CO TO JEST HA AS 16 STR , Inne


  1. WPROWADZENIE

Hałas, to każdy bodziec akustyczny odczuwany przez człowieka jako niecelowy, niepożądany i przeszkadzający w danym momencie, a wiec przykry i szkodliwy dla zdrowia. Uciążliwość hałasu jest pojęciem subiektywnym, na które bezpośrednio wpływa natężenie dźwięków, ich barwa, czas trwania i pochodzenie.

Badania fizjologiczne wykazały, że nadmierny hałas powoduje:

Od momentu rozpoznania szkodliwości hałasu dla zdrowia podejmowano szereg prób ustalenia granic uciążliwości tym czynnikiem, dla których można by było określić cechy fizyczne hałasu, warunki i powtarzalność ekspozycji, gwarantujące zachowanie sprawności psychicznej i prawidłowych funkcji wegetatywnych oraz sprawnego stanu słuchu.

Próby zmierzały do określenia tych parametrów, które gwarantowałyby większości narażonych niezakłócony proces komunikowania się oraz zabezpieczaniem przed uszkodzeniem słuchu. Mimo tych starań hałas jest nadal najczęściej występującym czynnikiem szkodliwym i to w stopniu większym, że dotyczy nie tylko środowiska pracy, lecz również naturalnego otoczenia człowieka. Dane Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi za rok 1994 podają, że hałas powoduje około 28% wszystkich chorób zawodowych w Polsce.

Drgania akustyczne-to drgania mechaniczne polegające na ruchu cząstek środowiska sprężystego względem położenia równowagi. Środowiskiem, w którym występują drgania może być dowolny ośrodek płynny, stały lub gazowy, a w szczególności powietrze. Wtedy są to tzw. Drgania akustyczne powietrzne. Właśnie z nimi wiąże się pojęcie hałasu.

Przejawem drgań ośrodka powietrznego są lokalne zagęszczenia i rozrzedzenia powietrza, których wynikiem są lokalne zmiany ciśnienia (względem ciśnienia atmosferycznego), nazywane ciśnieniem akustycznym.

Poziom ciśnienia akustycznego, czyli poziomu dźwięku jest podstawową wielkością fizyczną stosowaną (mierzoną) w ocenie wpływu hałasu na narząd słuchu i wyrażany jest w decybelach (dB).

Ciśnienie akustyczne jest to przyrost ciśnienia środowiska ponad ciśnienie statyczne, które powstaje w wyniku powstawania i rozchodzenia się dźwięku. Poziom ciśnienia akustycznego jest najczęściej mierzoną wielkością pola akustycznego. Najmniejsza wartość ciśnienia akustycznego wywołująca wrażenie słuchowe nosi nazwę progu słyszalności. Wynosi on 2 ∙ 10 Pa przy częstotliwości 1 000 Hz. Ciśnienie wynoszące około 100 Pa wywołuje uczucie bólu i nosi nazwę progu bólu. Ze względu na dużą rozpiętość wartości poziomów ciśnienia akustycznego wprowadzono skalę logarytmiczną. Decybel (dB) jest logarytmiczną jednostką pomiaru ciśnienia akustycznego i dla progu słyszalności ma wartość 0 dB a dla progu bólu 130 dB.

Drgania akustyczne zdolne wywołać wrażenia słuchowe nazywane są dźwiękami. Zwykle przyjmuje się, że drgania akustyczne słyszalne obejmują zakres częstotliwości

16-20 000 Hz, przy czym pasmo mowy obejmuje znacznie mniejszy zakres częstotliwości (125-4 000 Hz). Drgania akustyczne poniżej 16 Hz nazywane są infradźwiękami, a powyżej 16 000 Hz - ultradźwiękami.

Zakres częstotliwości drgań i fal akustycznych jest istotny nie tylko na sposób ich percepcji przez narząd słuchu oraz wpływ na organizm człowieka, ale również na cechy ich rozchodzenia się w powietrzu, a co za tym idzie na obszar oddziaływania.

