Krwawienia

Krwawienia z narządów płciowych kobiety występują:

• W stanach fizjologicznych

• Mogą być wykładnikiem chorób lub powikłań związanych z:

• Nieprawidłowym rozwojem elementów jaja płodowego

• Patologicznym przebiegiem ciąży

• Zaburzeniami cyklu miesiączkowego

• Patologia samych narządów płciowych (nowotwory)

Krwawienie może się uwidocznić:

• Na zewnątrz

• Może być spostrzegane dopiero podczas badania ginekologicznego za pomocą wziernika

W niektórych sytuacjach występuje:

• Krwawienie do jamy otrzewnej

Należy ocenić: charakter i źródło każdego krwawienia a przede wszystkim, starać się ustalić jego przyczyny.

Charakter i miejsce krwawienia

Ocenia się:

• Wygląd krwi

• Żywoczerwona

• Ciemna

• Hemolizowana

• Nasilenie krwawienia

• Plamienie

• Mierne

• Obfite ze skrzepami

Krwawienie może pochodzić z:

• Przedsionka pochwy

• Pochwy

• Tarczy szyjki

• Kanału szyjki

• Jamy trzonu macicy

Przyczyny

Krwawienie może być spowodowane różnymi czynnikami i chorobami

• Nieprawidłowości cyklu miesiączkowego

• Zwykle występuje krwawienie średnio nasilone, częściej skąpe, bez innych towarzyszących objawów i zmian przedmiotowych. Pojawia się w różnym okresie cyklu, jednak częściej w drugiej fazie.

• Krwawienie młodocianych

• Obfite, przewlekle krwawienia bez charakteru cyklicznego, trwają ponad 10 dni, niekiedy do 3 miesięcy i dłużej, z niewielkimi przerwami i tendencja do nawrotów.

• Zapalenie przydatków

• Krwawienia skąpe, niezwiązane z cyklem miesiączkowym, towarzyszy zwykle silnym bolom podbrzusza i okolicy krzyżowo-lędźwiowej oraz podwyższonej temperaturze ciała.

• Polip szyjkowy i nadżerka części pochwowej

• Niewielkiego stopnia krwawienie, zwykle występuje podczas stosunku płciowego lub po nim.

• Zapalenie endometrium

• Przedłużające się krwawienie miesiączkowe połączone z bólem w dolnej części brzucha i podwyższona temperatura ciała.

• Wewnątrzmaciczna kształtka antykoncepcyjna

• Tuż po założeniu kształtki mogą wystąpić obfite, przedłużające się krwawienia miesiączkowe. Są one wywołane skurczami macicy, które powodują znaczne stężenia prostaglandyn lub zmiany zapalne endometrium

• Mięśniaki macicy

• Krwawienia maja zwykle charakter obfitych, przedłużonych krwawień miesiączkowych.

• Endometrioza

• Krwawienie jest skąpe, ma raczej charakter plamienia ciemna, zhemolizowaną krwią. Pojawia się kilka dni przed krwawieniem miesiączkowym. Może występować zarówno na zewnątrz, jak i do jamy otrzewnej.

• Rak szyjki macicy

• Krwawienia najczęściej występują w następstwie dotyku, urazu, mogą pojawić się samoistnie na skutek uszkodzenia naczyń krwionośnych. W daleko zaawansowanych procesach nowotworowych mogą występować krwotoki trudne do opanowania.

• Rak i rozrosty endometrium

• Najbardziej typowe jest krwawienie po menopauzie, może jednak występować przed przekwitaniem lub w okresie przekwitania w postaci przedłużonych i nieregularnych krwawień miesiączkowych.

• Nowotwory jajnika

• Nasilenie krwawienia może być różne, jest ono uwarunkowane przejściem procesu nowotworowego na inne narządy. W nowotworach wykazujących czynność hormonalna krwawienie jest niecykliczne i zwykle miernego stopnia.

• Rozrosty i nowotwory trofoblastu

• Krwawienie występuje zwykle po dłuższym braku krwawienia miesiączkowego.

• Jeśli towarzyszy wydalaniu jaja płodowego, tomowe być obfite.

• Niekiedy obserwuje się odchodzenie wraz z krwią gronek zaśniadu.

• W raku kosmówki krwawienie występuje po dłuższym okresie przerwy po zaśniadzie groniastym, poronieniu lub porodzie donoszonego płodu.

