PRACA DYPLOMOWA

Zajęcia prowadzone Metodą Dobrego Startu

Zajęcia prowadził: Grzegorz Stano

SOSW w Jaworznie

Spis treści

Temat zajęć: Odpoznawanie, nazywanie i rysowanie koła na podstawie piosenki „Skacząca piłeczka”

Opis placówki

Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Jaworznie

Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Jaworznie, na terenie którego odbywały się zajęcia, jest placówką zajmującą się edukacją i wychowaniem dzieci i młodzieży specjalnych potrzeb edukacyjnych z różnymi stopniami upośledzenia umysłowego. Jednostkami organizacyjnymi wchodzącymi w skład Ośrodka są: szkoły oraz internat mogący przyjąć ok. 80 dzieci. Szkołami są: Szkoła Podstawowa dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, Gimnazjum dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim oraz działająca pierwszy rok Szkoła Zawodowa dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Przy każdej z powyższych szkół jest Zespół Edukacyjno Terapeutyczny (przy Szkole Zawodowej nazywa się on Przysposobieniem Zawodowym) dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym.

Zespół Edukacyjno - Terapeutyczny

Jestem wychowawcą takiego zespołu na poziomie szkoły podstawowej i jako jedną z podstawowych metod pracy z dziećmi systematycznie stosowaną wprowadziłem 2 lata temu Metodę Dobrego Startu. Wcześniej zajęcia prowadzone tą metodą były realizowane na próbę by dopasować do możliwości dzieci czas trwania, stopień trudności i częstotliwość zajęć.

Specyfika tylko jednego Zespołu Edukacyjno Terapeutycznego przy danej szkole polega między innymi na dużych przedziałach: wiekowych między dziećmi, zróżnicowanych: możliwościach rozwojowych oraz potrzebach społecznych i psychomotorycznych. W pierwszym roku systematycznej pracy przy pomocy MDS borykałem się z takimi problemami. Zespół Edukacyjno Terapeutyczny (ZET) liczył wtedy 10 osób. Najmłodszym dzieckiem był dziewięcioletni Marcin z drugiej strony do klasy uczęszczali chłopcy nawet szesnastoletni. W jednej klasie uczyły się dzieci ze szkoły podstawowej (7) i gimnazjum (3). Niosło to za sobą konieczność indywidualizacji nauczania, dostosowania tempa i stopnia trudności ćwiczonych umiejętności do każdego ucznia. Młodzież z gimnazjum nie była zainteresowana formą lekcji wynikającą ze stosowania metody. Rozwiązaniem problemu mógł być podział klasy, czego też dokonano. Raz w tygodniu uczniowie gimnazjum mieli zorganizowane zajęcia w ramach reedukacji a ja mogłem poświęcić czas na pracę z młodszymi dziećmi (0d 9 do 12 roku życia), stosując Metodę Dobrego Startu. Sytuacja zmieniła się w roku szkolnym 2002 / 2003, ponieważ utworzono nowy Zespół Edukacyjno Terapeutyczny przy Gimnazjum, do którego przeszło kilkoro najstarszych podopiecznych. Moja klasa stała się siedmioosobową, co prawda nadal zróżnicowaną pod kątem stopnia rozwoju ale dobrze znającą się i czującą bezpiecznie w swoim gronie grupą. Dodatkowo, specjalnie na zajęcia MDS przychodzi dwoje dzieci z nauczania indywidualnego. Ponieważ jeden z moich uczniów może uczęszczać do szkoły tylko dwa dni w tygodniu, ostatecznie tą formą pracy zostało objętych w roku szkolnym 2002 / 2003 dziewięcioro dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym.

Joanna K. ur. 21.10.1990

W czasie przeprowadzenia zajęć dziewczynka miała 12 lat. Do Zespołu Edukacyjno - Terapeutycznego uczęszcza od 1999 roku. W tym okresie czasu stała się osobą znaczącą w klasie, została wybrana przez kolegów na przewodniczącą zespołu. Joasia jest bardzo samodzielna. Test Gunzburga wykonany na początku 2002 roku uwidocznił duże kompetencje w zakresie obsługiwania siebie, gdzie wykonała prawie wszystkie zadania a te, które nie zostały zaliczone wynikają raczej ze specyfiki życia prowadzonego cały czas w internacie lub szkole, ponieważ dziecko nie może jeździć do domu rodzinnego. Podobnie, wygląda sytuacja w obszarze „uspołecznienie. Samodzielność i zaradność uczennicy widoczna jest szczególnie podczas zajęć praktycznych w kuchni czy propedeutyki szycia.

Długo koncentruje się na zadaniu i wykonuje ćwiczenia samodzielnie bez stałej kontroli ze strony nauczyciela. W razie pojawienia się trudności nie wycofuje się lecz szuka pomocy. Odpoznaje i umie napisać wiele etykiet. Umie wyszukać nowo poznane etykiety w tekście. Zna coraz więcej liter i dokonuje syntezy literowej kilku podstawowych wyrazów. Zaczyna wyróżniać głoski w nagłosie. Od niedawna fascynuje się nauką czytania, zajęcia te są motywacją samą w sobie i nagrodą dla dziecka.

Duży wpływ na rozwój kompetencji szkolnych dziewczynki mają zaburzenia mowy, które są przyczyną zarówno problemów komunikacyjnych jak utrudniają funkcjonowanie w sferze poznawczej. Dzięki systematycznej pracy Metodą Dobrego Startu oraz dużej pomocy logopedycznej na zajęciach indywidualnych oraz w klasie uczennica osiągnęła duże postępy. Zaburzenia mowy były progiem, który uniemożliwiał jej nauczenie się m.in. liczenia i działań matematycznych w zakresie dodawania i odejmowania. Poprawa w tym zakresie sprawiła, że Asia szybko nauczyła się liczyć do 20 i wykonywać działania we wspomnianym zakresie. Dziewczynka opanowała schemat ciała, co wyraża się pełnym rysunkiem postaci ludzkiej, potrafi też pokazać prawą i lewą stronę zarówno u siebie jak i na zabawkach.

Paweł K. ur. 26.02.1988

Był jednym z trzech, (najstarszym) braci uczących się w moim ZET. W czasie nagrywania zajęć miał 14 lat. Cały czas silnie związany z domem rodzinnym, do którego jeździł co dwa tygodnie. Wyrażał swą tęsknotę za nim, swoje sukcesy pragnął pokazać ojcu, ciągle upewniał się, że tato będzie o tym wiedział.

Paweł w ostatnim roku szkolnym dokonał ogromnego postępu w komunikacji. Dobry grafomotorycznie, (kreślenie wzorów MDS) po śladzie i wg wzoru! Zaczął pisać z pamięci swoje imię i nazwisko!, przepisuje wyrazy dni, miesiąca i pory roku z tablicy, umie je odpoznać! nazywa wiele liter!,

Zaczął wyróżniać głoski w nagłosie wyrazów, nauczył się wiersza na pamięć!

Rozpoznaje figury geometryczne: koło i trójkąt, prostokąt myli z kwadratem. Zna pojęcia przestrzenne. Prace wykonywał w miarę szybko i do końca, niektóre całkiem samodzielnie. Jest dokładny w pracy, wypełnia kontury i, układa wzór z drobnych elementów. Poprawiła się Poprawiła się koordynacja wzrokowo ruchowa oraz umiejętności manipulacyjne (umie odrysować i wyciąć po linii koło, kwadrat i prostokąt). W ciągu ostatniego roku rysunek postaci ludzkiej stał się rozbudowany, pojawiły się wszystkie ważniejsze części ciała, potrafi je też pokazać na sobie i zabawkach.