Infradźwięki ze względu na znaczne długości fal (λ > 21,5 m) są bardzo słabo tłumione nie tylko przez klasyczne absorbenty akustyczne (przegrody, ściany, budynki, zafalowania terenu), ale również przez atmosferę, dzięki czemu przenoszą się swobodnie na znaczne odległości. Natomiast ultradźwięki charakteryzują się bardzo krótkimi falami (λ < 0,02m), co powoduje, że obszar ich oddziaływania jest ograniczony. Tłumione są one tym silniej, im wyższa jest ich częstotliwość (a krótsza długość).

Wszystkie zakresy częstotliwości drgań akustycznych, tj. infradźwięki, dźwięki (słyszalne) i ultradźwięki, w określonych warunkach miejsca i czasu mogą być uznawane za niepożądane i traktowane jako hałas. Jednakże w potocznym rozumieniu za hałas uznaje się drgania akustyczne zakresu słyszalnego.

Hałas to drgania akustyczne o dowolnym charakterze, uznawane za niepożądane w danym miejscu, czasie i warunkach.

W zależności od częstotliwości drgań akustycznych [czyli ilość drgań ośrodka sprężystego (powietrza) w 1 sekundzie - jednostką jest Hz] rozróżnia się hałas:

Wyróżnia się następujące rodzaje hałasu, biorąc pod uwagę jego natężenie w czasie:

  1. HAŁAS SŁYSZALNY

Hałas słyszalny (potocznie hałas) jest z oczywistych względów łatwiej identyfikowany

niż przedstawione wyżej infra- i ultradźwięki. Od subiektywnej oceny, wrażliwości organizmu, aktualnie wykonywanych czynności oraz psychofizycznej formy człowieka zależy, czy dźwięki odbierane przez narząd słuchu zostaną określone jako hałas.

Zakres pełnej słyszalności ucha człowieka o słuchu normalnym jest zawarty pomiędzy progiem słyszalności (0 decybeli) a progiem bólu (130 decybeli). Warunki, którym odpowiada 0 dB można uzyskać jedynie w laboratoriach badawczych, w których przeprowadza się eksperymenty wymagające idealnej ciszy. W „postaci naturalnej” idealna cisza panuje w przestrzeni międzyplanetarnej. Natomiast dźwięki o natężeniu 130 dB jest tak intensywny, że zamiast go słyszeć odczuwa się tylko ból.

Przykładowe wielkości natężenia dźwięku wywołanego przez różne źródła (wartości przybliżone):

10 dB

Szmer liści przy łagodnym wietrze, chodzenie po dywanie

20 dB

Szept, cichy ogród

30 dB

Bardzo spokojna ulica bez ruchu kołowego

40 dB

Rwanie papieru

50 dB

Woda płynąca z kranu, normalna rozmowa, szum w warunkach biurowych

60 dB

Głośna rozmowa, mało ruchliwa ulica

70 dB

Szczekanie psa, hałaśliwa restauracja, laboratorium badawcze

80 dB

Bardzo głośna muzyka radiowa, hala montażowa, tramwaj

90 dB

Klakson samochodowy, tokarka, pracująca piła tarczowa do drewna

100 dB

Pociąg pospieszny w odległości 3,5 m, walcownia w hucie, sortownia w kopalni, maszyny tkalnicze

110 dB

Narzędzia pneumatyczne pracujące na otwartej przestrzeni, ładowarka pneumatyczna w kopalni, piła tarczowa tnąca metal

120 dB

Młotownia w hucie, czyszczenie odlewów w stoczni, wentylator osiowy w kopalni

    1. Hałas w środowisku pracy

Hałas w przemyśle zwany jest hałasem przemysłowym, hałas w pomieszczeniach mieszkalnych, miejscach użyteczności publicznej i terenach wypoczynkowych - hałasem komunalnym, a w środowiskach komunikacji - hałasem komunikacyjnym.