• Uraz narządów płciowych

• Nasilenie krwawienia jest uzależnione od miejsca urazu. W zranieniu błony dziewiczej, sromu, okolicy łechtaczki może być obfite.

• Poronienie zagrażające lub zaczynające się

• Krwawienie jest skąpe, raczej o charakterze plamienia.

• Poronienie w toku i niezupełne

• Krwawienie jest obfite i zwykle połączone ze skurczami macicy bądź nawet wydaleniem elementów jaja płodowego.

• Resztki po poronieniu

• Krwawienie początkowo obfite, następnie zmniejsza swoje nasilenie. Plamienie może utrzymywać się nawet kilkanaście dni.

• Ciąża obumarła

• Krwawienie skąpe, raczej ciemna krwią, zwykle jest połączone z bolami podbrzusza.

• Ciąża ekotopowa

• Skąpe plamienie ciemna, zhemolizowaną krwią, często towarzyszy jednostronnym bolom podbrzusza.

• W przypadku pęknięcia ciąży ekotopowej występuje obfite krwawienie do jamy brzusznej, dające objawy wstrząsu oligowolemicznego.

• Łożysko przodujące

• Krwawienia jasna, żywoczerwoną krwią powtarzają się; początkowo są skąpe, później bardzo obfite.

• Przedwczesne odklejenie się łożyska

• Dominujące w tym powikłaniu jest wzmożone napięcie macicy i ból. Krwawienie może wystąpić zarówno do jamy macicy, jak i na zewnątrz. Krwawienie na zewnątrz jest zwykle skąpe, bardziej obfite występuje wówczas, gdy oddzielenie łożyska rozpoczyna się od jego brzegu.

• Pękniecie macicy w ciąży zaawansowanej

• Krwawienie może być obfite, w wyniku, czego następuje wstrząs hipowolemiczny. Charakterystycznym objawem towarzyszącym krwawieniu w pęknięciu macicy podczas porodu jest nagłe ustanie czynności skurczowej macicy.

• Pękniecie pochwy i/lub szyjki macicy podczas porodu

• Krwawienie występuje tuz po urodzeniu płodu lub jeszcze w trakcie II okresu porodu. Wypływająca krew jest zwykle jasna.

• Zaburzenia mechanizmu oddzielania i wydalania popłodu

• Krwawienie występuje kilka lub kilkanaście minut po urodzeniu płodu.

• Niedowład macicy po porodzie

• Krwawienie ma charakter obfitego krwotoku.

• Resztki tkanki łożyskowej.

• Krwawienie występuje kilka lub kilkanaście dni po porodzie. Jest z reguły dość obfite, ze skrzepami.

Ból

Dolegliwości bólowe są jedna z najczęstszych przyczyn zmuszających kobietę do zasięgnięcia porady ginekologa. Ból jako objaw, ze względu na swoisty charakter, umiejscowienie i zasięg, często jest jednym z najistotniejszych objawów ułatwiających postawienie rozpoznania.

Charakter i miejsce wystąpienia:

• Nagły

• Przeszywający

• Powracający

• Długotrwały

• Napadowy

• Uporczywy

Może być umiejscowiony w:

• Podbrzuszu,

• Okolicy krzyżowo-lędźwiowej

• Pachwinie

Zazwyczaj granice bólu w ginekologii stanowi, linia poprzeczna brzucha poprowadzona na wysokości pępka. (Jest to następstwo unerwienia) narządów płciowych.

Ból może być związany z ciążą, porodem, połogiem bądź występować w różnych chorobach ginekologicznych.

I. Ból związany z ciążą

• Poronienie zaczynające się

• Bóle środkowej części podbrzusza, średnio nasilone, o charakterze skurczów macicy.

• Niekiedy przypominają bóle przedmiesiaczkowe lub podczas krwawienia miesiączkowego.

• Są często połączone z plamieniem.

• Poronienie w toku

• Bóle występują w środkowej części podbrzusza, maja charakter rytmicznych skurczów, co przypomina początek porodu.

• Niekiedy mogą być ciągłe - w okolicy krzyżowej z uczuciem zwiększonego ciśnienia w miednicy lub tępe - w linii środkowej nad spojeniem łonowym z towarzyszącym napięciem macicy.

