Agnieszka Szolc

Filologia angielska

Studia zaoczne

Grupa IF

I. Media

Człowiek, co stwierdził już Arystoteles, jest istotą społeczną. Wspólne życie wymaga przede wszystkim zdolności wyrażania swych myśli i przekazywania ich pozostałym członkom społeczności. Porozumiewanie się z innymi ludźmi jest podstawowym środkiem normalnej egzystencji w zbiorowości społecznej. W odróżnieniu od zwierząt człowiek nabywa umiejętności życiowych nie tylko naśladując swych rodziców, ale przede wszystkim ich słuchając. Młode pokolenie korzysta z wiedzy wszystkich pokoleń, współczesnych i poprzednich. Komunikowanie i wychowanie jest nierozłączne - nie tylko dlatego, że bez komunikowania wychowanie jest niemożliwe, ale także dlatego, że im bardziej złożony i wyspecjalizowany jest przedmiot wychowania, tym bardziej złożone i wyspecjalizowane musi być komunikowanie niezbędne do jego zrozumienia.

Z kolei komunikowanie wymaga medium - naturalnego, jak gest czy mowa, albo sztucznego, jak pismo, druk, telefon, itd.

Medium, w najogólniejszym sensie, to instrument przenoszenia informacji w czasie lub przestrzeni. Może być tak prosty jak zapis na kamieniu, albo tak skomplikowany jak system łączy satelitarnych.

Komunikowanie medialne jest podobne każdemu innemu ludzkiemu komunikowaniu. Jest to proces łączący nadawców z odbiorcami, za pomocą mówionego lub pisanego języka. W tym sensie media były w użyciu tak dawno, jak znana nam jest historia ludzkości. Jednakże, we współczesnych czasach nowo wynalezione media zmieniły ogół ludzkich zdolności podboju czasu i przestrzeni w tak wielkim stopniu, że dokonuje się nowoczesna „rewolucja komunikacyjna”, równie głęboka i istotna jak ta, która miała miejsce, gdy ludzkie istoty opanowały umiejętność mówienia.

Rewolucyjne zmiany w systemie komunikowania, jakie wywołało powstanie mediów audiowizualnych, głównie telewizji, dodatkowo wzmocniło siłę komunikowania medialnego. Podczas, gdy kiedyś gawędziarz mógł dotrzeć ze swymi opowieściami do kilkudziesięciu, czy też kilkuset słuchaczy, teraz zasiadając przed mikrofonem lub kamerą może dotrzeć do milionów i to nie tylko w swoim kraju.

II. Komunikowanie się

Socjolodzy określają zazwyczaj terminem „komunikacja” proces porozumiewania się ze sobą dwóch lub więcej osób. Jedna osoba domyśla się z zachowania drugiej osoby idei oraz uczuć, które człowiek ten próbuje przekazać, następnie odpowiada nie tyle na zachowanie tej osoby, co na przypisywane jej idee i uczucia. Podobnie reaguje pierwsza osoba na odpowiedź drugiej.

Komunikowanie, czyli najprościej mówiąc, przekazywanie treści, może dokonywać się w kontaktach bezpośrednich lub pośrednich.

W kontaktach bezpośrednich nadawcą komunikatu jest, na przykład, nauczyciel w klasie, który swoim uczniom przekazuje określone treści materiału nauczania. Wybiera on w tym celu odpowiednie środki, takie mianowicie, aby uczniowie w określonej fazie rozwojowej byli w stanie go zrozumieć, przyswoić sobie te treści, umieć nimi operować w całokształcie przyswojonej wiedzy i opierać na nich swój pogląd na świat. Nadawca komunikatu wywiera bezpośredni wpływ na odbiorców dzięki osobistym kontaktom z nimi. Socjologowie i psychologowie są zdania, że bezpośrednie wpływy osobowe są silniejsze od wpływów pośrednich, chociażby dlatego, że nadawca widzi reakcje swoich odbiorców i może dostosować to przekazywania treści do reakcji odbiorców.

