PEDAGOGIKA PORÓWNAWCZA
Prof. Dr hab. Joanna Michalak
Dyżury: poniedziałek 11:30-13:00 pokój 113 bud B
Wykład 08.10.2011
Pedagogika Porównawcza-jako subdyscyplina pedagogiczna opisująca i wyjaśniająca edukację we współczesnym świecie- historia i metodologia badań porównawczych.
Pedagogika porównawcza jako nauka
Porównanie - dwuczłonowa konstrukcja somatyczna, w której cechy przedmiotu lub zjawiska X (tego, co porównujemy - COMPARANDUM) zostaje uwydatnione przez wskazanie na jego podobieństwo do przedmiotów lub zjawisk scharakteryzowanych w członie Y (tego, do czego porównujemy - COMPARANS)
Oba człony połączone są charakterystycznymi dla danego języka wyrażeniami
W języku polskim są to wyrażenia: jak, jakby, jak gdyby, podobny na podobieństwo itp., występujące przed Y (comparansem - tego do czego porównujemy)
X jest jak Y pod względem Y(1)
Comparandum (X) i comparans (Y) posiadają cechę wspólną somatyczną, zwaną tertium comparastionis (Y1), która stanowi podstawę i motywację porównania.
Tertium comparastionis (trzecia część porównania) wspólna jakość przynależna obu porównywanym przedmiotom.
X jest jak Y pod względem Y(1)
Stefan Wołoszym
Dyscyplina i kierunek badań pedagogicznych zmierzających do porównywania organizacji społecznego funkcjonowania systemów oświatowo - wychowawczych w poszczególnych krajach i regionach świata. Zwana inaczej pedagogika systemów powszechnego kształcenia czy polityką oświatową.
J. Prucha
Pedagogika porównawcza to nauka zajmująca się analizą systemów, problemów pedagogiki w dwóch lub kilku krajach w kontekście ich historycznych, społeczno - demograficzne, politycznych, kulturowych, religijnych i innych znaczących uwarunkowań.
Pedagogika porównawcza jest interdyscyplinarną dziedziną badań, czerpiąca z socjologii, ekonomii i procesów kształcenia, informacji o ich rozwoju historycznym i współczesnej polityce oświatowej.
Mirosłava Vanowa
Interdyscyplinarna nauka pedagogiczna, która z perspektywy synchronicznej lub diachronicznej bada zjawiska i fakty pedagogiczne w ich związkach politycznych, społeczno-ekonomicznych i kulturowych oraz porównuje ich podobieństwa i różnice w dwóch lub kilku krajach, obszarach, kontynentach lub globalnie.
Przy tym dąży przede wszystkim do lepszego zrozumienia wyjątkowości każdego zjawiska pedagogicznego w jego własnym systemie edukacyjnym oraz do znalezienia adekwatnego uogólnienia w celu doskonalenia kształcenia
Przy analizowaniu pedagogiki porównawczej przyjmujemy tzw 3 punkty widzenia:
1) synchroniczny
2) diachroniczny
3) funkcjonalny
SYNCHRONICZNY - horyzontalnie symultaniczny, geograficzny, internacjonalny. Badacz zainteresowany zjawiskami i faktami edukacyjnymi prowadzi badania porównawcze tych zjawisk i faktów w jednym czasie, badane zjawiska i fakty edukacyjne występują w różnych wybranych przez badacza miejscach
DIACHRONICZNY - wertykalnie chronologiczny, historyczno - rozwojowy.
Badacz zainteresowany zjawiskami i faktami edukacyjnymi prowadzi badania porównawcze tych zjawisk i faktów w ujęciu historyczno - rozwojowych.
FUNKCJONALNY - umiejscowiony w szerszym kontekście stosunków i wpływów politycznych, ekonomicznych, społecznych, kulturowych.
Badacz zainteresowany zjawiskami i faktami edukacyjnymi prowadzi badania porównawcze tych zjawisk i faktów biorąc pod uwagę różnego rodzaju okoliczności, które mają wpływ na badane zjawiska i fakty edukacyjne
Przedmiot badań pedagogiki porównawczej
- Pedagogika porównawcza bada systemy oświatowo - wychowawcze jako ustalone historycznie modele wychowania i kształcenia w określonym społeczeństwie.
- Pedagogika porównawcza bada podobieństwa i różnice zachodzące pomiędzy tymi systemami, porównując je wzajemnie całościowo jak i pod kątem poszczególnych danych jednostkowych.
- Pedagogika porównawcza rozpoznaje i interpretuje systemy oświatowe, uwzględniając podstawowe warunki ekonomiczne, społeczno - polityczne, ideologiczne, kulturowe a także dotychczasowe tradycje.
Zadania pedagogiki porównawczej
- opisywanie systemów oświaty i ich funkcjonowanie
- rozwijanie i upowszechnianie wiedzy o ideach, problemach edukacji na świecie
- określenie tendencji rozwojowych występujących na świecie
- wyjaśnienie powiązań między edukacją a społeczeństwem
- wspieranie rozwoju, instytucji oświatowych i praktyki oświatowej
Na poziomie ponadnarodowym najczęściej badania są prowadzone przez organizacje międzynarodowe takie jak UNESCO i OECD
UNESCO - założona 16 listopada 1945r. Program działalności obejmuje dwa zasadnicze działy:
1) badania na rzecz rozwoju nauki i kultury
2) udzielanie pomocy materialnej, technicznej, kadrowej w organizowaniu oświaty
OECD - organizacja współpracy gospodarczej i rozwoju. Celem jest wspieranie państw członkowskich w osiągnięciu jak najwyższego poziomu wzrostu gospodarczego i stopy życiowej obywateli. Zajmuje się też pomocą dla najbiedniejszych państw.
Funkcje pedagogiki porównawczej
1) funkcja teoretyczna
2) funkcja praktyczna
3) funkcja prognostyczna
4) funkcja międzynarodowo-integracyjna
5) funkcja propedeutyczna
FUNKCJA TEORETYCZNA - Pedagogika porównawcza poprzez badania przyczynia się do poszerzenia wiedzy o badanej rzeczywistości, która to wiedza, może być spożytkowana np. z jednej strony w polityce oświatowej, a z drugiej służyć rozwojowi teorii dotyczącej związku między oświatą a społeczeństwem. Tak rozumiana funkcja mówi o wniesieniu przez pedagogikę porównawczą wkładu do rozwoju innych nauk
FUNKCJA PRAKTYCZNA - cele prac porównawczych są niezwykle różnorodne mimo tego komparatyści pedagodzy zajmują się pedagogiką porównawczą. Zawsze starali się lepiej zrozumieć pewne zjawiska i fakty pedagogiczne a przez to przyczynia się do lepszego rozwiązywania problemów pedagogicznych, poprawy istniejącego stanu kształcenia.