• Zawsze tym dolegliwościom towarzyszy mniej lub bardziej nasilone krwawienie.

• Ciąża ekotopowa niepęknięta

• Jednostronne, niezbyt dotkliwe bóle w podbrzuszu, nasilające się w miarę jej trwania.

• Często występuje plamienie lub krwawienie

• Ciąża ekotopowa pęknięta

• Bardzo silny rozdzierający nagły ból w okolicy brzucha.

• Pojawia się obrona mięśniowa uniemożliwiająca swobodne badanie.

• Występuje bardzo silna bolesność podczas poruszania częścią pochwowa szyjki macicy lub ucisku na sklepienia.

• Ból może być jedno - lub obustronny.

• W krwawieniu do jamy otrzewnej może pojawić się ból spowodowany podrażnieniem przepony.

• Charakteryzuje się on kłuciem podczas oddychania, bólem w okolicy obojczyka i ramion.

• Mogą również dołączać się objawy ze strony pęcherza moczowego.

• Ciąża szyjkowa

• Dolegliwości zazwyczaj podobne do tych, które spotyka się w przebiegu poronienia.

• Przedwczesne oddzielenie się łożyska

• Nagły, silny ból brzucha, występuje głównie po stronie umiejscowienia łożyska.

• Zazwyczaj nasila się i ma charakter przeszywający.

• Towarzyszy mu napięcie macicy oraz mniej lub bardziej nasilone krwawienie.

• Wielowodzie

• W ostrym przebiegu pojawiają się silne bóle brzucha i okolicy krzyżowej oraz uczucie rozpierania.

• Towarzyszą im nudności i wymioty oraz trudności w oddychaniu.

• Stan przedrzucawkowy

• Tępe bóle głowy w okolicy czołowej lub potylicy, które niekiedy maja charakter ucisku.

• Utrzymują się w sposób ciągły i nie ustępują po środkach przeciwbólowych.

• Dodatkowo może pojawić się ból nadbrzusza po stronie prawej.

• Jest to objaw bezpośrednio poprzedzający napad drgawek.

Przyczyny nie są w pełni wyjaśnione, uważa się, ze ból porodowy może być spowodowany:

• Uciskiem zwojów nerwowych znajdujących się w szyjce i dolnym odcinku macicy poprzez ściśle przylegające włókna mięśniowe,

• Rozciąganiem się szyjki i ujście w czasie ich rozwierania,

• Rozciąganiem otrzewnej pokrywającej macicę,

• Niedotlenienia kurczącego się mięśnia macicy,

• Maja one charakter rytmicznych skurczów obejmujących cały mięsień,

• Często dołączają się bole okolicy krzyżowej.

• W II okresie porodu pojawiają się bóle przypominające uczucie parcia na stolec, określane jako parte.

Ponadto podczas porodu mogą występować także inne rodzaje bólu.

• Ból w bliźnie macicy

• Ostry ból w podbrzuszu, pojawia się w czasie skurczu i mija razem z nim.

• Ból jest odczuwany podczas ucisku na bliźnie bez względu na obecność skurczu.

• Ból związany z pęknięciem mięśnia macicy

• Ostry, przeszywający ból, który pojawia się nagle,

• Po chwili ból całkowicie mija,

• Bardzo szybko dołączają się objawy wstrząsu.

• Ból wywołany krwiakiem krocza

• Ból nasila się w miarę powiększania krwiaka.

• Najpierw, tuz po porodzie, występuje uczucie parcia na stolec, a następnie dołączają się bóle rozpierające w okolicy krocza, szczególnie nasilające się podczas dotyku czy badania.

II. Ból w połogu

Bóle popołogowe są spowodowane skurczami macicy związanymi ze zwijaniem się mięśnia macicy i wydalaniem skrzepów krwi. W niektórych sytuacjach są tak silne, ze wymagają zastosowania środków przeciwbólowych. Zazwyczaj przechodzą mniej więcej po 48 h, jakkolwiek mogą trwać kilka dni. Są szczególnie odczuwane podczas karmienia, gdy następuje uwalnianie oksytocyny w organizmie.

• Rozejście się spojenia łonowego

• Ból w okolicy spojenia łonowego pojawiający się podczas niewielkiego nawet ruchu.

• Występuje wzmożona wrażliwość na ucisk na spojenie łonowe lub okolice krzyżową.

