Wątroba (hepar)

• największy gruczoł organizmu

• we wnęce wątroby znajdują się:

-tętnica wątrobowa

*zaopatruje w krew odżywczą, bogata w tlen

-żyła wrotna

*zaopatruje w krew czynnościową, bogatą w substancje odżywcze,

*powstaje ze zlania się żyły górnej i dolnej krezkowej + żyły śledzionowej

-przewód wątrobowy wspólny

• jest niezbędna do życia, jej usunięcie powoduje śmierć

• funkcje:

1. metabolizm

2. przechowywanie substancji odżywczych

3. detoksykacja substancji szkodliwych

4. synteza białek krwi

5. wewnętrzne i zewnętrzne wydzielanie

• tworzą ja:

• zrąb ( stroma)

• miąższ (parenchyma)

Zrąb (stroma)

• torebka łącznotkankowa zawierająca komórki tuczne

• zrośnięta z otrzewną

• pokryta nabłonkiem surowiczym ( mesothelium)

• tkanka łączna właściwa rozgałęzia się tworząc zrazy i zraziki

• w odnogach tkanki łącznej biegną naczynia krwionośne, limfatyczne, przewody żółciowe i nerwy

• tkanka ta zawiera włókna kolagenowe

• między odnogami znajduje się tkanka łączna luźna ( z włóknami siateczkowatymi ) -podtrzymuje kom. wątrobowe

Unaczynienie wątroby

Rozgałęzienia:

tętnica wątrobowa (krew odżywcza) + żyła wrotna ( krew czynnościowa)

po wniknięciu do wątroby

tętnice i żyły międzyzrazowe

tętnice i żyły międzyzrazikowe

Tętnice i żyły międzyzrazikowe + międzyzrazikowy przewód żółciowy = TRIADA ( w odnogach tkanki łącznej właściwej)

żyły międzyzrazikowe

żyły okołozrazikowe

naczynia włosowate typu zatokowego (sinusoidy)

sinusoidy :

• odmiana włosowatych naczyń krwionośnych

• biegną promieniście do żyły środkowej (uchodzą do niej )

• niosą krew żylną i tętniczą

• śródbłonek-płaskie komórki z porami

• brak blaszki podstawnej

• pory + brak blaszki = łatwe przechodzenie cząstek z krwi do przestrzeni Dissegi i odwrotnie

tętnice międzyzrazikowe

tętniczki

w większości

sieć naczyń włosowatych ( krew z nich do sinusoidów)

krew z żyły środkowej żyła podzrazikowa żyła wątrobowa

Występuje układ żylno-żylni

Miąższ wątroby (parenchyma)

• składa się z:

- kom. wątrobowych (hepatocytów)

- kom. Browicza-Kupffera

- kom. tłuszczowych okołozatokowych (Ito)

Hepatocyty:

• układają się w blaszki ( podobne do sznurów)

• po obu stronach każdego sznura - sinusoidy

• łączą się połączeniem typu neksus i adherens

• kwasochłonna cytoplazma

• w większości poliploidalne

• zawierają:

-diktiosomy aparatu Golgiego

-rozbudowaną siateczkę gładką i szorstką

-lizosomy

-peroksysomy

-ziarna glikogenu (glikosomy)

-zgrupowania rybosomów

• wyraźna biegunowość

-wolne powierzchnie ( skierowane ku sinusoidom) -wiele mikrokosmków, receptory błonowe, wymiana substancji hepatocyt-krew krew-hepatocyt

-miedzy mikrokosmkami, a śródbłonkiem sinusoidu wolne przestrzenie okołozatokowe (Dissego)- początek naczyń limfatycznych watroby

-sąsiednie powierzchnie hepatocytów - kanały do których wydzielana jest żółć (bilis)-kanaliki żółciowe

• cytofizjologia

-udział w metabolizmie glukozy

* pobierają glukozę

* syntetyzują glikogen

* przeprowadzają glikogenolizę i glikoneogeneze

-udział w metabolizmie lipidów

* produkują cholesterol, fosfolipidy, triglicerydy ( lipidy te otoczone są fosfolipidowa błoną =lipoproteiny)

Lipoproteiny:

VLDL- b.mała gęstość, duża średnica

LDL- mała gęstość, duża średnica; duże stężenie w osoczu = duże ryzyko miażdżycy

HDL- duża gęstość, mała średnica; duże stężenie przeciwdziała miażdżycy

IDL- pośrednia gęstość

*produkują białka -apolipoproteiny ( włączane w błonę lipoprotein, białka adresowe)

-udział w metabolizmie białek i peptydów:

* syntetyzują i rozkładają białka i peptydy

albumina- białko surowicy krwi, odpowiedzialna za ciśnienie onkotyczne krwi, transportuje substancje ( hormony, metale)

protrombina i fibrynogen - rola w procesie krzepnięcia krwi

haptoglobina, hemopeksyna, transferyna- transport hemu, hemoglobiny i żelaza

fetoproteina alfa -wiąże estrogeny , we krwi płodu i kobiet ciężarnych

białko C-reaktywne - rodzaj cytokininy

hepcydyna (LEAP 1 ) - peptydowy hormon o właściwościach antybiotyku

kolagen- tylko w warunkach chorobowych

-wydzielanie żółci (bilis)

* zasadowy płyn

* zawiera wodę, kwasy żółciowe, bilirubinę, cholesterol, fosfolipidy, IgA, elektrolity

*powoduje emulsyfikację tłuszczu = łatwiejsze jego trawienie

-udział w detoksykacji i unieczynnianiu leków

*siateczka śródplazmatyczna gładka : przez przekazanie elektronów atomu tlenu, które staja się bardzie reaktywne ,Takie atomy tlenu modyfikują cząsteczki ksenobiotyków. LUB Zamiana toksyn hydrofobowych w hydrofilowe

* preoksysomy: utlenianie toksyn

-wydzielanie hormonów i magazynowanie witamin

*wydzielają hormony peptydowe ( somatomedyna C, erytropoetyna)

* magazynują i uwalniają do krwi witaminy : A,D3,B2,B3,B4,B12, K

*hydroksylują witaminę D3

Komórki Browicza-Kupffera

• wewnątrz sinusoidów

• makrofagi

• liczne lizosomy i heterofagosomy

• funkcje:

- zapobiegają wewnętrznemu krzepnięciu krwi -fagocytoza włóknika i kompleksów włóknik +tromboplastyna

-fagocytozują bakterie

-fagocytozuja kom. nowotworowe, kompleksy przeciwciała-antygeny, zużyte erytrocyty

Komórki tłuszczowe okołozatokowe= lipocyty= komórki Ito

• po zewnętrznej stronie ścian sinusoidów, w przestrzeniach Dissego

• fibroblasty

• zawieraja krople tłuszczu ( w kropli witamina A)

• wydzielają ertropoetynę

Przewody żółciowe

transport żółci (bilis)

hepatocyty kanaliki żółciowe kanaliki żółcionośne (Heringa) kanaliki żółciowe międzyzrazikowe przewód wątrobowy wspólny (ductus hepaticus communis)

przewód żółciowy pęcherzykowy (ductus cysticus) przewód żółciowy wspólny ( ductus choledochus)

• przewody wysłane nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym

• pod nabłonkiem tkanka łączna luźna z: włóknami sprężystymi, limfocytami, fibroblastami

Zraziki wątroby

• miąższ i zrąb wykazują budowę zrazikową

• wyróżnia się :

-zraziki anatomiczne

*struktura wielościenna

* na skrawkach kształt szcześciokątny

* granice wyraźne np. u świni, brak wyraźnych granic np. u szczura

* w środku zrazika żyła środkowa

* przestrzeń wypełniona hepatocytami (między nimi sinusoidy)

-zraziki wrotne

*w środku przestrzeń bramno-żółciowa

*granice wytyczają 3 sąsiednie żyły środkowe

*przestrzeń wypełniona hepatocytami (między nimi sinusoidy)

- gronka wątrobowe

* zgrupowanie hapatocytów + zrąb+naczynia krwionośne+ kanaliki żółciowe

* oś żyła okołozrazikowa

* granice przestrzenie bramno-żółciowe i 2 żyły środkowe

Cecha	Zrazik anatomiczny	Zrazik wrotny	Gronko wątrobowe
Kształt	sześciokątny	trójkątny	owalny
Oś	żyła środkowa	Naczynia i przewody przestrzeni bramno-żółciowej	Naczynia okołozrazikowe
Struktury na obwodzie	3-6 przestrzeni bramno-żółciowych	3 żyły środkowe	2 żyły środkowe i przestrzeń bramnno-żółciowa
Kierunek przepływu krwi	Od obwodu ku żyle środkowej	Od środka ku żyłom środkowym	Od środka ku żyłom środkowym
Kierunek przepływu żółci	Od środka ku obwodowi	Od obwodu ku środkowi	Od obwodu ku środkowi

Pęcherzyk żółciowy (vesica fellea )

• woreczek

• wyróżniamy :dno, trzon i szyjkę

-szyjka łączy się z przewodem wątrobowym wspólnym

• ściana: błona śluzowa, błona mięśniowa, błona surowicza

• jednowarstwowy nabłonek walcowaty

• nabłonek wnika w ściany tworząc uchyłki (diverticuli)

• powierzchnia nabłonka -mikrokosmki

• w okolicy szyjki - gruczoły cewkowo-pęcherzykowe (wydzielają śluz)

• obecne przewody Luschki ( podobne do gruczołowych)

• czynności:

-przechowuje i zagęszcza żółć

-jego nabłonek pompuje jony Na i Cl -przepływ wody z żółci na zewnątrz

-wydala żółć do dwunastnicy (przez pobudzenie cholecystokininą )

---