Lingwistyka komputerowa

- 1. Przedmiot i problematyka lingwistyki komputerowej.

- 2. Specyfika Internetu jako środku medialnego.

- 3. Struktura komunikacji językowej w Internecie.

- Przedmiot i problematyka lingwistyki komputerowej.

http://wapedia.mobi/pl/Mowa_(j%C4%99zykoznawstwo)

Lingwistyka komputerowa - dział lingwistyki używający modeli komputerowych w celu testowania hipotez dotyczących mowy i języka oraz tworzenia programów komputerowych przetwarzających język naturalny.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Lingwistyka_komputerowa

Lingwistyka komputerowa - dział lingwistyki używający modeli komputerowych w celu testowania hipotez dotyczących mowy i języka oraz tworzenia programów komputerowych przetwarzających język naturalny.

http://atos.wmid.amu.edu.pl/~zlisi/

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Matematyki i Informatyki

Zakład Lingwistyki Informatycznej i Sztucznej Inteligencji

ul. Umultowska 87

61-614 Poznań

Telefon:

 [phone] begin_of_the_skype_highlighting              [phone]      end_of_the_skype_highlighting

Faks:

 [phone] 

Zespół badawczy:

prof. dr hab. Zygmunt Vetulani

dr Jacek Marciniak

dr Tomasz Obrębski

mgr Marek Kubis

mgr Jędrzej Osiński

mgr Justyna Walkowska

Działalność naukowa:

• przetwarzanie języka naturalnego

• inżynieria języka

• robotyka wirtualna

• zastosowanie technologii języka naturalnego w dziedzinie bezpieczeństwa publicznego

http://pl.wikipedia.org/wiki/T%C5%82umaczenie_automatyczne

Tłumaczenie automatyczne

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Tłumaczenie automatyczne albo tłumaczenie maszynowe (ang. Machine Translation) jest dziedziną językoznawstwa komputerowego, które zajmuje się stosowaniem algorytmów tłumaczenia tekstu z jednego języka (naturalnego) na drugi.

Pierwsze odnotowane pomysły tłumaczy automatycznych pochodzą już z XVII w., lecz nie było możliwości ich realizacji. Dopiero nadejście komputerów pozwoliło tej dziedzinie "rozwijać powoli skrzydła". Pierwsze maszyny tłumaczące pojawiły się w 1933 r., i wykorzystywano je głównie w wojskowości.

Główne metody tłumaczenia automatycznego

Główne metody, przez które realizowane jest automatyczne tłumaczenie:

• Systemy tłumaczenia bezpośredniego - wyrazy tekstu źródłowego zamieniane są tu wprost na tłumaczenie w oczekiwanym języku. Program zawiera odpowiadające sobie słowa i najczęściej stosowane frazy. Tłumaczenie tego typu daje akceptowalne wyniki tylko w zastosowaniu dla blisko ze sobą spokrewnionych języków.

• Systemy przekładu składniowego - analizują składniową stronę tekstu. Najczęściej rezultatem jest drzewo składników, do którego następnie stosuje się odpowiednie reguły transferu.

• Systemy oparte o powierzchniowy transfer semantyczny - biorą pod uwagę własności składniowe i częściowo znaczeniowe. Realizowane jest to poprzez dołączenie do drzewa struktury syntaktycznej dodatkowych informacji naprowadzających, np. atrybutów znaczeniowych.

• Systemy międzyjęzykowe - oparte są o uniwersalny język reprezentacji znaczenia (tzw. interlingwę), który jest niezależny od języków naturalnych, zawartych w systemie. Proces translacji składa się z dwóch etapów: tłumaczenia z języka źródłowego na interlingwę i tłumaczenia z interlingwy na język wynikowy.

• Tłumaczenie statystyczne - tłumaczenie w oparciu o wielkie zestawy (korpusy) tekstów przetłumaczonych przez człowieka. Dla danego zdania szukane jest jego najbardziej prawdopodobne tłumaczenie. Prawdopodobieństwo tłumaczenia obliczane jest na podstawie współwystępowania wyrazów w zebranym korpusie. Sukcesy w tym podejściu notuje portal Google, gdyż korzysta ze swoich olbrzymich korpusów stron internetowych.

