1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI
Nazwa produktu: Wodorowęglan sodu [kwaśny węglan sodu, bikarbonat sodu]
Wzór konstytucyjny: NaHCO3
Wzór sumaryczny: CHNaO3
Producent:
Dostawca:
Użytkownik:
Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)
2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH
Składnik stwarzający zagrożenie:
Nazwa chemiczna |
% wag. |
Nr CAS |
Nr EINECS |
Symbol ostrzegawczy |
Symbole zagrożenia (R) |
wodorowęglan sodu |
100 |
144-55-8 |
205-633-8 |
- |
- |
3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ
Substancja nie jest niebezpieczną w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.
Zagrożenie pożarowe: Substancja niepalna, słabo drażniąca. W ogniu powstają szkodliwe pyły i szkodliwe gazy.
Zagrożenie toksykologiczne: W przypadku spożycia wodorowęglanu sodu wystąpią objawy podrażnienia błon śluzowych przewodu pokarmowego. Wystąpią zakłócenia w pracy organów wewnętrznych.
Zagrożenie ekotoksykologiczne: Wodorowęglan sodu nie stanowi szczególnego zagrożenia w środowisku, o ile nie został zrzucony w nadmiernej ilości.
4. PIERWSZA POMOC
Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego wodorowęglanem sodu środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół.
Zatrucie inhalacyjne: |
|
1. |
Zapewnić dopływ świeżego powietrza. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej.
|
2. |
Zapewnić pomoc lekarską. |
Skażenie oczu: |
|
1. |
Oczy należy obficie i długo przemywać tylko zimną wodą, starając się wywijać powieki. Wpuścić 1-2 krople oleju rycynowego dla złagodzenia bólu. Oczy osłonić gazą. |
2. |
Zapewnić pomoc okulisty. |
Zatrucie doustne: |
|
1. |
W zatruciach doustnych podać 5% roztwór kwasu octowego, sok cytrynowy, świeże białko jaj w ilości cztery białka jaj w pół litrze wody, mleko, roztwór albuminy, zawiesinę tlenku magnezu w dawce dwie łyżeczki na szklankę wody, a następnie ponownie podawać mleko. |
2. |
Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło. |
Skażenie skóry: |
|
1. |
Oparzenia skóry zmywać obficie wodą, a następnie 5% roztworem kwasu octowego oraz opatrzyć gazą z maścią borną lub zwilżoną 6% roztworem taniny. |
2. |
W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem. |
5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU
Szczególne zagrożenia: |
Substancja niepalna. Wskutek podgrzewania następuje rozkład termiczny. |
Środki gaśnicze: |
Zgodne z naturą pożaru sąsiednich obiektów. |
Zalecenia szczegółowe: |
Nie dopuścić do skażenia węglanem sodu kanalizacji. |
6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA
Zalecenia ogólne: |
W przypadku wydostania się do środowiska wodorowęglanu sodu, zebrać skażającą substancję wraz z zanieczyszczonym podłożem do beczek lub worków z tworzyw sztucznych i wywieźć do miejsca zagospodarowania, lub w ostateczności składowania, na wyznaczonym wysypisku. W przypadku przedostania się wodorowęglanu sodu do kanalizacji, istnieje zagrożenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych. |
Środki ochrony osobistej: |
Odzież robocza ze zwartej tkaniny, ochrony dróg oddechowych (maseczki tkaninowe lub ochrony z filtrem cząsteczkowym P2), szczelne okulary ochronne, rękawice ochronne. |
Zalecenia szczegółowe: |
W przypadku przedostania się wodorowęglanu sodu do wód powierzchniowych, ostrzec jej użytkowników. W przypadku rozlania roztworu, zbieranie dokonywane jest mechanicznie oraz za pomocą substancji sorbujących (słoma, siano, trociny, wysuszony torf i in.). |
Zabezpieczenie środowiska: |
Dokładnie zebrać rozsypany wodorowęglan sodu lub rozlany roztwór. Starać się nie dopuścić do skażenia gleby i wody. Powiadomić odpowiednie władze sanitarne i ochrony środowiska. |
Metody utylizacji: |
Składowanie na wyznaczonym wysypisku - zgodnie z obowiązującymi przepisami. |
7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE
Zapobieganie zatruciom: |
Podczas stosowania wodorowęglanu sodu nie jeść, nie pić, nie zażywać leków, unikać bezpośrednich kontaktów organizmu z wodorowęglanem sodu, unikać wdychania pyłów i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanych pomieszczeniach. Przechowywać w zamknięciu. |
