie.

• Kontroluj sytuację - Staraj się jednak, aby wyrażanie uczuć nie przekroczyło pewnych społecznie akceptowanych granic i aby jedna osoba nie absorbowała innych swoimi problemami zbyt długo.

Sytuacje napięcia zwykle szybko mijają, a jeżeli są umiejętnie rozwiązywane przez Lidera, zwiększają więź między uczestnikami grupy. Im większy spokój zachowa Lider, im bardziej będzie gotów udzielić wsparcia oraz wysłuchać zainteresowanych, tym większa szansa, że wybuchy emocji przerodzą się w konstruktywne doświadczenia dydaktyczne.

Poufność ujawnianych informacji

Na początku szkolenia należy uświadomić jego uczestnikom, że wszystkie informacje ujawnione przez nich podczas zajęć pozostaną całkowicie poufne. Pomoże to wyeliminować obawy, że jednym z celów tego szkolenia jest odkrycie ich osobistych sekretów po to, aby pozbawić ich np. prawa do pobierania świadczeń.

Przestrzeganie zasady poufności pomaga w nawiązaniu przyjaznych relacji między Liderem
i uczestnikiem szkolenia: tylko w atmosferze zaufania Lider może skutecznie pomóc uczestnikowi w procesie uczenia się i poszukiwania pracy.

Specyfika szkolenia w Klubie Pracy

W szkoleniu w Klubie Pracy główną postacią jest uczestnik szkolenia. Jest on nie tylko osobą bezrobotną, którą należy „nauczyć” nowych zachowań i radzenia sobie na rynku pracy, jest osobą, która funkcjonuje również w innych sferach życia. Kluczem do sukcesu tego szkolenia jest więc zmiana sposobu myślenia przez każdego z uczestników zarówno o sobie, w różnych aspektach życia, jak i o swojej sytuacji. Dlatego szkolenie w Klubie Pracy polega na:

• odkrywaniu zainteresowań uczestnika,

• uczeniu go wyrażania uczuć i emocji,

• uczeniu, jak ma zastosować zdobyte informacje i umiejętności w różnych sytuacjach,

• okazywaniu zrozumienia,

• odkrywaniu motywów działań,

• efektywnym wykorzystaniu jego doświadczeń,

• ocenie jego postępów,

• korygowaniu jego błędów,

• ustalaniu jego własnych norm i modeli,

• zwiększaniu jego umiejętności adaptacyjnych.

Lider przywiązuje wagę nie tylko do efektu końcowego pracy w Klubie, jakim jest znalezienie przez uczestnika pracy, ale i do rezultatów poszczególnych etapów, np.: do przeprowadzenia dokładnej analizy jego umiejętności. Pozwala to uczestnikowi na systematyczną poprawę obrazu samego siebie i zachęca go do zmiany postawy z „muszę” na „chcę”.

Szkolenie w Klubie Pracy spełni swoje zadanie, jeśli uczestnicy:

• wyeliminują bariery utrudniające im naukę,

• przełamią w sobie potrzebę bycia kierowanym przez innych, dzięki odkrywaniu w sobie nowych możliwości,

• określą, od czego zależą ich największe postępy i będą umieli je osiągać w zależności od własnych potrzeb,

• nie będą obawiać się wyrażania swoich uczuć i popełnienia błędu,

• umocnią wiarę w siebie,

• nauczą się słuchać i zadawać konstruktywne pytania,

• ustalą właściwy dla siebie kierunek i tempo nauki,

• unikną opierania się wyłącznie na rzeczach, które już znają,

• nie będą unikać stawiania czoła własnym problemom,

• będą podejmować decyzje,

• opracują własne plany i poczują się za nie odpowiedzialni,

• poczują, że lepiej kontrolują swoją sytuację życiową.

Rozpoczynając prace z każdą nową grupą Lider stoi przed trudnym zadaniem dostosowania zarówno treści jak i sposobu prowadzenia zajęć do potrzeb i możliwości uczenia się uczestników kursu. Podział na sesje i szczegółowe tematy, pozwala na pewną swobodę
w wykorzystywaniu materiału tworzącego Program Klubu Pracy, tak aby był on przydatny
w pracy z konkretną grupą.