• Tłumaczenie oparte na przykładach - podobnie jak tłumaczenie statystyczne opiera się na istniejących tekstach przetłumaczonych. Dla danego zdania źródłowego system szuka najbardziej podobnego przykładu w swojej bazie danych i na tej podstawie wnioskuje jego tłumaczenie.

Podstawowe jednostki języka

Podstawowe jednostki języka. Podlegają one abstrakcji.

• Głoski, czyli konkretne dźwięki. Abstrakcją głosek są fonemy. Fonem to klasa dźwięków, które użytkownicy języka poznają jako posiadające pewne odrębne cechy, wyróżniające je spośród innych dźwięków.

• Morfy - są najmniejszymi składnikami języka posiadającymi znaczenie. Ich abstrakcję zwiemy morfemami.

• Wyrazy - konkretną formę wyrazu, którą używamy, nazywamy wyrazem tekstowym. Abstrakcją dla niego jest leksem. Teraz mały przykład: domem, domy to dwa wyrazy tekstowe jednego leksemu, z kolei wyraz domy składa się z dwóch morfemów: dom - budynku oraz końcówki y wskazującej, że jest ich więcej niż jeden.

• Frazy (związki frazeologiczne) - ich abstrakcje to schematy frazy.

• Zdania - przyjmuje się, iż są podstawową jednostka tekstu. Ich abstrakcjami są schematy zdań.

• Wypowiedź - jest po prostu ciągiem zdań.

Niekiedy frazy i zdania traktuje się jako jedno i określa mianem sememów.

Kwestie semantyczne związane z automatycznym tłumaczeniem

Pierwszą kwestią jest zagadnienie sensowności. Wyróżnia się trzy rodzaje sensowności.

• Sensowność lokucyjna - związana jest ona z językiem naturalnym i jest słownikowym znaczeniem znaków. Nie zależy ona od kontekstu sytuacyjnego. Sensowność ta jest stopniowalna (np. prosimy o pojaśnianie).

• Sensowność logiczna - nie ujawnia się empirycznie. Sensowność ta jest związana z językiem logiki. Jednakże język logiki komunikowalny jest tylko poprzez język naturalny. Powstaje problem przekładu. Wypowiedz jest sensowna logicznie gdy jest skorelowana ze zdaniem logicznym. Nie jest ona stopniowalna, ani nie zależy od kontekstu sytuacyjnego.

• Sensowność wolicjonalno-emotywna - ujawnia się w kontekstach sytuacyjnych. Wypowiedzi mogą być niedostosowane do konwencji sytuacyjnej. Ta sensowność jest adaptacyjnością. Pojawia się rozróżnienie na kod kulturowy sytuacji i sens materialny. Sens materialny może być taki sam, a kody kulturowe różne. Sensowność ta jest stopniowalna.

Zestawmy powyższe z zagadnieniem automatycznego tłumaczenia. Tłumaczenie z pewnością musi brać pod uwagę każdy z omawianych sensów. Sensy te manifestują się w języku naturalnym. Wynika stad problem właściwej interpretacji, zwłaszcza sensu wolicjonalno-emotywnego. Nietrudno zresztą zauważyć, że właśnie ten sens stwarza najwięcej problemów przy tłumaczeniu. Rozważmy przykład wzięty z reklamy: w wielu reklamach spotykamy się z określeniem produktów spożywczych jako lekkich. Określenie to odnosi się pośrednio do preferowanego w naszej kulturze bycia szczupłym, tzn. lekkim. Gdyby nie kod kulturowy nie zrozumielibyśmy tej aluzji. Warto zauważyć, iż na znaczenie wypowiedzi wpływa również sens jaki mogą mieć reprezentacje brzmieniowe i graficzne wypowiedzi.