Grzegorz K. ur. 05.05.1989

Wyraźnie słabszy od braci w zakresie poznawczym i przyswajania sobie umiejętności szkolnych, za to sprawny manualnie potrafi manipulować drobnymi elementami, wbijać gwoździe, poradzi sobie obierając ziemniaki czy jabłko i w tym zakresie pamięta raz przyswojone umiejętności.

Zaczyna wypowiadać się gdy zostanie o to poproszony ale po dłuższym zastanowieniu i są to pojedyncze wyrazy lub bardzo proste zdania. Wyraźnie poprawiła się koncentracja na zadaniu, pamięć krótkotrwała, gdy opanuje jakąś umiejętność, pracuje szybko i samodzielnie.

Potrafi nazwać najważniejsze elementy obrazka i nadać mu tytuł ale po dłuższej chwili, często czeka na podpowiedź, dzieli wyrazy dwu - trzysylabowe na sylaby, wzory grafomotoryczne pisze tylko po śladzie (podobnie etykietę imienia). Obrysowuje szablony koła i kwadratu a umie nazwać koło i niekiedy trójkąt. Pojawiło się dużo postaci ludzkich w formie głowonogów na rysunku, które potem zamalowuje, obrazki koloruje kilkoma kolorami choć do niedawna używał tylko jednego (najczęściej czerwonego). Zna najważniejsze części ciała, myli też stronę lewą z prawą. W chwili prowadzenia zajęć miał 13 lat.

Marcin K. ur. 26.02.1992

Na sfilmowanych zajęciach ma 10 lat.

Ma pogodne usposobienie, Szybko wchodzi w sytuacje zabawowe, lubiany przez kolegów i koleżanki.

Opowiada o tym co zdarzyło się w domu i opisuje sytuacje na obrazku, robi to prostymi zdaniami i często szeptem. Rozumie układy słów zawierające: na, do, w, za, nad, pod, przed, na zewnątrz, na górze, na dole. Liczy do 5 i rozróżnia wielkości zbiorów w tym zakresie

Kreśli wzory MDS po śladzie i zaczyna pisać je wg wzoru, dobrze kreśli po śladzie. Pisze swoje imię wg wzoru i ze słuchu (nauczyciel dyktuje po literze). Zna koło, umie narysować wszystkie fig. geometryczne posługując się szablonem., umie ułożyć postać ludzką z figur geometrycznych. Rysunek Marcina stał się bardzo bogaty a głowonogi, którymi zapełniał kartkę na początku edukacji zamieniły się w pełną postać ludzką jednak bez szczegółów. Myli strony ciała ale pokazuje na sobie i braciach jego najważniejsze części.

Grzegorz L. ur. 26.05.1989

Lubiany w klasie. Grześ jest bardzo ciepły w kontakcie z nauczycielem, zadowolony, gdy nauczyciel go pochwali. Jako jedyny z klasy ma kolegów też spoza Zespołu (z klas dla dzieci lekko upośledzonych umysłowo), dobiera sobie osoby spokojne. Gdy przyszedł do ZET po niedobrych doświadczeniach w innych klasach bał się szkoły. Stany lękowe przejawiały się m.in. częstym wychodzeniem do toalety. Obecnie wzrasta jego pewność siebie. Umie dobrze zorganizować zespół w zajęciach wykonywanych codziennie. Jest wtedy chętny do pomocy kolegom z własnej inicjatywy!!! Przykład tego ucznia pokazuje skuteczność MDS (a także innych metod stosowanych w tym celu np. Programy Aktywności Świadomość ciała, kontakt i komunikacja Knillów) w uspołecznieniu dziecka, czującego się obecnie równoprawnym członkiem zespołu i nie potrzebującego już żadnych form zastępczych zachowań przynoszących mu poczucie bezpieczeństwa.

Poprawiła się koncentracja uwagi, kończy zadania wymagające dłuższej pracy! Umie zagospodarować sobie czas wolny, pracuje samodzielnie.

Grzegorz ma bardzo dobrze rozwinięty słownik bierny i czynny, Opowiada zwięźle o zdarzeniach. Czyta proste teksty, i pisze z nich streszczenia a następnie opowiada to co przeczytał, uczy się krótkich tekstów na pamięć. Coraz lepiej kreśli wzory MDS

Bardzo dobrze zna schemat ciała, myli się jeszcze pokazując stronę lewą i prawą. Rysunek postaci ludzkiej jest bogaty w szczegóły (np. palce u rąk) nie zmienił się jednak od dłuższego czasu.

W chwili prowadzenia zajęć miał 13 lat.

Piotr N. ur. 03.10.1992

W chwili prowadzenia zajęć miał 10 lat ale na filmowanych lekcjach był nieobecny.

Został zaakceptowany przez innych uczniów. Z testu Gunzburga wynika, że należy bardzo skupić się na zabawach społecznych z udziałem rówieśników. Jest bardzo samodzielny. Mówi prostymi zdaniami odpowiadając na pytania. Rozumie układy słów zawierające: na, do, w, za, nad, pod, przed, na zewnątrz, na górze, na dole. Potrafi definiować znaczenie prostych słów (krzesło, okno, buty, piłka, filiżanka, płaszcz.) Przelicza do 5 i dodaje, odejmuje do 4

Bardzo dobry graficznie. Kreśli wzory MDS po śladzie i wg wzoru, bardzo dobrze kreśli po śladzie nawet skomplikowane wzory. Pisze swoje imię wg wzoru. Przepisuje większość liter nie znając ich nazw. Pomimo długotrwałych ćwiczeń za każdym razem pisane litery nazywa inaczej.

Dobrze zna schemat ciała, umie ułożyć postać ludzką z figur geometrycznych.

Na rysunku postać ludzka ma wszystkie podstawowe elementy.

Dariusz B. (22.10.1992)

Darek został przyjęty do naszego zespołu 25 listopada 2002, podczas przeprowadzenia zajęć uczęszczał do szkoły dopiero od kilku dni. Był to jego pierwszy kontakt z MDS. Nigdy wcześniej nie uczył się systematycznie w jakiejkolwiek szkole.

Ma 10 lat, pierwszy raz jest poza domem rodzinnym, rozłąka z rodzicami powoduje ogromne kłopoty aklimatyzacyjne u dziecka, nie przyzwyczajonego do przebywania w szkole. (przez dwa lata, w czasie których było objęty obowiązkiem szkolnym, był na lekcjach 13 dni). Chłopiec, po krótkim okresie dobrego funkcjonowania (3 dni), zaczął płakać, trwało to całe jednostki lekcyjne, co chwilami uniemożliwiało prowadzenie zajęć. Po 10 dniach przebywania w Ośrodku zaczął coraz lepiej funkcjonować w klasie, niestety w miejsce płaczu pojawiły się zachowania stereotypowe, polegające na bardzo intensywnym kiwaniu się. Dużą pomocą w trudniejszych momentach pobytu dziecka w klasie była obecność jego siostry, która jest uczennicą gimnazjum w naszym ośrodku.