FUNKCJA PROGNOSTYCZNA - Pedagogika porównawcza dąży do prognozowania przyszłego rozwoju, dlatego zajmuje się wyznaczaniem trendów i tendencji w zakresie kształcenia. realizacja tej funkcji sprzyja rodzicom i kadrze kierowniczej w szkolnictwie, tworzyć politykę szkolną, zaś politykom oświatowym tworzyć odpowiednią politykę oświatową państwa.
FUNKCJA MIĘDZYNARODOWO - INTERGRACYJNA - Pedagogika porównawcza ma charakter międzynarodowy. Może być ona skutecznym narzędziem w walce z ksenofobią i tendencjami nacjonalistycznymi, ponieważ dzięki dostarczeniu wiedzy o szkolnictwie i innych krajach przyczynia się do lepszego zrozumienia wyjątkowości zjawisk i problemów edukacyjnych, poznania ich kontekstu i źródła.
FUNKCJA PROPEDEUTYCZNA - odnosi się ona w szczególności do przygotowania przyszłych nauczycieli i pracowników pedagogicznych. Włączenie pedagogiki porównawczej do programu kształcenia na studiach pedagogicznych sprzyja wzrostowi kompetencji teoretyczno - metodycznych i praktyczno - pedagogicznych przyszłych nauczycieli.
Uczy analizować i klasyfikować zjawiska pedagogiczne, prowadzi do wypracowania konkretnego podejścia do rzeczywistości pedagogicznej, zmusza do uświadomienia sobie niebezpieczeństwa podobnej generalicji i bezkrytycznych zapożyczeń kulturowych.
Wykład 12.11.2011
Geneza i główne koncepcje pedagogiki porównawczej
1795 r.- Fryderyk August Hecht ogłosił we Freibergu (Saksonia) łacińską pracę zatytułowaną: „De Re scholastica anglia eum Germanica comparata”.
Większość historyków uważa za ojca pedagogiki porównawczej (komparatystyki pedagogicznej)
Marc - Antoine Jullien de Paris (1775-1748)
1817- Jullien de Paris
Zarys pedagogiki porównawczej
Szkice i przygotowanie przedwstępne do pracy o wychowaniu porównawczym- to pierwszy w historii zwarty plan badań porównawczych systemów oświatowych.
Koncepcje Julliena de Paris miały na celu podniesienie poziomu szkolnictwa francuskiego poprzez wykorzystanie najlepszych wzorów, jakie występują w innych krajach w zakresie teorii i praktyki pedagogicznej. Gromadząc, porządkując i porównując różne wzory praktyk oświatowych można według niego odkryć pewne zasady i prawidłowości. Uważał, że wychowanie można poznać na podstawie faktów i obserwacji. Zgodnie z jego projektem do zbierania danych w różnych krajach powinny być stosowane ankiety. Wyniki powinny być przedstawione w postaci tablic, wykresów, co miałoby być pomocne przy podejmowaniu decyzji w sprawach oświaty, ponieważ łatwo można byłoby określić stan oświaty w danym kraju na tle innych krajów. Proces porównania faktów pedagogicznych dokonywać się drogą indukcji przechodzenia od szeregu faktów jednostkowych do uogólnienia.
Zapożyczenia oświatowe zapamiętać:
Propozycje:
-założenia instytucji, która gromadziłaby dane z różnych krajów i prowadziła badania porównawcze.
-utworzenie instytutu pedagogiki jako ośrodka ćwiczeń najlepszych metod nauczania w Europie, z którego mogłyby korzystać placówki kształcenia nauczycieli.
1822 r.- Jan Kanty Krzyżanowski-polski uczony chemik ogłosił skrócony przekład rozprawy Julliena:
Potrzebie i sposobie porównywania edukacji, - M.A. Julliera, Lublin 1822, s.40
Polska stała się krajem, w którym poglądy Julliena na pedagogikę porównawczą znalazły najwcześniej przyjęcie. Na drodze badań porównawczych pojawiły się XIX w. trudności nie do pokonania.
1925- Międzynarodowe Biuro Wychowania (BneranBurean International)- pierwszy dyrektorem był Jean Piaget.
BIE-stanowisko (stanowi ośrodek informacji o szkole oraz platformę wymiany doświadczeń pedagogicznych w skali światowej.
W 1932 r. ukazało się działo: „Organizacja wychowania publicznego w 53 krajach”.
Zaczęło się też ukazywać czasopismo Pt.”Annuaire International de J'Łducation”.
Po II wojnie światowej przy Organizacji Narodów Zjednoczonych powstała w 1946 r. instytucja „UNESCO”, która również gromadziła dane o systemach oświatowych na świecie. W roku 1955 instytucja ta wydała dzieło Pt. „Educatiom dans le monde” (wychowanie na świecie), w którym przedstawiono dane o świecie; szkolnictwie w 200 krajach. W następnych latach ukazały się dalsze formy poświęcone szkolnictwu podstawowemu.
Pedro Rosello (1897-1970)
-wicedyrektor Międzynarodowego Biura Wychowania
-przypomniał koncepcje Julliena de Paris po I wojnie Światowej.
-pedagogika porównawcza ma stanowić instrument porozumienia międzynarodowego, badania miały objąć cały świat, a ich rezultatem miało być wykrycie prądów oświatowych- prawidłowość odnoszących się do szkolnictwa i oświaty.
Utworzył dwie zasady, które miały wpływ na powstanie, prądów oświatowych.
-życie społeczne i szkoła wzajemnie na siebie oddziałują
-fakty oświatowe pozostają wobec siebie w stosunku wzajemnej zależności.
Na tej podstawie Rossello wyciągnął wniosek, że szkoła (wychowanie) jest systemem naczyń połączonych i zmiany w niej wzajemnie się warunkują w wyniku zaistnienia określonych przyczyn.
Próby odkrywania ogólnych prawidłowości i zasad Jullien i Rossello.
Rossello był przekonany, że odkrył obiektywne prawa rozwoju oświaty, których znajomość powinna pomóc w planowaniu oświatowym. Jakie ujęcie pedagogiki porównawczej podnosiło jej prestiż jako dyscypliny, nie tylko teoretycznej, ale i praktycznej.
Według Rossello stosując uniwersalne prawidłowości i zasady, można kierować rozwojem oświaty w sposób pewny i precyzyjny. Postawa teoretyczna metodologiczna założeń koncepcji Ressollo była filozofia pozytywistyczna, zakładająca konieczności i możliwości wykrywania praw, zależności między innymi w naukach społecznych.