Tak więc widać, że hałas występuje na każdym kroku i w każdym środowisku. Może on nie tylko dokuczać, ale wpływać na nasz organizm bardziej destruktywnie. Zaczęto więc zdawać sobie sprawę z tego, iż nie są to tylko subiektywne odczucia przeczulonych bądź bardziej wrażliwych, ale jak hałas może szkodliwie oddziaływać na układ nerwowy. Stanowi on przyczynę zawodowego upośledzenia słuchu, co z kolei powoduje straty nie tylko społeczne, ale i ekonomiczne. Zaczęto więc podejmować i realizować zamierzenia, które miały na celu ochronę środowiska człowieka przed hałasem.

Uchwała Rady Ministrów w sprawie wzmożenia walki z hałasem i wibracjami w przemyśle określiła normy organizacyjne i zadania dla poszczególnych resortów. Uchwała ta zobowiązuje w szczególności do podjęcia prac badawczych i wdrożeniowych w dziedzinie produkcji maszyn, materiałów, specjalnych konstrukcji dźwiękoszczelnych i antywibracyjnych, jak też indywidualnych ochron przed szkodliwym oddziaływaniem hałasu i wibracji. Aby jednak zrealizować wyżej wymienione zadania, wymagane jest zapewnienie wystarczającej liczby odpowiednio wyszkolonych specjalistów zarówno w placówkach naukowo - badawczych, biurach projektowych i konstrukcyjnych, jak też do wykonywania różnego rodzaju prac kontrolnych, polegających m.in. na przeprowadzeniu pomiarów akustycznych oraz interpretacji wyników.

Największa intensywność hałasu i związane z tym największe zagrożenie pod względem zdrowotnym występuje w grupie hałasu przemysłowego. Pomimo, że w grupie tej są znaczne osiągnięcia w postaci różnego rodzaju ustaw, zarządzeń i przepisów, to jednak w skali ogólnokrajowej intensywność hałasu w poszczególnych zakładach nie maleje, a procent osób, u których stwierdzono głuchotę zawodową stale wzrasta. Skutki wywierane przez hałas na narząd słuchu są skutkami specyficznymi hałasu, które wynikają ze ścisłej i bezpośredniej zależności pomiędzy funkcją narządu słuchu a strukturą fal akustycznych.

Obok tego stwierdza się także niespecyficzne skutki hałasu objawiające się pewnymi zaburzeniami w funkcjonowaniu organizmu. Na czoło skutków niespecyficznych wywołanych przez hałas wysuwają się zaburzania w działalności systemu nerwowego. Wymienia się tu przede wszystkim zwiększone ogólne wyczerpanie nerwowe. Stwierdza się ponadto pewne zmiany w rytmie fal nerwowych, a także ulega zmianom czas reakcji na bodźce wzrokowe w czasie pomiarów dokonywanych przy jednoczesnym oddziaływaniu hałasu badanego. Niektórzy badacze stwierdzili ponadto u pracowników pracujących w środowisku nadmiernie hałaśliwym pewne zmiany charakterologiczne, jak drażliwość i niestałość nastrojów, apatia i smutek. Sądzi się, że zaburzenia tego typu występują u około 50% badanych osób narażonych na silny hałas.

Pewne zmiany stwierdza się też w działaniu układu krążenia, głównie w ciśnieniu krwi i częstotliwości skurczów serca. Według niektórych badaczy hałas powoduje zwiększone wydzielanie gruczołów, a także przyczynia się do osłabienia i towarzyszącego mu często wychudzenia.

Następną sprawa jest to, iż hałas wpływa także na możliwości odbioru informacji słuchowych. Sygnał, aby mógł być zidentyfikowany, musi dostatecznie się wyróżniać od innych, stanowiących dla niego pewne tło. Jeśli sygnały tła są zbyt silne lub zbyt liczne, to dochodzi do zakłóceń w odbiorze sygnału znamiennego. W tym znaczeniu nadmierny hałas w pomieszczeniach może utrudnić a w pewnych warunkach pracy nawet uniemożliwić odbiór przydatnych sygnałów słuchowych płynących ze specjalnych urządzeń sygnalizacyjnych.