W kontakcie z dorosłymi, po pierwszym okresie jest otwarty, wesoły, (nie ma zahamowań jeśli chodzi o wulgaryzmy, które zaśmiecają jego język).

Darek jest dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo, z dużym ograniczeniem uwagi dowolnej, potrafi rozproszyć go każdy nowy bodziec, często niezauważalny dla innych dzieci.

Może pracować nad jednym zadaniem do 10 minut najwyżej, potem wstaje, chodzi po klasie, sprawdza otoczenie.

W zakresie umiejętności szkolnych nie potrafił prawie nic przychodząc do ZET, jednak bardzo szybko się uczy. Już bez problemu pisze po śladzie drukowane, duże litery, potrafi łączyć punkty w linie.

Wydaje się, że systematyczna praca powinna przynieść szybko rezultaty, warunkiem jest uczęszczanie na zajęcia i w miarę normalny kontakt z domem rodzinnym.

Ewelina D. ur. 30.07.1989

Jest jednym z dzieci prowadzonych przez innego nauczyciela w ramach nauczania indywidualnego. Do Zespołu przychodzi tylko raz w tygodniu, specjalnie na zajęcia z MDS.

Ma bardzo pogodne usposobienie i lubi przebywać z rówieśnikami. Reakcje Eweliny na polecenie bywają bardzo często odroczone. Dopiero po dłuższej chwili zaczyna wykonywać czynności zadane w ćwiczeniach. Mało mówi, trudno mi określić stopień rozwoju jej słownika biernego. Przyzwyczajona do pisania w zeszycie, gubi się podczas odwzorowywania wzorów grafomotorycznych np. na tablicy. Kreśli je po śladzie oraz łącząc punkty, potrzebuje na wykonanie zadania dużo czasu ponieważ pracuje wolniej od rówieśników. Wykonuje je jednak dobrze, początkowo byłem zaskoczony, gdy dziewczynka, często gdy inni już kończyli zadanie, zabierała się do pracy i odwzorowywany przez nią kształt był bardzo poprawny. Chce też zadanie doprowadzić do końca, bywało tak, że mama musiała czekać na nią po zajęciach ponieważ dziewczynka postanowiła wypełnić kartę ćwiczeń do końca.

Schemat ciała nie do końca ma opanowany, samodzielny rysunek postaci ludzkiej na etapie bazgrot.

Tomasz S. ur. 02.02.1989

Tomek jest drugim dzieckiem uczącym się indywidualnie w domu i przychodzącym dodatkowo na zajęcia z MDS raz w tygodniu.

Uczeń wymaga stałego mobilizowania do pracy, szybko się męczy i rozprasza. Dobrym środkiem motywującym dziecko jest pochwała. Tomek szybko nawiązał kontakt z rówieśnikami w klasie.

W okresie, w którym uczęszczał na zajęcia z MDS poczynił duże postępy w grafomotoryce. Samodzielnie kreśli wzory po śladzie i odwzorowując z tablicy czy z przykładu podanego powyżej na kartce, problemy ma jednak z rytmizowaniem wzoru graficznego. Co prawda od czasu uczęszczania na MDS poprawiło mu się wyraźnie wyczucie rytmu, to jednak skorelowanie ruchu ręki z rytmem piosenki (jak u większości jego kolegów) stanowi barierę trudną do pokonania. Poza ćwiczeniami z MDS zaczął przepisywać całe zdania. Czyta globalnie poznane wyrazy, dokonuje analizy i syntezy sylabowej wyrazu oraz syntezy głoskowej wyrazów dwusylabowych. Ma dość dobrze opanowany schemat ciała (zna podstawowe jego części).

Cele wprowadzenia Metody Dobrego Startu do
Zespołu Edukacyjno Terapeutycznego.

Pracując w Zespole Edukacyjno - Terapeutycznym poszukiwałem odpowiednich narzędzi mogących jak najbardziej stymulować rozwój tak zróżnicowanej przecież pod kątem możliwości i umiejętności grupy. Początkowo skupiałem się na planowaniu indywidualnych programów edukacyjnych dla każdego dziecka. Wtedy też bardzo wyraźnie okazało się jak bardzo dysharmonijnie rozwijają się moi uczniowie. Mieli oni ogromne problemy z koordynacją psychoruchową, niewykształcony obraz swojego ciała objawiający się brakiem orientacji w jego schemacie a także ubogim rysunkiem postaci ludzkiej (lub nieumiejętnością narysowania człowieka). Niewykształcona lateralizacja i brak rozróżniania między lewą a prawą stroną powodowały często zaburzenia w orientacji w przestrzeni a także w obrębie kartki (np. rozpoczynanie poprawiania wzoru graficznego od środka, lub dla dzieci umiejących odwzorowywać litery przepisywanie ich w dowolnej kolejności).

U niektórych podopiecznych (np. Asia K.) hamowały postęp zaburzenia mowy (wynikające tylko częściowo z upośledzenia umysłowego dziewczynki ponieważ była ona także pozbawiona wzorców we wczesnym dzieciństwie). U większości dzieci nie udało się wykształcić słuchu fonematycznego, jedynie Grześ L. potrafił dokonać analizy i syntezy głoskowej wyrazu. Obserwowałem także zaburzenia w odtwarzaniu rytmu co może wskazywać m.in. na słabe działanie analizatora słuchowego.

Większość dzieci miała problemy z ćwiczeniami kształcącymi umiejętności grafomotoryczne. O ile niektóre kreśliły nawet dość skomplikowane „szlaczki” „po śladzie” - czyli poprawiając narysowany wzór to nie było mowy o odwzorowaniu go samodzielnie lub dokończeniu wcześniej zaczętego. Szło to często w parze z dość dobrymi umiejętnościami manipulacyjnymi co wskazywałoby na dysharmonie rozwoju koordynacji wzrokowo - ruchowej. Z drugiej strony uczeń umiejący pisać proste zdania i czytający miał ogromne problemy z wykonywaniem czynności wymagających precyzyjnych ruchów palców.

Tak więc na zróżnicowanie grupy (wcześniej opisane), nakładała się jeszcze dysharmonia rozwoju każdego dziecka.

Moim zadaniem było znalezienie metody dającej możliwość kształcenia czynności różnych analizatorów oraz integrującą napływające bodźce w jedną całość. Jednocześnie pożądane było aby takie zajęcia integrowały dzieci między sobą tworząc z nich jeden zespół.

Taką metodą jest właśnie Metoda Dobrego Startu.

Według Marty Bogdanowicz (Warszawa 1989, Gdańsk 1996, Warszawa 2003) celem metody jest jednoczesne rozwijanie funkcji językowych usprawnienie czynności analizatorów: słuchowego, wzrokowego i kinestetyczno - ruchowego, a także kształcenie lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. W jej założeniach leży bowiem koordynowanie czynności słuchowo - wzrokowo- ruchowych, integrowanie i harmonizowanie wszystkich funkcji psychomotorycznych. Dzięki tym ćwiczeniom dochodzi więc do wykształcenia percepcji słuchowej, wzrokowej i motoryki, koordynacji wzrokowo - słuchowo - ruchowej, prawidłowej orientacji czasowo przestrzennej, możliwości wykonywania ruchów dowolnych coraz lepiej zorganizowanych, zlokalizowanych w określonej przestrzeni i czasie. Kształci też zdolność rozumienia i posługiwania się symbolami abstrakcyjnymi, co ma szczególne znaczenie przy wprowadzaniu elementów nauki czytania i pisania czy to globalnego czy poprzez analizę i syntezę literowo - głoskową. Autorka nadmienia też, że MDS ułatwia nawiązanie kontaktów społecznych i uczy współdziałania dzieci mających trudności w przystosowaniu społecznym lub zaburzonych emocjonalnie.