Sens pedagogiki porównawczej- zdaniem Rossello-nie podlega tylko na zbieraniu faktów, ich porównywaniu, wykryciu podobieństw i różnic (pedagogika porównawcza opisowa) oraz na wyjaśnieniu przyczyn i sformułowań prawidłowości przejawiających się w świecie i wychowaniu (pedagogika porównawcza wyjaśniająca).
Chodzi o możliwości zastosowania ustalonych prawidłowości w kierowaniu rozwojem oświaty, w planowaniu oświaty.
W 1963 r. powołanie do życia Międzynarodowego Instytutu Planowania Oświaty w Paryżu.
OCDE przy tym Badaniu do Spraw Odnowy Szkolnictwa.
Znaczy rozwoju pedagogiki porównawczej nastąpił po II wojnie światowej.
W 1956 r. to Towarzystwo Pedagogiki Porównawczej
W 1961 r. powstaje Europejskie Towarzystwo Pedagogiki Porównawczej
Teoretyczna- metodologiczne koncepcje pedagogiki porównawczej na świecie:
-odkrywanie ogólnych prawidłowości i zasady (Jullien de Paris, Russell). Dążenie do odkrywania tego, co wspólne, w celu upowszechnienia najlepszych rozwiązań praktyki oświatowej.
-poszukiwanie tego wszystkiego, co swoiste, indywidualne i uwikłane w kontekst społeczno - kulturowy badanych krajów (Sadler, Kandel, Hans, Schneider, Hikler)
Próby zrozumienia zasad oświaty.
-koncepcja, które łączą: wiążą elementy obu podstawowych kierunków uprawiania pedagogiki porównawczej (Holmes, Noah, Beredeay, Eckstein).
Próby zrozumienia zasad działania Oświaty:
Michael Sandler (1861-1943)
-zwolennik poglądu, że w badaniach porównawczych należy wnikać w siłę duchową narodu. Każde badane zjawisko należy rozpatrywać na tle kontelistu społeczno - kulturowego, którego głębokie i wszechstronne poznanie miało się przyczynić do podniesienia warstw badań porównawczych.
Wysunął 2 tezy ciągle aktualne
-to co się dzieje poza szkołą, znaczy nawet więcej niż to, co się dzieje w szkole, dla zrozumienia systemu wychowania.
-praktyczna korzyść w badań porównawczych zagranicznych systemów oświatowych polega na tym, że zaczynamy lepiej rozumieć nasz własny system oświatowy.
Stanowisko Adlera głęboko odkrywcze- jego poglądy przyczyniły się do rozszerzenia zakresu pedagogiki porównawczej, przede wszystkim o kontekst społeczno - kulturowy badanych zjawisk.
Isaak Kandel (1881-1965) -wieloletni profesor pedagogiki porównawczej w Teachers ` College Columbia Uniwersity, New York.
Swoje poglądy na temat pedagogiki porównawczej przedstawił w pracy „Pedagogika porównawcza” (1933)
-był zdania, że porównywanie systemów oświatowych w kilku krajach może być realizowane za pomocą różnych metod w zależności od celów.
Metody według Kandela:
Opis (opracowanie monografii danego systemu oświatowego)
-metoda statystyczna (porównywanie wydatków na oświatę, zapisy do szkół, poziom drugoroczności uczniów)
-metoda badań historycznych - analiza historyczna (perspektywa diachroniczna( analiza Tradycji oświatowych).
Według Kan'dela każdy komparatysta powinien przygotować sobie sam narzędzie pomiaru, zaś głównym zadaniem badacza jest ustalenie znaczenia oświaty w świetle nieuchwytnych, niewyczuwalnych sił duchowych, kulturalnych oraz sił politycznych, społecznych, które określają charakter narodowych systemów oświaty.
Sądził, że problemy: cele oświaty są podobne w większości krajów ale wiele rozwiązań, w poszczególnych krajach zależy od różnic w tradycji i kulturze danego kraju.
Analiza porównawcza powinna polegać na porównywaniu różnic miedzy różnymi systemami i przyczyn, które te różnice warunkują.
Wkład Kandela do rozwoju PP polega na poszerzeniu wiedzy na temat rozumienia systemu oświatowych i ich funkcjonowania w ogólności.
Nicholas Hans docent uniwersytetu Londyńskiego.
Pedagogika porównawcza: studium czynników i tradycji oświatowych” (1949)
Hans-w badaniach wykorzystywał, podobnie jak Kandel, analizę historycznych sił, które miały wpływ na systemy oświatowe, ale w swoich pracach poszedł dalej niż Kandel podążył śladem jednego z bardziej znanych komparatystów europejskich. Friederela Schneidera z Instytutu Pedagogiki.
Klasyfikacja czynników wpływających na teorię oświatową i praktykę Hans i Schneider.
-siły naturalne (śr. geograficzne, śr. ekonomiczne, rasa, język)
-siły religijne (chrześcijaństwo, islam, hinduizm, religie orientalne: buddyzm, konfucjanizm, szintoizm)
-czynniki świeckie (humanizm, socjalizm, racjonalizm)
Wartość jego metody polegała na ustrukturyzowaniu olbrzymiej masy danych badawczych, które wymykały się badaczom spod kontroli.
Schneider Friedrich (1881-1965) akcentował znaczenie genezy zjawisk oświatowych.
-Czynniki, które w szczególności kształtują świat to warunki geograficzne, gospodarka, kultura, religia, nauka, struktura społeczna, polityka, impulsy pochodzące z samej oświaty oraz z kontaktów zagranicznych.
-Opisał jak poszczególne idee (takie jak chrześcijaństwo, humanizm) przenikają z ośrodków kulturowych do innych krajów poprzez różnorodne i coraz bardziej intensywne kontakty międzynarodowe. Ten tok analizy doprowadził go do stworzenia idei wychowania europejskiego. Jest ona szczególnie żywa dzisiaj, gdy stoimy w obliczu zjednoczenia Europy.
Franz Hikler (1881-1969)
PP-nową wiedzę zdobywa się zwłaszcza w ostatnim etapie pracy komparatysty, zwanym właściwym porównaniem wartościującym.
Czynności poznawcze, jakie dokonuje się na tym ostatnim etapie badań, związane są nie z tzw. myśleniem empirycznym (z analizą ilościową), ale z myśleniem czystym - analizą jakościową (wartościującą). Aby to było możliwe, należy znaleźć wartość nadrzędną (tertium comparationis).
Analiza jakościowa ma charakter wiedzotwórczy. Jest ona zwieńczeniem badań porównawczych. Analizę tę powinny poprzedzać etapy polegające głównie na gromadzeniu i opinie faktów, są to: opis (Deskrypcja), interpretacja, zestawienie danych ilościowych.