Zapobieganie pożarom/wybuchom: |
Nie jest wymagane przestrzeganie szczególnych zasad ochrony przeciwpożarowej. Chronić opakowania przed ciepłem i nagrzaniem. |
Magazynowanie: |
Wodorowęglan sodu przechowywany jest w suchych, czystych, wentylowanych pomieszczeniach zamkniętych, w temperaturze 5-20oC i wilgotności 50-60%, w beczkach drewnianych, wielowarstwowych workach papierowych wyłożonych papierem parafinowym lub impregnowanych workach jutowych, piętrzonych w stosy na płaskich podkładach drewnianych do wysokości 6 warstw. Wodorowęglan sodu może też być przechowywany w beczkach lub bębnach drewnianych. Należy go chronić przed wilgocią i obcymi zapachami. Pod wpływem wilgoci się zbryla. Okres przechowywania wynosi 3 miesiące. |
Metody postępowania z odpadami: |
Za odpad można uznać wodorowęglan sodu, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy węglan sodu może być składowany na wyznaczonych wysypiskach. |
8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy:
Jak dla nietrujących pyłów przemysłowych: 10 mg/m3.
Rozwiązania techniczne: Wentylacja na stanowiskach pracy i w magazynach.
Ochrony osobiste:
Drogi oddechowe: |
Maski tkaninowe lub maski ochronne z filtrem cząsteczkowym P2. |
Ręce: |
Rękawice ochronne. |
Oczy: |
Okulary ochronne w szczelnej obudowie. |
Skóra i ciało: |
Ubrania ochronne ze zbitej tkaniny. Fartuchy ochronne. |
Inne informacje: |
Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z węglanem sodu. Nie jeść, nie pić, nie zażywać lekarstw podczas pracy. Nie wdychać pyłów i aerozoli. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Przemyć czy. |
Metody oceny narażenia w środowisku pracy:
Metody oceny narażenia opierają się na oznaczaniu zawartości pyłów wodorowęglanu sodu w atmosferze miejsca pracy.
PN-481:1998 |
Atmosfera miejsca pracy. Określenie składu ziarnowego dla pomiaru cząstek zawieszonych w powietrzu. |
PN-89/Z-01001.06 |
Ochrona czystości powietrza. Terminologia i jednostki. Terminologia dotycząca badań jakości powietrza na stanowiskach pracy. Zmiany 1. BI 11/91 poz. 73. |
PN-89/Z-04008.07 |
Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Zasady pobierania próbek powietrza w środowisku pracy i interpretacji wyników. |
PN-84/Z-04030.02 |
Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości pyłu zawieszonego w powietrzu atmosferycznym (imisja) metodą wagową. Poprawki 1. BI 12/87 poz.113. |
9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE
9.1 |
Masa cząsteczkowa: 84,01 g/mol |
9.2 |
Postać fizyczna, barwa, zapach: Wodorowęglan sodu w warunkach normalnych jest ciałem stałym, tworzącym bezbarwne, przezroczyste kryształy lub występującym w postaci białego, krystalicznego proszku, bez zapachu, o smaku lekko alkalicznym. |
9.3 |
Gęstość: w 20oC wynosi 2,16 g/cm3 |
9.4 |
Gęstość usypowa: ok. 1000 kg/m3 |
9.5 |
Temperatura topnienia: 270oC |
9.6 |
Temperatura wrzenia: 270oC - rozkład |
9.7 |
Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Dość słabo rozpuszcza się w wodzie (1 cz. wodorowęglanu sodu w 12 cz. wody - w 20oC 100 g/l). Wodne roztwory mają odczyn zasadowy. pH 1% roztworu < 8,9. Wodorowęglan sodu bardzo słabo rozpuszcza się w etanolu. |
9.8 |
Wartość pH: (50 g/l H2O/25oC): 8,2 |
9.9 |
Inne: Wodorowęglan sodu otrzymywany jest przez działanie ditlenku węgla na nasycony roztwór węglanu sodu lub jako produkt pośredni przy produkcji sody metodą Solvay`a. Otrzymany na drodze przemysłowej preparat powinien zawierać 98% NaHCO3. Podczas ogrzewania (powyżej 50oC) rozpada się na Na2O3, CO2 i H2O. Wodorowęglan sodu stosowany jest w przemyśle ceramicznym, włókienniczym, do napełniania gaśnic, w galwanotechnice, w przemyśle spożywczym jako składnik proszków do pieczenia, lemoniad w proszku i do konserwowania żywności. |
10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ
Reaktywność i stabilność: |
W warunkach normalnych wodorowęglan sodu, prawidłowo przechowywany, jest chemicznie stabilną substancją. |
Właściwości korozyjne: |
Substancja działająca słabo korodująco. |
11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE
Drogi narażenia człowieka: Wdychanie pyłów, spożycie, kontakt pyłu z oczami i skórą.
