PRAWO KARNE - zinstytucjonalizowana przemoc

1. Wszystkie normy odnoszące się do odpowiedzialności karnej

1. Prawo karne materialne KK 1997 (od IX 1998)

Określa: czyny, kary, środki karne

Co jest karalne? Jakie czyny są przestępstwem? Jakie kary są przewidziane? Jakie są zasady odpowiedzialności karnej

KTO? ZA CO? NA ILE?

2. Prawo karne procesowe KPK 1997

Określa reguły postępowania organów państwowych zmierzające do ustalenia czy i przez kogo popełnione zostało przestępstwo i reguły potrzebne do osądzenia.

Odnosi się do procedur, trybu w jakim prawo karne jest egzekwowane.

CO ZROBIĆ ŻEBY SIEDZIAŁ? CO MU PRZYSŁUGUJE?

3. Prawo karne wykonawcze KKW 1997 VI

Określa tryb wykonywania kar orzeczonych za przestępstwo i uprawnienia skazanych.

Przepisy norm do wykonywania orzeczeń prawomocnych.

JAKIE SĄ RYGORY WYKONYWANIA KAR? JAKIE DOBRA MOŻNA UCHRONIĆ?

Prawo penitencjarne - zawiera przepisy odnoszące się do wykonywania kary pozbawienia wolności (więzienie) - ile telefonów, przepustki etc.

Prawo karne międzynarodowe - przepisy wewnętrznego prawa karnego, odnoszące się do przestępstw z elementem obcym (popełnionych przez cudzoziemców lub za granicą)

Części prawa karnego charakteryzujące się odmiennością przedmiotu i sposobu regulacji:

Prawo karne skarbowe - reguluje problematykę odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia skarbowe; odpowiedzialność za czyny naruszające interesy Skarbu Państwa w zakresie podatków, ceł, obrotu dewizowego etc. KKS 1999 (odmienne częściowo zasady o odpowiedzialności i przepisy proceduralne)

Prawo karne wojskowe - przestępstwa żołnierzy łączące się z obowiązkiem służby wojskowej i dyscypliną

„CZĘŚĆ WOJSKOWA KK” - Art. 317-363 KK (pewne odmienności od ogólnych zasad)

Części prawa mające związek z prawem karnym

• Postępowanie z nieletnimi - Ust. z 26.10.1982 (nie jest częścią prawa karnego, gdyż wobec nich nie stosuje się kar tylko środki wychowawcze i poprawcze)

• Prawo o wykroczeniach - wykroczenia są czynami karalnymi o niższym stopniu szkodliwości społecznej

• Kodeks wykroczeń 1971; Kodeks postępowania w sprawach o wykroczeniach 2001

• Międzynarodowe prawo karne - przepisy prawa międzynarodowego, odnoszące się do przestępstw międzynarodowych (zbrodnie przeciwko pokojowi, zbrodnie wojenne, przeciwko ludzkości)

nauka prawa karnego i nauki pokrewne

1. nauka prawa karnego - zajmuje się wykładnią obowiązujących przepisów, tworzeniem usystematyzowanego systemu pojęć i zasad tego prawa.

1. kryminologia - jest nauką o przestępczości i przestępcy (badanie przestępczości jako zjawiska społecznego), i ich przyczyn.

2. Wiktymologia - jest nauką o ofierze przestępstwa

3. kryminalistyka - jest nauką o metodach i środkach wykrywania przestępstw i ścigania ich sprawców.

1. Taktyka kryminalistyczna - taktyka przesłuchania czy pościgu

2. Technika kryminalistyczna - wykorzystywanie różnych dziedzin nauki w celu odtworzenia zdarzeń

4. nauka o polityce kryminalnej - jej przedmiotem jest działalność organów państwowych w zakresie wymiaru sprawiedliwości (obejmuje politykę: ustawodawczą państwa w zakresie tworzenia prawa, ścigania przestępstw, wpływania na stosowanie przez sądy kar - polityka karna + polityka penitencjarna)

nauki penitencjarne - zajmują się różnymi aspektami wykonywania kary pozbawienia wolności.

SZKOŁY PRAWA KARNEGO

1. Kierunek racjonalistyczno - humanitarny XVIIIw. Europa

podstawowymi postulatami tego kierunku była równość wobec prawa i jasno zapisane w ustawie prawo karne; sprzeciwiano się też karom okrutnym i stosowaniu tortur, a także uznawane za przestępstwa były tylko czyny szkodliwe dla społeczeństwa - nie czary, samobójstwo (główni przedstawiciele Rousseau, Montesquieu, Valtaire, Marat, Cesare Beccaria „O przestępstwach i karach”) (nullum crimen, nulla poena sine lege)

2. Szkoła klasyczna XVIII w./XIX w, zachodnia Europa

Przedstawiciele tego kierunku podkreślali, że punktem wyjścia do odpowiedzialności karnej jest czyn zabroniony przez ustawę (czyn wyraz wolnej woli) i wina, istotą kary jest sprawiedliwa odpłata za czyn. Kara oprócz odpłaty spełnia również funkcje prewencyjne - przez samo istnienie w ustawie odstrasza - TEORIA PRZYMUSU PSYCHOLOGICZNEGO (Anzelm Feuerbach - Niemcy, Ortolan i Rossi - Francja, Carrara - Włochy, Bentham - Anglia ) - KK Francuski 1810; KK Bawarski 1813 - Feuerbach

3. Szkoła antropologiczna

TEZA: „Istnieją przestępcy urodzeni” - „Człowiek zbrodniarz” 1876. Według tej szkoły większość przestępców posiada cechy przyrodzone, po których rozpoznaniu można stwierdzić, że dana osoba ma genetyczne skłonności do popełniania danego przestępstwa, dlatego można ich zawczasu izolować.(Cesrare Lombroso, Garofalo, Ferri). Odrzucenie winy jako podstawy odpowiedzialności! Przyczyniła się do rozwoju kryminologii.

4. Szkoła Socjologiczna - FRANZ VON LISZT

Podstawową innowacją tej szkoły było stwierdzenie, że poza osobą przestępcy przestępstwo ma podłoże społeczne. Przesłanką odpowiedzialności miał być nadal czyn, lecz nie miał on decydować o rozmiarach odpowiedzialności („nie czyn lecz sprawca zostaje ukarany” - Liszt). Ta szkoła dzieli przestępców na trzy grupy:

1. z nawyknienia - celem kary wobec nich powinna być eliminacja, gdyż nie nadają się do poprawy

2. sprawców nadających się do poprawy, powinno się wobec nich stosować kary, które pomogły by im powrócić na łono społeczeństwa

3. Sprawców przypadkowych, niewymagających poprawy, a jedynie ostrzeżenia przez ukaranie.

Podstawowym celem kary miała być nie sprawiedliwa odpłata, a ochrona dóbr prawnych, osiągana poprzez prewencyjne oddziaływanie na konkretnego sprawcę. (stąd warunkowe zawieszenie kary, przedterminowe zwolnienie)

5. Inne kierunki w prawie karnym

• Obrona społeczna (po II WŚ Włoch Grammatica) - ten kierunek proponował zastąpienie prawa karnego (nie miał operować takimi pojęciami jak: odpowiedzialność, przestępstwo, kara) - „prawem obrony społecznej”. Podstawowe pojęcie: antyspołeczność sprawcy (nawiązanie do szkoły antropologicznej). Zamiast kar współmiernych do czynu miano się posługiwać środkiami obrony społecznej o charakterze prewencyjnym, wychowawczym i leczniczym dostosowane do osobowości sprawcy - nieokreślone w czasie i modyfikowane w trakcie.