• Połogowe zapalenie gruczołu sutkowego

• Występuje obrzmienie, stwardnienie i zaczerwienienie gruczołu sutkowego z dużą bolesnością podczas dotykania.

• Bardzo szybko dołącza się wysoka temperatura ciała.

• W sytuacjach nieprawidłowego postępowania mogą wytworzyć się ropnie.

• Ból ma charakter pieczenia i rozpierania.

III. Ból związany z chorobami ginekologicznymi

Stany zapalne narządów płciowych

• Zapalenie pochwy

• Obok upławów pojawia się świąd, pieczenie oraz ból pochwy i sromu.

• Często dołącza się bolesność podbrzusza i okolicy krzyżowej.

• Zapalenie endometrium

• Bóle w dolnej części brzucha z towarzyszącymi obfitymi upławami.

• Macica jest nieco powiększona, bolesna przy dotyku.

• Zapalenie mięśnia macicy

• Trzon macicy bardzo bolesny przy dotyku, powiększony.

• Ból ma często charakter rozlany

• Zapalenie przymacicz

• Silny ból podczas badania, bóle w dole brzucha i okolicy krzyżowej.

• Objawy te mogą się pojawiać podczas stosunków płciowych, a niekiedy podczas oddawania stolca i moczu.

• Zapalenie przydatków

• Stan ostry powoduje ból w podbrzuszu, który występuje po jednej stronie lub częściej po obu stronach, w zależności od tego, czy procesem jest objęty jeden, czy tez oba przydatki

• Ból jest ostry i często ma charakter skurczów.

• Niekiedy promieniuje do pleców i obejmuje okolice prawego śródbrzusza lub tez prawego łuku żebrowego, co jest następstwem gromadzenia się pod przepona ropnego wysięku.

• W stanie przewlekłym bóle okolicy krzyżowej i miednicy mniejszej nasilają się podczas pracy lub nadmiernego wysiłku fizycznego.

• Utrzymuje się stałe napięcie tkankowe w miednicy mniejszej, co wyraża się nieokreślonymi objawami w dole brzucha.

• Dołączają się zaburzenia miesiączkowania.

• Zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej

• Bardzo silne bóle w dolnej części jamy brzusznej ze wzmożonym napięciem mięśniowym, które utrudnia badanie

• Stwierdza się znaczną bolesność tylnego sklepienia.

• Często dołączają się objawy wstrząsu.

• Skręcona torbiel lub guz jajnika

• Ból jest przeszywający, ostry, napadowy, zwykle połączony z nudnościami lub wymiotami, dotyczy podbrzusza.

• Nowotwory narządów płciowych kobiety

• W większości przypadków przebieg choroby nowotworowej jest bezbolesny.

• Dopiero wówczas, gdy wystąpi naciekanie na sąsiadujące tkanki lub guz osiągnie znaczne rozmiary pojawiają się dolegliwości bólowe.

• Rak sromu

• Pierwszym objawem jest silny świąd, a następnie pojawia się bolesne zgrubienie, co jest charakterystyczne dla raka sromu w odróżnieniu od innych nowotworów.

• Jest to uzależnione od szybko dołączającego się stanu zapalnego i dużego unerwienia tej okolicy.

• Rak szyjki macicy

• Ból jest najpóźniej występującym objawem.

• Pojawia się wtedy, gdy proces nowotworowy obejmuje zakończenia i włókna nerwowe pni wychodzących z kości krzyżowej oraz splotu krzyżowego.

• Pojawiają się bóle podbrzusza, a następnie okolicy krzyżowej promieniujące wzdłuż kończyny.

• Mogą przypominać rwę kulszową.

• Występują zarówno w dzień i w nocy.

• Mięśniak macicy

• Objawy bólowe pojawiają się wtedy, gdy stwierdza się duże zmiany.

• Występują bóle okolicy krzyżowej.

• Chore uskarżają się na uczucie pełności w jamie brzusznej i ucisku na dolny odcinek jelita lub pęcherza moczowego.

• Rak endometrium

• Zwykle ma przebieg bezbolesny.

• Ból jako objaw występuje wtedy, gdy naciek nowotworowy przechodzi poza trzon macicy.

• Nowotwory jajnika

• Brak swoistych objawów bólowych.

• Dolegliwości są związane z naciekaniem bądź z przerzutami do innych narządów.

