WYKŁAD 1 ZAGADNIENIA OGÓLNE I PRAWO PODMIOTOWE
1. Prawo cywilne reguluje stosunki majątkowe i niektóre stosunki niemajątkowe pomiędzy równoprawnymi podmiotami tego prawa. Charakterystyczna dla prawa cywilnego jest metoda regulacji - zgodnie z nią uczestnicy stosunków cywilno-prawnych mają równorzędną pozycję.
Prawo cywilne rządzi się zasadą autonomii woli stron - strony mają wybór, co do tego, czy w ogóle dokonać czynności, w jakiej formie, z kim oraz jaka będzie treść tej czynności.
2. Źródłem prawa cywilnego jest Ustawa z dn. 23.04.1964 - Kodeks Cywilny.
3. Większość przepisów ma charakter dyspozycyjny:
Przepisy bezwzględnie obowiązujące to takie, które nie mogą być wyłączone wolą stron ( prawo publiczne, akty notarialne)
Przepis względnie obowiązujący - wiąże strony stosunku prawnego o ile swoją wolą nie postanawia inaczej ( Art. 472 KC).
Przepisy jednostronnie bezwzględnie obowiązujące - takie, które można modyfikować, ale tylko na korzyść jednej ze stron stosunku prawnego ( w stosunkach z konsumentami nie można ograniczyć ani wyłączyć odpowiedzialności za wady rzeczy można natomiast ją rozszerzyć).
4. Stosunek cywilno - prawny - to taka relacja pomiędzy podmiotami prawa cywilnego, w której każda ze stron ma prawa i obowiązki wyznaczone przez przepisy prawa cywilnego.
5. Stronom mogą przysługiwać prawa podmiotowe - czyli przyznana i zabezpieczona przez prawo możliwość postępowania w określony sposób ( R. Thering)
Prawa podmiotowe muszą być wyznaczone przez prawo. Najczęściej przyjmują one formę:
Roszczenie - uprawniony może domagać się od określonych osób jakiegoś zachowania.
Zarzuty - środki obrony, mamy do czynienie z nimi, jeżeli osoba, której przysługuję zarzut przeciwstawia prawu uprawnionego swoje własne uprawnienie, które czyni roszczenie bezskutecznym albo na zawsze( zarzut peremptoryjny) albo przejściowo ( zarzut dylatoryjny).
Uprawnienia prawno - kształtujące - mamy z nimi do czynienie wtedy, gdy uprawniony może swoim działaniem, bez udziału innych osób doprowadzić do: powstania, ustania lub zmiany określonego stosunku prawnego.
6. Klasyfikacja prawa podmiotowego:
A. Ze względu na podmiot ochrony:
Majątkowe - chronią interesy ekonomiczne uprawnionych.
Niemajątkowe - służą ochronie innych interesów niż ekonomiczne.
B. Ze względu na adresata:
Bezwzględne - skuteczne przeciwko każdemu ( prawo własności).
Względne - skuteczne przeciwko określonym osobom ( umowa)
C. Ze wzgl. Czy mogą być przeniesione na inną osobę:
Przenaszalne - zbywalne lub przenaszalne
Nieprzenoszalne - np. prawa osobiste, własność firmy.
D.
Samoistne - nie akcesoryjne brak zależności.
Niesamoistne - akcesoryjne - jego istnienie zależy od treści innego prawa odmiennego typu i które nie może powstać bez istnienia tego prawa (poręczenie, hipoteka, zastaw)
Związane - różni się od niezwiązanego tym, że podmiotem może być tylko podmiot jakiegoś innego prawa.
Niezwiązane
7. Nabycie prawa podmiotowego może być pierwotne lub pochodne w zależności od tego czy nabywca potrafi wyprowadzić swoje prawo od poprzednika. Nabycie może być też:
Konstytutywne - prawo się tworzy ( napisanie utworu, książki etc)
Translatywne - przenoszenie prawa. Nie można przenieść więcej praw, niż się posiada.
Ogólne - sukcesja uniwersalna - nabywca wchodzi w ogół prawa podmiotowych przysługujących poprzednikowi
Szczególne - sukcesja singularna - nabywca wchodzi w część praw i obowiązków przysługujących poprzednikowi.
8. Utrata prawa podmiotowego:
Zrzeczenie się - np. wyrzucenie śmieci
Przeniesienie na inną osobę
Konfuzja - zlanie się w jednej osobie funkcji uprawnionego i zobowiązanego ( np. wierzyciel i dłużnik jest tą samą osobą).
WYKŁAD 2 PODMIOTY PRAWA CYWILNEGO
1. 3 kategorie podmiotów prawa cywilnego
Osoby fizyczne
Osoby prawne
Ułomne ( niepełne) osoby prawne.
2. Osoba fizyczna - człowiek, w rozumieniu przepisów prawa cywilnego. Cechy pozwalające wyróżnić jednostkę w zbiorze ( indywidualizacja osoby fizycznej):
Dane osobowe ( nazwisko i imię)
Nazwisko - stały element, zmienia się tylko w sytuacjach wyjątkowych. Dziecko otrzymuje nazwisko od rodziców. Jeżeli rodzice dziecka są nieznani, nazwisko dziecku przyznaje Sąd. Nazwisko można zmienić, jeżeli istnieją ku temu ważne powody ( obraźliwe, obcobrzmiące etc.)
Imię - wybierają rodzice, jeżeli nie chcą tego zrobić imię dziecku nadaje pracownik Urzędu Stanu Cywilnego - przyznaje jedno z powszechnie używanych imion. Jeżeli rodzice nie mogą dojść do porozumienia, jak dać dziecku na imię, sprawa wędruje do Sądu Opiekuńczego. Imię musi określać płeć oraz nie być obraźliwe. Jeżeli istnieją ważne powody imię można zmienić.