Hałas może też w dużym stopniu utrudnić odbiór sygnałów słownych płynących od pracowników. W przypadku sygnałów słuchowych dość rudno jest określić ściśle ilościowe i jakościowe zależności pomiędzy możliwością identyfikacji sygnału pożytecznego a rodzajem sygnałów zakłócających, gdyż występuje tu ogromna ilość wariantów. Pracownik dużo łatwiej zrozumie mimo hałasu jakieś słowo, jeśli jest ono jednym z niewielu słów, natomiast jeśli musi dokonać wyboru pomiędzy dużą ilością słów, destrukcyjny wpływ hałasu będzie znaczniej wyraźniejszy. W przypadkach gdy informacje są podawane za pomocą tekstów dłuższych, czynnik zakłócający będzie tym mniejszy, im większa będzie „rozwlekłość” tekstu. Hałas utrudniający odbiór sygnałów może być nie tylko przyczyną pewnych błędów, ale także pewnych niekorzystnych napięć społecznych.

W odniesieniu do istniejących, zwłaszcza starych zakładów produkcyjnych, trudno jest uzyskać wymaganą poprawę warunków akustycznych, ponieważ napięte zadania planowe danego zakładu utrudniają, a w większości wypadków uniemożliwiają zastosowanie środków rokujących bardziej skuteczną poprawę tych warunków. Pewne środki, tj. zastosowanie odpowiedniej adaptacji pomieszczenia ustrojami dźwiękoszczelnymi, zmiany ustawienia lub posadowienia maszyn, wprowadzenie częściowego zdalnego sterowania itp., wymagają częściowego lub całkowitego zatrzymania produkcji.

W nowych zakładach nowoczesne technologie charakteryzują się przeważnie zastosowaniem maszyn i urządzeń o większej mocy i większej wydajności, a zatem przeważnie bardziej hałaśliwej, jeśli równolegle nie prowadzi się specjalistycznych prac o charakterze badawczo - konstrukcyjnym, mających na celu zmniejszanie ich hałaśliwości.

Walki z hałasem nie można zaczynać dopiero, gdy po wybudowaniu nowego obiektu i zainstalowaniu w nim maszyn stwierdza się wystąpienie hałasu o dużej intensywności. Niebezpieczeństwo wystąpienia nadmiernego hałasu powinni przewidywać i uwzględniać w swych planach konstruktorzy i projektanci. Zwalczanie hałasu w nowo projektowanych obiektach powinno być oparte na prawidłowo wykonanym i zweryfikowanym przez specjalistów projekcie akustycznym. Inspirację do projektu akustycznego powinny stanowić prace teoretyczne i doświadczalne prowadzone w wyspecjalizowanych laboratoriach . Prace te powinny dotyczyć produkcji cichobieżnych maszyn i urządzeń przemysłowych, jak również stosowania wymagań akustycznych przy projektowaniu określonych procesów produkcyjnych, z uwzględnieniem aspektów ekonomicznych, proponowanych rozwiązań oraz produkcji elementów i ustrojów dźwiękochłonnych.

Ogólnymi kierunkami jakie znajdują zastosowanie w opanowaniu zagrożeń hałasem jest automatyzacja hałaśliwych procesów technologicznych. Realizacja tego kierunku, a więc częściowe lub całkowite odsunięcie ludzi od stref zagrożenia hałasem przez stosowanie zdalnego sterowania, kabin dźwiękoszczelnych itp., daje nieograniczone możliwości opanowania sytuacji.

Punktem wyjścia do podejmowania prac projektowych mających na celu zmniejszenie szkodliwości względnie uciążliwego oddziaływania hałasem są trzy elementy, a mianowicie:

    1. Wpływ hałasu na organizm człowieka i jego skutki

Szkodliwy wpływ hałasu na narząd słuchu powodują następujące jego cechy i okoliczności narażenia:

Ilustracją problemu zróżnicowanej osobniczej podatności na hałas jest poniższa tabela, z której wynika, że przy poziomie dźwięku równym 90 dB w ciągu 40 lat pracy w tym środowisku ryzyko utraty słuchu wynosi 21%. Zmniejszenie poziomu do 85 dB zmniejsza grupę poszkodowanych do 10% całej populacji. W grupie tej znajdują się głównie osoby o szczególnej podatności na zgubny wpływ hałasu.