Bazując na powyższym, przyjąłem, że celami wprowadzenia Metody Dobrego Startu do Zespołu Edukacyjno Terapeutycznego jako jednej z podstawowych metod pracy będą:

• przygotowanie dzieci do nauki czytania i pisania globalnego lub w wyniku analizy i syntezy literowo - głoskowej w zależności od możliwości uczniów

• usprawnianie czynności poszczególnych analizatorów

• ćwiczenie koordynacji wzrokowo - słuchowo - ruchowej,

• stymulowanie umiejętności grafomotorycznych

• stymulowanie rozwoju poznawczego poprzez poznawanie nowych pojęć i wiadomości oraz ćwiczenie umiejętności już poznanych.

• stymulowanie rozwoju społecznego poszczególnych uczniów oraz grupy jako zespołu

• kształcenie lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni

• ćwiczenie prawidłowej orientacji czasowo przestrzennej.

Cele te starałem się realizować w czasie ponad dwuletniej systematycznej pracy Metodą Dobrego Startu. k

Organizacja zajęć

Próbując dostosować stopień trudności stosowanych ćwiczeń do możliwości dzieci, wybrałem „Piosenki do rysowania” (M. Bogdanowicz, D. Szlagowska, Gdańsk 1996). Zakres podawanego materiału i umiejętności kształtowane w ramach zajęć wprowadzających, skłoniły mnie po kilkumiesięcznych próbach (w których musiałem uwzględnić tradycyjny podział na godziny lekcyjne, w tym dzwonki na przerwy i lekcje) do wniosku, iż najkorzystniej będzie spotykać się raz tygodniu i pracować przez 4 godziny lekcyjne z wyraźnym podziałem na takie bloki jak:

1. Zajęcia wprowadzające
   trwające niecałe 2 godziny lekcyjne, obejmujące:

1. Przywitanie

2. Zabawy orientacyjno - porządkowe, ze szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń na lateralizację oraz orientacji w przestrzeni. Często ten element dnia występował zamiennie z Programami Aktywności Knilla.

3. Poznanie i omówienie nowej piosenki

4. Ćwiczenia słuchu fonematycznego, analiza i synteza sylabowa oraz fonemowa wyrazów znaczących w piosence

5. Zajęcia poznawcze polegające czy to na wprowadzaniu nowych pojęć lub umiejętności tematycznie związanych z piosenką, czy ich utrwalanie.

6. Często pojawiała się też ekspresja plastyczna

Takie rozbudowanie bloku I wydłużyło czas trwania całych zajęć lecz w związku ze specyfiką uczenia się moich podopiecznych, wymagającą częstych powtórzeń i wolnego tempa pracy wydaje się konieczne. Skracanie elementów poznawczych powodowało, że dzieci nie pamiętały treści piosenek, elementy wprowadzane na lekcji były przez nie szybko zapominane a umiejętności nie wykorzystywane w życiu codziennym.

2. Przerwa na II śniadanie, które jest przygotowywane samodzielnie przez dzieci jako element samoobsługi i pracy techniki i z reguły zajmuje całą trzecią jednostkę lekcyjną.

3. Zajęcia właściwe

1. Ćwiczenia ruchowe, kończyły one drugą godzinę lekcyjną lub rozpoczynały 4 w zależności od tempa pracy dzieci. Jeżeli miał miejsce pierwszy przypadek ćwiczenia te były swoistą klamrą, spinającą zajęcia poranne z przedpołudniowymi i zarazem przypominały treść piosenki. Powtarzałem wtedy na 4 lekcji kilka najbardziej ulubionych zabaw dzieci związanych z tematem.

2. Ćwiczenia ruchowo - słuchowe.

3. Ćwiczenia ruchowo - słuchowo - graficzne.

4. Zajęcia końcowe.

Każdemu, nowo wprowadzanemu wzorowi graficznemu były poświęcone co najmniej dwa zajęcia, przy czym w każdym tygodniu poznawaliśmy nową piosenkę. Przeciętnie wprowadzałem dwa wzory do rysowania na miesiąc.

Scenariusz zajęć

Scenariusz zajęć do piosenki „Skacząca Piłeczka” wzór do rysowania 4B - koło

Zajęcia przeprowadzono 17 listopada 2002 roku w Zespole Edukacyjno Terapeutycznym SOSW Jaworzno.

W zajęciach wzięło udział ośmioro dzieci

Cele zajęć:

• samodzielne / z pomocą kreślenie wzoru do rysowania: koło

• nauka piosenki „Skacząca piosenka”

• stymulowanie wyczucia rytmu.

• ćwiczenie koordynacji wzrokowo - słuchowo - ruchowej,

• usprawnianie czynności poszczególnych analizatorów

• stymulowanie umiejętności grafomotorycznych

• stymulowanie rozwoju poznawczego. Utrwalenie / poznanie pojęcia: koło, rozróżnianie figur geometrycznych, ćwiczenie rozróżniania między: ciężkim i lekkim, dużym i małym, miękkim i twardym.

• stymulowanie rozwoju społecznego poszczególnych uczniów oraz grupy jako zespołu

• kształcenie lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni, ćwiczenie prawidłowej orientacji czasowo przestrzennej,

Pomoce:

• Szpula z nitką

• ławka

• kartka z obrazkami przedstawiającymi różne przedmioty, w tym piłkę

• plastelina

• obrazek piłki pocięty na części, klej, kartka papieru

• magnetofon

• piłka do koszykówki

• wałki z ryżem

• tabliczki do wielokrotnego pisania wraz z pisakami

• szablony ze wzorem koła wykonane z materiałów o różnej fakturze. Do tych zajęć przygotowano koło: wyszyte wełną (załącznik 2), wyklejone plasteliną i wykonane z koralików