W programie przewidziano sesje pomagające uczestnikom w rozwinięciu umiejętności uczenia się, myślenia o sobie w kategoriach pozytywnych i decydowania o sobie. Pierwsze sesje bazują na wiedzy i doświadczeniach osobistych uczestników, a ich celem jest umożliwienie im rozpoznania własnych możliwości i predyspozycji zawodowych, umiejętności uniwersalnych oraz cech osobowości, które stanowią ich atuty na rynku pracy. Kolejne sesje umożliwiają poznanie sytuacji na rynku pracy, wymagań pracodawców oraz sposobów rekrutacji stosowanych przez firmy. Omawiane są także zagadnienia związane
z przedsiębiorczością, rozumianą z jednej strony jako zdolność do niekonwencjonalnych zachowań na rynku pracy, z drugiej jako przygotowanie do rozpoczęcia działalności gospodarczej. Ostatnia część Programu obejmuje materiał z zakresu poszukiwania pracy oraz przygotowania do przeprowadzenia rozmowy kwalifikacyjnej.

Taki układ podręcznika odwzorowuje pewien sposób widzenia zjawisk dotyczących rynku pracy. Praca (zatrudnienie) jest efektem nieustannego procesu zaspokajania wzajemnych potrzeb przez człowieka i przez rynek pracy (pracodawców). Przedstawia to prosty schemat:











Samopoznanie człowieka przeplata się z poznawaniem wymagań rynku pracy. Im lepiej poznajemy siebie, tym łatwiej nam ocenić czy odpowiadamy wymaganiom rynku pracy. Z kolei każda nowa informacja o rynku pracy jest bodźcem do głębszej analizy samego siebie. Aby osoba poszukująca pracy chciała uruchomić cały swój potencjał i energię na poszukiwanie pracy, musi widzieć możliwość zaspokojenia swoich potrzeb, ale z kolei aby jej wysiłki zakończyły się sukcesem, musi zaspokoić potrzeby pracodawców. Umiejętność połączenia swoich indywidualnych potrzeb z potrzebami pracodawców oraz wykorzystanie tego elementu w poszukiwaniu pracy wymaga od kandydata do pracy nowej wiedzy. Program szkolenia Klub Pracy został tak skonstruowany, aby uczestnikowi tej wiedzy dostarczyć.

Rola lidera

Zadaniem Lidera jest takie prowadzenie zajęć aby każdy uczestnik stopniowo,
w rytmie odpowiadającym jego potrzebom i możliwościom, przejmował odpowiedzialność za swoje postępy w czasie szkolenia. Proces ten zasadniczo zachodzi dzięki obecności grupy, gdyż poprzez interakcje i wymianę doświadczeń z innymi ludźmi uczymy się najskuteczniej. Lider spełnia w tym procesie bardzo ważne zadania. Od niego zależy bowiem, czy np. dyskusja, którą prowadzi grupa, osiągnie zamierzone cele. Czy wszyscy uczestnicy są aktywni? Czy są świadomi jej przedmiotu i wykorzystują wynikające z niej wnioski dla siebie?

Aby dobrze wykorzystać „efekt grupy” Lider powinien najpierw sprawdzić, jaki jest
w grupie poziom motywacji i energii do uczenia się nowych treści i podejmowania nowych zadań. Często Lider musi pomóc niektórym uczestnikom odnaleźć zarówno motywację, jak
i potrzebną energię. Jest to zadanie trudne i ambitne, ponieważ podczas pierwszych kilku dni zajęć może napotkać silny opór ze strony wielu uczestników.

Jak przełamać początkowe bariery? Najważniejszym czynnikiem motywującym
i zachęcającym uczestników Klubów do pracy jest ENTUZJAZM LIDERA. Jego główne zadanie motywacyjne, szczególnie na początku szkolenia, polega na tym, aby pozwolić uczestnikom uwierzyć, że to, co mówią na forum grupy, ich wnioski i obserwacje mają wartość obiektywną
i mogą być przydatne dla innych członków grupy, a nie tylko dla nich samych.