Poziom dźwięku (dB)

Ryzyko utraty słuchu (%)

Czas narażenia (lata)

5

10

15

20

25

30

35

40

< 80

0

0

0

0

0

0

0

0

85

1

3

5

6

7

8

9

10

90

4

10

14

16

16

18

20

21

95

7

17

24

28

29

31

32

29

100

12

29

37

42

43

44

44

41

105

18

42

53

58

60

62

61

54

110

26

55

71

78

78

77

72

62

115

36

71

83

87

84

81

75

64

Skutki wpływu hałasu dzieli się na:

Badania audiometryczne ujawniają rozwój trwałego ubytku słuchu. Średni trwały ubytek słuchu wynoszący 30 dB przy częstotliwości 1 000, 2 000 i 4 000 Hz po tronie ucha lepszego i po uwzględnieniu fizjologicznego ubytku związanego z wiekiem, stanowi tzw. Ubytek krytyczny. Ubytek ten jest kryterium rozpoznania i orzeczenia zawodowego uszkodzenia słuchu jako choroby zawodowej w przypadku potwierdzenia udokumentowanego pomiarami ekspozycji zawodowej na hałas przekraczający dopuszczalne normy.

Zawodowe uszkodzenie słuchu jest od lat na czołowym miejscu na liście chorób zawodowych (przed chorobami zakaźnymi, pylicami płuc, chorobami skóry i zatruciami).

Wnosi ono do krajowej statystyki chorób zawodowych koło 3 000 nowych przypadków rocznie, co stanowi około1/3 wszystkich zarejestrowanych przypadków.

Bodźce słuchowe mogą wpływać na różne funkcje organizmu, nawet wtedy, gdy nie dochodzi do powstań wrażeń słuchowych oraz w stanach ograniczonej świadomości. Potwierdzają to odruchowe reakcje na hałas układu oddechowego, układu krążenia, przewodu pokarmowego i innych narządów.

Pozasłuchowe skutki hałasu są uogólnioną odpowiedzią organizmu na hałas jako stresora. Zgodnie z teorią stresu, utrzymanie ustroju w stanie równowagi biologicznej mimo długotrwałego działania stresora, odbywa się kosztem obciążenia i przeciążenia układu neurohormonalnego, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia odporności na szkodliwe działanie innych czynników. W tych warunkach może rozwijać się choroba nadciśnieniowa, choroba wrzodowa, nerwice i inne.

    1. Sposoby ograniczenia narażenia na hałas

Obniżenie poziomu hałasu związane jest z kształtowaniem odpowiedniego klimatu akustycznego w środowisku. Przez klimat akustyczny środowisk rozumie się zespół zjawisk akustycznych zachodzących w danym środowisku, wywołanych źródłami hałasu znajdującymi się wewnątrz danego środowiska lub zewnętrznymi.

Najlepszymi sposobami kształtowania odpowiedniego klimatu akustycznego są kompleksowe metody zwalczania hałasu. Obejmują one zespół wszelkich środków umożliwiających zmniejszenie lub ograniczenie poziomu hałasu w środowisku. Przy omawianiu metod zwalczania hałasu należy rozróżnić:

odpowiednie planowanie nowych, bądź przebudowę istniejących miast, układów

komunikacyjnych, zakładów przemysłowych, osiedli mieszkaniowych i obiektów

użyteczności publicznej oraz przez ograniczenie generowania hałasów w drodze modernizacji maszyn i urządzeń, środków transportu i komunikacji, instalacji itp., a także takiego ich konstruowania i produkowania, aby nie emitowały nadmiernego hałasu.

Istnieją różne sposoby i metody obniżania poziomu hałasu w środowisku. Można je podzielić na dwie grupy:

  1. metody i sposoby administracyjno - prawne

  2. metody i sposoby techniczne.

Metody i sposoby administracyjno - prawne obejmują wszelkie ustawy sejmowe, uchwały Rady Ministrów, zarządzenia i rozporządzenia, a także inne przepisy mające na

celu ograniczenie zagrożenia hałasem. Do tej grupy zaliczyć należy normy i normatywy, a także wszystkie poczynania administracyjne i organizacyjne, np. odpowiednia organizacja pracy, ograniczenie ruchu środków transportu itp.

