Psychologia sem. II, Edukacja, Psychologia


PSYCHOLOGIA OGÓLNA - SEMESTR 2

Psychologia Osobowości

Dojrzała osobowość:

  1. Ideał odległy, do którego zdążamy.

  2. Zespół kryteriów, które uzyskujemy w pewnym wieku, np. mając 5 lat ma wszystkie się predyspozycje dla dziecka 5-letniego.

MY: Tylko dla dorosłych.

Osobowość (czasem błędnie zamiennie stosowany termin osoba) - jest to rzeczywistość niedookreślona, złożona, trudna do zdefiniowania.

W `35r. było 50 def. Osobowości, a teraz ok. 500.

Czemu są one tak różne? Na pewno dlatego, że złożona.

Osobowość = temperament = charakter - niektórzy, ale:

t. i ch. To pojęcia podrzędne do osobowości, a Osobowość ma szersze znaczenie od temper. i char., nie można traktować tego odwrotnie.

Temperament - obejmuje wrodzone cechy somatyczne i związane z nimi cechy psychiczne, np. oddziwiękowość.

Charakter - ta część osobowości obejmuje cechy dodatnie, wypracowane przez człowieka.

Charakter nie może być zły. Charakter jest dobry sam w sobie. Głównie chodzi o zdolność panowania nad sobą.

Osobowość dojrzała

Osobowość (Hildegart) - zorganizowana struktura cech indywidualnych i sposobu zachowania, która decyduje o specyficznym przystosowaniu jednostki do środowiska.

Zorganizowana struktura cech - osobowość to nie są pojedyncze cechy, to struktura, zespół cech (cecha - sztacheta, osobowość - płot), układ.

Cech indywidualnych - każdy ma inny zespół cech, które są wspólne dla niektórych, a dla innych różne w zakresie pojedynczych cech. W sumie zespół cech jest niepowtarzalny. Każdy jest niepowtarzalny.

I sposobów zachowania - na osobowość składają się reakcje - wynik tych cech.

Po co badamy osobowość?

Trzeba poznać osobowość, aby umieć przewidywać zachowania człowieka.

CAPOT

Osobowość - Najprostsze zespoły cech.

Dojrzały człowiek umie: 1. pracować

2. kochać

3. bawić się

4. modlić się

  1. pracować - nad sobą; zdobywać wiedzę, doświadczenia; uczyć się odpowiedzialności; ma to funkcję osobowo twórczą - praca rozwija.

  2. kochać - to nie znaczy tylko pożądać; to znaczy brać odpowiedzialność; to mieć przyjaciół; relacja do ludzi jest ukazaniem relacji do Boga.

  3. bawić się - jedna z pierwszych zdolności człowieka.

  4. modlić się - trudno się nauczyć, polubić, autentycznie traktować ją jako rozmowę z Bogiem. Nie ma modlitwy tam, gdzie nie ma pokory.

GORDON ALPORT

Z USA, napisał „Osobowość i religia”

Kryteria osobowości:

  1. adekwatna ocena rzeczywistości i siebie - trzeba umieć krytycznie podchodzić do siebie i świata, umieć zachować proporcje rzeczywistości; widzieć realistycznie ludzi; nie szufladkować, nie uprzedzać się. Prawda.

  2. jednocząca filozofia życia - światopogląd - zawiera odpowiedź na pytania zasadnicze. Ta filozofia scala, daje „dyszel”.

  3. nastawienie przyszłościowe i celowe - zdolność do przyjęcia odpowiedzialności. Bez tego życie nie ma sensu, staje się monotonne - od drobiazgu do drobiazgu. Nie można obrać celu bez odpowiedzialności za siebie i innych.

  4. zdolność do głębokiego, emocjonalnego przywiązania do ludzi - trzeba kochać ludzi. Kochanie innych - więzi rodzinne. Zdolność do syntonii - współbrzmienia, zrozumienia z innymi, oraz empatii - wczuwania się. Odpowiedzialność za druga osobę. Bezinteresowność.

  5. altruizm

  6. równowaga emocjonalna - brak nadmiernej reakcji na bodźce popędów (równowaga pionowa)

  7. zdolność rozwiązywania problemów

  8. akceptuje popęd seksualny - nie wstydzi się tego, że jest mężczyzną (kobietą), ale panuje nad popędem i potrafi go bez wewnętrznych konfliktów i w sposób akceptowalny społecznie zaspokoić.

Niewłaściwie zaspokajane: lubieżność, samogwałt, pornografia.

  1. zdolność nawiązywania kontaktów - chcieć być z innymi, dla innych, a być ciągle sobą. Nie dać się zarazić stanami emocjonalnymi innych ludzi, ale i nie zrzucać też na innych.