• W przypadku skręcenia lub pęknięcia pojawiają się objawy podobne do spotykanych w skręcającej się lub pękniętej torbieli.

• Zespół napięcia przedmiesiączkowego

• Dolegliwości maja charakter rozpierania w podbrzuszu.

• Dołącza się obrzmienie i bolesność gruczołów sutkowych, świąd skóry, bóle i zawroty głowy.

• Bolesne miesiączkowanie

• Występują bóle okolicy krzyżowej, podbrzusza, głowy oraz nudności.

• Niekiedy mają charakter silnych Skórczów w okolicy krzyżowo - lędźwiowej

• Endometrioza

• Dolegliwości bólowe pojawiają się 1 lub 2 dni przed miesiączką, nasilają się w miarę jej trwania i ustępują po jej zakończeniu.

• Są to bóle umiejscowione głęboko w miednicy, promieniujące w kierunku dołu brzucha, pochwy i okolicy krzyżowej.

• Może pojawić się znaczna bolesność w czasie stosunków płciowych i podczas badania ginekologicznego.

• Niekiedy dołączają się zaburzenia w oddawaniu stolca.

• Gdy ogniska endometriozy obejmują jajniki, wtedy dolegliwości maja charakter tępych bólów po jednej stronie lub obu stronach brzucha.

Upławy

Nieprawidłowa wydzielina znajdująca się w pochwie, a często obficie z niej wypływająca, nosi nazwę upławów. W pochwie stwierdza się umiarkowana ilość śluzowej wydzieliny, przejrzystej, bez zapachu, która jest szczególnie widoczna w czasie:

• Jajeczkowania

• Kilka dni przed krwawieniem miesiączkowym

• W ciąży

• W czasie podniecenia płciowego (stan fizjologiczny)

Upławy mogą być

• Wodniste - pochodzenia macicznego lub rzadko jajowodowego

• Białe - pochodzenia pochwowego

• Ropne - różny obraz uzależniony od charakteru, miejsca i czasu trwania

• Krwiste - domieszka krwi pochodzi najczęściej z macicy, ale także z pochwy lub sromu

• Cuchnące - przykry zapach jest uzależniony od rodzaju drobnoustroju lub rozpadającej się tkanki

I. Zapalenie narządów płciowych

Zakażenia pochwy

• Rzęsistkowica

• Upławy o charakterze ropnym

• Żółtawe, pieniste, o mdłym, nieprzyjemnym zapachu, są charakterystyczne dla ostrej fazy zapalenia

• W przewlekłym stadium może pojawić się jedynie obfita wydzielina, czasem krwisto podbarwiona, gdy odczyn zapalny powoduje uszkodzenie nabłonka pochwy

• Zapalenie grzybicze

• Upławy gęste, skąpe, białawe, serowate

• Najczęściej w postaci nalotów na ścianach pochwy i sromie

• Dające się oddzielić od podłoża

• Zapalenie rzeżączkowe

• Silnie cuchnące upławy o ropnym charakterze i zielonkawej barwie

• Zapalenie błony śluzowej macicy

• Upławy domieszka krwi, ropne lub śluzowato - ropne, o różnym stopniu nasilenia w zależności od stadium -ostrego lub przewlekłego

• Zapalenie mięśnia macicy

• Upławy występują w przebiegu ciężkich zapaleń połogowych lub popromiennych, mogą stać się ropne, rzadziej posokowate

• Zapalenie przymacicz

• Upławy niecharakterystyczne, zwykle niezbyt obfite

• Zapalenie przydatków

• Obfite upławy surowiczo - ropne, połączone z ostrym bólem, często o charakterze skurczów, nie są objawem stałym

• Zapalenie sromu

• Jest to najczęstszą przyczyna upławów u dziewcząt, mogą mieć różny charakter

II. Nowotwory narządów płciowych

Upławy występują jako objaw większości stanów przednowotworowych raka szyjki macicy.