• Nowa obrona społeczna (franc. M.Ancel) - mniej radykalny odłam obrony społecznej postulował tylko o zmianę prawa karnego, jego zwolennicy opowiadają się przeciwko karze na rzecz ochrony społeczeństwa przy pomocy jednolitego systemu polityki kryminalnej opartej na wynikach badań naukowych. W stosunku do osób, które popełniły przestępstwo miała by być stosowana resocjalizacja, ale nie w więzieniu. (nawiązanie do przestępcy - Liszt). Dwa stadia procesu: 1) tradycyjne ustalenie faktu popełnienia przestępstwa, 2) poświęcone osobowości sprawcy i wyborze kary dostosowanej - udziałem specjalistów

• Neoklasycyzm ('70 USA, skandynawskie) - powrót do idei klasycznej jako kary współmiernej do czynu

• Abolicjonizm - postuluje o likwidacje prawa karnego i zastąpienie go różnymi instrumentami rozwiązywania konfliktów społecznych (przestępstwo-konflikt do rozwiązania). Według nich sędzia w procesie powinien być raczej mediatorem (Hulsman, Bianchi, Mathiesen, Christie, van Swaaningen)

ZAGADNIENIA KRYMINALIZACJI

Kryminalizacja - uznawanie przez ustawodawcę pewnych czynów za przestępstwa lub utrzymywanie przestępności tych czynów. Jako pewne zjawisko społeczne może być uprawiana jako:

I. Opisowa nauka o kryminalizacji

Dlaczego uznaje się pewne czyny za zabronione - ustawodawca podejmuje decyzje na podstawie spostrzeżenia, że jakieś dobro godne ochrony doznaje uszczerbku, lub zagrożenia z powodu pewnego zachowania się ludzi.

Powody kryminalizacji:

1. racjonalne powody kryminalizacji - ustawodawca chce osiągnąć przez nie pewien cel (fałszywe zeznania, posiadanie broni palnej)

2. irracjonalne(emocjonalne) powody kryminalizacji - ustawodawca uważając pewne czyny za niegodne zakazuje ich (kazirodztwo, homoseksualizm, sadomia)

II. Normatywna nauka o kryminalizacji

Normatywna nauka o kryminalizacji zajmuje się tworzeniem zasad jakimi powinien posługiwać się ustawodawca podejmując decyzję o kryminalizacji bądź dekryminalizacji np.:

• uzasadniona naukowo - kryminalizacja powinna się opierać na zasadach kryminologii i innych naukach

• kryminalizacja powinna być poprzedzona rachunkiem zysków i strat

• zasada subsydiarności - prawo karne nie powinno ingerować gdy inne rodzaje reakcji społecznej są wystarczające

• nullum crimen sine lege - ustawodawca nie może kryminalizować przestępstw, których nie jest w stanie zdefiniować należycie w ustawie

USTAWA KARNA I JEJ STOSOWANIE

I. Źródła polskiego prawa karnego

Prawo karne obowiązujące w Polsce znajduje się głównie w kodeksie karnym z 1997 - stosowanym od 1.09.1998 (poprzednie 1969, 1932 - pierwszy ponieważ w okresie przedrozbiorowym prawo karne nie było skodyfikowane, a uchwalony w 1818 KKarzący stosowany w Król. Pol. do 1847 nie obowiązywał w niepodległym państwie polskim - do czasu w życie KK1932 obowiązywały kodeksy państw zaborczych; zab.pruski -KK niemiecki 1871, zab.austriacki KK aust. 1852, zab.rosyjski KK ros.1903, tereny Spiszu i Orawy- KK węgierski 1878). Poza kodeksem karnym, przepisy karne zawierają się min. w ustawach dodatkowych ( ustawy karne szczególne zawierają w większości przepisy karne lub ustawy typu administracyjnego zawierające przepisy karne i regulujące strefę życia społecznego - np. prawo budowlane).

Kodeks z 1997 składa się z trzech części:

1. część ogólna - zawiera główne przepisy określające zasady odpowiedzialności, reguły obowiązywania ustaw karnych, katalog kar i zasady ich wymierzania

2. część szczególna - zawiera przepisy o poszczególnych typach przestępstw (zbiór definicji) i kar za nie grożących (przepis zawiera 2 części: dyspozycja- kto pozbawia……; sankcja- podlega karze……)

3. część wojskowa - zawiera przepisy karne odnoszące się do żołnierzy

Poza kodeksem karnym prawo karne znajduje się we wszystkich dziedzinach prawa.

Inne znaczenie dla prawa karnego mają konstytucja i umowy międzynarodowe, z którymi poszczególne ustawy karne mają być zgodne. Konstytucja RP wyznacza ramy prawa karnego, których ustawodawcy nie wolno przekroczyć.

II. Wykładnia przepisów prawa karnego

• Językowa - odwołuje się do znaczenia słów zawartych w teksie ustawy

• Teologiczna celowościowa - odwołuje się do celu i sensu ustawy

• Systemowa - odwołuje się do umiejscowienia przepisu w systemie danej gałęzi prawa

• Zwężająca - węższe rozumienie przepisu

• Rozszerzająca - szersze rozumienie przepisu

III. Obowiązywanie ustawy w czasie

1. Wejście w życie

Ustawa karna obowiązuje od momentu wejścia jej w życie, który określa ona sama „z dniem ogłoszenia” lub poprze podanie daty. (Wchodzą w życie po 14 dniach od ich ogłoszenia).

Utrata mocy obowiązywania:

1. uchylenie mocy przepisu w sposób dorozumiany - przepis późniejszy uchyla wcześniejszy (tylko jeśli jest taka sama hipoteza) Lex posterior derogat legi priori

2. wyraźne usuniecie mocy obowiązującej przepisu - klauzula derogacyjna

3. upływ czasu na jaki ustawa została wydana

4. utrata mocy obowiązującej na skutek orzeczenia TK

sporny:

5. odwyknięcie - desuetudo

FUNKCJE PRAWA KARNEGO

• funkcja sprawiedliwościowa - ma na celu zaspokajanie poczucia sprawiedliwości osoby pokrzywdzonej przestępstwem; odwet, chęć odpłacenia się

• funkcja ochronna - ma na celu ochraniać pewnych dobra (prawne), których istnienie i respektowanie składa się na porządek społeczny; coś jest karalne żeby coś chronić np. nasze życie

• funkcja gwarancyjna - (nullum crimen sine lege) ma na celu wyraźne określenie co jest przestępstwem, zapobiega karaniu osób, które postępują zgodnie z prawem, bo wszystko co jest niezgodne wyrażone jest w ustawie.