Lider powinien wysłuchać każdego uczestnika i podkreślić jego oryginalny wkład
w grupową dyskusję. Systematyczne i wytrwałe podejmowanie takich wysiłków od samego początku każdego szkolenia zostanie nagrodzone pod koniec pierwszego, a już na pewno
w drugim i trzecim tygodniu szkolenia. Wraz z odnajdywaniem przez uczestników źródeł wiary w siebie, pokładów energii i wyrabianiem poczucia odpowiedzialności za własny los, znikną początkowe napięcia i przez pozostały czas grupa pracować będzie aktywnie, bez zbędnych spięć, a jej członkowie wykażą się pomysłowością w wyszukiwaniu miejsc pracy. Aby jednak osiągnąć ten stan, Lider powinien:

• dawać uczestnikom ambitne, lecz możliwe do wykonania zadania,

• nie poddawać się początkowym oporom i niechęci uczestników,

• wyjaśniać dokładnie główne idee i terminologię używaną podczas zajęć,

• łagodzić nierówności w grupie, wynikające np. z uzdolnień,

• dzielić się z uczestnikami własnymi przemyśleniami,

• pomagać uczestnikom ponosić odpowiedzialność za własną naukę i własne decyzje,

• doradzać poszczególnym osobom w zakresie spraw i tematów niezwiązanych z pracą,

• traktować każdego uczestnika jak eksperta od spraw związanych z poszukiwaniem pracy.

Oczywistym zadaniem Lidera jest „wyposażenie” uczestników w umiejętności
i wskazówki konieczne do realizacji własnego planu poszukiwania pracy. Aby ten cel osiągnąć, Lider powinien traktować każdego uczestnika jak potencjalnego kandydata do pracy.

Głównym narzędziem oddziaływania Lidera na grupę jest pochwała i zachęta, pomagają one uczestnikom widzieć własną wiedzę, umiejętności i zdolności w lepszym świetle. Zajęcia prowadzone w atmosferze pełnej życzliwości ze strony Lidera i uczestników grupy ułatwiają uczenie się.







Lider powinien systematycznie przypominać uczestnikom o konieczności prowadzenia Dziennika. Prowadzenie Dziennika Działania przez każdego uczestnika szkolenia w Klubie Pracy jest istotnym warunkiem powodzenia jego starań. Dziennik jest prostym i skutecznym narzędziem pozwalającym osobie poszukującej pracy na notowanie swoich postępów, a Liderowi na ocenę czy poszukiwania te prowadzone są we właściwy sposób. Uczestnicy prowadzą Dziennik przez cały okres zajęć w Klubie i zapisują wszystkie podejmowane próby znalezienia pracy oraz pomysły na przyszłość. Na podstawie tych informacji ustalają z Liderem odpowiednią dla siebie strategię poszukiwania pracy.

Otwarty Klub Pracy

Po zakończeniu trzytygodniowego cyklu szkolenia uczestnik, który nie znalazł pracy, może korzystać z Otwartego Klubu Pracy - aż do czasu znalezienia zatrudnienia. Klub Otwarty to forma spotkań z byłymi uczestnikami szkoleń, podczas których mogą oni porozmawiać z Liderem, przećwiczyć z kolegami lub innymi pracownikami Klubu słabsze elementy autoprezentacji, wymienić najnowsze informacje z lokalnego rynku pracy lub po prostu otrzymać wsparcie, jakiego w danym momencie potrzebują. W miarę możliwości, przed ważną rozmową kwalifikacyjną, można także się przygotować wykorzystując kamerę. Wymaga to oczywiście bezpośredniego zaangażowania się Lidera i innych osób, ale przynosi często znakomite efekty.

Uczestnictwo w Klubie Otwartym jest całkowicie dobrowolne. Klub Otwarty może działać codziennie przez kilka godzin, ale może też być dostępny raz lub dwa razy w tygodniu. Lider i pozostali pracownicy Klubu Pracy mogą dostosować tę koncepcję do swoich możliwości czasowych i lokalowych.