Spotyka się je tez w przypadku istnienia nadżerki części pochwowej szyjki macicy

Jeśli w upławach stwierdza się domieszkę krwi, to należy podejrzewać

• Raka szyjki macicy - wydzielina jest na początku biała a następnie różowa i w końcu krwista, silnie cuchnąca

• Raka trzonu macicy - cuchnące upławy występują najczęściej wtedy, gdy dochodzi do zmian martwiczych lub zakażenia

• Raka pochwy - pierwszym objawem mogą być krwawienia kontaktowe, potem dołączają się upławy surowicze lub surowiczo - ropne gnilnym zapachu, drażniące skórę sromu i krocza

III. Czynniki mechaniczne

• Urazy

• Kształtki wewnątrzmaciczne

• Uszkodzenia promieniami RTG i radu

• Ciała obce

IV. Choroby ogólnoustrojowe

• Cukrzyca

• Niedokrwistość pierwotna i wtórna

• Choroby zakaźne i nowotworowe osłabiają odporność całego organizmu, co może wyrażać się upławami

Wymioty

Są częstym objawem w położnictwie i ginekologii. Mogą być związane z ciąża o przebiegu fizjologicznym, chorobami współistniejącymi lub też być znamiennym objawem dla wielu innych stanów patologicznych. Mogą występować na czczo lub po posiłkach

Mogą być:

• Okresowe

• Nawykowe

• Niepowściągliwe

• Krwawe

• Fusowate

• Wodniste

Ponad polowa kobiet skarży się na wymioty i nudności występujące jako subiektywny objaw ciąży. Głównie występują w godzinach rannych i po posiłkach. Pojawiają się one najczęściej około 4 tc. u pierwiastek i kobiet w ciąży wielopłodowej a kończą się samoistnie około 14 tc. Zwykle nie wpływają ujemnie na matkę i płód. Nie należy ich jednak lekceważyć, jeśli występują w zaawansowanej ciąży, szczególnie po 28 tc.

Niepowściągliwe wymioty ciężarnych - wymagają szybkiej interwencji klinicznej

Przyczyny mogą być związane z ciążą lub występować jako objaw choroby wikłającej ciążę

I. Związane z ciążą

• Brak równowagi psychicznej, np. brak akceptacji ciąży

• Zaburzenia czynności gruczołów wydzielania wewnętrznego

• Niedostateczna czynność kory nadnerczy

• Podwyższone stężenie gonadotropin i estrogenów

• Niewystarczające wydzielanie progesteronu

• Czynnik alergiczny o toksyczny

• Np. produkty degradacji hormonów

• Zmiany metaboliczne

• Wynik odruchu zależnego od tyłozgięcia macicy

• W zaawansowanej ciąży wynik odruchu z nerwu błędnego

II. Choroby współistniejące z ciążą

• Zapalenie miedniczek nerkowych

• Zapalenie wyrostka robaczkowego

• Zapalenie pęcherzyka żółciowego

• Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

• Guzy mózgu

III. Wymioty jako objaw

• Owulacji - zdarzają się w 50%, są spowodowane podrażnieniem otrzewnej przez płyn pochodzący z pękniętego pęcherzyka jajnikowego

• Bardzo bolesnych krwawień miesiączkowych

• Skręcającej się torbieli jajnika

• Występują razem z przeszywającym bólem

• Zapaleń narządów płciowych

• Szczególnie e ciężkich postaciach przebiegających z podrażnieniem otrzewnej miednicy mniejszej

• Nowotworów

• Przede wszystkim jajników

• Zaśniadu groniastego - u części chorych nasilenie jest bardzo duże

• Zapalenia otrzewnej

• Niedrożności jelit

• Chemioterapii

Świąd

Towarzyszy różnym chorobom, ogólnym i miejscowym przebiegającym w narządach płciowych. Niezależnie od umiejscowienia, świąd jest bardzo uciążliwy w życiu codziennym i stanowi powód zgłoszenia się do lekarza. Świąd może dotyczyć sromu, pochwy, i innych okolic ciała. Występuje jako objaw izolowany. Może współistnieć z upławami lub ze zmianami na skórze i błonach śluzowych

Świąd może wywoływać:

• Zakażenie: rzęsistek pochwowy, drożdże, grzyby, bakterie mogą być przyczyna świądu pochwy i sromu, towarzysza temu często obfite upławy

• Marskość sromu związana z niedoborem estrogenów po menopauzie

• Choroby ogólne np. cukrzyca, żółtaczka, mocznica, białaczka, awitaminoza A i B, niedokrwistość z niedoboru żelaza, niedokwaśność żołądka; świąd skóry stanowi jeden z objawów chorobowych.