ZASADY PRAWA KARNEGO

• Zasada odpowiedzialności karnej za czyn - odpowiedzialność karna jest konsekwencją popełnienia przez człowieka czynu (działania lub zaniechania działania, nie mogą być podstawą odpowiedzialności karnej myśli, poglądy zamiary, właściwości psychiczne i fizyczne ani stan niebezpieczeństwa. ODRZUCA SIĘ ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA COŚ CO CZYNEM NIE JEST

• Zasada winy - Sprawca czynu zabronionego przez prawo ponosi odpowiedzialność karną tylko wtedy, gdy z popełnienia czynu można zrobić mu zarzut, można udowodnić mu winę. Odpowiedzialność subiektywna - za czyn

Odpowiedzialność obiektywna - za skutek

• Zasada odpowiedzialności indywidualnej i osobistej - odpowiadam za własny czyn, odrzuca się odpowiedzialność zbiorową; nikt nie może za mnie odbywać kary orzeczonej, bo odpowiadam osobiście.

Tylko osoba popełniająca czyn ponosi karę za jego popełnienie (wyjątek ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych 28.10.2002; polskie prawo karne skarbowe odpowiedzialność posiłkowa - karą grzywny wymierzoną sprawcy można obciążyć osobę, której sprawy prowadził sprawca przestępstwa skarbowego ).

• (ART. 3 KK, Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych) Zasada humanitaryzmu -zgodnie z nią prawo karne powinno być humanitarne, co znaczy, że wymagania przezeń stawiane powinny być możliwe do spełnienia, a stosowane kary i środki nie powinny być okrutne. (zakaz stosowania kar które poniżają, godzą w godność człowieka itp.)

• (ART. 1 KK, ART.42 Konst.RP, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Europejska Konwencja Praw Człowieka, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych) Nullum crimen sine lege - nie ma przestępstwa bez ustawy. TYLKO CZYN OKREŚLONY ŚCIŚLE W USTAWIE

• Nullum crimen sine lege scripta - prawo karne musi być spisane i zawarte w ustawie

• Nullum crimen sine lege certa - przepisy karne muszą opisywać przestępstwo jak najdokładniej, PRECYZYJNIE CO KARALNE A CO NIE

• Niedopuszczalne jest stosowanie analogii na niekorzyść oskarżonego (analogia legis - podobna sytuacja-odwołanie do luki; analogia iuris - odwołanie do całego systemu, każdy drań musi siedzieć)

• Nullum crimensine lege praevita, lex retro non agit - ustawa karma wprowadzająca odpowiedzialność karną nie może działać wstecz

• Nulla poena sine lege - nie ma kary bez ustawy, kara musi być określona i przewidziana we wcześniej wydanej ustawie (sankcja względnie oznaczona- górna i dolna granica kary; sankcja nieoznaczona- swoboda w wymiarze kary)

1. Ustawa - bo trudniej jest być zaskoczonym nową ustawą (procedury), nie da się jej łatwo wprowadzić w życie, łatwiej jest się do niej przygotować. Ustawa nie wejdzie w życie dopóki jej nie opublikują

2. W ustawie musi być precyzyjnie określone co jest karalne, a co nie jest

3. Zakaz analogii na niekorzyść sprawcy

4. Katalog kar musi być precyzyjnie określony

5. Ustawa nie działa wstecz

LEX RETRO NON AGIT

Wyjątki:

1. Art.4 § 1

Jeżeli w czasie orzekania jest ustawa nowa to stosujemy nową chyba, że obowiązująca poprzednio jest względniejsza dla sprawcy - trzeba zawsze analizować dany przypadek! (np. jeżeli międzyczasie było jeszcze 5 ustaw trzeba wybrać tą, która jest najlepsza dla sprawcy

Ustawa epizodyczna - ustawa obowiązująca tylko przez określony czas w związku z nadzwyczajnymi sytuacjami. (klęska żywiołowa, wojna)

ZASADA STABILNOŚCI WYROKÓW

- dotyczy wyroków prawomocnych <- podlega wykonaniu (prawomocny jest wtedy kiedy nie przysługuje do niego żaden - zwyczajny - środek odwoławczy) zmiana ustawy po prawomocnym wyroku nie wpływa na jego wykonywanie.

Wyjątki:

1. Wyrok = 8 lat (granice 1rok - 10lat); nowa ustawa obniża przewidywane granice kary (3m - 5 lat) <- jeśli wyrok nie został w całości wykonany

Art.4 § 2

Jeśli nowa ustawa przewiduje za czyn karę, której górna granica jest niższa od kary orzeczonej, wymierzoną karę obniża się do górnej granicy w nowej ustawie = TERAZ WYROK MA 5 lat

2. Wyrok = 1 rok (granice 1m - 3lata); nowa ustawa: czyn nie jest już zagrożony karą pozbawienia wolności

Art.4 § 3

Wymierzoną karę pozbawienia wolności zamienia się na karę grzywny albo karę ograniczenia wolności, przy czym 1 miesiąc pozbawienia wolności = 60 stawkom dziennym grzywny i 2 miesiącom ograniczenia wolności

3. Art.4 § 4

DEPENALIZACJA - czyn przestaje być zagrożony jakąkolwiek karą; nie jest już przestępstwem ani wykroczeniem (penalizacja - uznanie za karalne)

 > skazanie ulega zatarciu z mocy prawa - uznaje się je za niebyłe, wykreśla się

Amnestia

Ustawa, która darowuje lub łagodzi prawomocnie orzeczone kary (ostatnio 1989)

5. Ułaskawienie

Postanowienie prezydenta RP.

Jak się mają do siebie 4 i 5?

- Amnestia dotyczy kategorii sprawców/czynów (jest to akt generalny i abstrakcyjny), ułaskawia się konkretną osobę w konkretnej sprawie.

- kto inny wydaje

- inne akty prawne

CZAS POPEŁNIENIA

= czas czynu

Art.6 § 1

„Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był obowiązany”.

Wyjątkiem jest obliczanie terminu przedawnienia, które liczy się od momentu nastąpienia skutków a nie działania.

Art.101§ 3 Przestępstwa skutkowe - czas biegnie od chwili wystąpienia skutku (np. zabójstwo)

MIEJSCE POPEŁNIENIA

Zasady obowiązywania ustawy pod względem miejsc i osób, wskazują w jakich sytuacjach te przepisy mają zastosowanie.

