1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Fluorek sodu

Wzór konstytucyjny: NaF

Wzór sumaryczny: FNa

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
fluorek sodu	100	7681-49-4	231-66-78	T	25-32-36/38

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja stała, niepalna, żrąca.

Zagrożenie toksykologiczne: Fluorek sodu jest silną trucizną. Niebezpieczny jest pył. Atakuje drogi oddechowe, drogi pokarmowe, skórę, błony śluzowe.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Fluorek sodu jest niebezpieczny dla naturalnego środowiska. W bezpośrednim kontakcie zabija wszelkie formy życia.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego fluorkiem sodu środowiska na świeże powietrze. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Ratujący powinni pamiętać o własnym bezpieczeństwie.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej.
2.	Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W zatruciach drogą pokarmową dać do wypicia mleko lub wodę z dodatkiem białka surowych jaj kurzych lub tlenku magnezu. U pacjenta nieprzytomnego nie wywoływać wymiotów i nie podawać płynów do wypicia - ułożyć w pozycji bocznej ustalonej.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15 minut, przy wywiniętych powiekach.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę (ratujący musi być stosownie zabezpieczony ochronami osobistymi), przemyć dużą ilością wody, a następnie wodą z łagodnym mydłem. Zapewnić pomoc medyczną.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Fluorek sodu jest substancją niepalną. W ogniu mogą wydzielać się toksyczne gazy i dymy.
Środki gaśnicze:	Zgodne z naturą pożaru sąsiednich obiektów.
Zalecenia szczegółowe:	Brak.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się fluorku sodu do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażenia środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze. Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwolnionym fluorkiem sodu. Stosować ubrania ochronne z tkanin zwartych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, ochrony dróg oddechowych przed pyłami. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P3).
Zalecenia szczegółowe:	Starać się odciąć źródło skażenia środowiska (uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym).
Zabezpieczenie środowiska:	Chronić źródła wody oraz kanalizację. W czasie działań oczyszczających unikać wzbijania się pyłu. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze. Skażony grunt podlega wymianie.
Metody utylizacji:	Unieszkodliwianie na drodze chemicznej - zgodnie z wymogami Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r.)

7. POSTEPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania fluorku sodu nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z fluorkiem sodu, unikać wdychania pyłów, par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Substancja niepalna. Nie wymaga szczególnego trybu postępowania w tym zakresie.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, w magazynie materiałów trujących wyposażonym w instalację wentylacyjną. Przechowywać w odpowiednio zabezpieczonych szafach lub sejfach. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać fluorek sodu, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy fluorek sodu odstawiany jest do wskazanego przez służbę ochrony środowiska miejsca, celem utylizacji.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Kontrola narażenia:

Rozwiązania techniczne: Stosowanie się do rygorów bezpiecznej pracy (ochrony osobiste, wentylacja wyciągowa, brak możliwości skażenia kanalizacji i otaczającego środowiska). Przesypywanie do mniejszych naczyń szuflą lub łopatką (nigdy ręką).

Ochrony osobiste

Drogi oddechowe:	Maski ochronne z filtrami pyłów P3.
Ręce:	Rękawice ochronne z tworzywa sztucznego.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z fluorkiem sodu. Nie wdychać pyłów, par i aerozoli. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Natychmiast usuwać wszelkie rozsypy.

Metody oceny narażenia

Metody oceny narażenia opierają się na laboratoryjnym oznaczaniu zawartości fluorku sodu na stanowisku pracy. Zalecane są metody chromatografii gazowej.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy: analiza chromatograficzna (gazowa) powietrza pobranego w środowisku pracy oraz materiału biologicznego (włosy, mocz).

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy - związki nieorganiczne fluoru (NDS):

NDS - 1 mg/m³ (jako HF),

NDSCh - 3 mg/m³ (jako HF).

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 41,99 g/mol
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych fluorek sodu jest białym krystalicznym proszkiem, o ostrym, żrącym smaku, praktycznie pozbawiony zapachu.
9.3	Temperatura topnienia: 988oC
9.4	Temperatura wrzenia: 1700oC
9.5	Gęstość: 2,79 g/cm^3
9.6	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Fluorek sodu słabo rozpuszcza się w wodzie (w 20^oC 40 g/l). Roztwory wodne mają odczyn alkaliczny. Praktycznie nie rozpuszcza się w etanolu.
9.7	Zagrożenie wód: Stosunkowo małe.
9.8	Inne: Fluorek sodu otrzymywany jest na drodze wprowadzania fluorowodoru do roztworu wodorotlenku sodu lub węglanu sodu. Fluorek sodu stosowany do impregnacji drewna, jako środek bakteriobójczy w przemyśle fermentacyjnym, w galwanotechnice, w metalurgii jako topnik i in. Znalazł zastosowanie jako lek zapobiegawczy w próchnicy zębów w dawce maksymalnej pro die 2 mg.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	W warunkach normalnych fluorek potasu jest chemicznie stabilny. Reaguje z kwasami z wydzieleniem fluorowodoru. Atakuje szkło i emalię.
Właściwości korozyjne:	Wywołuje korozję wielu materiałów.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie pyłów, spożycie, kontakt pyłu z oczami, kontakt ze skórą.