Informacja ogólna: Wodorowęglan sodu zaliczony został do substancji nieszkodliwych. Z białkami tworzy białczany, z tłuszczami mydła. Rozpuszczalność wodorowęglanu sodu ułatwia penetrację, która może trwać w ciągu kilku dni. Wodorowęglan sodu używany jest w lecznictwie do wprowadzania jonów sodu w przypadku ich niedoboru w organizmie oraz w leczeniu nadkwasoty. Ponadto zwiększa wydzielanie śluzu oskrzelowego, co znalazło zastosowanie w mieszankach jako preparat wykrztuśny.
Działanie miejscowe:
Wdychanie pyłów: W łagodniejszych przypadkach może wystąpić skrócenie oddechu, uczucie ściskania w klatce piersiowej, kaszel i pobolewanie gardła. Przy wyższych natężeniach pojawia się groźny bezdech z pieniącą się śliną (objawy obrzęku płuc).
Kontakt ze skórą: Wystąpi podrażnienie z zaczerwienieniem. Może nastąpić uszkodzenie i penetracja tkanki skórnej.
Kontakt z oczami: Wystąpi podrażnienie z zaczerwienieniem i łzawieniem. Może nastąpić uszkodzenie wzroku.
Spożycie: Powstają nudności i pobolewanie gardła oraz trudności z połykaniem.
Skutki zdrowotne narażenia: Osoby, które chronicznie narażone są na oddychanie powietrzem z zawartością pyłu wodorowęglanu sodu, mogą uskarżać się na podrażnienia błon śluzowych oczu i dróg oddechowych, bóle i zawroty głowy, swędzenie skóry.
12. INFORMACJE EKOLOGICZNE
Działanie na organizmy wskaźnikowe:
Ryby: Wodorowęglan sodu o stężeniu poniżej 5600 mg/dm3 nie wywiera żadnego wyraźnego działania na Gambusia affinis. Przeciętne stężenie śmiertelne po 96 godzinnym oddziaływaniu wynosi 7550 mg/dm3.
Stopień zagrożenia wód: niewielki.
13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI
Metody unieszkodliwiania:
Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).
Zawartość opakowania wg:
rodzaju 06 13 99 - inne nie wymienione odpady.
Sposób likwidacji A1: Proces spalania odpadów niebezpiecznych.
Opakowania wg:
rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,
rodzaju 15 01 02 - opakowania z metali,
rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.
14. INFORMACJE O TRANSPORCIE
Wodorowęglan sodu nie podlega klasyfikacjom w ramach przepisów ADR, RID, IMDG-Kod oraz IATA, a tym samym ograniczeniom dotyczącym tych przepisów.
15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH
Kartę wykonano zgodnie z:
Normą PN ISO 11014-1; 1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.
Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC (Dangerous Product Regulations incl. EC Guidelines), dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.
Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).
Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.
Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.
Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.
Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).
Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).
Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi wodorowęglanu sodu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.
Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy wodorowęglanu sodu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.
Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.
Na etykiecie należy zamieścić następujące informacje:
S 22 |
Nie wdychać pyłu. |
16. INNE INFORMACJE
Wodorowęglan sodu |
Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.
* * * * *
Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC
|
KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI |
Wydanie: I Data wydania: 20.12.02 Strona/stron 6/7 |
Nazwa: |
WODOROWĘGLAN SODU |
|
Wodorowęglan sodu