W wielu krajach istnieją odpowiednie przepisy uniemożliwiające generowania hałasu, ograniczające czas jego oddziaływania, porę generowania lub doprowadzające do obniżenia poziomu emisji. Zarządzenia i przepisy powodują specjalną organizację ruchu lotniczego, np. przez ograniczenie lub zakazy lądowań i startów w nocy. Podobnie można ograniczyć ruch kolejowy i drogowy w celu zmniejszenia emisji hałasu. Na niektórych szlakach drogowych istnieje ograniczenie szybkości ruchu ze względu na emitowany hałas. Usprawnienie ruchu drogowego na skrzyżowaniach bez zbędnego zatrzymywania i ruszania również prowadzi do zmniejszenia emisji hałasu. Temu celowi służą zakazy używania sygnałów dźwiękowych. Można ustalić strefy ciszy w parkach narodowych, na jeziorach, w miejscowościach uzdrowiskowych i wypoczynkowych, wokół szpitali i szkół.

Do metod prawno - administracyjnych zwalczania hałasu można w pewnym sensie zaliczyć środki urbanistyczne. Środki te musza być uwzględniane w planach rozwoju miast i osiedli oraz w projektach lotnisk, ich przebudowie, projektowaniu linii kolejowych i autostrad, a także lokalizacji hałaśliwych obiektów.

Mówiąc o ochronie przed hałasem wymienić należy ustawy o ochronie środowiska, Kodeks Pracy, Prawo budowlane oraz rozporządzenia i uchwały wynikające z tych ustaw. Do chwili obecnej opracowano w Polsce wiele norm dotyczących problemów hałasu.

Mówiąc o środkach technicznych mamy na myśli następujące zagadnienia:

Ograniczenie emisji hałasu polega przede wszystkim na jego zwalczaniu u źródeł. Jest to związane z projektowaniem i produkcja maszyn i urządzeń cichobieżnych, odpowiednio wykonywanych, nie powodujących hałasu przekraczającego określonego dopuszczalnego poziomu. Związane jest to również z eliminowaniem hałaśliwych procesów technologicznych przez zastąpienie ich innymi procesami, które należy opracować.

Projektowanie ochrony przeciwhałasowej stanowisk pracy w wielu przypadkach dotyczyć może hal istniejących lub nowo projektowanych obiektów przemysłowych. W niektórych przypadkach istniejących obiektów przemysłowych (hal) wszelkie zabiegi, mające na celu obniżenie poziomu hałasu na stanowiskach pracy, ze względów konstrukcyjnych i ze względu na realizowany proces technologiczny, są mało skuteczne.

Doskonałą ochronę przed hałasem stanowią tłumiki akustyczne. Są one stosowane w różnego rodzaju urządzeniach technicznych, jak np. w instalacjach wentylacyjnych, w układach wylotowych silników spalinowych, pneumatycznych narzędziach ręcznych, układach ssących i wylotowych sprężarek, dmuchaw. Podstawowym zadaniem tłumików akustycznych jest zmniejszanie energii fal akustycznych przenoszących się wzdłuż osi przewodów, przez które następuje przepływ powietrza i gazów. Tłumiki te z jednej strony powinny zagradzać drogę hałasowi, a z drugiej - nie przeszkadzać przemieszczaniu roboczego medium wzdłuż przewodów.

Nowoczesne rozwiązania tłumików polegają na stworzeniu dużego oporu przepływom nieustalonym, powodującym dużą hałaśliwość przepływu, przy równoczesnym przepuszczaniu bez dławienia strumieni ustalonych, dzięki którym odbywa się transport powietrza lub gazu. Tłumiki akustyczne stosowane są w dwóch przypadkach:

Stosowane są w praktyce tłumiki akustyczne można podzielić na dwie grupy:

  1. tłumiki refleksyjne

  2. tłumiki absorpcyjne

Tłumiki refleksyjne działają na zasadzie odbioru, interferencji i kompensacji fal akustycznych, tj. zjawisk zachodzących w wyniku włączenia w kanał nieciągłości akustycznych, których odporność akustyczna jest albo dużo większa, albo dużo mniejsza od oporności charakterystycznej kanału. Tłumiki refleksyjne odznaczają się dobrymi właściwościami tłumiącymi w zakresie niskich i średnich częstotliwości.