Art.6 § 2

1. miejsce czynu - tam gdzie sprawca działał/ zaniechał działania, do którego był obowiązany

2. tam gdzie skutek nastąpił

3. miejsce zamierzonego czynu - tam gdzie skutek miał nastąpić

Zasady kompetencji karnej różnych państw, jurysdykcja zależy od miejsca przestępstwa:

Miejsce przestępstwa kim jest sprawca jakie przestępstwo zostało popełnione

poza terytorium RP Cudzoziemiec bezpaństwowiec

Terytorium RP ktoś kto nie ma polskiego obywatelstwa

Art.5 obywatel RP

Ktoś kto ma polskie obywatelstwo

Art.5 Terytorium RP:

1. obszar lądowy

2. morze terytorialne (12 mil od brzegu) - wody wewnętrzne i morskie wody przybrzeżne

3. przestrzeń powietrzna - słup powietrza nad tymi obszarami (90 km)

4. wnętrze ziemi pod tymi obszarami (do środka kuli ziemskiej)

statek, placówki dyplomatyczne - to nie terytorium!

Terytorium polski - to obszar powierzchni wraz z wodami wewnętrznymi oraz morskimi wodami przybrzeżnymi, a także słup powietrzna nad ich obszarem i wnętrze ziemi pod nimi

Polski statek wodny i powietrzny - samoloty, statki i platformy zarejestrowane w Polsce.

1. Zasada terytorialności

Art. 5 Dotyczy wszystkich jeżeli sprawca działał w Polsce, sprawcą może być ktokolwiek - CHODZI O TERYTORIUM!

Koncepcja miejsca popełnienia czynu - Art.6 § 2 wystarczy jedno miejsce żeby Zasada Terytorialności miała zastosowanie.

2. Zasada narodowości podmiotowej (Zasada obywatelstwa)

art. 109 KK przyjmuje zasadę narodowości podmiotowej - obywatel polski odpowiada za wszystkie czyny popełnione za granicą będące przestępstwem w Polsce oraz według prawa obowiązującego w miejscu popełnienia(podwójna przestępność czynu - czyn jest uznawany za przestępstwo w miejscu popełnienia i w Polsce; różnice na korzyść sprawcy) - Art.111 § 1

Ten warunek jest uchylany tylko w przypadkach kiedy przestępstwo odbywa się na terenie niczyim, lub przez polskiego funkcjonariusza publicznego, który popełnił przestępstwo wykonując swoje obowiązki za granicą.

3. Zasada Narodowości przedmiotowej ograniczona

Czyny popełnione przez cudzoziemców za granicą są przestępstwami w Polsce tylko wtedy kiedy godzą w interesy państwa lub są przestępstwami o charakterze terrorystycznym (art. 110 § 1 KK).

1. ppc

2. albo przeciw polskim dobrom albo o charakterze terrorystycznym

4. Zasada odpowiedzialności zastępczej

Reguluje odpowiedzialność cudzoziemca, który popełnił czyn za granicą zagrożony tam i w Polsce karą. W takim wypadku o ile tamten kraj nie poprosi o ekstradycję stosowane jest prawo polskie. art. 110 § 2 KK

1. ppc

2. przestępstwo zagrożone w naszym prawie powyżej 2 lat pozbawienia wolności - sankcja

3. sprawca fizycznie przebywa w Polsce

4. nie został wydany (ekstradycja, europejski dokument z decyzją, nie chcemy lub nie możemy)

5. Zasada narodowości przedmiotowej nieograniczona

Przewiduje ona w pewnych sytuacjach zastosowanie polskiej ustawy karnej bez względu na obywatelstwo i bez ograniczenia warunkiem podwójnej przestępczości art. 112

1. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu i zewnętrznemu RP

2. Przestępstwa przeciwko polskim urzędnikom lub funkcjonariuszom publicznym

3. przestępstwa przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym

4. przestępstwa fałszach zeznań złożonych wobec urzędu polskiego

5. przestępstwa z których choćby pośrednio została osiągnięta korzyść majątkowa na terytorium RP.

Bez względu na to kim jest sprawca, bez ppc wystarczy: za granicą + 5 pkt

6. Zasada represji wszechświatowej

art. 113 przewiduje stosowanie polskiej ustawy karnej wobec cudzoziemców i obywateli polskich ściganych na mocy zobowiązania umowami międzynarodowymi

ZASADA UNIWERSALNA - ktoś, za granicą, bez ppc, ale na podstawie umów międzynarodowych ratyfikowanych przez RP! Np. fałszowanie pieniędzy, piractwo morskie i powietrzne, o charakterze terrorystycznym, 1907 - pornografia, ekologiczne (zanieczyszczenia)

1) ktokolwiek, ale na terytorium RP art. 5

2) obywatel polski, za granicą, ppc art. 109 i art. 111 § 1 KK

3) cudzoziemiec, za granicą, ppc, polskie dobra + terrorystyczne art. 110 § 1 KK

4) cudzoziemiec, za granicą + 4 warunki art. 110 § 2 KK

5) ktokolwiek, za granicą + któryś z 5 punktów art. 112

7. Moc prawna orzeczeń zagranicznych

Każde państwo ma suwerenny wymiar sprawiedliwości. Można ukarać za ten sam czyn, ale należy uwzględnić odbytą karę.

Według art. 114 § 1 KK wszczęte postępowanie za granicą nie przeszkadza w wszczęciu postępowania w Polsce. (teoretycznie oskarżony może być skazany dwa razy za to samo, ale odsiadkę za granica bierze się na poczet kary w Polsce)

Wyjątek kiedy Polska w jakiś sposób wyczerpała swoje prawo do wymierzenia kary(ekstradowała, przekazała za granicę ściganie), a także, kiedy wobec oskarżonego zapadł wyrok międzynarodowego trybunału karnego, lub w sprawie zapadło prawomocne orzeczenie.

1. Międzynarodowy TK wydał wyrok

2. Umowa z danym państwem o wzajemnym uznawaniu wyroków

3. Sprawca został wydany do wykonania wymierzonej kary w Polsce

4. Jeśli kogoś już mieliśmy, ale go ekstradowaliśmy, bądź nastąpiło przekazanie ścigania (umowy między prokuraturami), bądź wydany został europejski nakaz aresztowania - aresztowanie w dowolnym państwie UE i przekazanie do państwa, które wydało nakaz

Przekazanie przejęcia ścigania - zebranie dowodów w kraju w, którym zostało popełnione przestępstwo a później przekazanie ich państwu, którego przestępca był obywatelem, w celu dalszego toku postępowania

IMMUNITETY

Immunitet - czasowe lub stałe wyłączenie sod możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności.