Inaczej się dzieje w wypadku wpływów pośrednich, jaki wywierają wszystkie środki masowego oddziaływania : prasa, radio, telewizja, film, itp. Bowiem wpływy te w przeciwieństwie do wpływów bezpośrednich, osobistych, jaki dają kontakty ludzi, wywierają wpływ innego rodzaju, stanowią przykład pośredniego oddziaływania jednych ludzi na drugich. Przekazywane są wówczas treści centrum określanego jako źródło do masowych odbiorców, czyli do licznej i zróżnicowanej publiczności.

Jak wynika z tego, co powiedzieliśmy, akt komunikowania, przekazywania treści jest równocześnie wywieraniem bezpośredniego lub pośredniego wpływu na odbiorcę przez nadawcę komunikatu. Żaden odbiorca nie przyjmuje jednak treści w sposób całkowicie bierny, lecz odpowiednio na nie reaguje, bierze aktywny udział w procesie komunikacji.

III. Rola mediów masowych.

Do mediów masowych zaliczamy między innymi prasę, radio, telewizję, plakaty, internet, itp. Media, bo tak w skrócie nazywane są środki masowe, pełnią olbrzymią rolę społeczną, którą można scharakteryzować następująco:

• są ważnym i nieustannie rozwijającym się sektorem życia zbiorowego, rodzajem działalności gospodarczej, dostarczają pracy różnym kategoriom specjalistów

• media to jeden z instrumentów władzy społecznej, narzędzie kontroli, zarządzania społecznego,

• środki masowe stanowią forum, na którym sprawy powszechne mogą być publicznie prezentowane i rozstrząsane

• stymulują rozwój kultury, promują nowe tendencje, np. w sztuce, modzie i obyczajach

• media stały się dominującym źródłem kształtowania indywidualnej wyobraźni szerokich rzesz odbiorców, a to znaczy praktycznie całego świata.

IV. Bohaterowie mediów

Ważna rola w kształtowaniu wyobrażeń o świecie i ludziach u odbiorców, przypada osobom ukazywanym przez środki masowe. Pokazywane na ekranie , czy w audycji osoby są bowiem nosicielami określonych wartości, reprezentują określony pogląd na świat, sposób bycia, stosunek do innych ludzi, do tradycji, itp. Działanie tych osób, ich los uwikłany w historię, budzą żywe reakcje uczuciowe odbiorców. Tym bowiem, co każdego człowieka interesuje najbardziej są inni ludzie.

Obecnymi idolami każdej niemal młodej osoby, każdego dzieciaka, czy też nastolatka są uczestnicy programów „reality show”. Utożsamiamy się z ich bohaterami, gdyż są oni takimi samymi ludźmi jak my, pokazują swoje prawdziwe „ja”, nie grają według jakiegoś scenariusza i to się nam podoba. Ważne jest jednak to, że producenci powinni wybierać takich ludzi, którzy mają w sobie jakieś wartości, którzy sobą coś reprezentują, ale coraz częściej jest tak, że dla zdobycia większej popularności wybierają oni ludzi bardzo kontrowersyjnych, pruderyjnych, kłótliwych, bo dzięki ich zachowaniom programy te zdobywają większą popularność. Zachowania takie podobają się też młodym ludziom, gdyż uważają je za „luzackie” i kopiują tych ludzi, chcą być tacy sami, gdyż tamci imponują im chociażby samym tym, że się dostali do takiego programu.

V. Wpływ mediów na człowieka :

1. Wpływ pozytywny

Ogromna rola środków masowych w przekazywaniu odbiorcom informacji, w rozwijaniu zasobu ich wiedzy, dla nikogo nie ulega już dziś wątpliwości. Nie ruszając się z domu można zwiedzić cały świat, poznać wiele osobistości ważnych dla obecnych i dalszych losów świata, można być naocznym świadkiem wielu ważnych wydarzeń, uczestniczyć pośrednio we wspaniałych zdarzeniach, można poznać świat przyrody. Pedagogowie niejednokrotnie już zwracali uwagę na fakt, że w filmie, radiu, telewizji, komputerze i internecie kryją się olbrzymie wartości kształcące. Widz kina, telewidz, czy tez radiosłuchacz niejednokrotnie nie zdaje sobie sprawy z tego jak wiele informacji zawdzięcza środkom masowym.