Wiek - liczony w latach. Od niego zależą nasze uprawnienia publiczno - prawne.
Stan cywilny - kilka opcji (kawaler, panna, związek małżeński, rozwódka, rozwodnik, wdowa, wdowiec, separacja). Stan cywilny decyduję miedzy innymi o tym, czy możemy wstąpić w związek małżeński. Decyduję również o obowiązku alimentacyjnym oraz o porządku dziedziczenia.
Płeć - kobieta, mężczyzna. Ma ograniczone znaczenie, decyduje o tym, czy możemy wstąpić do związku małżeńskiego.
Miejsce zamieszkania - miejscowość, której przebywamy z zamiarem stałego pobytu. Osoba fizyczna może mieć tylko jedno miejsce zamieszkania. Miejscem zamieszkania małoletnich dzieci jest miejsce zamieszkania rodziców/opiekunów prawnych.
Miejsce zameldowania - konkretny adres w danej miejscowości ( dotyczy prawa administracyjnego nie prawa cywilnego). Może się zdarzyć, że miejsca zamieszkania jest inne od miejsca zameldowania. Miejsce zamieszkania jest przydatne przy ocenie właściwości sądów ( do jakiego sądu się odwołać).
3. Zdolności, które przysługują osobom fizycznym:
Zdolność prawna - zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego. Ma charakter bierny - nie zależy od aktywności osoby fizycznej. Przysługuje każdemu człowiekowi od urodzenia do śmierci
Zdolność prawna dziecka poczętego (nasciturus) - przyjmuję się, że nasciturus ma tzw. Warunkową zdolność prawną. Może nabywać prawa ( nie może nabywać obowiązków) pod warunkiem żywego urodzenia. Powszechne są dwa przypadki:
1. Odszkodowanie
2. Spadek
W sytuacji gdy osoba jest uważana za zmarłą, ale nie odnaleziona jej ciała ( a tym samym nie ma aktu zgonu ) możemy zgłosić prośbę o pomoc do:
1. Sądu - sądowe stwierdzenie zgonu
2. Instytucja Uznania Za Zamarłego - uznaje się za zmarła tylko osobę zaginioną - jeżeli upłynęło 10 lat, od końca roku kalendarzowego, w którym ostatnio mieliśmy o niej wiadomość.
Zdolność do czynności prawnych - zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań, z zakresu prawa cywilnego za pomocą czynności prawnych. Ta zdolność ma charakter czynny. Może ona przysługiwać osobie fizycznej ale nie musi
1. Możemy nie mieć zdolności do czynności prawnych
2. Możemy mieć ograniczoną zdolność do czynności prawnych
3. Możemy mieć pełną zdolność do czynności prawnych
4. Zakres zdolności do czynności prawnych zależy od wieku oraz stanu psychicznego:
Ubezwłasnowolnienie - odebranie lub ograniczenie zdolności do czynności prawnych orzeczeniem Sądu.
1. Całkowite - pozbawienie zdolności do czynności prawnych osoby, która ukończyła lat 13 i ma zaburzenia czynności psychicznych.
2. Częściowe - dotyczy osób pełnoletnich, jeżeli występują u nich zaburzenia czynności psychicznych, które nie są podstawą do ubezwłasnowolnienia całkowitego ale osoba ta potrzebuje pomocy do prowadzenia swoich spraw ( kurator).
Osoby, które nie ukończyły lat 13 oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie - w ogóle nie mają zdolności do czynności prawnych.
Wyjątek : osoba nie zdolna do czynności prawnych może zawierać umowy powszechnie zawierane, w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego ( umowa taka staje się ważna dopiero z chwilą wykonania, chyba, ze pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych)
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy skończyli 13 lat oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Osoba taka może dokonywać czynność prawną, z tym, że ważność takiej czynności jest uzależniona od zgody przedstawiciela ustawowego.
Są sytuacje, w których osoba z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych jest traktowana, tak jakby miała pełną zdolność - umowy powszechnie zawierane, w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.
Ograniczony w zdolności może samodzielnie rozporządzać swoim zarobkiem + Art. 22 KC.
Pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby pełnoletnie, nieubezwłasnowolnione. Pełnoletność może uzyskać kobieta, która po ukończeniu lat 15 wstępuję w związek małżeński za zgodą Sądu.
5. Osoba prawna - jednostka organizacyjna, wyposażona przez ustawę w cechę normatywną nazywaną osobowością prawną. Osoby prawne identyfikuję nazwa i siedziba. Aby powołać osobę prawną potrzebny jest akt rangi ustawowej lub tryb normatywny.
Przepisy ustawy wskazują, jakie kroki należy podjąć by powołać osobę prawną i wskazują, że potrzebna do tego jest zgoda odpowiedniego organu.
Osoba prawna powstaje zazwyczaj z chwilą wpisania do właściwego rejestru. Każda osoba prawna ma pełną zdolność do czynności prawnych. Za taką osobę prawną działają jej organy.
WYKŁAD 3 CZYNNOŚĆ PRAWNA
1. Czynność prawna - zachowanie podmiotu prawa cywilnego zmierzające do wywołania skutku w sferze tego prawa.
Czynność prawna- stan faktyczny, w którego skład wchodzi, co najmniej jedno oświadczenie woli, zmierzające do wywołania skutku w postaci: ustanowienia, zniesienia lub zmiany stosunku prawnego, w którym to oświadczeniu prawo podmiotowe łączy nie tylko skutki w nim wyrażone, ale również te, które wynikają z ustawy zasad życia społecznego i ustalonych zwyczajów.
2. Oświadczenie woli - przejaw woli, zmierzający do wywołania skutków w sferze prawa cywilnego.
CZYNNOŚĆ PRAWNA I OŚWIADCZENIE WOLI TO NIE TO SAMO!!