• Choroby skóry np. łuszczyca, łojotok, odczyny alergiczne

• Zakażenia pasożytnicze np. owsiki, świerzb, wszawica łonowa

• Zaniedbania higieniczne

Nieprawidłowe owłosienie

Patologiczne owłosienie:

• Nadmierne

• Brak

(Może wystąpić u kobiety w okresie dzieciństwa, dojrzewania, dojrzałości lub po menopauzie)

Owłosienie może być typu

• Żeńskiego (hypertrichosis)

• Męskiego (hirsutismus)

• Brak owłosienia łonowego i pachowego

Nieprawidłowe owłosienie może dotyczyć różnych okolic ciała: podbrzusza, wargi górnej, okolicy piersi, brody, klatki piersiowej, okolicy lędźwiowej, pośladków, pleców. Zaburzenia owłosienia mogą być spowodowane androgenizacją organizmu kobiety, którą mogą warunkować następujące mechanizmy:

• Obwodowa nadwrażliwość receptorów na prawidłowe stężenie androgenów

• Hirsutyzm jest wtedy objawem izolowanym

• Nadczynność androgenna jajników

• Obok hirsutyzmu często występują objawy wirylizacji

• Nadczynność androgenna nadnerczy

• W zespole nadnerczowo-płciowym stwierdza się obfite owłosienie typu męskiego

• Towarzyszy temu przerost łechtaczki, obniżenie tembru głosu oraz pierwotny lub wtórny brak miesiączki

• Podanie leków androgennych (jatrogenne)

• Brakiem owłosienia łonowego i pachowego spowodowanym wrodzona odpornością tkanek docelowych na androgeny

• Zespół feminizujących jąder

• Stopniową utrata owłosienia łonowego i pachowego

• Zespół Sheehara

Podwyższona temperatura ciała

Gorączką nazywamy podwyższoną temperaturę ciała, co stanowi objaw reakcji organizmu na działanie czynników patogennych

Podwyższona temperatura ciała może przebiegać jako:

• Stan podgorączkowy

• Gorączka ciągła

• Wahania w ciągu doby nie przekraczają 1^oC

• Gorączka zwalniająca

• Różnice w pomiarach rano i wieczorem sięgają 2-3^oC

Z gorączką mogą współistnieć różne objawy

• Uczucie ciepła

• Ogólne osłabienie

• Brak łaknienia

• Podniecenie

• Bicie serca

• Przyspieszenie HR i oddechu

• Zaburzenia żołądkowo-jelitowe

• Zaburzenia mózgowe

Podwyższona temperatura ciała może być wywołana:

• Dominacją progesteronu w II fazie cyklu i w ciąży, co powoduje zwiększenie temperatury ciała o 0,5^oC

• Zakażeniami bakteryjnymi i wirusowymi

• Ostre zapalenie przydatków - podwyższeniu temperatury ciała towarzyszy ból podbrzusza i uczucie ogólnego osłabienia

• Zapalenie endometrium - podwyższenie temperatury współistnieje z krwawieniem z macicy

• Zapalenie gruczołu sutkowego w połogu - dominującym objawem jest ból, co stwarza duże trudności w karmieniu noworodka

• Zakażenie jaja płodowego w czasie ciąży - po przedwczesnym pęknięciu błon płodowych podwyższona temperatura ciała jest często pierwszym i jedynym objawem rozpoczynającego się zakażenia

• Uwalnianie substancji pirogennych podczas rozpadu tkanek - np. rozpad guzów nowotworowych

• Reakcja na obcogatunkowe białko - po przetoczeniu krwi i osocza

Obrzęki

Są wywołane zwiększeniem się przestrzeni wodnej: śródnaczyniowej i poza naczyniowej. Mogą być:

• Nasilające się w ciągu dnia i znikające po wypoczynku nocnym

• Przejściowe trwające kilka godzin lub dni

• Stałe

• Uogólnione lub dotyczyć kończyn, twarzy podbrzusza itp.

Przyczynami obrzęków są:

• Zaburzenia w krążeniu

• Niewydolność krążenia

• Utrudnienie odpływu żylnego np. w czasie ciąży

• Reakcja alergiczna

• Zaburzenia gospodarki białkowej

• Niewydolność nerek

• Niewydolność nerek

• Hipoproteinemia

• Obrzęki mogą mieć także niejasną etiologię np. w gestozie.

---