W ramach Klubu Otwartego Lider wspiera i w pewnym zakresie kontroluje indywidualną aktywność każdego uczestnika. Zachodzi bowiem obawa, że dla niektórych
z nich przychodzenie do Klubu może stać się formą działania zastępczego: „przychodzę do Klubu, a więc szukam pracy”. Żywe zainteresowanie postępami każdej osoby okazywane zarówno przez Lidera jak i innych uczestników Klubu może podtrzymywać jej motywację
i przyczynić się do sukcesu w znalezieniu pracy. Dziennik Działania, w którym każdy uczestnik notuje swoje plany, zadania oraz to, jak je zrealizował, stanowi podstawę współpracy Lidera
z uczestnikiem szkolenia.

Może się też zdarzyć, że uczestnik tak dobrze czuje się w Klubie Otwartym, że staje się jakby jego stałym rezydentem. Przychodzi towarzysko, absorbuje sobą Lidera i inne osoby.
W takich sytuacjach Lider musi podjąć zdecydowane kroki, przeprowadzić otwartą rozmowę,
w której zażąda bardziej skutecznego poszukiwania pracy.

W zależności od potrzeb zgłaszanych przez uczestników w ramach Klubu Otwartego można organizować także zajęcia tematyczne w małych grupach, spotkania z pracodawcami,
z przedstawicielami organizacji samorządowych, pozarządowych itp.

Karta postępów grupy w Klubie Pracy

Lider pełni w Klubie Pracy dwie funkcje: przywódcy-przewodnika, którego zadaniem jest motywowanie bezrobotnych do aktywnego działania oraz administratora, który dba
o prawidłowe funkcjonowanie klubu i który musi się wykazać efektywnością działań Klubu Pracy.

Stosuje się różnorodne sposoby pomiaru efektywności pracy Klubu. Najpowszechniejsze z nich to: liczba osób, które podjęły pracę (lub naukę) po zakończeniu szkolenia oraz liczba uczestników kończących program szkoleniowy w stosunku do liczby osób rozpoczynających szkolenie. Wskaźniki te „rozliczają” liderów z bezwzględnej liczby osób, którym udzielono pomocy, bez wnikania w to, kim byli uczestnicy szkoleń, w jakim stopniu przyswoili sobie treści szkolenia, jak aktywni byli podczas zajęć Klubu. Jako przywódca, każdy Lider chce natomiast wiedzieć, czy prowadzone przez niego zajęcia przynoszą oczekiwane rezultaty. Tak rozumianą efektywność szkoleń można ocenić obserwując zaangażowanie poszczególnych uczestników i poziom wykonania przez nich konkretnych zadań, a następnie porównując je z ich sukcesami w poszukiwaniu zatrudnienia.

Aby ułatwić sobie ocenę efektywności Klubu Pracy zarówno jako przywódcy jak
i administratora, Lider powinien prowadzić tzw. KARTĘ POSTĘPÓW GRUPY W KLUBIE PRACY. Karta stanowi rejestr aktywności każdego uczestnika podczas szkolenia w Klubie Pracy i obejmuje:

1. wykaz obecności uczestnika na zajęciach szkoleniowych,

2. tematy odbytych sesji,

3. liczbę prób poszukiwania pracy (aktywność).

Obecność uczestnika zaznaczamy wpisując obok jego nazwiska liczbę odbytych sesji.
Informację tę uzyskujemy z listy obecności na zajęciach.

Tematy odbytych sesji - na podstawie obserwacji uczestnika oceniamy stopień przyswojenia wiedzy z danej sesji i zapisujemy go według 3-stopniowej skali ocen:

1 - przeciętny,

2 - dobry,

3 - mógłby uczyć innych.

Informacja ta pozwala ocenić, w jaki sposób poziom opanowania treści szkolenia wpływa na aktywność członków grupy w poszukiwaniu pracy.

Liczba prób poszukiwania pracy przez poszczególnych uczestników. Wpisujemy ołówkiem
i aktualizujemy w miarę potrzeby.

Liczba prób szukania pracy na jednego uczestnika szkolenia określa stopień aktywności grupy. Lider sam, po zdobyciu pewnej praktyki, zorientuje się, jak wysoki może (powinien) być ten wskaźnik w jego Klubie.