Radio, jako środek audytywny, służy rozwojowi wrażliwości muzycznej, rozwojowi kultury słowa, pozwala się odprężyć, dostarcza bieżących informacji o pogodzie, warunkach na drogach oraz wydarzeniach na świecie. Wielu nam radio towarzyszy podczas jazdy samochodem, podczas prac domowych, czy też w chwilach relaksu.

Od prasy czytelnik wymaga przede wszystkim rzetelnej informacji na temat wielu ważnych dziedzin życia, ale coraz częściej i coraz więcej ludzi sięga po tzw. ploteczki z życia gwiazd lub artykuły o luźnej formie, które dostarczają nam rozrywki, pozwalają się oderwać na moment od szarości własnego codziennego życia. Prasa dostarcza też wielu cennych porad kucharskich, kosmetycznych, gospodarskich, czy też sercowych.

Film we wszystkich swoich gatunkach i rodzajach może sprzyjać gromadzeniu wiedzy o świecie i ludziach, o sposobach rozwiązywania konfliktów, stosunkach międzyludzkich i wartościach.

Komputer ma wiele możliwości, głównie pomaga w pracy, ale obecnie jest mnóstwo kursów i programów dzięki którym możemy rozwijać swoją wiedzę samodzielnie w domu, są opracowane programy dla dzieci o interesujących grafikach, dzięki którym dziecko nabiera ochoty do nauki i poprzez zabawę uczy się rzeczy potrzebnych i interesujących.

Internet jest skarbnicą wiedzy i informacji, dzięki niemu możemy nawiązywać kontakty z ludźmi z całego świata, bez większych problemów możemy znaleźć jakiekolwiek informacje potrzebne nam, z każdej dziedziny. Daje on również wiele możliwości kształcenia się, powstają szkoły i kursy, z którymi łączymy się za pomocą internetu i dzięki którym możemy pogłębiać swoje kwalifikacje.

Jednak największy zasięg i największy wpływ na każdego z nas ma telewizja. Irena Janiszowska, na podstawie wyników swoich badań stwierdza, że jednym z najważniejszych źródeł wiedzy współczesnej młodzieży jest, obok szkoły, telewizja. „Wiadomości gromadzone dzięki telewizji - pisze Irena Janiszowska - mają wyraźną retencję, toteż uczniowie zapamiętują je dość trwale. W opinii uczniów telewizja jest szczególnie ważnym źródłem zdobywania wiedzy, gdyż przypisują jej te nawet wiadomości, które zdobyli dzięki nauce szkolnej (…) Na podstawie różnorodnych informacji można stwierdzić, że uczniowie najtrwalej i najwierniej zapamiętują te wiadomości, które w programie telewizyjnym wzbudziły w nich nie tyle zainteresowania poznawcze, lecz również dały okazję do przeżyć emocjonalnych. Można więc sądzić, że największą wartość przekazywania informacji mają te programy telewizyjne, które zostały przedstawione w atrakcyjnej, udramatyzowanej formie.”

Telewizja ma zadania socjalizacyjne i kulturowe. Wprowadza w system ról społecznych, wskazuje wzorce cywilizacyjne, przedstawia określone wartości. Kreuje rzeczywistość i przenosi ją na ekran. „Magia obrazów” króluje w każdym mieszkaniu. Dlatego telewizja nie jest już tylko jednym ze środków masowego przekazu, a staje się poszerzeniem centralnego systemu nerwowego człowieka. „Świat telewizyjny stanowi mieszaninę prawd, półprawd i fałszów. Życie w „społeczeństwie telewizyjnym” staje się szybsze, bogatsze we wrażenia i bardziej interesujące, choć coraz częściej też niebezpieczne.