Warunki, jakie muszą być spełnione, by oświadczenie woli było ważne:
Oświadczenie woli musi być:
Swobodne - nie może być użyty przymus wobec osoby oświadczającej.
Zrozumiałe - wyrażone w taki sposób, żeby adresat oświadczenia mógł odczytać jego treść.
Złożone w zamiarze wywołania skutków prawnych - po stronie składającego musi być wola związania treścią tego oświadczenia.
Złożenia oświadczenia woli:
Oświadczenie woli bez adresata lub złożone ad incretas personas ( bezosobowo) - wiąże z chwilą złożenia.
Oświadczenie złożone innej osobie - wiąże z chwilą, kiedy doszło do złożenia oświadczenia, w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. (Art. 61 KC)
Oświadczenie w postaci elektronicznej - wiąże od momentu wprowadzenia go do komunikacji elektronicznej, w taki sposób by adresat mógł zapoznać się z jego treścią. (Art. 61§2 KC)
Śmierć składającego oświadczenie woli - oświadczenie nie traci mocy w skutek śmierci. Wyjątki mogą wynikać z ustawy, treści oświadczenia lub z okoliczności. (Art. 62 KC)
Oświadczenie woli można odwołać - odwołanie jest skuteczne, jeżeli oświadczenie o odwołaniu doszło do adresata równocześnie z odwoływanym oświadczeniem lub wcześniej. Wyjątek - Art. 662 KC.
Oświadczenie wiedzy - wiem, że coś było kiedyś.
3. Treść czynności prawnej - prawa i obowiązki stron tej czynności. Możemy wyróżnić 3:
Elementy podmiotowo istotne [ ACCIDENTALIA NEGOTII] - te postanowienia, które wprowadziły tam same strony i są dla nich istotne.
Elementy przedmiotowo istotne [ ESSENTIALIA NEGOTII] - takie, które muszą być, by zaistniała czynność prawna.
Elementy przedmiotowo nieistotne [ NATURALIA NEGOTII] - te składniki czynności prawnej, które nie były objęte wolą stron, ale wynikają z mocy artykułu 56 KC.
4. Klasyfikacja czynności prawnych:
a. ) wg liczby oświadczeń woli wchodzących w skład czynności prawnych:
Jednostronne czynności prawne - tak czynność, w której skład wchodzi tylko jedno oświadczenie woli (np. sporządzenie testamentu, przyrzeczenie publiczne).
Umowy - co najmniej dwa oświadczenie woli zgodnej treści
- umowy konsensualne - czynność, do której istnienia wystarczy oświadczenie
woli.
- umowy realne - oprócz oświadczenia woli potrzebne jest wydanie rzeczy lub
wpis do rejestru.
Uchwały.
b.)
Zobowiązujące - po stronie dłużnika pojawia się obowiązek jakiegoś zachowania.
Rozporządzające - zobowiązany świadczy kosztem swojego majątku.
Zobowiązująco - rozporządzające - ( podwójny skutek - Art. 156 KC) rzecz oznaczona, co do tożsamości - unikalna, tylko jedna, indywidualna. Rzecz oznaczona, co do gatunku - rzecz zamienna.
Czynność przysparzająca - jeśli na skutek danej czynności następuje przyrost majątku:
- przyczynowe ( kauzalne) - pytanie o gospodarczą przyczynę przysporzenia:
CASUA OBLIGANDI - przysporzenie w celu osiągnięcia zysku, powiększenia
Majątku ( np. kupno-sprzedaż).
CAUSA SOLVENDI - przysporzenie w celu uwolnienia się od długu ( np. spłata
Długu).
CAUSA DONANDI - causa dla przysporzeń nieodpłatnych (np. darowizna).
- abstrakcyjne - takie czynności, przy których przyczyna przysporzenia jest obojętna dla ważności czynności prawnych ( przekaz, weksel ).
5. Sankcje wadliwości czynności prawnych:
Nieważność bezwzględna - jeśli czynność jest dotknięta taką sankcją, nie wywołuje ona skutków ( Art.58§1,2 - czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy lub sprzeczna z zasadami życia społecznego jest nieważna).
Nieważność względna ( wzruszalność ) - czynność prawna jest ważna, co do zasady, ale zainteresowana strona może tę czynność podważyć ( np. ktoś kupuje oryginał a otrzymuję podróbkę - może wtedy podważyć czynność prawną).
Bezskuteczność względna - mamy z nią do czynienia, jeżeli czynność prawna nie wywołuje skutku względem oznaczonych osób ( Art. 59 KC).
Bezskuteczność zawieszona - ważność czynności prawnej zależy od zgody osoby trzeciej lub jakiegoś organu.
WYKŁAD 4 FORMA CZYNNOŚCI PRAWNEJ
1. W naszym prawie obowiązuję swoboda formy - czynność prawna jest ważna, niezależnie od tego, w jaki sposób strony dokonały oświadczeń woli i czy w ogóle ich dokonały.
2. Rodzaje form czynności prawnej:
FORMA PISEMNA ZWYKŁA |
FORMA KWALIFIKOWANA |
Wystarczy złożenie własnoręcznego podpisu. |
Akt notarialny. |
Może to być oświadczenie woli w postaci elektronicznej, ale musi być opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym. |
Forma pisemna z datą pewną |
|
Forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi. |
FORMA PISEMNA Z PODPISEM NOTARIALNYM - strony spisują oświadczenie, notariusz podpisuje (np. zbycie przedsiębiorstwa).
FORMA PISEMNA Z DATĄ PEWNĄ - urzędowe poświadczenie daty (Art. 81 KC) date poświadcza notariusz - czynność ma datę pewną w 3 przypadkach:
W razie stwierdzenia dokonanie czynności w jakimkolwiek dokumencie urzędowym - od daty dokumentu.