George Z. F. Bereday- uczony polskiego pochodzenia, właściwie Zygmunt Fejałkowiski ? profesor PP. G. Bereday wyróżnił studia monograficzne jednego kraju lub regionu, oraz studia porównawcze wielu krajów czy regionów prowadzone w tym samym czasie. Centralne miejsce w koncepcji PP Beredacja zajmują studia monograficzne. Wg niego student pedagogiki musi zacząć od zdobycia znajomości systemu oświaty jednego obszaru kultury.
Bereday uważa, że dla prowadzenia badań porównawczych potrzebne jest spełnienie 3 wymagań:
-znajomość języka obszaru badań
-zamieszkiwanie na obszarze badań
-prawidłowe rozumienie obszaru kulturowego
Aby prowadzić skuteczne badania porównawcze należy:
-wybrać jedno zjawisko
-gromadzić i porządkować dane dotyczące badanego problemu
-dokonywać interpretacji z wykorzystywaniem wiedzy z innych dyscyplin naukowych, które mają związki ze zrozumieniem badanego problemu w jego współczesnym kontekście
-dokonać jukstapozycji interpretowanych danych w celu odkrycia możliwych płaszczyzn porównania
-sformułować hipotezy
-dokonać weryfikacji hipotez w wyniku analizy porównawczy interpretowanych danych
-wyciągnąć wnioski
Bereday wyszczególnia 2 rodzaje porównań
-porównania zrównoważone - wiąże się z procedurą równoważenia danych różnych krajów, które są obiektem porównania. Główne niebezpieczeństwo polega na tym, że istnieje tendencja do tzw. naciągania danych, które nie są równoważne.
-porównania ilustracyjne - polega na tym, że gromadzi się przykłady praktyk oświatowych w różnych krajach w celu ilustracji punktów porównania na podstawie zebranych danych.
Nie można formułować uogólnień stosując tę metodę, istnieje bowiem niebezpieczeństwo, że gromadzi się tylko takie przykłady, które ilustrują przyjęte z góry założenia, a pomija się inne, które temu przeczą.
Porównanie ilustracyjne stanowi rozwiązanie alternatywne wobec porównań zrównoważonych.
Brian Holmes (1920-1993) - profesor pedagogiki porównawczej w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Londyńskiego. Najbardziej znana praca to: „Problemy w pedagogice i podejściu porównawczym” (1965)
Według Holmesa pedagogika porównawcza jest środkiem do planowanego rozwoju reformy i polityki oświatowej, służy ustaleniu zasad praw, które pomagają w wyjaśnieniu funkcjonowania systemów oświatowych.
By osiągnąć te cele Holmes zaleca wybór takiej metody, która najlepiej przyczynia się do osiągnięcia celu.
Najbardziej zalecana przez niego metoda jest metodą problemową dzięki której można tworzyć teorie.
Holmes przyczynił się do wzbogacenia metodologii badań porównawczych w pedagogice -jego celem było „uwarunkowanie” pedagogiki porównawczej, tak by mogła nie tylko pomagać w rozwiązywaniu problemów, ale również przyczynić się do tworzenia teorii szkoły.
- według Halmesa metdoa problemowa jest nastawiona prospektywnie w przeciwieństwie do metod opierających sie na analizie historycznej
- metoda problemowa jest pozyteczna w planowaniu i przejmowaniu reform oświatowych.
Polityka oświatowa a pedagogika porównawcza
Edwawrd King (1914-2002) - jeden z najbardziej znanych pedagogów porównawczych na świecie, zalecał powoływanie zespołów badawczych składających się z przedstawicieli różnych dyscyplin w zależności od tematu badań.
- podkreślał, że w badaniach porównawczych należy brać pod uwagę tych, którzy podejmują decyzje, w sprawach oświatowych i je wykonują (politycy oświatowi),
- badania powinny świadczyć pomoc decydentom oświatowym i brać pod uwagę kontekst, w którym występuje badane zjawisko
- najbardziej znana praca: Other Schols and ours (1958), siedem studiów przypadków poświęconych: Indii, Japonii, USA.
Pedagogika porównawcza a nauki społeczne:
Harold Noah i Max Eskstein - zakładali, że pedagogiki porównawcza stanie się połączeniem nauk społecznych i badań otwartych w ujęciu międzynarodowym.
Przegląd dorobku Polskiej pedagogiki porównawczej
- Polska pedagogika porównawcza jako dyscyplina akademicka zaczęła się dopiero rozwijać począwszy od lat 60 XXw
- Troszcząc się o Polskę i o jej rozwój dobrze jest wiedzieć co działo się i dzieje przynajmniej u naszych sąsiadów (Nawroczyński)
Nawroczyński - uważał, że przemiotem badań pedagogiki porównawczej są:
- fakty pedagogiczne
- systemy szkolne,
- metody wychowania i nauczania
- przeszkody
- wpływy i osiągane wyniki
- teorie pedagogiczne oraz warunk, od których to wszystko zależy
Cechą charakterystyczną pedagogiki porównawczej jest to, że zawsze wychodzi od konkretnych faktów, nie zaś od abstrakcyjnych pojęć.
- w Polsce przyjęło się rozumienie pedagogiki porównawczej jako nauki
- Najbardziej dobitnie opowiedział się za związkiem pedagogiki porównawczej z polityką oświatową B. Suchodolski - nawiązywał on do poglądów Kinga i Holmesa.
- na konstruktywny związek pedagogiki porównawczej z polityką oświatową wskazywał także R. Schultz
- w początkowym okresie rozwoju pedagogiki porównawczej, w tym także polskiej pedagogiki porównawczej, dominują reguły, opisy ustrojów szkolnych i systemów wychowania w poszczególnych krajach, najczęściej powstają wówczas monografie oświatowe.
- już w okresie międzywojennym została wydana w Polsce monografia J.Chałasińskiego (Szkolnictwo w społeczeństwie amerykańskim - 1936) - podkreślał charakter socjologicznej analizie zjawisk oświatowych
- Polscy badacze na ogół akceptują poglądy Hilkera, że badanie przebiega w 3 następujących po sobie fazach:
Deskrypcji, interpretacji, jukstapozycji.
- oceniając dorobek polskiej pedagogiki porównawczej w połewie lat 70-XXw. W Okoń stwierdził, że jej osobliwością jest fakt dobrego opanowania założeń metodologicznych, prezentowanych w studiach B. Nawroczyńskiego, B. Suchodolskiego, T. Wilocha.
Stadia rozwoju pedagogiki porównawczej
- stadium relacji podróżników (od starożytności do XVIIIw., zwane okresem prekonstytutywnym)
- stadium zapożyczeń (XIXw.) - bezkrytyczne zapożyczenie obcych wzorów i zaszczepienia ich, zwane okresem konstytutywnym
- stadium międzynarodowej współpracy (od 1900 do dziś) zwane klasycznym - okres internacjonalizacji kształcenia
Uwarunkowania i kreatorzy reform edukacyjnych
Etidologia reform edukacyjnych
kreatorzy reform edukacyjnych
typy reform edukacyjnych
zasady wdrażania reform edukacyjnych
Jak zmieniać szkołę? - Śliwiński
- co udało się już zmienić w polskich szkołach?