• szablony ze wzorem koła

• karty ćwiczeń

Zajęcia wstępne
Lp.	Rodzaj ćwiczenia	Przebieg i cele ćwiczenia
	Przywitanie Przedstawienie nowemu uczniowi klasy Pajęczynka Witanie się palców obu rąk. Witanie się kciuka z pozostałymi palcami dłoni	Dzieci ustawiają się w kole, Darkowi B. zostają przedstawieni uczniowie z nauczania indywidualnego. Wszystkie dzieci wymieniają swoje imiona. Darek przyszedł do klasy dwa dni przed przeprowadzeniem zajęć i nie zna jeszcze imion dzieci a z uczniami z nauczania indywidualnego nie miał w ogóle kontaktu. Celem ćwiczenia jest nawiązanie interakcji społecznych miedzy dziećmi Zadanie dzieci polega na rzucaniu dużej szpuli z kolorową nicią do kolegów, wymieniając ich imiona. Ćwiczenie kształcące koordynację wzrokowo - ruchową, zdolności manipulacyjne rąk, stosunki społeczne w grupie Dzieci powinny połączyć palce obu rąk ze sobą, tworząc „domek” Cele ćwiczenia takie same jak w poprzednim Należy dotknąć kciukiem pozostałych palców dominującej dłoni Cele ćwiczenia takie same jak w poprzednim.
	Ćwiczenia stosunków przestrzennych, orientowanie się w stosunku do przedmiotu,.	Zadaniem dzieci jest ustawienie się w odpowiednim stosunku do ławki szkolnej. Osoby nie ustawiające się powinny opisać położenie swoich kolegów względem przedmiotu. Cel ćwiczenia to poznanie / utrwalanie pojęć wyrażających stosunki przestrzenne takich jak: na, pod, obok, przed / z przodu, z tyłu / za.
	Zapoznanie się z piosenką „Skacząca piłeczka”	Nauczyciel prezentuje piosenkę „Skacząca piłeczka” (ćwiczenie 41 „Piosenki do rysowania”), odtwarzając ją z magnetofonu. Dzieci słuchają, następnie wyrażają swoje opinie na temat czy piosenka im się podoba, określają jej nastrój i tempo. Powinni określić nastrój jako wesoły a tempo szybkie.
	Opowiadanie treści piosenki	Dzieci powinny opowiedzieć o czym jest piosenka, podać jej główny temat. Po określeniu, że tematem piosenki jest piłka dzieci powinny opisać piłkę. Wskazane by było pojawienie się takich słów w opisie jak: okrągła, duża mała, toczy się, podskakuje, kolor, ciężar. Aby to osiągnąć nauczyciel prezentuje dwie różne piłki: jedną dużą i ciężką, drugą małą i lekką. Następnie dzieci wspólnie z nauczycielem będą próbować śpiewać piosenkę. Celem ćwiczenia jest rozwój słownika czynnego i biernego uczniów, percepcji wzrokowej, dotykowej .i czucia głębokiego, wyczucia ciężaru, utrwalenie / wytworzenie pojęć: ciężki, lekki, duży mały, miękki twardy.
	ćwiczenia fonematyczne - odpoznawanie głoski w nagłosie i analiza sylabowa wybranych wyrazów	Dzieci powinny dokonać analizy i syntezy sylabowej wyrazów: piłeczka, poskacze, podskakuje, wyśpiewuje. Próbują określić głoskę występującą w nagłosie tych wyrazów. Celem ćwiczenia jest kształcenie słuchu fonematycznego.
	Ćwiczenie funkcji poznawczych: odpoznawanie piłek spośród innych przedmiotów na obrazkach. Wyklejanie piłek plasteliną.	Uczniowie otrzymują koperty z zadaniami do wykonania, Pierwsze ćwiczenie polega na wybraniu spośród obrazków na kartce, piłki, będącej głównym „bohaterem” piosenki. Następnie powinni wyciąć odpowiedni obrazek i wykleić go plasteliną. Ćwiczenie kształci percepcję wzrokową, umiejętność różnicowania, funkcje poznawcze, sprawność manualną, koordynację wzrokowo - ruchową.
	Sklejanie piłek z części	Drugim zadaniem z kopert jest utworzenie z pociętych części kolorowej piłki (załącznik 1). Jako wzór służy dzieciom mała piłka o identycznych kolorach. Celem zajęcia jest ćwiczenie percepcji wzrokowej, umiejętności kojarzenia i porównywania, sprawności manualnej.
	Drugie śniadanie
	Przypomnienie piosenki	Ze względu na długi czas trwania zajęć wstępnych, na ich zakończenie należy przypomnieć piosenkę, poprosić dzieci jeszcze raz o szybkie omówienie treści i wspólnie zaśpiewać piosenkę

Uwagi:

• Dzieci miały problem z ułożeniem piłki z elementów, mimo, że stopień trudności ćwiczenia był uzależniony od możliwości uczniów. Wydaje się, że lepiej byłoby zademonstrować po krótkim czasie wyczekiwania na sukces uczniów, jak należy to zrobić, posługując się w tym celu powiększonym obrazkiem piłki, której elementy przypiąłbym na tablicy.

• W zajęciach wstępnych rezygnuję z uczenia dzieci tekstu piosenki na pamięć, ponieważ przekracza to możliwości większości podopiecznych. Odbija się to niestety na następnych częściach zajęć gdyż uczniom koncentrującym się na wykonywaniu ruchów zadanych w ćwiczeniach trudniej jest śpiewać a co za tym idzie pracować w rytm piosenki.

Zajęcia właściwe Ćwiczenia ruchowe
Lp.	Rodzaj ćwiczenia	Przebieg i cele ćwiczenia
	Granie w piłkę koszykową, rzucanie piłki do kolegi, kozłowanie	Dzieci ustawione w kole rzucają do siebie piłką koszykową, wymawiając imię kolegi, do którego mają podać piłkę. Następnym ćwiczeniem powinno być kozłowanie piłki przez każdego ucznia. Cel ćwiczenia ukierunkowany jest na koordynację wzrokowo - ruchową, sprawność motoryczną, uspołecznienie wychowanków
	Taniec w kole,	Dzieci ustawiają się w koło i trzymając się za ręce tańczą w prawą a następnie lewą stronę. Dostosowują prędkość „wirującego” koła do rytmu piosenki. Ćwiczenie kształci uspołecznienie, koordynację wzrokowo - ruchową, sprawność motoryczną, wyczucie rytmu.
	podskakiwanie w rytm piosenki	Dzieci, stojąc nadal w kole, podskakują w rytm piosenki udając piłeczki. Celem ćwiczenia będzie wyrobienie skoczności, wyczucia rytmu.

Uwagi

• Piłka do koszykówki okazała się za ciężka dla Eweliny D.. Obawiała się lecącej do niej piłki, spowodowało to częściowe wycofanie się dziewczynki z kręgu. Należy do takich ćwiczeń z udziałem dziewczynki przygotować lżejszą, gumową piłkę.

• Bardzo dobrze wykonywał zadanie 1 Darek B.

Zajęcia właściwe Ćwiczenia ruchowo słuchowe
Lp.	Rodzaj ćwiczenia	Przebieg i cele ćwiczenia
	klaskanie w rytm piosenki	Dzieci, stojąc w kole powinny klaskać w dłonie w rytm piosenki, którą sami śpiewają. Ćwiczenie rozwija somatognozję, koordynację wzrokowo - ruchową, wyczucie rytmu.
	Uderzanie rękami o brzuch.	Uczestnicy zabawy uderzają rękami o brzuch w rytm piosenki, wyobrażając sobie, że grają na bębnie. Ćwiczenie rozwija somatognozję, schemat ciała, koordynację wzrokowo - ruchową, wyczucie rytmu, stymuluje analizatory ruchu i słuchu.
	tupanie	Dzieci, stojąc w kole maszerują mocno tupiąc o podłogę nogami w rytm piosenki Ćwiczenie rozwija m.in. somatognozję, schemat ciała,
	uderzanie dłońmi w wałeczki razem	Dzieci uderzają otwartymi obiema dłońmi na raz o wałeczki z ryżem w rytm piosenki. Stymulacja analizatorów ruchu i słuchu, percepcji wzrokowej, koordynacji wzrokowo - ruchowej, wyczucia rytmu,
	uderzanie dłońmi w wałeczki na przemian	Ćwiczenie trudniejsze od poprzedniego, ponieważ uczniowie mają uderzać otwartymi dłońmi o wałeczki na przemian. Cele. jw.
	uderzanie pięściami w wałeczki na przemian	W tym ćwiczeniu sposób uderzania o woreczki proponują uczestnicy. Przebieg ćwiczenia jest analogiczny do poprzedniego.
	Wystukiwanie rytmu „na 4” od lewej do prawej ręką dominującą, otwartą dłonią	Dzieci wybijają rytm piosenki uderzając otwartą dłonią od lewej strony wałeczka do prawej. Starają się to robić uderzając 4 razy na jeden cykl. Cele ćwiczenia to stymulowanie analizatorów: ruchu, słuchu i wzroku. Ćwiczenie koordynacji wzrokowo - ruchowej, poczucia rytmu oraz nabywanie umiejętności pisania od lewej do prawej.
	Wystukiwanie rytmu „na 4” od lewej do prawej ręką dominującą, palcem wskazującym	Dzieci wystukują rytm piosenki palcem wskazującym ręki dominującej (Joanna K. - ręką lewą, reszta uczniów prawą). Starają się to robić uderzając 4 razy na jeden cykl. Cele jw.