Tłumiki absorpcyjne przeciwdziałają przenoszeniu się energii fal akustycznych przez pochłanianie znacznej jej części. Stosowane są one w przypadku dźwięków o średnich i wysokich częstotliwościach (np. przewody wentylacyjne).

Jedną z grup ochrony przed hałasem są metody bierne. Są one stosowane jako czynnik doraźny i polegają na zastosowaniu odpowiednich rozwiązań konstrukcyjnych, budowlanych, obejmujących wprowadzenie między źródło zakłóceń a miejsce wymagające ochrony odpowiednich zabezpieczeń, np. przegród budowlanych, osłon, ekranów, obudów, a także przedsięwzięć mających na celu podnoszenie akustycznej chłonności we wnętrzach pomieszczeń, w których znajdują się źródła hałasów.

Hałas można ograniczyć przez odpowiednie rozwiązanie konstrukcyjne hal, przestrzenne izolowanie źródeł dźwięku, stosowanie dachów hal fabrycznych o odpowiednich kształtach, stosowanie odpowiednich materiałów na ściany o odpowiedniej izolacyjności. Stosowanie materiałów i ustrojów dźwiękochłonnych pozwala na pochłonięcie dźwięków padających na powierzchnię takiego materiału.

W poniższej tabeli podano przykładowe rozwiązania techniczne zastosowane w maszynach, urządzeniach i narzędziach stanowiących główne źródła hałasu w przemyśle. Są to głównie: zmiany technologii, mechanizacja i automatyzacja oraz zabezpieczenia przeciwhałasowe, takie jak: tłumiki akustyczne, obudowy dźwiękochłonno - izolacyjne.

Źródło hałasu

Poziom dźwięku (dB)

Rozwiązanie techniczne ograniczenia hałasu

Maszyny stanowiące źródło energii (silniki spalinowe, sprężarki, maszyny elektryczne)

98 - 130

tłumiki akustyczne, obudowy dźwiękochłonno - izolacyjne

Narzędzia i silniki pneumatyczne (wiertarki, młotki, nitownice, ubijaki)

90 - 120

Zmiana technologii

Maszyny do obróbki plastycznej (prasy, młoty, ciągarki, walcarki, prostownice)

92 - 120

Zmiana technologii

Maszyny do rozdrabniania, kruszenia, przesiewania, przecinania, oczyszczania.

96 - 111

automatyzacja i zdalna obsługa, zabezpieczenia przeciwhałasowe

Obrabiarki skrawające do metali (automaty tokarskie, tokarki, szlifierki, frezarki)

92 - 105

Zmiana technologii

Obrabiarki skrawające do drewna (piły, strugarki, frezarki, szlifierki, pilarki)

92 - 108

robotyzacja, obudowy dźwiękochłonno - izolacyjne

Maszyny włókiennicze (krosna, przędzarki, skręcarki, dziewiarki, zgrzeblarki)

93 - 114

obudowy dźwiękochłonno - izolacyjne, adaptacja akustyczna pomieszczeń

Urządzenia przepływowe (wentylatory, zawory, reduktory, palniki)

98 - 120

tłumiki akustyczne, obudowy dźwiękochłonno - izolacyjne

Urządzenia transportu wewnątrzzakładowego (przenośniki, podajniki)

98 - 112

obudowy dźwiękochłonno - izolacyjne, automatyzacja

    1. Dopuszczalne wartości hałasu

Hałas jest charakteryzowany przez poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach częstotliwości 50 - 10 000 Hz.

Na wszystkich stanowiskach ze względu na ochronę zdrowia, dla 8 - godzinnego narażenia na hałas dopuszczalny poziom dźwięku (poziom ciśnienia akustycznego) wynosi 85 dB. Stwierdzono, że przy normatywie 85 dB ryzyko trwałych uszkodzeń słuchu wynosi jednak około 5% osób pracujących w hałasie. W związku z tym zaleca się obniżenie dopuszczalnej wartości poziomu dźwięku do 80 dB. Normy poziomu dźwięku dla różnych stanowisk, umożliwiające pracownikowi realizację podstawowych funkcji na tych stanowiskach przedstawia poniższa tabela.