Jeżeli jest adnotacja urzędowa - data pewna jest datą adnotacji.
Jeżeli, któraś z osób podpisanych na dokumencie umrze - data pewna jest dniem śmierci tej osoby.
W przypadku umowy wystarczy, że strony wymienią się oświadczeniami woli.
Umowa z zastrzeżeniem własności musi mieć datę pewną.
3. Akt notarialny - dokument sporządzony przez notariusza, o treści przez prawo o notariacie wymagane, zawierający oświadczenie woli stron.
Niekiedy ustawa wymaga, by dokument był w formie aktu notarialnego, czasami decydują się na to same strony. Akt notarialny pozwala stwierdzić, że czynność została dokonana - oryginał zostaje u notariusza, strony otrzymują tylko odpisy.
4. Sankcje niedochowania formy zastrzeżonej przez prawo:
Forma zastrzeżona pod rygorem nieważności - niedochowanie tej formy powoduję nieważność czynności prawnej (np. niedochowanie formy aktu notarialnego). Rygor nieważności mogą sobie zastrzec także strony, jeżeli wybierają dla czynności prawnej określoną formę (np. niniejszą umowę można zmienić tylko pisemnie, inaczej jest nieważna).
Forma zastrzeżona dla celów dowodowych - w razie niedotrzymania formy, nie jest w sporze dopuszczany dowód świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności (np. pożyczka „na ładne oczy” obowiązek udowodnienia pożyczki spoczywa na pożyczającym, zezna świadków nie są dopuszczane).
Świadkowie lub dowód z przesłuchania stron mogą zostać dopuszczone w 3 przypadkach:
Jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę.
Jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą.
Fakt dokonania czynności prawnej zostanie uprawdopodobniony za pomocą pisma.
Forma zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych - ustawodawca wskazuję preferowaną formę czynności prawnej, a sankcją niedochowanie tej formy jest to, że strony będą miały mniejsze uprawnienia (umowa przedwstępna), niż gdyby ją dochowały lub czynność prawna wywrze inne skutki niż zamierzone przez strony (Art. 660 KC).
5. Wady oświadczenia woli - znaczenie prawne mają tylko wady wymienione w Kodeksie Cywilnym:
Brak świadomości lub swobody - oświadczenie woli złożone w stanie wyłączającym świadome lub swobodne podjęcie decyzji lub wyrażenie woli (np. zaburzenia psychiczne), wywołuje sankcje w postaci bezwzględnej nieważności czynności prawnej taka czynność nie wywołuje w ogóle skutków zamierzonych przez strony.
Pozorność - jeżeli, ktoś składa oświadczenie woli drugiej stronie, za jej zgodą, dla pozoru, mając na celu pozorne oświadczenie woli np. X dokonuje pozornej sprzedaży na rzecz Y, żeby komornik tego nie zabrał taka czynność nie wywołuje skutków prawnych.
Problemy pozorności:
Czynności prawne ukryte - czynność prawna pozorna, po to by ukryć czynność prawną, jaką strony sobie zamierzyły np. żeby uniknąć płacenia podatku.
Ktoś, kto nabył prawo na podstawie pozornej czynności prawnej, rozporządzi tym prawem na rzecz osoby trzeciej - to nabycie jest generalnie skuteczne chyba, że osoba trzecia działała w złej wierze.
Błąd - mylne przekonanie o rzeczywistym stanie spraw. Nie każdy błąd ma znaczenie z punktu widzenia prawa cywilnego. Błąd musi dotyczyć treści czynności prawnej tzn. praw i obowiązków stron, nie może być błędem, co do sfery motywacyjnej.
Pomyłka ( tez jest błędem) - oświadczenie woli zostaje zniekształcone.
Oświadczenie woli złożone drugiej stronie, zostanie uznane za błędne, jeżeli błąd został wywołany nieświadomie. Błąd musi być błędem istotnym tzn. jeżeli uzasadnia przypuszczenie woli, że gdyby składający oświadczenie nie działał pod wpływem błędu, oceniałby sprawy rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia woli tej treści.
Od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, można się odwołać przez pisemne oświadczenie złożone drugiej stronie do roku od momentu wykrycia błędu.
Podstęp - błąd wywołany celowo. Nie ma znaczenia to czy błąd dotyczył treści czynności prawnej oraz czy był istotny w obu przypadkach można odwłać się od treści oświadczenia woli.
Znaczenie może mieć także podstęp osoby trzeciej - uważa się go za równoważny z podstępem kontrahenta, jeżeli kontrahent wiedział o podstępie.
Od oświadczeni woli złożonego pod wpływem podstępu można odwołać się przez pisemne oświadczenie złożone drugiej stronie do roku od momentu wykrycia podstępu ( tak samo jak w przypadku błędu).
Groźba bezpośrednia - oświadczenie woli pod groźbą bezpośrednią - taką, która budzi obawy, że albo składającemu oświadczenie woli, albo innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe. Od takiego oświadczenie woli można uchylić się tak jak od oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu lub podstępu.
Wyzysk - wzbudza kontrowersje czy jest wadą oświadczenia woli uważa tak tylko Uniwersytet Łódzki.
WYKŁAD 5 UMOWA
1. Umowa - czynność prawna, w której skład wchodzą przynajmniej 2 oświadczenia woli zgodne, co do treści.
2. Zawarcie umowy - złożenie oświadczenia woli
PRZEZ OFERTĘ I JEJ PRZYJĘCIE- podstawowy tryb.
Oferta - oświadczenie drugiej strony woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy ( oferta stanowi projekt umowy).
Złożenie oferty - podobnie jak oświadczenie woli.
Wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny, uważa się za ofertę sprzedaży (art. 543).