- czego warto się nauczyć od pedagogów zagranicznych?
- kto i jak określa, że należy przeprowadzić reformę?
- kto wywołuje proces reform, a kto je hamuje?
Reformy edukacyjne - czyli usankcjonowane prawne zmiany w układachm systemach i instytucjach oświatowych.
Etiologia reform edukacyjnych - zespół przyczyn składających się na powstawanie i uprawomocnienie się reform
Opis przyczyn reform edukacyjnycch za pomocą kategorii:
- kryzys
- transformacja
- integracja
- globalizacja
Kryzys- traktowany jest jako konieczny przełom czy przesłanka w różnych wymiarach życia społeczengo, wymusza zmiany w systemie edukacyjnym, które stanowią fundament przygotowanej, a następnie wprowadzonej reformy.
(np.: żeby ambicje, poprawienie wskaźników, dorównać w innych krajach, wprowadzenie obowiązku szkolnego od 5 roku życia - wyrównywanie szans edukacyjnych)
Kryzys naturalny:
- ideologiczno - polityczny (przejście od porządku demokratycznego do totalitarnego)
- wprowadzenie ustawy o oświacie (co było i jest odbrębnego w stosunku do porzednich rozwiązań, odnośnie uczniów, nauczycieli itp, uspołecznienie szkoły)
- gospodarczo - ekonomiczy (np.; wydatki na oświatę)
- socjalno - społecznej ( w społeczeństwie dotyczy opieki społecznej)
Transformacja
- Ma na celu przekształcenie tego, wszystkiego co może i powinno, przyczyniać się do, optymalizacji jakościowych warunków życia.
- nie przedstawia, gotowych rozwiązań w zakresie reform edukacyjnych.
- uświadamia konieczność podejmowania takich zmian w systemie edukacji szkolnej i pozaszkolnej, które pozwolą na podjęcie działań zmieniających do podnoszenia ogólnego poziomu wiedzy człowieka.
Integracja
- zmierza do łączenia, scalania, dostosywania do siebie różnych elementów w celu ich skupienia (agregacji) służącemu powstaniu jakiegoś systemu, którego właściwością jest wspólny charakter naznaczony podobieństwem wyzwań jej podmiotów. (np ustawa o szkolnictwie wyższym, wynika z tej podstawu, Karta Nauczyciela, studia 5-letnie)
- u jej postaw leży określony system wartości, wypracowany i zaakceptowany przez strony w niej uczestniczące - idea, wychowania europejskiego
Globalizacja
- płaszczyzna ekonomiczna, polityczna, kulturalna. Rewolucja technologiczna, komunikacyjna, telekomunikacyjna, internetowa, deterytorializacja.
Światowy rynek gospodarczy bez granic - dominująca rola Stanów Zjednoczonych w Świecie.
Kreatorzy reform edukacyjnych
- Kreatorzy - autorzy reform: pomysłodawcy, wnioskodawcy, inspiratorzy, inicjatorzy
- Kreatorzy - realizatorzy reform: podejmowanie, wykonywanie, urzeczywistnienie reform edukacyjnych
Kreatorzy - autorzy kreatorzy - realizatorzy
- politycy - nauczyciele
- elita gospodarcza - rodzice
- eksperci -szamorządy
- futurolodzy - władze publiczne
-uczeni
Typy reform oświatowych
Carnoy M., Levin H.M., „The limits of educational reform”, New York 1976
Kryterium zmiany:
stanowi o istocie i sensie każdej reformy
Typy reform oświatowych:
1.reformy adaptacyjne
- obejmujące się nimi niewielkie zmiany w dotychczasowych systemach edukacyjnych zwłaszcza w strukturach i układach instytucji prowadzących kształcenie
- zmiany te dotyczą takich kwestii, które pozwalają na przystosowanie się do wymogó czasu teraźniejszego
- obejmuje się nimi sposoby zarządzania placówkami, treści nauczania bądź metody i techniki pracy z uczniami itp
- mają one w zamyśle dostosowanie się do zmian, które nastąpiły w środowisku pozaszkolnym, którego częścią jest konretna instytucja oświatowa.
- mają na celu naprawić, usprawnić lub nadać nowy wymiar jakiemuś fragmentowi procesu edukacji aby mógł on nadążać za zmianami, które mają miejsce w innych procesach społecznych
2.reformy radykalne
- uwzględniają zmiany zasadnicze w różnych układach, strukturach, bądź instytucjach, placówkach
- dotyczą zasadniczego funckjonowania placówek. Mają charakter bezkompromisowy, stanowczy, nieodwracalny
- pojawiają się w momencie zmian organizacyjnych i strukturalnych szkolnictwa tworzących jego nowego segmenty (poziom kształcenia elementarnego, gimnazjalnego, licealnego, licencjackiego, akademickiego)
- zmiany w sposób gwałtowny - społeczeństwo musi się do tej zmiany radykalnie przyzwyczaić
- układy (publiczne, niepubliczne)
- instytucje (ogólnokształcące, pozazawodowe, zawodowe)
- połączone są z postanowieniami władzy, ustawodawczej i administracyjnej, do których należy wewnętrzne zarządzanie i kontrola nad systemami i procesami edukacyjnymi
3. reformy parcjalne
- dotyczą bardzo ograniczonego zasięgu w obszarach edukacyjnych
- ich wprowadzenie zależy od woli i decyzji lokalnych władz samorządowych (w zakresie lokalizacji placówek szkolnych, finansowania wskazanej przez nie ....kształceniowej lub innej, dyrekcji szkół, rady pedagogicznej, rady rodziców, samych uczniów
- najczęściej powiązane z reformami adaptacyjnymi
4. reformy holistyczne
- wprowadza się bardzo rzadko, mają charakter kompleksowy, wszechobejmujący cały system edukacji narodowej lub jakiegoś większego obszaru lub typu szkolnictwa
- przeprowadzane są etapowo, koszty związane z ich przedsięwzięciem są znacznie wyższe od kosztów reform typu adaptacyjnego, radykalnego czy parcjalnego. Podejmują je kraje należące do bogatych: Japonia, Kanada, Stany Zjednoczone, Australia, Nowa Zelandia
Zasady wdrażania reform edukacyjnych:
zasada dyrektywna - ukierunkowująca działania związane z wdrażaniem reform edukacyjnych
1. Zasada realności - autentyczność, pragmatyczność, prognostyczność.
- Wskazuje na 3 właściwości postępowania w procesie wdrażania reform edukacyjnych.