Immunitet formalny (procesowy) - czasowe wyłączenie odpowiedzialności; zakazuje się ścigania pewnych osób ze względu na pełnioną przez nich funkcję. Przysługuje:

- akredytowanym w Polsce konsulom i dyplomatom

- Prezydentowi RP (po uchwaleniu przez Zgromadzenie Narodowe TS musi osądzić np. za zabójstwo)

- posłom i senatorom

- sędziom, prokuratorom

- Rzecznikowi Praw Obywatelskich, Prezes i Kontrolerzy Najwyższej Izby Kontroli

Cecha charakterystyczna IF - może zostać uchylony; związany jest z funkcją i wygasa z chwilą zakończenia pełnienia (chroni funkcję, działa przez określony czas)

1. dyplomatyczny i konsularny - możliwość ukarania tylko jeśli się zrzeknie immunitetu, może zwolnić państwo, które wysyła

2. Prezydent - za naruszenie konstytucji może zostać pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Satnu, za zgodą 2/3 zgromadzenia narodowego, na wniosek co najmniej 140 jego członków; zwalnia również zgromadzenie

3. Parlamentarny materialny - posłowie i senatorowie nie odpowiadają za czyny dokonane na podstawie wykonywania mandatów; może odwołać cała izba albo poselska, albo wszyscy senatorowie

4. Sędziowie itp. - sądy dyscyplinarne

5. Rzecznik praw obywatelskich nie może być pociągnięty bez zgody sejmu

Immunitet materialny - stałe uchylenie karalności; stały zakaz ścigania pewnych czynów. (dziś mało)

- poselski

- prokuratorzy, adwokaci, radcowie prawni - wąski, za 2 przestępstwa: zniewagę i zniesławienie

1. w trakcie procesu: na sali, pismo procesowe

2. adresatem może być: przeciwna strona procesowa, albo pełnomocnik, obrońca, świadek, biegły NIGDY SĄD!!!

Może odpowiadać tylko dyscyplinarnie, nie karnie! (najwyższa kara zakaz wykonywania zawodu)

Przestępstwo o charakterze terrorystycznym - czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 5 lat popełniony w celu:

1. poważnego zastraszenia wielu osób,

2. zmuszenia organu władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa albo organu organizacji międzynarodowej do podjęcia lub zaniechania określonych czynności,

3. wywołanie poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej Polskiej, innego państwa lub organizacji międzynarodowej, a także groźba popełnienia takiego czynu

DEFINICJA PRZESTĘPSTWA

1. czyn

2. określony w ustawie

3. zagrożony karą - od 1 m-ca pozbawienia wolności

- od 1 m-ca ograniczenia wolności

- od 5000 zł lub 30 stawek dziennych grzywny

4. bezprawny (przestępstwa i wykroczenia

5. zawiniony

6. społecznie szkodliwy

• 1) czyn to zachowanie uzewnętrznione, pod kontrolą woli - mamy wybór jak się zachować (nie myśli, poglądy)

Polega na: działaniu lub zaniechaniu - sprawca nie zachowuje się tak jak jest do tego obowiązany

Również słowa, gesty

Nie ma czynu gdy nie ma wyboru - odruch bezwarunkowy, omdlenie

VIS ABSOLUTA - przymus absolutny/bezwzględny; człowiek nie ma wyboru zachowania , bo jest zmuszony by postąpić/zachować się tak a nie inaczej

= BRAK CZYNU = BRAK PRZESTĘPSTWA

VIS COMPULSIVA - przymus względny/ odporny (np. kasjerka w banku)

Człowiek ma wybór, ale drastycznie ograniczony.

= CZYN JEST (bo był wybór), ALE ZAZWYCZAJ (nie zawsze!) NIE MA PRZESTĘPSTWA

• 6) Społeczna szkodliwość

Materialna definicja przestępstwa - 5 punktów + społecznie szkodliwy

Formalna definicja przestępstwa - 5 punktów

art. 1 § 2 KK musi być szkodliwy, ale więcej niż znikomy (np. podpisywanie listy od gospodarza domu)

 > daje to spore pole do nadużyć, ale uelastycznia prawo karne

Jak zmierzyć społeczną szkodliwość?

art. 115 § 2 KK

Przy ocenie bierze się pod uwagę kryteria o charakterze:

KRYTERIA O CHARAKTERZE OBIEKTYWNYM (przedmiotowym) - związane z samym zdarzeniem

~ jakie dobro zostało naruszone?

~ czy i jaka szkoda została wyrządzona? Np. majątkowa, społeczne

~ sposób i okoliczności popełnienia

KRYTERIA O CHARAKTERZE SUBIEKTYWNYM (podmiotowym)

~ czy sprawca naruszył jakiś szczególny obowiązek i czy go miał?

~ przy umyślnych: jaki zamiar/motywacja, z jakiego powodu czy zaplanowane?

~ przy nieumyślnych: jakie reguły ostrożności naruszył i jaki jest ich stopień?

NIE MA TU ZNACZENIA KTO KIM JEST!!!

Czyny zagrożone karą

przestępstwa wykroczenia

Od powyżej 1 m-ca pozbawienia wolności do 1 m-ca pozbawienia wolności

od 1 m-ca ograniczenia wolności do 1 m-ca ograniczenia wolności

od 5 tys. zł lub od 30 stawek grzywny od 5 tys. zł lub od 30 stawek grzywny

zbrodnie występki

przestępstwo, które w dolnym progu górna granica sankcji wynosi mniej niż 3 lata

sankcji ma co najmniej 3lata lub więcej

pozbawienia wolności

Podział przestępstw ze względu na tryb ścigania

Przestępstwa

ścigane z oskarżenia publicznego ścigane z oskarżenia prywatnego (A)

zdecydowana większość, ściganie prowadzą prywatnoskargowe, decyzja należy do

publiczne organy ścigania; pokrzywdzonego, który wnosi akt oskarżenia

oskarżyciel publiczny - prokurator art. 212 - zniesławienie

art. 216 - zniewaga

art. 217 - naruszenie nietykalności

(większość)

ścigane z urzędu ścigane na wniosek (B)

nie potrzeba formalnych wniosków

bezwzględnie na wniosek względnie ścigane na wniosek

w każdej sprawie o dane przestępstwo musi (do protokołu) tylko w wyjątkowych

być w aktach wniosek o ściganie sytuacjach , bo mógł z urzędu wymaga

art. 197 gwałt, art. 192 zabieg leczniczy się wniosku (os. najbliższa)

nie można ścigać w innym trybie art.286 oszustwo, art. 278 kradzież

art.284 przywłaszczenie (§ 4 !!!)

RÓŻNICA MIĘDZY (A) i (B)

Zakres czynności jakie poszkodowany ma wykonać

W (A) poszkodowany musi napisać i wnieść oskarżenie, zbierać dowody, wejść w rolę prokuratora, w (B) poszkodowany tylko wnosi wniosek, aby prokuratura ścigała przestępcę.

OSOBA NAJBLIŻSZA

115 § 11

Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.