Samo pojęcie znaczenia ma istotny wpływ na zagadnienie automatycznego tłumaczenia. Myślę, że twórcy programów do automatycznego tłumaczenia mieliby uproszczone zadanie gdyby znali odpowiedz do czego odnoszą się poszczególne części wypowiedzi. Problematyczna jest też zmienność znaczenia. Język jest tworem żywym. Oznacza to, iż jego części bądź przestają funkcjonować, bądź tworzą się nowe, bądź znaczenie ich ulega częściowej lub całościowej zmianie.

Metaforyczność stanowi ważny problem. W języku naturalnym znajdują się metafory (nie ma ich w języku logiki). Kiedy mamy do czynienia z metaforą? Wtedy gdy zostanie złamana zasada kompozycji znaczeniowej, która mówi, że znaczenie wyrażenia całościowego jest funkcją znaczeń wyrażeń składowych. Np. zdanie: „Matematyka jest moją piętą achillesową” oznaczałoby dosłownie, nie metaforycznie, ,ze matematyka jest dla mnie częścią nogi mitycznego herosa. Jednakże nie można pozbyć się metafor, gdyż język straciłby swą moc informacyjną.

Synonimia. Nawet w jednym języku nastręcza ona trudności, przez to, iż wyrazy mają różny zakres pojęciowy. W tłumaczeniu problem ten ulega tylko powiększeniu. Częstokroć bywa tak, że tłumaczony wyraz nie ma swego odpowiednika w drugim języku.

Homonimy są kolejnymi problemami w automatycznym tłumaczeniu. Właściwa interpretacja jest przy nich bardzo ważna. Np. zdanie: „Podszedł do zamku” można interpretować na różne sposoby i interpretacje są zależne od kontekstu. Pojawia się tu kwestia umiejętności donoszenia się do kontekstu przez automatycznego tłumacza.

Dużą grupę problemów stanowią różnice w składni pomiędzy językami. Np. w języku angielskim istotne jest miejsce wyrazu w zdaniu (jest to język pozycyjny), natomiast w języku polskim nie. Innymi problemami jest występowanie w języku rodzajników określonych i nieokreślonych lub podmiotu domyślnego. Powstaje również pytanie o możliwość stworzenia języka pośredniego w tłumaczeniu, biorąc pod uwagę dotychczasowe rozważania (szczególnie te odnoszące się do kultury).

- 2. Specyfika Internetu jako środku medialnego.

Potrzeba, aby wspomóc daną człowiekowi w sposób naturalny zdolność komunikowania się, jest najzupełniej zrozumiała. Od najdawniejszych czasów ludzie starają się rozszerzyć możliwości posługiwania się językiem. Gdybyśmy chcieli stworzyć technologiczną historię języka, zaakcentowalibyśmy zapewne pierwszy z ważnych komunikacyjnych wynalazków człowieka: możność posłużenia się odpowiednimi narzędziami i materiałami, by utworzyć trwałe ślady na jakiejś powierzchni (którą dziś nazwalibyśmy nośnikiem). Odkrycie to z czasem doprowadziło do wynalezienia pisma, następnie do wypracowania różnych jego systemów (na czele z alfabetycznym), narzędzi do tworzenia tekstów pisanych, a w końcu także sposobów zapewnienia trwałości pismu przez opracowanie odpowiednich materiałów, sposobów ich przechowywania i gromadzenia.

…Pismo, które ciągle pozostaje największym wkładem techniki do języka, ulegało na przestrzeni wieków znacznym zmianom: początkowo odręczne, zostało wzbogacono o pismo drukowane, a wreszcie o maszynowe. Pojawienie się druku oznaczało wzrost liczby odbiorców tekstów pisanych, pojawienie się pisma maszynowego - wzrost liczby twórców tekstów, ponieważ maszyna do pisania, nawet obecnie, spełnia rolę prostego narzędzia do ich powielania. Wraz z rozwojem nauki, a zwłaszcza fizyki, pojawiła się też możliwość przekazywania na odległość mowy oraz pisma, wreszcie także - po wynalezieniu obrazu ruchowego - mowy w kontekście sytuacyjnym.

Gdy mogło się wydawać, że możliwości utrwalania i przekazywania wypowiedzi doszły do kresu, pojawiły się komputery. Dzięki nim uzyskano nowe możliwości zarówno we wspomnianym już zakresie, jak i w dziedzinie tworzenia oraz opracowywania tekstów.

[pogląd o jednokierunkowym oddziaływaniu techniki na język - stereotyp nie mający uzasadnienia w rzeczywistości]… Po pierwsze dlatego, że językiem rządzą specyficzne, z nim tylko związane prawa, których nie może zmienić ani sobie podporządkować żadna technologia. Po drugie zaś z tej przyczyny, iż również język wpływa na technologie. …jako założenie przyjąć istnienie wzajemnego, a nie jednokierunkowego, oddziaływania…”.

„Istnieje bowiem oczywista korelacja między charakterem środka przekazu a samym przekazem. Korelacja ta wynika (ujmując rzecz najogólniej) z właściwości medium i ze specyfiki podmiotów uczestniczących w akcie komunikacji.

W analizach [Internetu] bardzo trudno oddzielić od siebie poszczególne aspekty: techniczny, społeczny, komunikacyjny, psychologiczny i semiotyczny (w tym językowy) oraz wiele innych, ponieważ pozostają one w silnym uzależnieniu”.

„Internet jest miejscem, w którym formują się nowe grupy społeczne i powstają zjawiska socjologiczne wcześniej nieznane”.

Internet. Jego definicja i specyfika jako medium. …Tomasz Goban-Klas wskazuje, iż „mediami” bywają nazywane następujące środki komunikowania:

- język naturalny,

- wszelkie systemy znaków (jako przykłady autor wymienia tu „słowo mówione, gest, mimikę, obraz”),

- nośniki sygnałów,

- instrumenty pozwalające na transmisję i odbiór sygnałów,

- instytucje tworzące przekazy.

…wśród mediów możemy wyróżnić:

- media trwałe jednokrotne (obraz, słowo pisane, nagranie magnitofonowe),

- media trwałe wielokrotne (druk, reprodukcja, płyta gramofonowa),

- media nietrwałe jednokrotne (słowo mówione, pieśń, gest, mimika),

- media nietrwałe wielokrotne (telewizja, radio).

…W świetle tej klasyfikacji wyraźnie widać „intermedialny” charakter komunikacji w sieciach komputerowych w ogóle, a w Internecie w szczególności, który może być uznawany za - by tak rzec - „supermedium”, ponieważ zdolny jest służyć za przekaźnik wszystkich wymienionych trwałych i nietrwałych mediów”.

Medium masowe	Zasięg	Liczba Odbiorców	Nadawca	Aktywność odbiorców	Stosumek nadawca-odbiorca	Zaprojektowany odbiorca
Prasa	Lokalny (krajowy, regionalny, środowiskowy)	Ograniczona (lokalnie, językowo, środowiskowo)	Instytucjonalny	Niezbyt wysoka	Nierówność ról	Grupa, środowisko zorientowane tematycznie
Radio	lokalny	Ograniczona (lokalnie, językowo, środowiskowo	Instytucjonalny	Niska	Nierówność ról	Grupa
Telewizja	Lokalny, ponadlokalny	Ograniczona (lokalnie, językowo, środowiskowo	Instytucjonalny	Bardzo niska	Nierówność ról	Grupa
Sieć komputerowa	Lokalny, globalny	Ograniczona (językowo lub środowiskowo, lecz tylko w części)	Instytucjonalny, indywidualny	Bardzo wysoka	Równość ról i ich przemienność w akcie komunikacji	Grupa, jednostka

Internet ma zasięg globalny… Jeżeli jednak uwzględnić typ „odbiorców”, to ma zasięg środowiskowy, ponieważ w jego obrębie komunikują się osoby o pewnych wspólnych cechach (np. wiek, zawód). Oznacza to, iż kod, którym te osoby się posługują, ma często charakter socjolektu, rzadziej profesjolektu (choć podstawą porozumiewania się jest zwykle polszczyzna ogólna). Można by to nazwać „paradoksem internetowym”, stanowi on zasadę komunikacyjną tego medium.

…Nie ulega wątpliwości, że tradycyjne media, jako komunikacyjnie jednokierunkowe, będą dążyć do wzorca internetowego, czyli komunikacji interaktywnej.

Faktem kulturowym i językowym bezpośrednio związanym z zasięgiem jest tak zwana cybierkolonizacja, która przejawia się w dominacji języka angielskiego oraz kultury anglosaskiej, i z nią jest związana.

…do kryterium przestrzennego dołączają się inne kryteria, np. środowiskowe. …[Internet] jest to medium wymagające aktywności nadawcy, a przy tym oprócz telefonu jedyne, w obrębie którego może dojść do zrównania ról nadawcy i odbiorcy.

…trzeba wyraźnie podkreślić, iż zasadnicza różnica między Internetem a innymi mediami polega na tym, iż jest on medium interaktywnym. Oznacza to, że możliwa jest przemienność ról nadawcy i odbiorcy, co niesie za sobą istotne konsekwencje dla procesu komunikowania się, również językowe.

Godną wyróżnienia komunikacyjną właściwością języka internetowego jest szczególna charakterystyka nadawcy i odbiorcy. Nadawca medialny to zwykle instytucja; w Internecie jest to również możliwe, jednak większość tekstów internetowych to teksty produkowane przez konkretne osoby i nadawane w ich imieniu. Również odbiorcy w Internecie mogą być jednostkami, gdyż możliwa jest komunikacja dwóch osób. Sprawia to, że komunikacja internetowa nie może być uznana za prosta transpozycję komunikacji potocznej, jest bowiem jej formą ewolucyjną.

Internet service usługa internetowa Terminy te oznaczają funkcjonujące w Internecie systemy komunikacji i pozyskiwania informacji. Zwykle wymienia się następujące usługi sieciowe:

- grupy dyskusyjne,

- gry internetowe,

- poczta elektroniczna,

- pogawędki internetowe,

- praca na komputerach zdalnych,

- transfer plików,

- udostępnianie informacji w sieci WWW.

…owe usługi to w gruncie rzeczy kanały komunikacyjne.

- 3. Struktura komunikacji językowej w Internecie.

Wszystkie kanały i usługi zawierają niezbędne elementy występujące w procesach komunikowania i spełniają „ogólny model komunikowania jako transmisji”, który obejmuje trzy elementy: nadawcę, przekaz i odbiorcę. [Goban-Klas używa określenia „podstawowa triada procesu komunikowania”, która obejmuje twórcę, wytwór i odbiorcę]

…trafniejszym do naszych zastosowań terminem będzie „kanał komunikacyjny”, mający analogię w terminach „kanał informacyjny”, „kanał foniczny”, „kanał graficzny”.

…Przewartosciowaniu ulega np. bardzo istotna dla języka opozycja miedzy jego odmiana pisana (staranną i intelektualną) a mówioną (mniej staranną i spontaniczną).

W Internecie funkcjonuje kilkadziesiąt tysięcy grup dyskusyjnych, w tym kilkaset polskojęzycznych. Serwery umożliwiające sieciowe dyskusje połączone są w ogólnoswiatowa sieć, zwaną Usenetem.

Usenet jest też źródłem zbioru internetowych reguł konwersacyjnych zwanego etykietą.

Najpowszechniejszym prawdopodobnie kanałem wymiany informacji w Internecie jest poczta elektroniczna. …jest ogromnie wydajna. Łączy ona zalety poczty tradycyjnej (m.in. trwała forma pisana, możność dołączania obrazów do tekstu głównego) i telefonu (m.in. bardzo szybkie dostarczanie informacji), a nie ma wielu ich wad (np. powolności poczty tradycyjnej i wysokich kosztów połączeń telefonicznych). Poza tym ma specyficzne możliwości.., jak możliwość zautomatyzowania pewnych czynności, np. wpisywania adresów, archiwizowania korespondencji, wysyłania jednego listu do wielu odbiorców, przesyłania dźwięków i obrazów filmowych. I co równie ważne: jest bardzo tanim narzędziem komunikacji na odległość.

Automatyzacja dotyczy także odbierania i wysyłania poczty (do różnych katalogów), kasowanie przesyłek (spam)… Wolno wobec tego mówić o automatyzowaniu komunikacji, choć na razie przebiega to na elementarnym poziomie.

Słowo kluczowe - keyword (wieloznaczne wyrazy); Czynność wyszukiwania informacji metodą wyrazów kluczowych jest jedną z najmniej docenionych operacji językowych.

W opisach porozumiewania się za pomocą sieci komputerowych akcentuje się dwie możliwości w tym zakresie, wyróżniając akty komunikacji, kiedy użytkownicy mają stały kontakt, a zdarzenia komunikacyjne zachodzą równocześnie, oraz akty komunikacji, kiedy użytkownicy nie mają stałego kontaktu, a zdarzenia komunikacyjne zachodzą nierównocześnie.

W związku z tym w podjętych do tej pory próbach opisu aktu internetowego porozumiewania się stosowana jest dystynkcja „komunikacja synchroniczna” - „komunikacja asynchroniczna1”. W pierwszym wypadku komunikacja zachodzi jednocześnie, podobnie jak w komunikacji mówionej, lecz w istocie zamiast kontaktu face to face mamy kontakt interface to interface, nie jest to w takim razie komunikacja w pełni bezpośrednia, ale nie jest tez tym samym co komunikacja oparta na piśmie drukowanym. W wypadku kontaktu interface to interface akt nadawania i odbioru są bowiem od siebie oddzielone, lecz - jak sugeruję - jest to tylko podobieństwo do sytuacji znanej z języka pisanego, a nie analogia. Główna różnica polega na tym, że rozmówcy mogą komunikować się w tym samym czasie, nie pozostając w bliskości.

…jednak z kilku przyczyn nawet w tym wypadku [zrealizowanie rozmów na odległość (a nawet wideokonferencji) - M.L.] nie można mówić o komunikacji „twarzą w twarz”…

Przyczyna pierwsza: uczestnicy rozmów na odległość widzą wprawdzie swoje twarze, lecz zwykle nic poza nimi, toteż w najlepszym razie spośród wszystkich możliwych kodów niewerbalnych zostaje tylko mimiczny… Do tego musimy dołączyć niedostateczną rozdzielność obrazu na monitorze…

Przyczyna druga: [odległość między rozmówcami] realna jest w zasadzie tylko [jako] nadawca - interfejs… …stanowi abstrakcję komunikacyjną…

Przyczyna trzecia: kontekst sytuacyjny nie może zostać oddany nawet w przybliżeniu. Nie zmienia tego faktu nawet możność przesyłania w komunikacji elektronicznej wielkiej liczby obrazów, także ruchomych… Znane są szacunki, według których informacje czysto werbalne miałyby w realnych aktach komunikacji stanowić jedynie ok. 35% przekazu. W komunikacji internetowej mają one z pewnością większą rangę, co wynika stąd, iż maleje ważność informacji pozawerbalnych.

Zagadnienie bezpośredniości lub pośredniości komunikacji w Internecie uznaje się za niezwykle ważne [przedstawia się ono inaczej]. …Na przykład standardowe możliwości interfejsu czatów pozwalają na: ignorowanie wybranych rozmówców, prowadzenie rozmowy w ogólnodostępnym oknie, w gronie przyjaciół, a wreszcie na prowadzenie rozmowy z wybraną osobą.

Prywatność bądź oficjalność2 w kontaktach internetowych również przedstawia się inaczej, niż w „realnej” komunikacji [nie jest istotną wartością].

Kolejną właściwością komputerów jako narzędzi komunikowania się jest inwokacyjność3. Właściwość ta wiąże się z czynnikami pozarozumowymi, ponieważ wydając stosowną komendę lub klikając na ikonie, użytkownik komputera dokonuje aktu inwokacji o charakterze, w pewnym sensie i stopniu, magicznym, gdyż jego istotą jest skierowanie do siły wyższej prośby o wsparcie. Magiczność zaś skomentować trzeba jako właściwość, którą użytkownicy, głównie na podstawie zasłyszanych informacji, przypisują medium interaktywnemu. Jeśli jednak media komputerowe uchodzą za szczególne, nie wynika to z plotek, lecz z uwagi na ich rzeczywisty potencjał. Zakładamy więc, że komputer odpowie na nasze żądania, inaczej mówiąc: przyjmujemy, iż jest on narzędziem komunikacyjnym, zdolnym rozwiązać jakieś problemy, a więc i zdolnym do porozumienia się (czy ktoś kiedyś prosił o wsparcie telewizor?). Czy je istotnie rozwiązuje, to inna sprawa, wiemy jednak, że komputer, zwłaszcza gdy jest podłączony do Internetu, stwarza w tej mierze ogromne możliwości. Jeśli komputery uznajemy za media inwokacyjne, oznacza to, że traktujemy je jako uczestników dialogu.

Wartością pożądaną przez wielu internautów jest anonimowość4 [pełna i częściowa]. Należy zauważyć, że istnieją dwa zjawiska spokrewnione, lecz nie tożsame: są to anonimowość i kreowanie tożsamości.

Piąta właściwość komunikacji internetowej to jej charakter wirtualny. …musimy zauważyć, iż „wirtualność należy uznać za zaprzeczenie nie rzeczywistości, ale aktualności: wirtualność i aktualność są jedynie dwoma różnymi postaciami rzeczywistości”... Internet pozwala na realizowanie potrzeby tworzenia oraz realizowania się przez twórczość. W świetle tego faktu powinniśmy inaczej spoglądać na językowe osobliwości Internetu. Jest to medium w stanie tworzenia, a wiele jego możliwości jeszcze nie udało się zrealizować lub tez wykorzystać w pełni.

Bez wątpienia sieć ma charakter kreatywny - jest to szósta z właściwości internetowej komunikacji, co nie może ujść naszej uwadze, ponieważ kreatywność ta odnosi się też do sfery językowej.

Twórczy aspekt komunikacji internetowej jest w pewnym stopniu stymulowany przez charakterystyczny dla sieci anarchizm, który jest siódmą z właściwości komunikacji internetowej. Nie chodzi jednak o anarchizm rozumiany jako synonim chaosu czy dezorganizacji, lecz o bardzo ograniczoną rolę czynników (osób, instytucji) sterujących komunikowaniem w sieci. Być może należałoby zamiast tego określenia używać terminów „demokratyzm” i „egalitaryzm”. Często mówi się, że Internet jest miejscem wolnym od wszelkiego przymusu, a też wszelkich ograniczeń. A zatem chodzi nie tylko o krepujące restrykcje prawne i zwyczajowe, lecz także o ograniczenia, jakie stwarzają koszty pozyskania i wymiany informacji, relatywnie bardzo niskie w przypadku Internetu.

U podstaw internetowego demokratyzmu i egalitaryzmu znajduje się pewna technologiczna podstawa - decentralizacja. Internet, rozumiany jako system komputerowy, z założenia nie jest zhierarchizowany, co znajduje następnie odbicie w relacjach między jego użytkownikami. W związku z tym wymienia się jeszcze jedna właściwość tego medium: autonomiczność, jest on bowiem niezależny od jakichkolwiek instytucji sprawujących władzę.

Podsumowując, możemy stwierdzić, że specyfika komunikacji elektronicznej polega w głównej mierze na tym, że:

- 1 dochodzi do przekształcenia i przewartościowania pojęcia przestrzeni komunikacyjnej,

- 2 komunikacja może odbywać się synchronicznie lub asynchronicznie,

- 3 użytkownicy komputerów uznają je za urządzenia zdolne się porozumiewać, i wykorzystują tę ich zdolność,

- 4 uczestnicy aktów komunikacji korzystają z anonimowości,

- 5 sprzyja kreatywności i stwarza jej szczególne warunki, możliwe jest nawet tworzenie wirtualnych światów,

- 6 jest zdecentralizowana,

- 7 jest autonomiczna.

Hipertekst to podejście do zarządzania informacją, w którym dane są przechowywane w sieci opartej na węzłach i łączach. Hipertekst to technika organizowania informacji tekstowych jako kompleksu. Nielinearna droga do ułatwienia szybkiego badania dużych baz danych.