- Autentyczność - każda reforma edukacyjna musi dotyczyć rzeczywistości, a nie wyimaginowanego obszaru edukacyjnego
- pragmatyczność - musi podlegać obiektywnej ocenie na podstawie, której jej kreatorzy liczą się z konkretnymi możliwościami, podejmują działania gwarantujące jej skuteczność
- prognostyczność - musi uwzględnić najbardziej prawdopodobne, przewiduwalne kierunki oczekiwanych zmian ich tempo, struktury i zasięgu.
2. Zasada komplementarności - Dopełnienie, uzupełnienie
Dyrektywa ukierunkowująca działania związane z wdrażaniem reform edukacyjnych, która uświadamia ich kreatorom że reformy edukacyjne są uzupełnieniem przeprowadzonych lub mających nastąpić zmian w innych obszarach rzeczywistości społecznej.
- nie wdraża się reformy edukacyjne dla niej samej
- najczęściej kreatorzy - autorzy (politycy) inicjują reformy edukacyjne, kierując się względami ekonomicznymi.
3. Zasada akceptacji - uznanie, dialog, negocjacja
- Odwołuje się do takich działań związanych z reformą edukacji, które mają przyzwolenie na jej wdrażanie przez wszystkie podmioty w niej uczestniczące
- urzeczywistnienie reform edukacyjnych jest zależne od możliwości skorelowania propozycji jakie one niosą z powszechnie uznanymi wartościami społecznymi
- kreatorzy - autorzy reform muszą pozyskać przychylność kreatorzy - realizatorów reform i przyzwolenie ich uczestników
4.Zasada wiarygodności - sens, rzetelność, bezstronność
- ukierunkowuje kreatorów na takie działania związane z wdrażaniem reformy edukacyjnej, które potwierdzają jej sens i znaczenie, w bliższej lub dalszej perspektywie czasowej zaś skutki są autentyczne, nie budujące wątpliwości a mające względnie stały charakter
- wiarygodność działań reformatorksich ma swoje odzwierciedlenie w uczciwym, rzetelnym, bezstronnym i obiektywnym procesie wdrażania zmian w obszarze edukacyjnym.
- (pomagają te zasady, nie są gwarantem)
Reformy oświaty w III RP
Zależne od inicjatora zmian
- reformy oddolne (efekt nowatorstwa pedagogicznego przeznaczonego do systemu szkolnego, alternatywnego rozwiązania)
- reformy odgórne
-Począwszy od 1989r polskie szkolnictwo poddawane jest zarówno strategii oddolnegi i odgórnego
- zalegalizowano w 1991r proces uspołecznienia systemu oświaty przez prawo od oddolnego tworzenia rad, szkół (placówek oświaty publicznej, wojewódzkich (rad oświatowych krajowych, rady oświatowej)
- w 1991 wzmocniono pozycję dyrektora szkoły, wybieranego w drodze konkursu, na 5lat(czyniąc go m.in pracodawcę i zlecając mu część zadań nadzory pedagogicznego)
- kuratorzy oświatowi, którzy także są wybierani w drodze konkursu - od 1998
Wykład 26.11.2011
Europejski obszar szkolnictwa wyższego - proces boloński
Geneza, cele, uczestnicy procesu bolońskiego
- maj 1998r - ministrowie edukacji Francji, Niemiem, Włoch i Wielkiej Brytanii podspisali w Prayżu tzw. Deklarację Sorbońsą
„Deklaracja Sorbońska” - miała zmobilizować właściwe narodowe instytucje do zmiany systemów edukacyjnych, tak aby sprostały wymaganiom rynków ekonomicznych, komercyjnych i finansowych, które powstały wskutek zjednoczenia się części Europy.
-Istniejące różnice w systemach, a tym samym różnice w kwalifikacjach, uniemożliwiały swobodne przemieszczanie się oraz zatrudnienie obywateli, a także zmniejszały szanse Europy w światowym współzawodnictwie.
- 19 czerwca 1999r - ministrowie edukacji 29krajów (w tym Polski) odpowiedzialni za szkolnictwo wyższe, podpisali „deklarację Bolońską”
- założono, że należy dążyć do utworzenia do 2010r Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego, w którym znacznie ułatwiona będzie mobilność studentów i pracowników akademickich, a uczelnie umożliwiają studentom pełny rozwój ich osobowości i uzyskanie umiejętności dostosowanych do potrzeb rynku pracy
- postanowienia przyjęte przez ministrów edukacji uruchomiły proces zmian strukturalnych i programowych, organizacyjnych w systemach szkolnoctwa wyższego państw sygnatariuszy, który został nzawany Precesem Bolońskim.
Deklaracja honoruje fundamentalne wartości i różnorodności europejskiego szkolnictwa:
- uniwersyty zachowują niezależność i autonomię
- odwołuje się do fundumentalnych zasad przedstawionych w Karcie Uniwersytetów podpisanej w 1988 (w Bolonii)
- podkreśla konieczność osiągnięcia wspólnej przestrzeni dla szkolnictwa wyższego w ramach różnorodności kultur, języków, systemów edukacyjnych
Ministrowie na spotkaniach w Bolonii:
- Bolonii (1999), Pradze (2001),Berlinie (2003)
-Określili cele szczegółowe, których reazlizacja powinna ułatwić tworzenine Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego.
- zobowiązali się do koordynacji polityki edukacyjnej tak aby europejski stopień
- studia doktorańskie
- współpraca Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego z Europejską przestrzenią badawczą
Cele Procesu Bolońskiego:
W Deklaracji Bolońskiej (1999) określono następujące cele:
- przyjęcie systemu „czytelnych” i porównywalnych dyplomów
- wprowadzanie systemów studiów dwustopniowych, opartego na dwóch cyklach kształcenia (licencjat - magister)
- wprowadzenie punktowego systemu zaliczenia osiągnięć studentów (ECTS)
- rozwój mobilności studentów i pracowników uczelni
- rozwój współpracy europejskiej w zakresie zapewnienia jakości kształcenia
- wzmocnienie wymiaru europejskiego szkolnictwa wyższego
W Komunikacie Praskim (2001) wprowadzono dodatkowo trzy cele:
- rozwój kształcenia przez całe życie (lifelong learning)
- zwiększenie zaangażowania studentów na rzecz realizacji Procesu Bolońskiego
- promowanie atrakcyjności Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego poza Europą
W Komunikacie Berlińskim (2003) uznając znaczenie badań jako integralnej części szkolnictwa wyższego, przyjęto dwa cele:
- rozszerzenie systemu studiów o trzeci stopień studia doktoranckie
- współpraca Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego z Europejską Przestrzenią Badawczą.