  2. zdolność opanowania emocji w sytuacjach trudnych, lękorodnych

  3. poczucie sensu życia - na płaszczyźnie teoretycznej i praktycznej uznajemy sens rozrywki, pracy, cierpienia, bólu.

ERICH FROMM

  1. zdolność do dziwienia się, do doznawania olśnienia (ale aby też nie przesadzić) - coś w co wpisana jest pokora - ja jeszcze wszystkiego nie wiem, jeszcze wszystkiego nie widziałem, nie wszystkich ludzi znam…

Patrzenie na świat - dostrzegamy nowe rzeczy, nowe zjawiska, nowych ludzi. Mają to dzieci, potem tracimy.

  1. zdolność do koncentracji myślowej i czynnościowej - człowiek musi potrafić skoncentrować się na jednej rzeczy. Także na modlitwie

Czynnościowa - aby coś dobrze zrobić. Raz podjętą pracę doprowadzić do końca.

  1. doświadczenie autentyczności i tożsamości identyczności - jak nie kocha siebie - innych nie pokocha. Nie kocha ojczyzny - nie pokocha innego kraju. Trzeba mieć tożsamość.

  2. zdolność do akceptowania konfliktów i napięć

  3. gotowość do narodzin każdego dnia - chodzi o plastyczność, twórczość.

  4. prymat „być” przed „mieć”

Jak jest na „Być” to potrafi się dzielić z innymi. Można być biednym i „mieć” - zazdrość. Można być bogatym i „być” - dzielić się z innymi.

Dojrzały to ten, co preferuje „być”.

WILLIAM MENNINGER

Z USA, psychiatra, twórca ośrodka terapeutycznego.

  1. zdolność radzenia sobie z napięciami, lękami - umiejętność radzenia sobie z frustracją.

  2. zdolność do zmiany swojej osobowości - nie kierować się uporem; niestereotypowość.

  3. większa zdolność do „dawania” a nie do „brania” - zachęca do podjęcia zadań trudnych.

  4. życie w zgodzie z innymi - poprawność w kontaktach międzyludzkich. Dojrzały - widzi też u siebie negatywne cechy i je naprawia.

  5. Potrzeba miłości - miłość powinna być silniejsza od negatywnych uczuć. Trzeba umieć ją brać i też dawać.

  6. Umiejętność radzenia sobie z nienawiścią - ważne, aby napięcie nie przerodziło się w nienawiść. Do siebie też nie może być nienawiści - poczucie winy, niepokój.

PAUL TILLICH

Protestant, „Męstwo bycia” - propozycja do ludzi jak sobie radzić z niepokojami emocjonalnymi swojej osoby.

  1. wolność wyboru zachowania i odpowiedzialność za swoje wybory

  2. a) zdolność kontrolowania i ograniczania wpływu innych osób na nas

b) zdolność kontrolowania własnego oddziaływania na innych

  1. zdolność nawiązywania kontaktów dualnych z drugą osobą

  2. zdolność podejmowania wysiłku kształtowania własnej osobowości - trzeba mieć odwagę, aby żyć by „być”.

Relacje: 1. ja - inni

2.ja - ja

Żyć nie szkodząc innym i sobie.

KS. ZDZISŁAW CHLEWIŃSKI

3 wymiary człowieka:

  1. człowiek jest tym dojrzalszy, im bardziej autonomiczny jest w myśleniu, decyzjach, dążeniach, postępowaniu - kieruje się własnymi racjami. Ja muszę myśleć. Autonomia myślenia. Ważne jest, aby się starać.

  2. Człowiek jest tym dojrzalszy, im bardziej potrafi traktować człowieka jako osobę, tzn. jako wartość najwyższą, nie traktuje osobę jako narzędzie, przedmiot.

  3. człowiek jest tym dojrzalszy, im lepszy ma wgląd we własną motywację (im lepiej zna motywacje) i nie stosuje prymitywnych mechanizmów samo oszukiwania się.

1.

Autonomia

Jako pierwszy Woodford, potem Allport (zbliżone do koncepcji analizy funkcjonalnej)

W różnych teoriach jest akcent przeszłości i wczesnych doświadczeń, poszukując korzeni motywacji, akcentując rolę wczesnego dzieciństwa (np. psychoanaliza, behawioryzm).

Wydaje się, że analiza popędów nie może wystarczyć do oceny zachowania małych dzieci. A tłumaczenie popędami jest niewystarczające do tłumaczenia dorosłych. W rozwoju człowieka jednostka z biologicznymi zachowaniami wiąże także społeczeństwo. Są motywy społeczne zmieniające nasze zachowania.