Informacja ogólna Fluorek sodu jest silną trucizną. Niebezpieczny jest pył. Atakuje drogi oddechowe, drogi pokarmowe, skórę, błony śluzowe. Fluorek sodu wpływa depresyjnie na mięśniówkę naczyń krwionośnych i przewodzenie nerwowe. Zatrucie drogą pokarmową wywołuje bóle nadbrzusza, ślinotok, mdłości, krwawą biegunkę, pragnienie, osłabienie mięśniowe, wzrost ciepłoty ciała, spadek ciśnienia krwi. Śmierć następuje wskutek porażenia dróg oddechowych lub zaburzeń czynności serca.

Dane toksykologiczne:

LD_{L0(doustnie, człowiek)} = 71 mg/kg,

DL_{50(doustnie, szczur)} = 80 mg/kg.

Działanie miejscowe:

Wdychanie pyłów: Wystąpi skrócenie oddechu z kaszlem i pobolewanie w klatce piersiowej. Wdychanie pyłu powoduje oparzenia błony śluzowej dróg oddechowych. Może rozwinąć się zapalenie oskrzeli. Przyspieszeniu ulega praca serca. Ciśnienie tętnicze obniża się. W groźniejszych przypadkach może powstać bezdech z pieniącą się śliną (obrzęk płuc). Pojawią się zaburzenia widzenia i spazmatyczny skurcz mięśni z „drapiącymi” rękami (szponowate wygięcie). Możliwość wstrząsu i migotania komór. Fluorek sodu doprowadza do uszkodzenia wątroby i nerek oraz kruchości tkanki kostnej.

Spożycie: Pojawią się wymioty, bóle głowy, parastezje, ból brzucha i biegunka. W wymiocinach i kale może pojawić się krew. W ostrych przypadkach występują skurcze mięśni ze szponowatym wygięciem rąk i nóg. Przyspieszeniu ulega praca serca. Ciśnienie tętnicze obniża się. Możliwość wstrząsu i migotania komór. Mogą powstać zaburzenia widzenia. Osłabieniu ulega siła mięśniowa. Pojawia się drżenie i tężyczka. Fluorek sodu doprowadza do uszkodzenia wątroby i nerek oraz kruchości tkanki kostnej. We krwi stwierdzana jest kwasica metaboliczna, hipokalcemia, hipomagnezemia, hiperkalemia.

Kontakt z oczami: Wystąpi silny ból i zaczerwienienie. Może powstać poparzenie chemiczne rogówki. Możliwe jest trwałe uszkodzenie oczu.

Kontakt ze skórą: Wystąpi silny ból i zaczerwienienie. Skóra może być natychmiast uszkodzona, jak po poparzeniu termicznym. Powstają ropiejące wysypki, miejscowe zgorzele skóry, obrzęki. W innych przypadkach powstanie utrzymujący się ból i zaczerwienienie w miejscu kontaktu, wskazujące na uszkodzenie tkanki podskórnej. Dlatego przez wiele dni powierzchnia skóry nie wykazuje objawów uszkodzenia.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie na organizmy wskaźnikowe:

Ryby: Granica szkodliwości jonu fluorkowego dla ryb wynosi 40-60 mg/dm³, średnio 50 mg/dm³. Chemiczne strącenie mlekiem wapiennym praktycznie likwiduje trujące właściwości ścieków fluorowych. Gambusia affinis znosi stężenia NaF poniżej 560 mg/dm³ bez widocznego uszczerbku. Średnie stężenie śmiertelne wynosi dla tego organizmu testowego 925 mg/dm³.

Rośliny: Roztwór 0,0008% (=8 mg/dm³) jest szkodliwy dla Eloden densa. Jon fluorkowy jest trucizną szczególnie szkodliwie działającą na rośliny.

Niższe organizmy: Fluorek sodu jest wybitną trucizną komórkową; działa również na proste, bezwapniowe mikroorganizmy. Przy stężeniach do 125 mg/dm³ ma tylko mineralny wpływ na szybkość biochemicznych procesów utleniania. Fluorek sodu o stężeniu 0,001% ogranicza zdolność fermentacji bakterii kwasu mlekowego.

Fluorzyca: Zmiany na stałych zębach (utrata połysku szkliwa) obserwowana u dzieci. Występuje tam, gdzie woda do picia zawiera więcej niż 1 mg/dm³ F^-; 3 do 3 mg/dm³ wywołują już poważne zmiany.

Stopień zagrożenia wód: Mały.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 06 03 99 - inne niewymienione odpady.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych...., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	1690
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	6.1
14.3	Grupa pakowania:	III
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	60
14.5	Numer indeksowy (EC):	009-004-00-7
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	25-32-36/38
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	1/2-22-36-45
14.8	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 6:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Normą PN ISO 11014-1;1998, „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 czerwca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 maja 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 czerwca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz.1194 ).

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz.513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz.942 ) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi fluorku sodu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy fluorku sodu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja toksyczna.”
Symbole zagrożenia
R 25	Działa toksycznie po połknięciu.
R 32	W kontakcie z kwasami uwalnia bardzo toksyczne gazy.
R 36/38	Działa drażniąco na oczy i skórę.
Symbole bezpieczeństwa
S 1/2	Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi.
S 22	Nie wdychać pyłu.
S 36	Nosić odpowiednią odzież ochronną.
S 45	W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeżeli to możliwe, pokaż etykietę.

16. INNE INFORMACJE

Chemiczne określenie produktu: Fluorek sodu
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
T	Substancja toksyczna.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
60	Materiał trujący.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 6.1-III		Materiał trujący - mniej niebezpieczny.
Numer ONZ: 1690		Fluorek sodu.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 20.12.02 Strona/stron 8/8
Nazwa:	FLUOREK SODU

Fluorek sodu

---