Zajęcia właściwe Ćwiczenia ruchowo - słuchowo - wzrokowe
Lp.	Rodzaj ćwiczenia	Przebieg i cele ćwiczenia
	Demonstracja wzoru graficznego na tablicy.	Nauczyciel zagaja tę część zajęć pytając dzieci jak można „narysować” piosenkę „Skaczące piłeczki”, do czego podobna jest piłka, z jaką figurą geometryczną się kojarzy? Powinna paść odpowiedź: koło. Prowadzący pyta czy dzieci znają inne figury geometryczne, demonstruje klocki przedstawiające podstawowe figury geometryczne i uczniowie wymieniają ich nazwy lub wskazują na figurę geometryczną prezentowaną przez nauczyciela. Prowadzący wraz z dziećmi, po ustaleniu, że najlepszym wzorem graficznym dla piosenki będzie koło, śpiewa piosenkę i rysuje kredą wzór na tablicy. dzieci opisują zaprezentowany wzór chętne dzieci próbują poprawić wzór nauczyciela, pozostali kreślą koło w powietrzu. Cele ćwiczeń to: poznanie / utrwalenie koła jako figury geometrycznej. nauka kreślenia koła w rytm piosenki po śladzie ćwiczenie pojęć wyrażających stosunki przestrzenne. ćwiczenie koordynacji wzrokowo - ruchowo - słuchowej.
	Kreślenie wzoru graficznego na tabliczkach i kartkach	Dzieci podzielone na dwie grupy kreślą koło na tabliczkach ścieralnych / kartkach formatu A4. Pozwala mi to zobaczyć czy uczniowie będą mieli problemy z odwzorowywaniem wzoru graficznego.
	Kreślenie palcem wzoru graficznego na szablonach o różnej fakturze (załącznik 2)	Dzieci otrzymują szablony wzoru wykonane z materiałów o różnej fakturze i ćwiczą kreśląc koła palcem. Uczestnicy zabawy po kilku powtórzeniach zamieniają się szablonami. Ćwiczenie pozwala polisensorycznie poznać wzór.
	Kreślenie palcem wzoru graficznego na szablonach o różnej fakturze (załącznik 2), z zamkniętymi oczyma	Uczniowie mają za zadanie kreślić koło palcem po szablonie mając zamknięte oczy. Próbując wykonać to ćwiczenie rozwijają u siebie wrażliwość na dotyk, wyobraźnię przestrzenną.
	Kreślenie wzoru na szablonie koła narysowanym na kartce zamkniętym pisakiem	Uczniowie otrzymują kartki A4 z narysowanym wzorem koła i ćwiczą jego kreślenie w rytm piosenki zamkniętym pisakiem
	Kreślenie wzoru pisakiem po śladzie	Dzieci otwierają pisaki i kreślą koło po śladzie śpiewając piosenkę. (załącznik 3)
	Kreślenie wzoru na kartce A4	Uczniowie otrzymują czyste kartki papieru i rysują koło śpiewając piosenkę (załącznik 4). Niektórzy z nich wymagają prowadzenia ręki przez nauczyciela. Szczególnie nowoprzybyły Darek B. potrzebuje pomocy.
	Kreślenie wzoru na kartach ćwiczeń	Uczniowie otrzymują karty ćwiczeń przewidziane dla piosenki „Skacząca piłeczka”. Najpierw odnajdują koło wkomponowane w obrazek piłki narysowany u góry karty. Następnie kreślą koło po śladzie w rytm piosenki. Kolejnym etapem zajęcia jest kreślenie koła narysowanego linią przerywaną, wypunktowaną oraz łączenie w koło kilku punktów. Ostatnim ćwiczenie jest pisanie koła w liniaturze umieszczonej na dole karty ćwiczeń. (załącznik 5)
	Kolorowanie piłek z kart pracy	Dzieci po zakończeniu ćwiczeń graficznych kolorują piłki i rysują siebie z kolegą grających w piłkę. Nauczyciel proponując tą zabawę nawiązuje do przeżyć uczniów związanych z ćw. 1 z zajęć ruchowych.

Uwagi:

• Wprowadziłem zmianę w kolejności wprowadzania poszczególnych ćwiczeń w części ruchowo - słuchowo - wzrokowej. Ponieważ nie mam wcześniej na tablicy przygotowanego wzoru i rysuję go śpiewając piosenkę często dzieci od razu chciały poprawiać wzór na tablicy. Dlatego przed wprowadzeniem szablonów o różnej fakturze najpierw pozwalam dzieciom poprawiać rysunek przeze mnie nakreślony, często różnymi kolorami kredy. Następnym zajęciem przed szablonami o różnej fakturze było tym razem samodzielne rysowanie wzoru na kartce gdyż koło jest stosunkowo łatwe do narysowania i chciałem dowiedzieć się z tego z tego ćwiczenia jakie kłopoty mogą mieć dzieci z kreśleniem koła.

• Gdy wprowadzam nowy, trudny wzór graficzny staram się trzymać schematu, według którego po demonstracji wzoru dzieci pracują na szablonach o różnorakiej fakturze.

• Niektórzy uczniowie mieli problemy z rysowaniem koła w rytm piosenki. Co prawda podczas tych zajęć nie było to szczególnie widoczne ponieważ koło nie jest dla moich uczniów szczególnie trudnym wzorem graficznym do narysowania, jednak i tutaj niektóre osoby wykonywały ćwiczenia dwa razy wolniej od założonego tempa w „Piosenkach do rysowania”.

• Ze względu na przybycie nowego ucznia, Darka B., który wymagał szczególnej uwagi z mojej strony, tempo zajęć musiało być wolniejsze niż do tej pory. Konsekwencją tego było niedokończenie pracy przez niektóre dzieci, polegające na tym, że nie pokolorowały piłek i nie miały wystarczająco dużo czasu na narysowanie postaci grających tymi piłkami.

• Powyższe uwagi i analiza filmu skłoniły mnie do zmiany organizacji zajęć. Miesiąc po ich przeprowadzeniu zaczął zawsze towarzyszyć dzieciom w zajęciach nauczyciel wspomagający.