Oferta wiąże tak samo, jak oświadczenie woli, z wyjątkiem oferty elektronicznej - taka oferta jest wiążąca, jeżeli strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. (art.66§1).
Składający ofertę może sam określić czas związania ( ile będzie czekał), jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu, którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia (art. 66§2).
Odwołanie oferty - w przypadku oferty złożonej w obrocie powszechnym, można odwołać tak jak, każde inne oświadczenie woli. W stosunkach z przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed zawarciem umowy, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało wysłane drugiej stronie, przed oświadczeniem o przyjęciu oferty ( w treści umowy można wyłączyć odwołalność).
Przyjęcie oferty - jednoznaczne tak, zgadzam się. Przyjęcie zawiera zastrzeżenia lub zmianę oferty. W stosunkach z przedsiębiorcami, jeżeli zmiany nie zmieniają istotnie treści oferty, to odpowiedź na ofertę = przyjęcie; jeżeli zmieniają istotnie - brak przyjęcia. Przyjęcie dorozumiałe - nie wymaga aktywności ze strony adresata (art.682).
Przystąpienie do wykonania umowy - gdy oświadczenie o przyjęciu umowy nie jest wymagane, umowa dochodzi do skutku kiedy druga strona przystąpi do jej wykonania (art. 69)
§
Czy reklama, to tez oferta?
Z treści może wynikać charakter prawny - zobowiązanie wyraźne ( ogłoszenie informuje, czy jest to oferta, czy jest tylko o charakterze informacyjnym
Podanie ceny, jest jedynie zaproszeniem do zawarcie umowy ( art. 71)
B.) NEGOCJACJE:
Stanowiska stron są elastyczne
Dyskusja, ustępstwa
Umowa zawarta, gdy strony doszły do porozumienia, co do wszystkich postanowień umowy, które były przedmiotem negocjacji
Obowiązek negocjacji w sposób uczciwy, zgodny z dobrymi obyczajami naruszenie nakłada obowiązek naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła, w związku z tym, że liczyła na zawarcie umowy (art. 77§2)
Obowiązek naprawienia szkody, gdy strona wykorzystała (wyjawiła) informacje poufne, ujawnione jej w toku negocjacji (art. 721)
C.) PRZETARG I AUKCJA:
Wspólne cechy:
Postępowania o charakterze eliminacyjnym, zmierzające do wyłonienia kontrahenta, oferującego najlepsze warunki umowy, w drodze konkursu ofert.
Tryb - ogłoszenie konkursu składanie ofert zakończenie postępowanie ( wybranie zwycięzcy lub odrzucenie wszystkich).
Pozwalają określić kontrahenta, który zaproponował najkorzystniejsze warunki umowy.
Aukcja:
Ogłoszenie - organizator informuję, gdzie aukcja się odbędzie oraz co jest jej przedmiotem.
Aukcja „in plus” - zaczyna się od wywołania, oferty się podnoszą, przebijają.
Umowa zawarta z uczestnikiem, który zaoferował najwyższą kwotę, ale nie koniecznie (np. gdy cena min. Nie została osiągnięta)
Aukcja „holenderska” - cena wywoławcza, jest cena max i jest ona obniżana, aż do momentu, gdy ktoś się zdecyduje na zakup jest to oferta organizatora.
Celem aukcji jest sprzedanie rzeczy unikatowych, trudnych do wyceniania.
Przetarg:
Uczestnicy składają oferty w formie pisemnej, organizator porównuje je i wybiera najlepsza ( lub nie wybiera żadnej), a następnie informuje o decyzji.
Przepisy szczególne ustawa o zamówieniach publicznych ( wybranie podmiotu, z którym zawrze się umowę)
Nadużycia:
Organizator chce osiągnąć najwyższa cenę sztuczni kontrahenci podbijający cenę.
Aukcje pozorne - wywołują wzrost popytu na dany towar
Rozsyłanie przez uczestników, w celu zmniejszenia konkurencji, fałszywych informacji o przedmiocie aukcji, zmowa miedzy licytującymi, umowa zakupu na wspólny rachunek, następnie podział przedmiotu.
WYKŁAD 6 PRZEDSTAWICIELSTWO
1. Przedstawicielstwo - dokonanie czynności prawnych za pomoca osoby trzeciej.
Posłaniec - ktoś, kto przenosi cudze oświadczenie woli
Zastępca pośredni - ktoś, kto działa we władnym imieniu ale na cudzy rachunek ( ma obowiązek wydać wszystko co nabył, temu na kogo rachunek działa)
Przedstawiciel - działa w cudzym imieniu i na cudzy rachunek, rachunek skutki jego działania, pojawiają się od razu w sferze praw i obowiązków reprezentowanego .
Źródło przedstawicielstwa ustawa = przedstawicielstwo ustawowe (np. rodzic dla dzieci), czynność prawna = pełnomocnictwo
2.Pełnomocnictwo - w zasadzie każdą czynność prawną można zawrzeć przez pełnomocnika (art. 95)
Domniemanie umocowania osoby czynnej w lokalu przedsiębiorstwa - ktoś, kto wykonuje czynność (np. pracuje) w lokalu przedsiębiorstwa (np. w sklepie) uważany jest za uprawnionego do wykonywania tej czynności (art. 97).
Do skutecznego nadania pełnomocnictwa, wystarcza jedno oświadczenie woli (jednostronna czynność prawna)
3. Rodzaje pełnomocnictwa:
Ogólne - pełnomocnictwo do dokonywania czynności prawnych z zakresu zwykłego zarządu (codzienne czynności)
Szczególne - pełnomocnictwo do dokonania konkretnej czynności prawnej (jednorazowe)
Rodzajowe - pełnomocnictwo do dokonywania pewnego rodzaju czynności prawnych ( konkretny dział).