Komunikat Berliński - zwrócono uwagę na konieczność dalszych intensywnych odwołań w zakresie:
- zapewnienia jakości kształcenia
- promocji mobilności akademickiej
- stosowania ECTS jako systemu akumulacji i transferu punktów zaliczeniowych
- wdrażenie suplementu do dyplomu
- nauczanie języków i w językach obcych
- udział studentów w realizacji procesu bolońskiego
- promocji wymiaru europejskiego
- włączaniu się szkolnictwa wyższego w proces kształcenia przez całe życie
Poziomy studiów wg ustawy o systemie szkolnictwa wyższego
a) I studia licencjackie lub inżynierskie
b) II studia magisterskie
c) jednolite studia magisterskie
d) studia trzeciego stopnia - doktoranckie
e) studia podyplomowe -stanowią inne niż wyższe i dokotorackie formy kształcenia przeznaczonego dla osób legitymujących się dyplomem ukończenia studiów wyższych
ECTS
- system został wprowadzony w 1989r w ramach programu Erasmus jako system transferu punktów. Ułatwiał on uznawanie okresów studiów w kraku i za granicą oraz przyczynił się do zwiększenia mobilności studentów w Europie
- obecnie dąży się do wykorzystania systemu ECTS jako systemu akumulacji osiągnięć studenta w różnych okresach studiów, odbywanych w krajach i za granicą
Ścieżka kształcenia -liczba punktów ECTS uzystkiwanych na studiach prowadzonych do dyplomu (B- bachelor, M-master)
- 180B +120M
- 240B+90-120M, z czego 30-60M
- 300M (zaintegrowany program studiów I i II stopnia, prowadzący do dyplomu master)
Wspólne programy studiów
- najbardziej rozwiniętą forma mobilności jest związana z programami studiów prowadzonymi wspólnie przez uczelnie z różnych krajów określonymi potocznie jako wspólne programy studiów
- program tego typu realizowany jest na podstawie wieloletniej umowy dwóch lub większej liczby uczelni, a jego cechami są:
- wspólne opracowane plany studiów i programy nauczania
- porównywane okresy studiowania w uczelniach partnerskich
- wspólnie prowadzone prace dyplomowe i egzaminy dyplomowe
- wymiana wykładowców między uczelniami partnerskimi
- wspólny dyplom
Proces Boloński wspierany jest m,in przez:
- Komisję Europejską
- Radę Europy
- Europejskie Stowarzyszenie Uniwersytetów (EUA)
- Europejskie Stowarzyszenie Krajowych Związków Studentów (ESIB)
- Europejskie Stowarzyszenie Instytucji Szkolnictwa Wyższego (EURASHE)
- Europejskie Centrum ds. Szkolnictwa Wyższego (UNESCO-CEPES)
- organizacja współpracująca - Europejska Sieć na rzecz Zapewnienia Jakości Kształcenia w Szkolnictwie Wyższym (ENQA)
Obecnie:
Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
Departament Nadzoru i Organizacji Szkolnictwa Wyższego
- koordynatorem odpowiednich procedur jest Krajowu ośrodek zajmujący się uznawalnością wykształcenia
Sieć ośrodków ERIC\NARIC koordynuje obecnie działania zmierzające do rozwiązywania m.in następnych problemów:
- opracowanie zasad uznawalności programów studiów prowadzących wspólnie przez uczelnie z różnych krajów, wstępny dokumnet w tej kwestii został opublikowany w maju 2003
- opracowanie procedur uznawalności opartych na badaniu efektów kształcenia
- opracowanie procedur uznawalności efektów kształcenia ustawicznego
- określenie zasad współdziałania z komisjami akredytywnymi
- okreśłenie w zakresie zapewnienia jakości kształcenia
Polska Komisja Akredytacyjna - zapewnia jakość kształcenia w obszarze edukacji wyższej
-Na mocy przepisó ustawy z dnia 18 marca 2011r o zmianie ustawy prawo o szkolnictwie wyższym ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz zmianie niektórych innych ustaw Państwowa Komiska Akredytacyjna z dnia 01.10.2011r stała się Polską Komisją Akredytacyjną.
-PKA została uwtorzona z dniem 1 stycznie 2002r na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 2001r o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym, ustawy o wyższych szkołach, zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw.
-Jest ona jedynym ustawowym organem działającym na rzecz jakości kształcenia w całym obszarze szkolnictwa wyższego, a poddanie się ocenie komisji jest obligatoryjne
- opinie Komisji rodzą skutki prawne w postaci decyzji ministerstwa właściwego do spraw szkolnictwa wyższego o cofnięciu lub zawierzeniu uprawnienia do kształcenia na danym kierunku studiów i poziomie kształcenia.
- w przeciwieństwie do Komisji Środowiskowych poddanie się ocenie PKA jest obligatoryhne a jej negatywna ocena niesie za sobą konsekwencje w postaci decyzji ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego o cofnięciu
Rodzaje studiów
- zawodowe - kończą się stopniem licencjata lub inżyniera
- akademickie - kończą się tytułem magistra lub stopniem naukowym doktora
Szkoły wyższe
- uczelnia akademicka - uczelnia, w której przynajmniej jedna jedna jednostka organizacyjna posiada uprawnienie do nadawania stopnia naukowego doktora
- uczelnia zawodowa - uczelnia prowadząca studia pierwszego lub drugiego stopnia albo jednolite studia magisterskie, nieposiadająca uprawnień do nadawania stopnia naukowego doktora
Obecnie w Polsce w 458 uczelniach - (132publicznych, 326niepublicznych) kształci się prawie 2mln studentów, co daje Polsce jeden z najwyższych na świecie wskaźników skolaryzacji oraz największa liczbę instytucji szkolnictwa wyższego w Europie
- w ostatnich dwóch dziesięcioleciach kiedy liczba studentów w Polsce wzrosła z 403tys w roku akademickim 1990\91 do 1.930tys w roku akademickim 2007\2008
- nakłady na jednego studenta adresowane do uczelni publicznych były niskie i malały ponieważ znacznie szybciej rosła liczba studentów niż nakłady na szkolnictwo ogółem
- obecnie w Polsce studenci kształcą się na ponad 200 kierunkach
Najwięcej na ekonomicznych, administracyjnych - 23%
Społecznych - 13,9%
Pedagogicznych - 12%
Humanistycznych - 8,8 %
Inżynieryjno - technicznych - 6,8 %
Medycznych - 5,8%
Informatycznych - 4,9%
Usług dla ludności - 3,7%
Prawnych - 3,1%
Ochrony środowiska - 1,4%
Pozostałe kierunki - 16,4%
Mechanizmy selekcji (czynniki doboru na studia)
- numerus clausus: Findlandia, Holandia, Szwecja, Słowacja, Wielka Brytania
- egzaminy wstępne\testy: Findlandia, Szwecja, Słowacja, Stany Zjednoczone, Japonia
- rozmowa kwalifikacyjna: Findlandia, Holandia, Słowacja, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone
- losowanie: Holandia, Słowacja
- oceny z matury: Findlandia, Szwecja, Słowacja,Wielka Brytania
- oceny ze szkoły średniej: Findlandia, Szwecja, Francja
- pozycja w klasie w szkole średniej: Stany Zjednoczone
- wybór przedmiotów w szkole średniej: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania
- prestiż szkoły średniej: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania
- rekomendacje ze szkoły średniej: Francja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania , Holandia
- wyniki egzaminów\testów ze szkoły średniej - Stany Zjednoczone, Szwecja, Słowacja
- praktyka: Findlandia, Szwecja, Słowacja
- czas oczekiwania: Słowacja
- w niektórych krajach (głównie w Szwecji) występuje jeszcze jadna cecha specyficzna:
W pewnych przypadkach umożliwia się tutaj rozpoczęcie studió również kandydatom którzy nie ukończyli szkoły średniej
Numerus clausus (zamknięta, ograniczona liczba)
- podejmowana bywa na szczeblu centralnym (rzędu, ministra, stowarzyszenia szkół wyższych) lub w poszczególnych szkołach wyższych określa się liczba chętnych, którzy mogą zostać przyjąć na studia
- liczby te ustalane są corocznie na podstawie sytuacji na rynku pracy oraz z zależności od ekonomicznych możliwości kraju i liczby miejsc na poszczególnych uczelniach
- oczywiście w większości krajów dotyczy szkół wyższych finansowanych przez państwo nie dotyczy większości szkół prywatnych.