Zajęcia końcowe
Lp.	Rodzaj ćwiczenia	Przebieg i cele ćwiczenia
	Wystawa prac	Dzieci po wypełnieniu kart pracy, oddają je nauczycielowi, który wiesza je na planszy przeznaczonej na MDS. Dzieci wypowiadają się na temat tego jak się czuły w czasie przeprowadzonych ćwiczeń oraz jak im się podobają wystawione prace. Nauczyciel po kolei chwali każdego ucznia znajdując pozytywne elementy w wytworach dzieci.
	Zabawa w skaczące piłeczki.	Dzieci ustawiają się w kole, w rytm piosenki podskakują udając piłeczki. (powtórzenie ćw. 3 z zajęć ruchowych)
	Pożegnanie w kręgu	Wszyscy uczestnicy stojąc w kręgu nakładają ręce w środku, jedną na drugą i gdy wszystkie ręce są w środku kręgu głośno krzyczą „do widzenia”

Ewaluacja metody w procesie edukacji dzieci.

Metoda Dobrego Startu towarzyszy dzieciom uczęszczającym do Zespołu Edukacyjno - Terapeutycznego przy SOSW w Jaworznie już dwa lata. W tym czasie udało mi się zrealizować z dziećmi ćwiczenia zawarte w książce „Piosenki do Rysowania”. Scenariusz przedstawiony powyżej był tylko jednym w z wielu zajęć wykonanych na cotygodniowych spotkaniach z piosenką i wzorem graficznym.

Nasuwa się nieodparcie pytanie o efekty jakie przyniosło stosowanie MDS w procesie edukacji moich uczniów.

Próbując dać na nie odpowiedź chciałbym porównać kilka wzorów graficznych, które samodzielnie (por. ćw. 7 z zajęć ruchowo - słuchowo -wzrokowych w scenariuszu) napisało dwoje uczniów ZET Joanna K. i Paweł K w przeciągu 3 ostatnich lat nauki.

Ewolucja umiejętności grafomotorycznych u wybranych uczniów

Analizując postępy jakich dokonali wyżej wymienieni uczniowie sięgnąłem do prac wykonanych przez nich w połowie roku szkolnego 2000 / 2001. Podczas zajęć ze stycznia 2001, w czasie których przerabiano wzór graficzny 1D - 2 linie równoległe - do piosenki „Jadą misie”

Asia nakreśliła wzór bardzo poprawnie. (załącznik 6) Linie są na kartce rozmieszczone centralnie, odpowiadają długością i położeniem tym ze wzorca. Wynikałoby z tego, że uczennica już wtedy potrafiła odwzorować z tablicy i powtarzać samodzielnie na kartce proste wzory graficzne.

Paweł K. miał w tym zakresie trochę więcej problemów. Jego praca (załącznik 6) pokazuje, że co prawda napisał dwie linie równoległe ale punkty do rozpoczęcia pierwszej z nich za każdym razem zaznaczał nauczyciel. Linie nie są umieszczone centralnie (jak we wzorze) lecz zaczynają się od lewej strony, co było wymuszone przeze mnie ponieważ zaznaczałem początek kreślenia linii a kończą w okolicach środka strony. Mimo to Paweł poradził sobie bardzo dobrze z zadaniem. W tym samym czasie bowiem jego umiejętności grafomotoryczne ograniczały się do łączenia punktów oraz samodzielnego pisania linii pionowych.

Wzór graficzny 1D był więc w miarę prosty do wykonania dla obojga dzieci.

W połowie lutego tego samego roku przeprowadziłem zajęcia wprowadzając na podstawie piosenki „Dwie fale wzór graficzny 1E - dwie linie faliste. Ten kształt okazał się trudniejszy do narysowania dla obojga dzieci chociaż w różnym zakresie. Joasia napisała znów dwie linie faliste centralnie i na całej kartce a górna linia składa się z trzech „fal”. Praca była samodzielna. Głównym odstępstwem od wzorca była dolna linia narysowana w sposób lustrzany w stosunku do górnej (załącznik 7).

Paweł też starał się narysować linie faliste ale jego praca różni się bardzo od wzoru (załącznik 7). Linie są spłaszczone z dużą ilością „fal” Nadal kreski położone są bardziej z lewej strony kartki.

Następnym wzorem, bardziej skomplikowanym w porównaniu do poprzednich, wprowadzonym na zajęciach MDS były 3 różniące się wielkością, pionowe linie do piosenki „Kolorowe kreski” (wzór 2A).

Dziewczynka odwzorowała linie zachowując różnice między nimi i zrobiła to w sposób poprawny tzn. od największej linii do najmniejszej. (załącznik 8). Praca była mniejsza niż ćwiczony na szablonach wzór i kreski zostały narysowane z lewej strony kartki a nie centralnie jak w szablonie. Mimo to można zauważyć, że Asia poradziła sobie z zadaniem lepiej niż w poprzednich zajęciach. Paweł też narysował trzy linie różniące się między sobą, ułożone od największej do najmniejszej i umieścił je w górnym, lewym rogu kartki. Rysunek był odbiciem lustrzanym wzoru. Widoczny jest pewien postęp w porównaniu do poprzedniej pracy.

Chciałbym teraz przedstawić kilka prac z roku szkolnego 2001 / 2002. Na początku omawianego okresu, korzystając z możliwości systematycznej pracy metodą wróciłem do kilku już przerabianych wzorów w celu ich utrwalenia. Mniej więcej w połowie roku szkolnego wprowadziłem znak graficzny 2E - linię łamaną do piosenek: „Kogucik” i
„Trzy kurki”. Joanna K. początkowo miała trudności z opanowaniem wzoru, bardziej przecież skomplikowanego od poprzednich (załącznik 9).

Pisała z lewej strony kartki, jej praca ma o jedną iglicę za dużo w porównaniu do szablonu a próbując pod spodem nakreślić nowy kształt stosowała linie przerywane. Mogłoby się wydawać, że wraz ze wzrostem skomplikowania ćwiczenia będzie trudniej dziewczynce podołać temu zadaniu. Ale już następna próba, z tego samego dnia okazała się całkiem inna. Linia prowadzona jest dokładnie jak we wzorze, o podobnej wielkości i kształcie. W następnym tygodniu potwierdziła opanowanie pisania linii łamanej odwzorowując bezbłędnie prezentowany szablon. Także na karcie ćwiczeń nie miała problemu z wykonaniem zadań, jedynie w liniaturze wzór potraktowała jako jeden ciągły „szlaczek” (załącznik 10). Dzieci często zresztą, jeśli udawało im się odtworzyć wzór w liniaturze pisały go tyle razy ile mieściło się w linijkach.

U Pawła do dobrych elementów można zaliczyć to, że linia łamana którą narysował jest wyraźna, jej „zęby” są stosunkowo duże (załącznik 10). Wydaje się, iż w porównaniu do wzoru np. „Dwie fale (załącznik 7). Nadal jednak efekty pracy chłopca różniły się znacznie od szablonu chociaż im dłużej ćwiczył w ramach MDS tym efekty stawały się lepsze.