4. Forma pełnomocnictwa:
Ogólne - pod rygorem nieważności, udzielone na piśmie (art. 98)
Udzielone w szczególnej formie, jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma (art. 99)
Pełnomocnik powinien działać osobiście, innych pełnomocników (substytutów) może ustanowić wtedy, gdy umocowanie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa (art. 106) pełnomocnik musi otrzymać pełnomocnictwo w zakresie ustanawiania substytutów.
5. Wygaśnięcie pełnomocnictwa:
Odwołanie przez mocodawcę
Śmierć mocodawcy lub pełnomocnika (art. 101 możliwość trwania pełnomocnictwa po śmierci)
Można zastrzec, treścią stosunku, że pełnomocnictwo jest nieodwołalne (np. zabezpieczenie wierzytelności), jeżeli jest uzasadnione treścią stosunku podstawowego.
Po wygaśnięciu pełnomocnictwa, pełnomocnik musi zwrócić akt mocodawcy ( może żądać odpisu)
6. Przypadki szczególne:
Pełnomocnik jako druga strona czynności prawnej ( sam ze sobą) - pełnomocnik jest drugą stroną w umowie zawieranej z mocodawcą ( konflikt interesów) lub pełnomocnik reprezentuje obie strony umowy niedopuszczalne (art. 108)
Wyjątki: co innego wynika z treści pełnomocnictwa; wyłączenie możliwości naruszenia interesów mocodawcy, ze względu na treść pełnomocnictwa
Falsus procurator - rzekomy pełnomocnik - ktoś, kto podaje się za pełnomocnika, a nie ma umocowanie ( również pełnomocnik, który wykroczył poza zakres pełnomocnictwa wynikającego z upoważnienia). Czynność kulejąca ważność zależy od potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Czynności jednostronne są nieważne chyba, że jest na nie zgoda (art. 104)
Jeśli czynność wykonywana jest po wygaśnięciu pełnomocnictwa, w granicach swojego pierwotnego umocowania, jest ona uważana za ważną ( chyba, że druga strona wiedziała o wygaśnięciu umocowania lub z łatwością mogła się dowiedzieć.
7. Prokura - szczególny rodzaj pełnomocnictwa, które udzielić może wyłącznie przedsiębiorca podlegający obowiązku wpisu do rejestru (art. 1091). Obejmuję umocowanie do prowadzenie czynności sądowych i pozasądowych, związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwaWyjątki (art. 1093).
Charakterystyka:
Udzielana na piśmie, pod rygorem nieważności
Udzielenie i wygaśnięcie powinno być ujawnione w wpisie do rejestru (charakter deklaratoryjny)
Prokurentem może być tylko osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych
Może być jednoosobowa - prokurent może sam dokonywać czynności objętych umocowaniem (samoistna); łączna - więcej niż jeden prokurent oraz ograniczenie konieczność współdziałania prokurentów
Nie można jej ograniczyć chyba, że przepis stanowi inaczej - prokura oddziałowa (art. 1095) uprawnia do wydzielonej części czynności sadowych i pozasądowych
PRAWO RZECZOWE
1. Prawo rzeczowe - bezwzględne prawo podmiotowe mające za przedmiot rzecz
Rzecz - (Art. 45 - tylko przedmioty materialne) części przyrody, na tyle z niej wyodrębnione, że mogą stanowić samodzielny przedmiot ochrony. Niektórych przedmiotów nie uważa się za rzeczy (np. zwierzęta, choć przepisy nakazuję, co do zwierząt, stosować odpowiednio przepisy jak do rzeczy) ograniczenia w prawie własności, ale w obrocie handlowym nie.
2. Podział rzeczy:
Nieruchomości (art. 46) - są to części powierzchni ziemskiej, stanowiące oddzielny przedmiot własności (grunty) oraz budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności
Ruchomości - są to rzeczy, które nie są nieruchomościami.
W obrocie - mogą być przedmiotem dziedziczenia, sprzedaży
Wyłączone z obrotu - zakaz handlu
Oznaczone, co do gatunku - zamienne w obrocie ( można domagać się zamiennika)
Oznaczone , co do tożsamości - unikatowe, jedyne w swoim rodzaju, posiadają cechy indywidualne ( może to zależeć od woli stron lub okoliczności)
Proste - jednorodne, składają się z jednego elementu
Złożone - składają się z innych rzeczy. Część składowa (art. 47) - wszystko, co nie może zostać odłączone od rzeczy ( częścią składową, nie są przedmioty połączone tylko do przemijającego użytku). Bez istotnej zmiany przedmiotu odłączonego lub uszkodzenia całości, nie może być odrębnym przedmiotem własności ani innych praw rzeczowych. Przynależność - część ruchoma potrzebna do korzystania z innej rzeczy, pozostająca z nią w związku faktycznym ( np. klucz do drzwi). Trwałe zerwanie związku, utożsamiane jest z zerwanie przynależności.
3. Użytkowanie wieczyste - daje użytkownikowi prawo korzystania z rzeczy, budynki wzniesione na gruncie użytkownika wieczystego są jego własnością
WYKŁAD 7 PRAWO WŁASNOŚCI
1. Aspekty prawa własności:
Ekonomiczny - właścicielem rzeczy jest ten, kto osiąga z niej korzyści w sensie gospodarczym
Prawny - właścicielem rzeczy jest ten, komu przysługuje tytuł prawny do rzeczy w postaci prawa własności (pełne prawo własności)
Pozytywny - daje uprawnionemu możliwość korzystania z rzeczy (np. prawo do pobierania dochodów z rzeczy, prawo do rozporządzania rzeczą) oraz prawo do jej zużycia i zniszczenia
Negatywny - właściciel może korzystać z rzeczy z wyłączeniem innych osób ( prawo podmiotowe bezwzględne - może zakazać każdemu wchodzenie w jego sferę praw wyłącznych)
2. Granica prawa własności:
Przestrzenna - problem w przypadku nieruchomości ( wyznaczona społeczno - gospodarcza użyteczność obiektu - przeznaczenie gruntu)
Jurydyczna - wyznaczona przepisami ustawy, zasadami współżycia społecznego, społeczno gospodarcze przeznaczenie prawa.