Obok danych o aktywności każdego uczestnika umieszczamy w nim również informacje
o grupie, a szczególnie:

czy w grupie pojawił się nieformalny przywódca, nadający ton sposobowi myślenia grupy; czy i w jaki sposób Liderowi udało się zapanować nad sytuacją,

jak szybko znalazł pracę pierwszy uczestnik grupy (zachęcający przykład),

w jakim stopniu grupa wymieniała informacje o wolnych miejscach pracy (wsparcie grupy).

Dysponując charakterystyką grupy, Lider ma szanse odkryć, które czynniki działają mobilizująco na osiągnięcia poszczególnych uczestników, a także grupy jako całości.

Dzięki KARCIE gromadzone są dane do różnego rodzaju sprawozdań i prezentacji oczekiwanych przez przełożonych bądź środki masowego przekazu.

Każdy Lider może także przygotować sobie własny arkusz analizy efektywności szkolenia, wiążący przebieg szkolenia z aktywnością uczestników w poszukiwaniu pracy.




Karta postępów Grupy w klubie pracy Data sesji: od ...............do..................

Imię i nazwisko lidera: ................................................. Liczba sesji w szkoleniu ...................

nazwisko uczestnika	liczba odbytych sesji	Numery kolejnych sesji (ocena 1; 2; 3)																				Liczba prób szukania pracy				informacja o grupie
				1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	19	19	20	wizyty w firmach	telefony		rozmowy kwalifikac.	podjęci pracy /nauki
																											Czy wyłonił się nieformalny lider
																											Po ilu dniach szkolenia podjęła prace pierwsza osoba
																											Wymiana informacji w grupie
Liczba uczestników		Uwagi lidera																								Liczba prób na jednego uczestnika




SYMBOLE GRAFICZNE

stosowane w podręczniku

Ćwiczenie nr .....	Nazwa ćwiczenia	....... minut
Przeprowadź ćwiczenie według zamieszczonej instrukcji		Czas przewidziany na przeprowadzenie ćwiczenia

• Mini wykład

Rozdaj materiały dla uczestników

• Zawieś plakat lub przedstaw go na folii

• Zawieś czysty arkusz lub wykorzystaj tablicę

Przygotuj dodatkowe materiały

• Zadaj pytanie, zapytaj o opinię członków grupy

• Tekst oznaczony tym znakiem „podpowiada” liderowi, co można powiedzieć
  w danym momencie sesji.

Ćwiczenie z kamerą

Zadanie domowe

Materiały pomocnicze

Rodzaj materiału		kod literowy
Materiały dla lidera		L
Plakaty		P
Materiały dla uczestników		U


Przykład:




(L 18.2)







Ustawa z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz.U. 2003 r. Nr 58 poz. 514)

Edward Nęcka: TROP...Twórcze rozwiązywanie problemów, IMPULS, Kraków 1994, s. 77.

2

Program Klubu Pracy

25

Program Klubu Pracy

Spis treści

Spis treści

6

Program Klubu Pracy

Wprowadzenie

Wprowadzenie

26

Program Klubu Pracy

Wprowadzenie

28

Program Klubu Pracy

Klub pracy

Klub Pracy to zajęcia szkoleniowe, w ramach których bezrobotni

i poszukujący pracy przez dwa tygodnie uczą się, a następnie przez tydzień praktycznie stosują nabyte umiejętności poszukiwania i uzyskiwania pracy.

JA

POTRZEBY (KORZYŚCI) INDYWIDUALNE

RYNEK PRACY

POTRZEBY (KORZYŚCI)

RYNKU PRACY

ZATRUDNIENIE

POTRZEBY (KORZYŚCI) INDYWIDUALNE

I RYNKU PRACY

To Lider powinien najpierw uwierzyć, że znalezienie pracy jest możliwe. Problemem, jaki należy rozwiązać, jest przygotowanie właściwego sposobu poszukiwania pracy dla każdego uczestnika.

Podejmowanie decyzji za uczestników

nie jest zadaniem Lidera.

Materiał dla lidera

numer sesji

numer materiału

---