Stanowisko pracy

Poziom dźwięku dB

W kabinach bezpośredniego stosowania bez łączności telefonicznej, w laboratoriach ze źródłami hałasu, w pomieszczeniach z maszynami liczącymi, dalekopisami i w innych pomieszczeniach o podobnym znaczeniu

75

W kabinach dyspozytorskich, obserwacyjnych i zdalnego sterowania a łącznością telefoniczną używaną w procesie sterowania, w pomieszczeniach do wykonywania prac precyzyjnych i innych o podobnym znaczeniu

65

W pomieszczeniach administracyjnych biur projektowych, do prac teoretycznych, opracowania danych i innych o podobnym przeznaczeniu.

55

Ograniczenie ekspozycji na hałas

Ograniczenie ekspozycji na hałas obejmuje:

  1. Metody techniczne tłumienia hałasu, do których należą:

  1. HAŁAS NIESŁYSZALNY

Na szczególną uwagę zasługuje hałas niesłyszalny. Mimo iż niepozornie nie powinien mieć on wpływu na fizyczny i psychiczny stan organizmu, jego szkodliwość nie jest wcale mniejsza od hałasu słyszalnego.

3.1. Hałas infradźwiękowy

Hałas infradźwiękowy to hałas obejmujący składowe o częstotliwościach infradźwiękowych od 2 - 16 Hz i o częstotliwościach akustycznych do 50 Hz. Infradźwięki nie powodują wrażenia słyszenia dźwięku, ale docierają do mózgu, wywołując określone reakcje organizmu. Oprócz drogi słuchowej są także odbierane przez zakończenia nerwowe (tzw. Receptory), regulują na drgania mechaniczne. Cechą charakterystyczną infradźwięków jest znaczna długość ich fal, (od 17 m do wielu km), co umożliwia rozchodzenie się ich na bardzo duże odległości, przy czym na drodze mogą ulegać rezonansowemu wzmocnieniu.

3.1.1 Źródła infradźwięków

Infradźwięki występujące w środowisku są dwojakiego pochodzenia.

- sztucznego

Naturalnymi źródłami infradźwięków są m.in. wybuchy wulkanów, trzęsienia ziemi, wodospady, wiatry, burze i wzburzone morze.

Najsilniejszymi sztucznymi źródłami infradźwięków są wybuchy atomowe i termojądrowe, a najbardziej powszechnymi - środki transportu (samochody, helikoptery, statki, lokomotywy).

Wysokie poziomy infradźwięków występują również w otoczeniu szeregu urządzeń maszyn przemysłowych.

Najistotniejszymi źródłami narażenia zawodowego są:

Infradźwięki są tym bardziej szkodliwe, że działają na człowieka równolegle z hałasem słyszalnym, uszkadzającym bezpośrednio narząd słuchu.

3.1.2. Oddziaływanie infradźwięków na organizm człowieka

Badania nad wpływem infradźwięków na organizm człowieka zostały podjęte stosunkowo niedawno, większość prac na ten temat pochodzi z ostatnich 30 lat. Standardowo przyjmuje się, że infradźwięki nie są słyszalne przez ucho ludzkie.

Tłumaczy to początkowe duże zainteresowanie pozasłuchowymi efektami działania infradźwięków. W wielu badaniach doświadczalnych obserwowano różne reakcje fizjologiczne, np. zmiany w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego oraz układu oddechowego, krążenia i hormonalnego. Stwierdzano ujemny wpływ infradźwięków na wykonywanie prostych czynności. Powodowały one wydłużenie czasu reakcji oraz zmniejszenie spostrzegawczości, a także zaburzenia równowagi.

3.1.3. Dopuszczalne wartości hałasu infradźwiękowego

Obowiązują następujące wymogi dotyczące oceny narażania na hałas infradźwiękowy: