Instruktaż higieny jamy ustnej

(konspekt)

:

Akademia Medyczna w Gdańsku

Dobór właściwej szczoteczki do zębów

• szczoteczki tradycyjne:

• minimalna liczba rzędów włosia - 3

• zaokrąglone, niedrażniące zakończenie włosia

• odpowiednia twardość szczoteczki

• specjalne przeznaczenie różnych rodzajów włosia znajdujących

się na jednej szczoteczce

• szczoteczki specjalne:

• do czyszczenia aparatów ortodontycznych

• do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych

• dla pacjentów z wrażliwymi zębami i dziąsłami

• do czyszczenia protez

• do czyszczenia języka

• dla dzieci - 4-24 miesiące, 2-4 lata, 5-7 lat, 8 lat i więcej

• szczoteczka elektryczna

• dobór odpowiedniej siły czyszczącej (ilość ruchów pulsacyjnych i oscylujących)

• dobór odpowiednich końcówek z włosiem:

• tradycyjne

• ortho (do aparatów ortodontycznych)

• interspace (do przestrzeni międzyzębowych)

• prawidłowy sposób szczotkowania

Dobór odpowiednich past do zębów

• bez fluoru, z zawartością jonów Ca2+ - dla dzieci

• z ograniczoną ilością fluoru - dla dzieci do lat 6

• z fluorem (NaF, KF) - w zapobieganiu próchnicy (Colgate)

• z aminofluorkami - w zapobieganiu próchnicy

(ELMEX, EVADENT)

• z hydroksyapatytami 17% - do demineralizacji i zniesienia

nadwrażliwości (Oral B)

• z wyciągami z ziół - dla pacjentów ze schorzeniami przyzębia

• z substancjami bakteriobójczymi - z chlorheksydyną,

triklosanem

• dla pacjentów z nadwrażliwością zębów (Green-Or, Elmex gel)

Właściwa dieta

• Czynniki wpływające na potencjał pruchnicotwórczy pokarmów:

• rodzaj pokarmu - najbardziej pruchnicotwórcze glukoza i fruktoza

mniej pruchnicotwórcze skrobia i błonnik

• stężenie węglowodanów

• częstotliwość spożywania węglowodanów

• czas przebywania węglowodanów jamie ustnej

• kolejność spożywania pokarmów

• skład chemiczny pokarmów:

• zawartość tłuszczu

• zawartość naturalnych buforów

• zdolność pokarmów do wydzielania śliny

• zawartość konserwantów

• zawartość kwasów

• właściwości fizyczne pokarmów:

• kleistość

• rozpuszczalność

• Prawidłowa dieta powinna obejmować:

• spożywanie słodyczy w ograniczonych ilościach, ilościach po

ich zjedzeniu natychmiastowe umycie zębów

• nie podjadanie po umyciu zębów

• spożywanie pokarmów bogatych w wapń (jajka, mleko,

jogurty) oraz w witaminy (owoce, warzywa)

• unikanie picia kwaśnych napoi (przede wszystkim soków

cytrusowych, coli) w przypadku spożywania pić

przez słomkę

• ograniczenie spożywania słodyczy z zawartością karmelu

(przykleja się on do zębów i trudno je oczyścić)

Płukanki

1. Płukanki profilaktyczne - w swym składzie zawierają związki fluoru, substancje smakowe, substancje antybakteryjne; należy stosować je systematycznie

2. Płukanki lecznicze - w swym składzie zawierają substancje lecznicze poprawiające kondycję jamy ustnej:

• chlorheksydyna - jej wadą jest ograniczony czas stosowania (ok. 10 dni) ponieważ powoduje żółtobrązowe przebarwienia szkliwa i wypełnień oraz posiada gorzki smak; pomimo tego jest bardzo skuteczna w zakażeniach jamy ustnej (ELUDRIL)

• aminofluorek cynawy - dla pacjentów z problemami dziąseł (MERIDOL)

• ziołowe (ELMEX SENSITIVE PLUS)

• chlorek cetylopirydyny 0,05% - związek podobny do chlorheksydyny, pozbawiony jej działań ubocznych.

Metody szczotkowania zębów

1. metoda roll - wskazana jest dla młodzieży i dorosłych ze zdrowym przyzębiem. Jest najmniej szkodliwa ze wszystkich sposobów szczotkowania. Część pracującą szczoteczki należy ułożyć pod kątem 45° do płaszczyzny zębów, na powierzchni przedsionkowej i później językowej, częściowo na dziąśle, częściowo na okolicy przyszyjkowej, możliwie jak najdalej od płaszczyzny zgryzu.
   Następnie wykonujemy ruch obrotowo-wymiatający w kierunku od brzegów siecznych. Czynność tę powtarzamy kilka razy na tym samym odcinku, po czym przesuwamy szczoteczkę tak, aby oczyścić cały łuk szczęki a potem żuchwy.

2. metoda pozioma - czyścimy powierzchnie żujące zębów bocznych. Część pracującą szczoteczki kładziemy wzdłuż długiej osi zębów na powierzchniach żujących zębów bocznych i szczotkujemy tam i z powrotem. Możemy delikatnie wykonywać ruchy obrotowe.

3. metoda pionowa - szczotkujemy powierzchnie językowe zębów przednich. Część pracującą szczoteczki przykładamy pionowo do powierzchni językowych zębów przednich, czyli wzdłuż długich osi zębów i delikatnie wymiatamy resztki pokarmowe.

4. Szczotkowanie języka - ostatnio uważa się także, że grzbiet języka jest jednym z głównych siedlisk drobnoustrojów w jamie ustnej i źródłem ich rozsiewania, szczególnie gdy pokryty jest nalotem.

5. metody wibracyjne

6. okrężna Fonesa

7. fizjologiczna Smitha

8. szorowania

Prawidłowe stosowanie innych przyborów służących utrzymaniu higieny jamy ustnej

1. nicie dentystyczne - służą do oczyszczania przestrzeni międzyzębowych, mogą zawierać w swych włóknach jony fluoru bądź też związki smakowe:

• tradycyjne - nitki lniane

• nowoczesne - nić w postaci jednego włókna, bardzo cienkie i wytrzymałe (SatinFloss firmy Oral B )

• specjalne - trzyczęściowa do czyszczenia uzupełnień protetycznych, implantów i aparatów ortodontycznych

1. wykałaczki - służą do oczyszczania przestrzeni międzyzębowych i powierzchni stycznych zębów z płytki bakteryjnej, resztek pokarmowych. Wykałaczki wykonane są z drewna lub plastiku, na przekroju poprzecznym mają kształt trójkątny o zaokrąglonych brzegach. Preferowane są wykałaczki drewniane. Stosowana są raczej u dorosłych z obecnymi odstępami między zębami (diastemami) i/lub zanikiem brodawek międzyzębowych.

2. irygatory - polegające na stosowaniu środków płuczących pod zwiększonym ciśnieniem. Do irygacji służą specjalne urządzenia, tzw. irygatory wodne. Wytwarzają one podciśnienie w płynie zgromadzonym w odpowiednim zbiorniku. Płyn ten wydostając się przez odpowiednią końcówkę powoduje oczyszczenie przestrzeni międzyzębowych, powierzchni zębów i masaż dziąseł. Poza wodą do płukanek i irygacji można stosować roztwory środków chemicznych hamujących tworzenie płytki bakteryjnej, solanki, borowiny, roztwory wyciągów z ziół itp. Do najczęściej stosowanych w płukankach należą środki antyseptyczne, takie jak chlorheksydyna, triclosan, sangwinaryna i inne.

Sposoby wybarwiania złogów nazębnych

Wybarwianie zębów polega na płukaniu jamy ustnej związkiem chemicznym w wyniku czego można uzyskać ciemniejsze zabarwienie na niektórych powierzchniach zębów, co świadczy o zakumulowanej płytce nazębnej. Jest to wspaniała metoda kontroli skuteczności szczotkowania zębów. Wybarwianie dokonuje się przy pomocy erytrozyny (czterojodofluorescyny) lub też fuksyny w formie tabletek lub kropli.

---