Jak więc widać oglądając filmy i programy telewizyjne, słuchając radia, obcując z komputerem i internetem ludzie gromadzą wiedzę z różnych zakresów życia : nauki, kultury, polityki.

2. Wpływ negatywny

Choć środki masowego przekazu wypełniają swoje zadania jako jedność, ich propozycje mogą być zróżnicowane. W procesie społecznym podejmują one wciąż nowe zadania, na przykład socjalizacyjne i kontrolne zadania rodziny, kościoła i szkoły przejęły w dużej mierze media, a zwłaszcza telewizja. Jednakże środki przekazu wpływają negatywnie na proces społeczny. Telewizja utrudnia komunikowanie w grupach społecznych, np. w rodzinie, przyczyniając się w ten sposób do dezinformacji społecznej, rozpadu wspólnoty, gdyż skupia na sobie prawie całkowicie uwagę członków grupy społecznej i odciąga ich od innych osób. Spędzamy przed telewizorami tak wiele czasu, że brakuje nam go już później dla naszych bliskich. Telewizja może wywoływać, zwłaszcza u dzieci i młodzieży z zaburzeniami emocjonalnymi, bezsenność i nocne lęki, spadek zainteresowania szkołą, trudności w koncentracji w czasie lekcji, utratę inicjatywy i kreatywności, przytępienie wyobraźni. Jednak najbardziej negatywnym wpływem na dzisiejszą młodzież i dzieci mają filmy, ale nie tylko filmy, zawierające elementy przemocy i brutalności. Trudno zliczyć przestępstwa w filmach, nie tylko dla dorosłych, ale i filmach familijnych i bajkach. Zjawiskiem tym zawładnęły także gry komputerowe i komiksy. Wszystkie te okropne i budzące odrazę sceny, siejące zgorszenie obrazy w filmach i bajkach ponoć nie są pozbawione uzasadnienia. Mają one w zamierzeniu twórców powodować określony odbiór dzieła u publiczności (ale czemu mają służyć gry komputerowe i bajki przesycone krwią i bronią?).

Co wieczór migocą sceny przestępstw na ekranach milionów telewizorów w filmach przygodowych, kryminalnych i westernach. Powieść kryminalna jest jednym z najczęściej czytanych rodzajów literatury. Każdego dnia napotykamy się w prasie na informacje dotyczące prawdziwych morderstw, napadów i gwałtów i prawie nikt nie pominie tych artykułów, każdy je przeczyta. Przedstawienie przestępczości i wymiaru sprawiedliwości w mass mediach służyć ma zarówno informowaniu, jak i rozrywce. Owo zróżnicowanie jest dlatego tak ważne, gdyż wyraża związek między rzeczywistością a fantazją, między prawdą a fikcją, między baśniami i legendami a faktami historycznymi. Niestety jednak dla wielu spośród odbiorców ta granica się zatarła i nie potrafią oni odbierać tego przekazu w odpowiedni sposób. Większość naszych wyobrażeń na temat przestępczości nie opiera się na rzeczywistości kryminalnej, lecz wywodzi się z telewizji, która tworzy własną „rzeczywistość”, widzowie zaś utożsamiają ją z realną sytuacją. Poprzez telewizję nie tylko jednostki stają się bardziej agresywne, ale także całe społeczeństwo. Wpływa ona na jego postępowanie, stosunki międzyludzkie. Powoduje też u widzów bierność. Zatracają oni umiejętność patrzenia na sytuacje konfliktowe i radzenie sobie z nimi. Telewizja przyczynia się w zasadniczej mierze do znieczulenia, spadku wrażliwości, zobojętnienia na przemoc. Obrazy przemocy sprawiają, że widz się do nich przyzwyczaja, pozostaje obojętny, odprężony i spokojny nawet wtedy, gdy ogląda sceny okrucieństwa czy nieludzkie męczarnie.