3. Immisja:
Właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swojego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikająco ze społeczno - gospodarczego przeznaczenie nieruchomości i stosunków miejscowych (art. 144)
Bezpośrednia - fizyczna ingerencja w grunt sąsiada, stanowi naruszenie prawa własności i jest zakazana
Pośrednia - niematerialna ingerencja w cudzy grunt (np. zakłócenie odbioru radia, zaciemnienie posiadłości sąsiada, zapach z grilla), jest dopuszczalna, o ile nie zakłóca korzystania z nieruchomości sąsiedniej ponad przeciętną miarę ( oceniana wg stosunków miejscowych oraz społeczno - gospodarczego przeznaczenia prawa własności
4. Podział własności:
Prywatna - wszystko poza własnością publiczną ( własność osobista - dobra konsumpcyjne)
Publiczna - własność państwowa, skarbowa. Korzystanie z tej własności uwarunkowane jest dodatkowymi relacjami prawnymi.
Dawniej wyróżniano więcej rodzajów własności.
5. Sposoby nabycia własności:
Droga czynności prawnej - między żyjącymi oraz na wypadek śmierci - umowy ( dziedziczenie ustawowe i testamentowe)
Z mocy prawa - zasada podwójnego skutku (art. 155)
Zawłaszczenie - rzeczy niczyje, porzucone
6. Pojęcia:
Zasiedzenie - długotrwałe, samoistne posiadanie rzeczy
Posiadacz - osoba faktycznie władająca rzeczą, jak właściciel
Posiadacz zależny - osoba władająca rzeczą jak najemca
Dzierżenie - władanie rzeczą w imieniu właściciela
Posiadanie zgodne z prawem - posiadacz ma tytuł prawny do rzeczy, którą włada
Posiadanie bez tytułu prawnego - posiadacz nie ma prawa do rzeczy, którą włada
Posiadacz w dobrej wierze - ma prawo przypuszczać, że tytuł prawny do rzeczy mu przysługuje
Posiadacz w złej wierze - nie ma prawa przypuszczać lub wie, że tytuł prawny do rzeczy mu nie przysługuje
7. Prawo chroni posiadacza (nawet w złej wierze) pozwalając na wykup rzeczy po samoistnym, długotrwałym posiadaniu:
Własność ruchomości - zasiedzieć własność może tylko posiadacz samoistny w dobrej wierze przez okres 3 lat (może nabyć własność przez zasiedzenie)
Własność nieruchomości - samoistny posiadacz w dobrej wierze po upływie 20 lat, samoistny posiadacz w złej wierze po upływie 30 lat (oceniane na chwile objęcia posiadania, późniejsza zła wiara nie wpływa na bieg zasiedzenia)
8. Nabycie rzeczy ruchomej od osoby nieuprawnionej (art. 169):
Jeżeli nieuprawniony zbywa rzecz ruchomą, nabywca uzyskuje własność z chwilą przyjęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze. Wyjątek: rzeczy zagubione, skradzione, utracone - nabywca może uzyskać własność do rzeczy po upływie 3 lat od momentu utraty.
9. Porzucenie rzeczy (art.180) - pozbycie się prawa własności (rzeczy ruchome), zrzeczenie się własności. Problem dot. Nieruchomości - brak przepisu (stary zniesiony, nowy nieustalony)
Przetworzenie rzeczy (art. 192) - jeżeli wielkość nakładu pracy jest większa od wartości materiałów, to właścicielem jest ten, kto wytworzył nową rzecz, chyba że działał w złej wierze
Mieszanina (art. 193) - jeżeli nie da się przywrócić dawnego stanu, dotychczasowi właściciele części składowych stają się współwłaścicielami, chyba że jeden z nich dodał rzecz o wartości przekraczającej pozostałem wtedy staje się właścicielem całości.
10. Ochrona własności (art. 222)
Roszczenia windykacyjne - kierowane przez właściciela rzeczy, przeciwko osoba, która rzeczą faktycznie włada (żądanie zwrotu rzeczy)
Roszczenia negatoryjne - kierowane przez właściciela rzeczy, przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób niż pozbawienie faktycznego władztwa nad rzeczą (żądanie zaniechania naruszeń i przywrócenie stanu poprzedniego)
WYKŁAD 8 UŻYTKOWANIE WIECZYSTE
1. Użytkowanie wieczyste - idea: użytkowanie własności skarbowej bez wyzbywania się własności przez podmiot fizyczno - prawy.
Bezwzględne prawo podmiotowe, na mocy którego użytkownik może korzystać z gruntu i rozporządzać swoim prawem, z wyłączeniem innych osób. Granicę użytkowania wieczystego wyznaczają ustawy, zasady współżycia społecznego oraz społeczno - gospodarcze przeznaczenie prawne (art. 233)
Jest to prawo szczególnego rodzaju, obciążające nieruchomości, grunty Skarbu Państwa, własność komunalną, należące do samorządu terytorialnego.