Zasada autonomii funkcjonalnej - motywy dorosłego człowieka są funkcjonalnie autonomiczne, bez względu na źródło. Osobowość dojrzała może być oderwana od swojej przeszłości.

Teoria motywacji musi uwzględniać przyszłość jednostki. Dojrzałość daje nowe wartości dla dawnych lub nowych nawyków, zwyczajów.

Autonomia i wolność - nie są pojęciami psychologicznymi wprost, ale zapożyczone są z filozofii.

Wolność - nie identyfikuje się brakiem przyczyny postępowania, ale niezależności podmiotu od działania aktualnych zewnętrznych i wewnętrznych czynników determinujących po części nasz czyn - czyn jest generowany przez jednostkę w momencie realizacji. Czyn jest bardziej wolny, im bardziej zależny jest od czynników zewnętrznych. Niekiedy motywy postępowania są tak duże, że staje się czyn przez nas robiony obcy, np. generowany czyn przez zazdrość.

Czy działanie przez zazdrość (itp.) kierowane są autonomicznie? Nie - są kierowane przez emocje.

Autonomia - umiejętność wyłamania się sprzed jakiś uwarunkowań. Choć u dojrzałego człowieka decydują motywy wewnętrzni, to nie zanikają u niego przeszłe elementy niskie. Odcięcie się od przeszłości jest trudne, co przeszkadza w życiu. Ślady z przeszłości istnieją.

Czy to, co kiedyś było ważne, obowiązujące jest także i dziś? Czy treści z przeszłości nie zniekształcają obrazu uczuć i świata? Świadomość przeszłości sprzyja wytwarzaniu bardziej adekwatnego obrazu siebie.

Motywuje to jednostkę do różnych działań. Autonomia nie potrzebuje stałego wzmocnienia, aby człowiek stale robił coś, mimo niepowodzeń, albo korzyści, braku pochwał. Ważne jest, aby pracować tak, by nie czekać na nieustanną motywację, chwalenie. Człowiek kontynuuje wówczas pracę, mimo nieustannych niepowodzeń i przeszkód.

Analiza funkcjonalna - dążenie człowieka do celu w poczuciu odpowiedzialności za własne życie oraz wartości, pracy i celu.

Ludzie dojrzali potrafią wyjść poza własne potrzeby i pragnienia. Gdy wydostaniemy się ze słabości łatwiej iść przez życie. Wydostając się ze słabości widzimy je już lepiej, z lepszej perspektywy. Wyjście z dołka to system wartości. Przylgnięcie do wartości chroni od latania jak chorągiewka, po sensacjach, itp.

2.

Stosunek do ludzi

Widzi sprawy realistycznie a nie życzeniowo, czyli takie, jakimi są. Panuje nad emocjami w stosunku do innych ludzi. Nastawienie powinno być allocentryczne (to przeciwieństwo egocentryzmu), czyli musi umieć traktować innych ludzi jako osoby, personalnie. To zapobiega traktowaniu człowieka jako narzędzia do własnych celów. „Ja” to też osoba. W tej postawie przejawia się:

Troska o pozaosobiste sprawy.

Zdolność do empatii.

Wrażliwość na cierpienie innych ludzi.

Cieszenie się sukcesami innych ludzi.

Protest osoby dojrzałej nie wiąże się z podeptaniem uczuć i godności osoby o przeciwnym zdaniu. Rozwój uczuć też warunkuje dojrzałość. Nastąpić powinna humanizacja emocji —zdolność transformacji uczuć popędowo-biologicznych na wartości wyższe.

Popęd jest źródłem siły, ale trzeba go dobrze skanalizować, ukierunkować.

Kryteria osobowości dojrzałej:

  1. zależność / niezależność od innych - emocje związane są z emocjonalną zależnością od innych. Chodzi o to, aby przygotować się na samodzielne emocjonowanie. W młodzieńczości mamy zależności z ludźmi, ale na różny sposób. W końcu zostaje więź emocjonalna, ale zmieniają się charaktery związków emocjonalnych, gdy tego nie będzie, pojawią się zachowania infantylne, np. chęć nieustannej uwagi.

Tłumienie przejawów zależności lub ich ukrywanie przeradza się w przerost (?) zależności i manifestację (nadmierną i nienaturalną) własnej niezależności.

  1. zasada przyjemności

właściwe dzieciom - naturalne.

Dorośli - niedojrzałość emocjonalna. Dorosłe jednostki będą szukały natychmiastowego zaspokojenia przyjemności, nie będą odraczać. Dążą do natychmiastowego spełnienia swych pragnień - bez patrzenia na innych. Zasady życiowe są z powodu braku zaspokojenia potrzeb.

Nie wszystkie wymiary pragnień są złe, ale trzeba mieć gradualizację.

  1. organizacja emocji