Hipertekst to tekst elektroniczny zawierający widoczne odsyłacze do innych tekstów, do których dostęp można uzyskać po kliknięciu na odsyłacz; tekst taki charakteryzuje się multilinearnoscią.

…hipertekst ujmowano z różnych perspektyw, w największym stopniu jednak na jego charakterystykę wpływają perspektywa nadawcy i perspektywa odbiorcy… W komunikacji elektronicznej dystans między nadawcą a odbiorcą może zostać łatwo przezwyciężony. Stałym składnikiem witryn internetowych są hiperłącza umożliwiające wysłanie listu elektronicznego do redakcji czy autora. Nie oznacza to jeszcze pełnej interaktywności między autorem tekstu a czytelnikami, niemniej już dziś spotyka się utwory literackie, które z woli ich autorów są w momencie opublikowania poddawane osądowi czytelników, mających możność wzięcia czynnego udziału w dyskusji i opublikowania swych opinii. Jest to już fakt komunikacyjny i literacki…

Za bardzo charakterystyczną cechę komunikacji internetowej należy uznać nastawienie na odbiorcę, a typowym sposobem stwarzania możliwości kontaktu jest umieszczanie hiperłączy w dokumentach. Ogromna większość witryn internetowych umożliwia także pisemne (droga elektroniczną) porozumienie się z autorem. Niektóre witryny konstruowane są tak, by służyć głównie porozumiewaniu się danej społeczności, dobrym przykładem mogą być tzw. pierścienie webowe (webringi). Ich funkcjonowanie polega na tym, że witryny o zbliżonej tematyce powiązane są hiperłączami, dzięki czemu czytelnik może łatwiej odnaleźć interesujące go materiały. Można w związku z tym powiedzieć, iż sytuacja dialogiczna - zburzona w komunikacji pisemnej - jest w elektronicznej komunikacji pisanej przywracana, naturalnie tylko w specyficzny sposób, nie można tu bowiem mówić o dialogiczności typu mówionego.

Umieszczanie w tekstach internetowych hiperłączy umożliwiających kontakt listowny nie jest jedynym sposobem nastawienia na odbiorcę. Drugim, być może ważniejszym, jest zorientowanie na odbiorcę już w procesie tworzenia dokumentu hipertekstowego. Taka orientacja przejawia się w formie odpowiednio rozmieszczonych w tekście odsyłaczy, które maja ułatwić czytelnikowi zrozumienie odpowiednich partii tekstu, a także umożliwić mu dostęp do innych dokumentów.

Hipertekst jest tym zjawiskiem tekstowym, o którym napisano dużo z różnych punktów widzenia. Niestety refleksja językoznawcza na ten temat jest w powijakach, choć hipertekst stanowi przedmiot żywego zainteresowania w teorii komunikacji i w literaturoznawstwie. Nietrudno wskazać liczne aspekty hipertekstu, które mogą interesować lingwistów. Są to m.in.: szczegółowy opis relacji między gatunkami pisanymi a ich wariantami hipertekstowymi, ustalenie wpływu hipertekstu na aktualne rozczłonkowanie zdania, opis zmian w konstrukcji i semantyce wypowiedzi zachodzących pod wpływem hipertekstu.

Słowniczek:

Komunikacja elektroniczna - computer-mediated communications (CMC) s.8

Netopedia (encyklopedia) s.19

Intranet - małe sieci lokalne stanowiące odpowiedniki Internetu w skali mikro, korzystające z wymiany informacji opartej na hipertekście s.22

Cybierkolonizacja Faktem kulturowym i językowym bezpośrednio związanym z zasięgiem jest tak zwana cybierkolonizacja, która przejawia się w dominacji języka angielskiego oraz kultury anglosaskiej, i z nią jest związana s.23

Hipertekst to tekst elektroniczny zawierający widoczne odsyłacze do innych tekstów, do których dostęp można uzyskać po kliknięciu na odsyłacz; tekst taki charakteryzuje się multilinearnoscią s.82

---