Wykład 10.12.2011
Progi edukacyjne- pojęcie
J. Radziewicz - twierdzi, że badania i analiza uwarunkowań, bezpośrednich przyczyn oraz skutków występowania zjawisk progowych na różnych poziomach edukacji stanowi obiecujący teren dla badaczy procesów edukacyjnych, a także autorów programów reformatorskich w dziedzinie oświaty i wychowania.
J. Radziewicz wymienia dwa wymiary progów edukacyjnych:
1. Wertykalny - chodzi o awans edukacyjny, polegający na przechodzeniu ze szkoły do szkoły coraz wyższego stopnia, a w poszczególnych szkołach z klasy do klasy
2. Horyzontalny - często chodzi tutaj najczęściej o trudności wychowawcze (gdy Próg rozumiemy jako trudną do pokonania przeszkodę stojącą na drodze do celu)
Odpad szkolny - to uczniowie, którzy odpadają z systemu edukacyjnego z różnych powodów (nie kontynuują edukacji po obowiązku szkolnym)
Odsiew edukacyjny - to selekcja np. egzamin zewnętrzny - zdolni przechodzą dalej a słabsi mają mniejszy wytwór.
Progi szkolne w ujęciu porównawczym
R. Pachociński - poddał analizie 17 systemów szkolnych w krajach europejskich(Polska, Anglia i Walia, Francja, Hiszpania, Niemcy, Rosja, Szwecja, Włochy) i pozaeuropejskich (Brazylia, Chiny, Egipt, Indie, Iran, Izrael, Japonia, Nigeria, USA)
Do badań wybrał następujące kwestie:
1 liczba progów szkolnych
- Progi szkolne stanowią procedurę selekcji uczniów w ciągu całej kariery szkolnej
- istnieją takie systemy szkolne, w których progi nie wiążą się z selekcją dzieci przed przejściem na następny próg szkolny (USA- zasadniczy próg szkolny jest wyznaczony na zakończenie klasy XII - ostatnia klasa szkoły średniej - i dotyczy wstępu na wyższe uczelnie
- na progach szkolnych najczęściej podejmowana jest decyzja o drodze edukacyjnej, która zależy od zdolności, zainteresowań intelektualnych dzieci, aspiracji edukacyjnych dzieci i ich rodziców.
- w 14 badanych krajach (poza Brazylią, Hiszpanią i Rosją) istnieją 4 progi szkolne:
* na zakończenie szkoły podstawowej
*niższych klas szkoły średniej
*wyższych klas szkoły średniej
*wstępu na wyższą uczelnię
- w Brazylii, Hiszpanii i Rosji istnieją 3 progi (szkoły podstawowe, średnia i wyższa)
2 obowiązek szkolny- wiek uczniów na progach szkolnych
- 4 lata - Luksemburg, Irlandia Pn
- 4,5 lat - Cypr
- 5 lat - Anglia i Walia, Szkocja, Łotwa, Węgry, Grecja, Malta, Holandia
- 6 lat - Irlandia, Belgia, Dania, Francja, Hiszpania, Niemcy, Austria, Włochy, Republika Czeska, Rumunia, Słowacja, Polska, Słowenia
-7lat - Rosja, Szwecja, Finlandia, Norwegia, Estonia, Litwa, Bułgaria
3 rola i znaczenie egzaminów w pokonywaniu progów szkolnych
- egzamin wstępny niezbędny do selekcji kandydatów do danego typu szkoły
- egzamin promocyjny w celu przejścia z klasy do klasy
- egzamin końcowy pozwalający na ukończenie szkoły danego typu
W Europie przywiązuje się więcej uwagi do roli i znaczenia egzaminów w procesie nauczania
4 skale ocen szkolnych
Badania osiągnięć szkolnych uczniów PISA
Większe znaczenia nabiera badanie wiedzy i umiejętności uczniów, będących niejako odbiciem ich osiągnięć w nauce, syntezą wielu przedmiotów. Odchodzi się od badań rezultatów, jakie osiągają uczniowie w ramach poszczególnych przedmiotów nauczania. Program Międzynarodowy Oceny Umiejętności Uczniów (PISA) to największe porównawcze badanie umiejętności uczniów, obejmujące 15-latków. Program powstał w 1997r.
Badania PISA w Polsce:
- Instytut Filozofii i Socjologii (IFiS) - Polska Akademia Nauk
- Zespół Interdyscyplinarnych Studiów nad Edukacją (ZISE IFiS PAN)
- Ośrodek Realizacji Badań Socjologicznych (ORBS IFiS PAN)
Badania realizowane są cyklicznie co 3lata (2000,2003,2006,2009)
PISA 2000 - czytanie i rozumowanie w naukach humanistycznych jako główna dziedzina, matematyka i rozumowanie w naukach przyrodniczych jako poboczne
PISA 2003 - matematyka jako główna dziedzina, pozostałe - poboczne
PISA 2006 - rozumowanie w naukach przyrodniczych, pozostałe - poboczne
PISA 2009 - ponownie czytanie i rozumowanie w naukach humanistycznych jako głównej dziedzinie
12