Potwierdzeniem tego mogą być linie nakreślone do piosenki „Ele mele”, wzór do rysowania 3A (załącznik 11). Początkowo Paweł w ogóle nie mógł sobie poradzić z zadaniem, rysował tylko linię pionową przez całą kartkę. Robiąc po chwili ten sam wzór wykonał go o wiele lepiej ponieważ narysował krzyż, stosunkowo duży jak na
niego i w miarę zgodny z szablonem. Odniósł tym samym spory sukces w dość trudnym dla dzieci wzorze graficznym. Asia podczas tych zajęć nie miała już większych problemów z reprodukcją wzorca (załącznik 11).

Próbując podsumować omawiany obszar czasowy można wskazać na postępy wybranych uczniów.

Progres ten utrzymywał się w następnym roku szkolnym.

Jednym ze wzorów wtedy wprowadzanych były „tory” do piosenki „Jedzie pociąg z daleka” (wzór do rysowania 3D) W odwzorowywaniu tego szablonu chyba najbardziej uwidacznia się progres jaki dokonał się w umiejętnościach Pawła K. (załącznik 12)

Zarówno linie pionowe jak i poziome narysowane przez chłopca są duże, umieszczone bardziej centralnie i bardzo podobne do szablonu. Różnica w porównaniu do poprzednich prac tutaj prezentowanych wydaje się zasadnicza. Joanna K. też nie miała większych problemów z reprodukcją wzorca.

Kończąc to omówienie chciałbym zwrócić uwagę na prace wykonane przez dzieci podczas zajęć przedstawionych w powyższym scenariuszu.

Dzieci poznawały wtedy wzór do rysowania 4B - koło będące odzwierciedleniem graficznym piosenki „Skacząca Piłeczka”. Obydwoje wykonali to zadanie w sposób zadowalający, mimo, że dla Asi było ono bardzo łatwe. Widać do na rysunku (załącznik 13) w zamaszystych liniach co bardzo koło pogrubiło. Dziewczynka przyznała mi się, iż takie proste wzory trochę ją nudzą. Zadania na karcie pracy wykonała poprawnie(załącznik 13).

Paweł także dobrze wykonał swoje ćwiczenia. Jego koło nie było tej wielkości co na szablonie (załącznik 14) ale wykonane poprawnie a poprawiając wzór w czasie śpiewania kolejnych fragmentów piosenki starał się rysować dokładnie po linii nakreślonej poprzednio. Ćwiczenia z karty pracy (załącznik 14) wykonał bardzo ładnie i starannie - szczególnie kółka poprawiane po linii kreskowanej lub po punktach. W pisaniu samodzielnym w liniaturze niektóre kółka są jeszcze zbyt małe ale mając na uwadze początki jego nauki przy pomocy MDS, kiedy w kartach ćwiczeń nie umiał napisać nic samodzielnie, tylko poprawiał lub łączył punkty, poprawa jest kolosalna. Jest to już pewna forma podsumowania.

Porównując początkowe prace dzieci z ich wytworami sprzed 3 - 4 miesięcy należy stwierdzić, że nastąpiły duże zmiany w umiejętnościach grafomotorycznych moich podopiecznych.

Zajęcia prowadzone Metodą Dobrego Startu miały duży wpływ także na inne dziedziny rozwoju m.in. w zakresie funkcjonowania w środowisku ze szczególnym naciskiem na formy komunikowania się.

Asia K. m.in. odpoznaje i umie napisać wiele etykiet. Umie wyszukać nowo poznane etykiety w tekście. Zna coraz więcej liter i dokonuje syntezy literowej kilku podstawowych wyrazów. Zaczyna wyróżniać głoski w nagłosie. Od niedawna fascynuje się nauką czytania, zajęcia te są motywacją samą w sobie i nagrodą dla dziecka.

Paweł K. w ostatnim roku szkolnym dokonał ogromnego postępu w komunikacji. Dobry grafomotorycznie, (kreślenie wzorów MDS) po śladzie i wg wzoru! Zaczął pisać z pamięci swoje imię i nazwisko!, przepisuje wyrazy dni, miesiąca i pory roku z tablicy, umie je odpoznać! nazywa wiele liter!,

Zaczął wyróżniać głoski w nagłosie wyrazów, nauczył się wiersza na pamięć!

Rozpoznaje figury geometryczne: koło i trójkąt, prostokąt myli z kwadratem. Zna pojęcia przestrzenne. Prace wykonywał w miarę szybko i do końca, niektóre całkiem samodzielnie. Jest dokładny w pracy, wypełnia kontury i, układa wzór z drobnych elementów. Poprawiła się Poprawiła się koordynacja wzrokowo ruchowa oraz umiejętności manipulacyjne (umie odrysować i wyciąć po linii koło, kwadrat i prostokąt).

Są to cytaty z charakterystyk dzieci przedstawionych na początku tej pracy a zostały one wyjęte z ocen opisowych dokonanych w I semestrze roku szkolnego 2002/2003.

Pokazują one jak dużo osiągnęli moi podopieczni w ciągu 2-3 ostatnich lat. W dużej mierze zawdzięczać to należy Metodzie Dobrego Startu, właśnie w tym okresie wprowadzonej do zajęć w Zespole Edukacyjno - Terapeutycznym w naszym ośrodku. Uczyniłem tą metodę główną osią poznawania i ćwiczenia umiejętności potrzebnych dzieciom do chociaż częściowego opanowania sztuki pisania i czytania w sposób dostępny ich możliwościom. Wydaje mi się, że cele postawione w momencie rozpoczęcia pracy przy pomocy MDS są realizowane.

Spojrzenie w przyszłość.

Realia pracy w Zespole Edukacyjno - Terapeutycznym powodują, że często można spodziewać się zmian. Poza tym wychowankowie nabywają pewnych umiejętności i dalsze ich ćwiczenie stałoby się rutyną nie zawsze prowadzącą do rozwoju dzieci.

W drugim semestrze roku szkolnego odeszli z klasy 3 uczniowie (w tym Paweł K.), dla Asi K. i Grzesia L. ćwiczenia z książki „Piosenki do rysowania” stały się zbyt proste. Tak więc w najbliższym czasie czeka mnie zadanie implementowania Metody Dobrego Startu w wersji z materiałem bardziej zaawansowanym, zawartym w książce Marty Bogdanowicz, Małgorzaty Barańskiej i Ewy Jakackiej „Od piosenki do literki”.

Bibliografia:

1. Marta Bogdanowicz, Danuta Szlagowska, Piosenki do rysowania, Gdańsk 1996

2. Marta Bogdanowicz, Małgorzata Barańska i Ewa Jakacka, Od piosenki do literki, Gdańsk 1998

3. Marta Bogdanowicz, Metoda Dobrego Startu, Warszawa 1989 wydanie drugie.

4. Marta Bogdanowicz, Metoda Dobrego Startu, Warszawa 2003, wydanie czwarte.

Załączniki

Załącznik 1

Kolorowa piłka ułożona przez Joannę K.

Załącznik 2

Przykład szablonu koła wykonany z wełny

Załącznik 3

Koło kreślone po śladzie przez Grzegorza L.

Załącznik 4

Koło kreślone przez Grzegorza L. samodzielnie.

Załącznik 5

Karta pracy wykonana przez Grzegorza L.

Załącznik 6

38

rys. 1: wzór 1D

rys. 2: wzór 1E

rys. 3: Wzór 2A

rys. 4: Wzór 2E

rys. 5: Wzór 3A

rys. 6: Wzór 3D

rys. 7: Wzór 4B

---