Przodkowie (mama, babcia) (teściowa)

Wstępni (+ małżonkowie) wstępni

Rodzeństwo

Rodzone i przyrodnie małżonek (obecny) rodzeństwo małżonka

(1 rodzic)

Zstępni (+małżonkowie) Zstępni małżonka

Potomkowie

Powinowaci - przez zawarcie małżeństwa

Przysposobienie - adopcja/usynowienie OSOBA W STOSUNKU PRZYSPOSOBIENIA !!!

PODMIOT PRZESTĘPSTWA - sprawca

Ogólne znamię przestępcy - wiek sprawcy art. 10 § 1 „po ukończeniu 17 lat”

> 17

z PK NIELETNI DOROSŁY

18

z PC MAŁOLETNI PEŁNOLETNI

(np. art.208 kto rozpija małoletniego…)

popełnienie orzekanie przez sąd I instancji

> 21 > 24

art. 115 § 10 MŁODOCIANY

Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dn. 26 października 1982r.

Dwa rodzaje postępowania:

18 lat ( nie mają ukończonych 18 lat)

1. 
   zapobieganie i zwalczanie demoralizacji 21 lat

środki wychowawcze o długości decyduje s.rodzinny

jednak nie dłużej niż do ukończenia 21

2) 13 lat czyn karalny 17 lat

środki poprawcze

art. 1 § 2 czyn karalny to czyn o znamionach dowolnego przestępstwa i niektórych wymienionych w ustawie dla nieletnich wykroczeń

Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary

z dn. 28 października 2002r.

PODMIOT ZBIOROWY - pz jest osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej ( z wyłączeniem Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz organów państwowych i samorządu terytorialnego).

PODMIOT ZBIOROWY PODLEGA ODPOWIEDZIALNOŚCI za czyn zabroniony, którym jest zachowanie osoby fizycznej działającej w imieniu lub interesie podmiotu zbiorowego, jeżeli zachowanie to przyniosło lub mogło przynieść pz korzyść, chociażby niemajątkową.

Art. 16 ściśle wymienione przestępstwa

SANKCJA: główna kara pieniężna od 1 tys. do 20 mln. + przepadek zysku, przedmiotów

SANKCJE DODATKOWE:

• zakaz promocji lub reklamy

• zakaz korzystania z dotacji, subwencji lub innych form wsparcia finansowego środkami publicznymi

• zakaz korzystania z pomocy organizacji międzynarodowych, których RP jest członkiem

• zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne

• podanie wyroku do wiadomości publicznej

• zakaz prowadzenia określonej działalności podstawowej lub ubocznej

Sankcje dodatkowe ORZEKA SIĘ W LATACH na okres od 1 roku do 5 lat, BRAK KARY ŚMIERCI!

art. 10 § 1 Granica odpowiedzialności - 17 lat

15 lat 17 lat 18 lat

10 § 2 - 15-latek (nieletni) odpowiada jak dorosły

WARUNKI FORMALNE:

1. ukończone 15 lat w chwili popełnienia czynu

2. popełnienie przestępstwa wymienionego w art. 10 § 2 (zabójstwo, ciężki uszczerbek na zdrowiu, niebezpieczne zdarzenie, piractwo, gwałt zbiorowy, zakładnik, rozbój

WARUNKI MERYTORYCZNE:

3. okoliczności sprawy - co się stało, w jakich okolicznościach?

4. stopień rozwoju sprawcy - psychologia; rozwój umysłowy dziecko/zwyrodnialec

5. właściwości i warunki osobiste sprawcy - życiorys, jaki był do tej pory

10 § 4 - 17-latek popełnia występek przed ukończeniem 18 r.ż.

WARUNKI FORMALNE:

1. ukończone 17 lat, ale nie ukończone 18 lat

2. popełnienie występku

WARUNKI MERYTORYCZNE: j.w. 3, 4, 5

PRZESTĘPSTWA

POWSZECHNE INDYWIDUALNE

takie przestępstwa, przy których od sprawcy od sprawcy ustawa wymaga więcej

wymaga się tylko wieku niż wieku

„kto”, „ktokolwiek” art.149 -tylko matka - dzieciobójstwo

art.339 -żołnierz - dezercja

art.206 -kto, ale w związku - bigamia

art.228 - kto, ale pełni funkcję - łapownictwo

NIEWŁAŚCIWE

Przestępstwo ma swój odpowiednik w przestępstwach

Powszechnych np. dzieciobójstwo - zabójstwo WŁAŚCIWE

Brak odpowiednika w przestępstwach

powszechnych - bigamia, łapownictwo, dezercja

Formy stadialne

1. dokonanie

2. usiłowanie

3. przygotowanie

1. DOKONANIE

Sprawca swoim zachowaniem wyczerpuje znamiona przestępstwa

2. USIŁOWANIE

Sprawca zmierza bezpośrednio do dokonania, jednak nie dokonuje przestępstwa

Ma zamiar popełnić przestępstwo

USIŁOWANIE

UDOLNE NIEUDOLNE

Sprawca działając w ten sposób mógł dokonać przestępstwa, jednak jakimś cudem mu się to nie udało			Jest zły zamiar, sprawca chce dokonać przestępstwa, jednak dokonanie jest fizycznie niemożliwe, czego sprawca nie jest świadomy
		KARALNE	NIEKARALNE
		Nieświadomość wynika z braku: Odpowiedniego , właściwego środka Przedmiotu wykonawczego	Sprawca coś sobie uroił

Karalność w granicach przewidzianych za dane przestępstwo jednak przy usiłowaniu nieudolnym sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od jej wymierzenia.

3. PRZYGOTOWANIE

Sprawca ma zamiar bezpośredni (dolus coloratus), w celu popełnienia przestępstwa podejmuje środki, które mają stworzyć warunki niezbędne do dokonania przestępstwa.

Z reguły niekaralne, karalne jest w wypadku, gdy kodeks tak stanowi np. przygotowanie do szpiegostwa, dezercji, zamachu stanu, wzięcia zakładnika, eksterminacji, sabotażu, fałszerstwa dokumentów/pieniędzy

Formy zjawiskowe

1. sprawstwo

2. podżeganie

3. pomocnictwo

SPRAWSTWO

JEDNOOSOBOWE

Jeden i tylko jeden sprawca

WIELOOSOBOWE

Działa więcej niż jeden sprawca

WSPÓŁSPRWAWSTWO	S. KIEROWNICZE	S. RÓWNOLEGŁE
Dwóch lub więcej sprawców działa wspólnie i w porozumieniu (porozumienie może, ale nie musi zakładać podziału ról)	kierowanie przestępstwem polecenie jeden ze współsprawców kieruje przestępstwem, ma władzę decyzyjną (wynika z wiedzy, autorytetu) nie musi być na miejscu sprawca poleca innej osobie dokonanie przestępstwa. Aby odpowiadać za polecenie trzeba udowodnić, że os. wykonująca jest uzależniona od zleceniodawcy (np. służbowe -wyrzucę, diler-narkoman)	Dwóch lub więcej sprawców działa wspólnie w tym samym czasie i miejscu, ale bez porozumienia

PODŻEGANIE

Podżegacz - trzeba udowodnić zamiar bezpośredni - chce by inna osoba dokonała przestępstwo.