2. Ustanowienie użytkowania wieczystego:
Umownie - zawarcie umowy odbywa się w trybie przetargowym. Umowa powinna określać przedmiot oraz zakres użytkowania oraz granicę prawa przedmiotowego (art. 239). Daje ona również prawo do korzystania z gruntu przez pewien czas (terminowe), na okres 99 lat (art. 236), może być krócej, ale nie mniej niż 40 lat. Okres użytkowania można przedłużyć o kolejne 99 lat (lub mniej)
Z mocy prawa - występuje rzadko
3. Użytkownik wieczysty - staje się właścicielem budynków oraz urządzeń wzniesionych na gruncie użytkowania wieczystego (te, które sam wzniósł oraz te, które nabył podczas zawarcia umowy o użytkowanie wieczyste), ale nie jest właścicielem gruntu (budynek odrębny od gruntu, ale związany - jego własność można przenieść wraz z prawem użytkowania wieczystego; odrębna własność budynków i urządzeń ustaje wraz z prawem użytkowania wieczystego)
Prawo odpłatne - użytkownik wieczysty uiszcza opłatę coroczną, przez cały czas użytkowania.
Użytkowanie wieczyste może zostać przedterminowo rozwiązane, jeżeli użytkownik korzysta z gruntu w sposób sprzeczny z umową lub zasadami współżycia społecznego ( forma kontroli przedsiębiorców) (art. 240)
Prawo zabudowy - obciążałoby wszystkie nieruchomości, zarówno nad jak i pod powierzchnią gruntu użytkowania wieczystego ( projekt rozwiązania sporów). Problem: jeżeli budynek znajduje się od powierzchnią gruntu, w jaki sposób dotyczy go prawo użytkowania wieczystego)
4. Ograniczone prawa rzeczowe - prawa, które obciążają nieruchomość (czasami ruchomość) lub cudzą rzecz w interesie osoby trzeciej. Właściciel takiej rzeczy jest ograniczony w możliwości korzystania z niej, w zakresie wynikającym z umowy lub określonego prawa.
Ograniczonymi prawami rzeczowymi są:
Użytkowanie - Prawo użytkowania prawo do używania rzeczy i pobierania pożytku z tej rzeczy (zbliżone do uprawnień dzierżawcy. Przedmiot ruchomość, nieruchomość. W przypadku ruchomości prawo może być ograniczone do oznaczonej części ruchomości lub przez wyłączenie określonych pożytków rzeczy (np. mleko tak, a ciele nie). Prawo to jest niezbywalne. Użytkownik powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z zasadami gospodarki, ponosić ciężary, dokonywać napraw. Użytkowanie nieprawidłowe - użytkownik staję się właścicielem w momencie wydania rzeczy, z zwraca wg przepisów o zwrocie pożyczki. Użytkowanie wygasa w momencie śmierci użytkownika lub w momencie nieużytkowania przez lat 10.
Służebność gruntowa - prawo, które obciąża tzw. Nieruchomość obciążoną na rzecz właściciela innej nieruchomości (służebność dot. Nieruchomości a nie osoby). Treść właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w określonym zakresie z nieruchomości obciążonej (służebność konieczna, przymusowa). Może to polegać na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej, zostaje ograniczony w możności, w stosunku do niej, do wykonywania określonych działań lub nie będzie mógł wykonywać określonych uprawnień, które mu przysługują względem nieruchomości władnącej. Zakres służebności i jej wykonywania zaznacza się w umowie ( lub wynika z zasad współżycia społecznego). Właściciel nieruchomości władnącej ma obowiązek naprawy urządzeń, potrzebnych nieruchomości obciążonej.. Nabycie służebności drogą zasiedzenia trwałego i widocznego urządzenia. Służebności osobiste - treść jak służebność gruntowa, ale ustanowiona jest na rzecz oznaczonej osoby fizycznej i wygasa najpóźniej ze śmiercią tej osoby. Służebność mieszkaniowa - dotyczy tylko osoby uprawnionej, często połączona ze służebnością dożywotnią . Z mieszkania mogą korzystać: małżonek, małoletnie dzieci oraz osoby potrzebne do utrzymania mieszkania.
Zastaw - ograniczone, akcesoryjne prawo rzeczowe. Przedmiotem mogą być ruchomości i prawa. Może powstać w drodze umowy lub z mocy ustawy. Umowa zastawnicza - realna czynność prawna między wierzycielem a właścicielem rzeczy + wydanie przedmiotu zastawu. Wierzyciel faktycznie włada rzeczą (stosunki konsumenckie). Treść prawa zastawu - wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z rzeczy będącej przedmiotem zastawu, bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela. Zastaw rejestrowy - zastaw bez przeniesienia posiadania (rzecz pozostaje w posiadaniu właściciela). Potrzebna jest umowa i wpis do rejestru zastawów prowadzony przez sąd (stosunki przedsiębiorcze). Możliwe jest przejęcia własności rzeczy przez wierzyciela.
Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
Hipoteka - prawo rzeczowe obciążające nieruchomość, może być również ustanowiona (hipoteka) na wartości przez nią zabezpieczone, użytkowanie wieczyste, współdzielczą własność mieszkania. Do ustanowienia potrzebny jest wpis do księgi wieczystej oraz oświadczenie dłużnika. Rodzaje hipotek zwykła - obciąża nieruchomość do konkretnej wartości (sumy); kaucyjna obciąża nieruchomość do maksymalnej sumy ( do odsetek); łączna obciąża kilka nieruchomości; przymusowa wpisuję się ją bez woli dłużnika, orzeczeniem sądu.
5. Ustanowienie:
Czynności prawne - umowa akt notarialny dla oświadczenia ustanawiającego, wyjątek może wynikać z przepisów szczególnych (np. prawo bankowe do kredytu hipotecznego - forma pisemna na dokumencie bankowym)
Orzeczenie sądu - w pewnych sytuacjach ustawa pozwala, by sąd ustanowił.
6. Ustanie:
Samoistne pod wpływem czasu
Rozwiązanie umowy przez strony
Zrzeczenie się tego prawa