Telewizja pokazuje świat, w którym dobrzy i źli ludzie stosują przemoc, aby rozwiązać problemy społeczne i osiągnąć własne cele. Stosunkowo rzadko ukazuje się przemoc jako zjawisko nielegalne i społecznie niedopuszczalne. Dowiedziono też, że osoby które obejrzały film o treściach agresywnych, okazywały prawie dwukrotnie większą skłonność do przemocy od tych, którym filmu nie pokazano. W dodatku telewizja uczy różnorodnych form agresji i przemocy i informuje, jak atakować drugiego, gdy nadarzy się ku temu okazja. Młodzi ludzie przyswajają sobie za pomocą obrazów przemocy w mediach nowe techniki i strategie agresywnego zachowania. Kiedy bohater pozytywny strzela do łajdaka, zapamiętują nie to, że przestępstwo nie popłaca, lecz utrwalają się w nich przekonania, że strzelanie do „złych ludzi” jest rzeczą dobrą i właściwą. Do młodych widzów stale dociera informacja, że agresja przynosi powodzenie, że jest to bardzo skuteczny instrument osiągania celów. Dla młodzieży i dzieci o skłonnościach przestępczych telewizja nie jest tylko środkiem służącym alternatywnej „stymulacji”, czy dopełnieniem ich zachowań o charakterze kryminalnym. Próbują oni także za pomocą treści przedstawionych w filmach kryminalnych usprawiedliwić swoje przestępcze postępowanie przed sobą i przed innymi. Film pokazuje im jak uniknąć kary i jak przeszkodzić w wyjaśnieniu przestępstwa.

Media mogą przyczynić się nie tylko do narastania zjawisk kryminalnych, zwłaszcza przestępczości nieletnich, ale i do zachowań patologicznych, takich jak uzależnienie od środków odurzających, narkotyków, alkoholizm, prostytucja, samobójstwa. Często wywołują u odbiorców nastroje ucieczki od rzeczywistości, popadanie w depresje, zatracanie kontaktu z rzeczywistością.

VI. Czynniki kształtujące osobowość ludzką

Polscy pedagodzy twierdzą, że pełną aktywizację uczniów, a zarazem pełny rozwój ich osobowości, może zapewnić tylko integracja czterech dróg uczenia się : przez przyswajanie, odkrywanie, przeżywanie i działanie. Pozwala ona wytworzyć u osób kształtujących się osobisty stosunek zarówno do zmian, jakie niesie ze sobą rozwój cywilizacji technicznej, jak do trwałych ogólnoludzkich wartości i tradycji kulturalnych. Człowiek przyswaja sobie fakty i twierdzenia, odkrywa problemy i wartości, dzięki przeżywaniu zajmuje wobec nich osobistą postawę, jedne wartości akceptuje, a inne odrzuca, działając dąży do przekształcenia, unowocześnienia zastanej rzeczywistości przyrodniczej i społecznej. Bez przeżywania człowiek pozostaje obojętny wobec poznawanych faktów, zjawisk i ludzi. Rola mediów w kształtowaniu człowieka jest ogromna, zwłaszcza w kształtowaniu bardzo młodego człowieka. Ich rola nie ogranicza się wyłącznie do oddziaływania na wrażliwość estetyczną, ale wywiera wpływ na wszystkie dziedziny ludzkiego życia: na postawę moralną, życie umysłowe i uczucia. Zatem wszystko to czego powinniśmy oczekiwać od środków masowego przekazu można ująć w jednym zdaniu: muszą one przyczyniać się do umacniania pokoju, szerzenia zaufania i uczciwości, muszą pogłębiać nasze zainteresowania i wiedzę na temat świata który nas otacza, a przede wszystkim pomagać w przeciwdziałaniu zjawiskom patologii społecznej, a w szczególności muszą pomagać nam w walce z przemocą i przestępczością a nie zakorzeniać ją w naszych umysłach i sercach.

Bibliografia:

1. Zbigniew Bauer, Edward Chudziński „Dziennikarstwo i świat mediów”

Universitas, Kraków 2000

2. Janina Koblewska „Środki masowego oddziaływania”

Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa 1972

3. Hans Joachim Schneider „Zysk z przestępstwa”

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992

1

3

---