Podżegacz namawia ją do dokonania czynu. (ustne namowy, pisemne, zapłata, władcze gesty)

Podżegaczowi zależało na dokonaniu przestępstwa, miał wzbudzić zamiar.

POMOCNICTWO

Pomocnik chce by inna osoba dokonała przestępstwo, ma zamiar (bezp./ewent.)

Pomocnik ułatwia dokonanie przez nią przestępstwa.

O charakterze fizycznym o charakterze psychicznym

Dostarcza transport, środek, info, zaniechanie obowiązków gwaranta

Utwierdza w zamiarze, bo sam zamiar jest (rady obietnice, alibi, przyjęcie towaru - muszą być złożone przed lub w trakcie przestępstwa

KARALNOŚĆ ZA PODŻEGANIE I POMOCNICTWO jak za sprawstwo, ale jest możliwe nadzwyczajne złagodzenie kary

CZYNNY ŻAL

Okoliczność wyłączająca lub zmniejszająca karalność, w zależności od sytuacji

CZYNNY ŻAL SKUTECZNY

(usiłowanie, przygotowanie)

Nie podlega karze kto dobrowolnie odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego

Nie podlega karze kto dobrowolnie odstąpił od dokonania, a w szczególności zniszczył zgromadzone środki lub zapobiegł wykorzystaniu ich w przyszłości, bądź gdy wszedł w porozumienie z inną osobą wykonał należyte starania w celu zapobiegnięcia skutkowi

(współdziałanie)

Nie podlega karze współdziałający, który dobrowolnie zapobiegł dokonaniu

CZYNNY ŻAL NIESKUTECZNY

(usiłowanie)

Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, jeśli sprawca dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi

(współdziałanie)

Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, jeśli współdziałający dobrowolnie starał się zapobiec dokonaniu

PROWOKACJA

Prowokator działa w celu skierowania na nakłanianego postępowania karnego. Nakłania jak podżegacz.

Odpowiedzialność: Prowokator jak podżegacz za sprawstwo, ale BRAK CZYNNEGO ŻALU. Sprowokowany za czyn.

OKOLICZNOŚĆ OSOBISTA art. 21

§1 okoliczności osobiste uwzględnia się tylko w stosunku do osoby której dotyczą

§ 2 Dotyczy sytuacji gdy sprawca ma cechę osobistą, która wpływa na gorszą sytuację prawną. Jeśli współdziałający ma świadomość tej cechy, choćby go nie dotyczyła odpowiada z surowszego przepisu. (§3 jeśli go nie dotyczy może być nadzwyczajnie złagodzona kara)

Współdziałanie

1. zasada odpowiedzialności akcesoryjnej: każdy ze współdziałających odpowiada za udział w przestępstwie

2. zasada odpowiedzialności indywidualnej (art.20, 21 §1) każdy odpowiada za swój własny czyn

STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI (26§1) OBRONA KONIECZNA (25)

ISTOTA	Prawo do poświęcenia dobra prawnego (P) dla ratowania innego dobra (R)
WARUNKI	Uchylenie niebezpieczeństwa zagrażającego dobru ratowanemu (źródło obojętne człowiek/siła przyody), ale musi być bezpośrednie (zbieżne w czasie) Zasada subsydiarności Niebezpieczeństwa nie można uniknąć inaczej niż poświęcając drugie dobro (P) Zasada proporcji dóbr dobro poświęcane przedstawia wartość P<R niższą (kontratyp) P=R równą (brak winy) P>R wyższą ale nie oczywiście wyższą (j.w) P≥R wyższą (przestępstwo)	Odparcie zamachu skierowanego przeciwko dobru R; Bezprawny - nielegalny czyn człowieka Bezpośredni - zbieżność w czasie Nie obowiązuje zasada subsydiarności Zasada dozwolonych środków - konieczne do odparcia zamachu (min. które wystarcza) - współmierne do niebezpieczeństwa jakie stwarzał zamach (najmniej intensywne)
PRZEKROCZENIE GRANIC	EKSCES ESTENSYWNY: niebezpieczeństwo nie było bezpośrednie EKSCES INTENSYWNY: złamanie zasady subsydiarności lub zasady proporcji dóbr	EKSCES ESTENSYWNY: rozbieżność w czasie EKSCES INTENSYWNY: złamanie zasady dozwolonego środka (używa się środków ponad koniecznych, zbyt intensywny) 25§3 Nie podlega karze kto przekracza granice obrony konieczne pod wpływem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu

SKUTKI PRAWNE: normalnie wyłączona bezprawność, przy ekscesach nadzwyczajne złagodzenie lub nawet odstąpienie chyba że 25§3

EKSPERYMENT (27)

Kontratyp, którego istotą jest wyłączenie odpowiedzialności za szkody związane z nieudanym eksperymentem

1. Cel: osiągnięcie istotnych korzyści w danej dziedzinie

2. Oczekiwane korzyści uzasadnione w świetle aktualnego stanu wiedzy w danej dziedzinie

3. Działanie lege artis (sposób przeprowadzenia zgodny z wiedzą w danej dziedzinie)

4. Zgoda uczestnika (w każdej chwili może zrezygnować, musi być poinformowany o + i -)

OSTATECZNA POTRZEBA (318)

Wymuszenie posłuszeństwa dla rozkazu

1. Musi nastąpić nieposłuszeństwo dla rozkazu

2. Rozkaz musi być prawny: form. Żołnierz, który taki rozkaz wydał mógł go wydać, meryt. Nie koliduje z prawem

3. Ultima ratio - okoliczność wymagająca szybkiego przeciwdziałania

4. Zasada subsydiarności

SZCZEGÓLNE UPRAWNIENIA (KONTRATYPY POZA KK)

Sytuacje, które zawierają takie uprawnienia:

Prywatne: przysługują każdemu z nas (ujęcie przestępcy na gorącym uczynku, prawo wynajmującego do zatrzymania rzeczy

Służbowe: przysługują tylko funkcjonariuszom pewnych służb (policja, straż miejska itp. Przeszukanie)

KONTRATYPY POZAUSTAWOWE

1) ZGODA POKRZYWDZONEGO: (swobodnie można dysponować mieniem, wolnością, cześcią, godnością, mir, tajemnica korespondencji, bezpieczeństwo - sport ekstremalny; NIE życie, ciało)

1. świadoma - świadomość konsekwencji

2. dobrowolna - bez groźby, szantażu

3. w chwili czynu - przed i w trakcie

2) CZYNNOŚCI LECZNICZE:

1. zgoda pacjenta

2. działanie lege artis

3. działanie w celu leczniczym

Są sytuacje w których można ominąć 1) - choroby zakaźne, pacjent nieprzytomny,

3) KARCENIE

1. cel wychowawczy (animus corigendi)

2. przez rodziców, opiekunów prawnych

3. nie przekracza pewnego stopnia intensywności (społecznie akceptowane)

4) SPORT

1. zgoda wszystkich uczestników, wszyscy równe szanse

2. dozwolona dyscyplina sportowa

3. w celu sportowym

4. brak naruszenia reguł danej dyscypliny

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE WINĘ

1) BŁĄD

1. CO DO FAKTU

Sprawca nie ma złej woli ale nieświadomie wyczerpuje znamiona przestępstwa.

Jest przestępstwo, ale automatycznie wyłącza się winę umyślną.

2. CO DO OKOLICZNOŚCI

Polega na urojeniu, że zachodzi taka okoliczność, która powoduje zakwalifikowanie czynu z łagodniejszego przepisu

Gdy błąd jest usprawiedliwiony (sprawca zachował należytą staranność i nie miał jak uniknąć) to odpowiada z łagodniejszego przepisu.

Gdy nieusprawiedliwiony to odpowiada z surowszego.

3. CO DO KONTARYPU albo OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCEJ WINĘ

Polega na urojeniu, że występuje okoliczność wyłączająca bezprawność czynu lub winę

Gdy usprawiedliwiony - nie ma winy, nie ma przestępstwa

Gdy nieusprawiedliwiony - jest wina i jest przestępstwo, ale można nadzwyczajnie złagodzić

4. CO DO PRAWA (BEZPRAWNOŚCI)

Polega na braku świadomości, że to co się robi jest bezprawne (np. przestępstwa dot. niedopełnienia procedur administracyjnych, zakazy, nakazy adm.)

Uspr. - należyta staranność + tylko przestępstwa, które nie wynikają bezpośrednio z norm moralnych; bark winy, brak przestępstwa

Nieuspr. -jest wina, jest przestępstwo, ale można nadzwyczajnie złagodzić

2) NIEPOCZYTALNOŚĆ (31§1)

ELEMENT BIOLOGICZNY ELEMENT PSYCHICZNY

(przyczyna stanu) (objaw)

- choroba psychiczna - niemożność rozpoznania znaczenia czynu

- upośledzenie umysłowe - niemożność pokierowania swoim

- inne zakłócenia czynności psychicznych postępowaniem

(lek, wydarzenia)

Aby się powołać trzeba udowodnić dowolną kombinacje dwóch elementów.

Skutek: Jest czyn, ale wyłączona jest wina, brak przestępstwa - stosuje się środki zapobiegawcze (94§1)

UMIESZCZENIE W ZAKŁADZIE

1. Znaczna społeczna szkodliwość popełnionego czynu

2. Wysokie prawdopodobieństwo popełnienia czynu o znacznej społecznej szkodliwości w przyszłości

Czas: Tak długo, aż brak będzie wysokiego prawdopodobieństwa

POCZYTALNOŚĆ W ZNACZNYM STOPNIU OGRANICZONA (31§2)

Tak jak przy niepoczytalności, jednak element psychiczny jest w znacznym stopniu ograniczony

Skutek: Jest przestępstwo, ale można nadzwyczajnie złagodzić karę

FIKCJA PEŁEJ POCZYTALNOŚCI (31§3)

Spowodowana odurzeniem % lub narkotykami, ale nie kiedy ktoś zmusił (lub np. uzależniony)

1. Dobrowolność odurzenia

2. Odurzając się można co najmniej przewidzieć skutki (że będzie ograniczona poczytalność)

STAN NIETRZEŹWOŚCI 115 § 16

„ZAWARTOŚĆ ALKOHOLU WE KRWI PRZEKRACZA 0,5 PROMILA ALBO PROWADZI DO STĘŻENIA PRZEKRACZAJĄCEGO TĘ WARTOŚĆ (0,25 mg W WYDYCHANYM POWIETRZU)

3. ROZKAZ 115 § 18

Polecenie określonego zachowania się wydane służbowo żołnierzowi przez przełożonego lub upoważnionego żołnierza wyższego stopniem.

Wykonujący nie ponosi odpowiedzialności chyba, że umyślnie popełnia przestępstwo.

Wydający rozkaz odpowiada zawsze za sprawstwo kierownicze (polecenie)

Sądowy wymiar kary - kara jaką orzeka sąd za dane przestępstwo

Ustawowy wymiar kary - granice w jakich sąd może wymierzyć karę za dane przestępstwo

Zasada: w granicach sankcji

Łagodniejszy wymiar kary: Sąd może orzec karę ograniczenia wolności lub grzywny zamiast kary pozbawienia wolności - przestępstwo zagrożone karą do lat 5, a niecelowe jest PW - nie można wobec chuliganów 2) Sąd wymierza samoistne środki karne - nieznaczna społeczna szkodliwość czynu - zagrożenie karą max. 3 lata - nie można wobec chuliganów 3) nadzwyczajne złagodzenie kary - wypadki przewidziane w ustawie (pomocnictwo, przekroczenie granic ) - młodociany (względy wychowawcze - szczególnie uzasadniony przypadek kiedy nawet najłagodniejsza z kar byłaby niewspółmiernie surowa - współsprawca informuje o nowych, nieznanych okolicznościach - sprawca popełnia przestępstwo i ujawnia nieznane dotąd info o innym zagrożonym min. 5 lat

Surowszy wymiar kary: Ciąg przestępstw Kara łączna Występek o charakterze chuligańskim Występek Umyślny Popełniony publiczny Stanowiący zamach na jedno z dóbr (zdrowie, godność, cześć, nietykalność, bezpieczeństwo i porządek publiczne, działalność instytucji publicznych lub samorządu terytorialnego, niszczenie cudzego mienia) Bez powodu lub z oczywiście błahego powodu Konsekwencje: zaostrzenie kary dolny próg 50% nawiązka na rzecz pokrzywdzonego lub na cel społeczny Ograniczona możliwość warunkowego zawieszenia kary. Recydywa specjalna zwykła Co najmniej raz skazany za przestępstwo umyślne na karę PW Odbyt min 6 miesięcy Popełnia przestępstwo w ciągu 5 lat od odbycia kary Popełnia podobne umyślne przestępstwo Konsekwencja - górny próg 50% Recydywa specjalna wielokrotna (multirecydywa) Skazany min 2 razy Odbyt łączny 1 rok Przestępstwo umyślne

RECYDYWA OGÓLNA - fakt, że ktoś był już karalny

DEKRYMINALIZACJA - czyn przestaje być przestępstwem, ALE niekoniecznie jest niekaralny, ponieważ nadal może być wykroczeniem! (kryminalizacja - uznanie za przestępstwo)

Każda kryminalizacja = penalizacja, ALE nie każda penalizacja jest kryminalizacją!

rzadko 10 § 4

b.często 10 § 2

---