1. Charakter prawny i miejsce umów międzynarodowych w hierarchii źródeł prawa powszechnie obowiązującego w Konstytucji RP z 1997 r. (m.in. art. 87, art. 91 Konstytucji)

Zgodnie z art.87 Konstytucji RP źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są:

• Konstytucja

• Ustawy

• Ratyfikowane umowy międzynarodowe

• Rozporządzenia

Zgodnie z art.91 Konstytucji RP miejsce umów w hierarchii źródeł prawa umowa międzynarodowa zajmuje:

• Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy

• Ratyfikowana umowa międzynarodowa za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową

• Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytucyjnej organizację międzynarodową prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami

2. Katalog umów międzynarodowych, których ratyfikacja wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie (art.89 K)

Zgodnie z art.89 Konstytucji:

1. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:

- pokoju, sojuszy układów politycznych lub układów wojskowych

- wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji

- członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej

- znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym

- spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy

2. O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia sejm

3. Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa.

3. Definicja prawa międzynarodowego oraz katalog podmiotów prawa międzynarodowego, krótka charakterystyka, pojęcie zdolności do działań prawnych w stosunkach międzynarodowych

Prawo międzynarodowe to zespół norm prawnych regulujących wzajemne relacje pomiędzy podmiotami prawa międzynarodowego.

Do katalogu prawa międzynarodowego zaliczamy:

• Są państwa i ich podmiotowość prawna która jest pierwotna czyli nie zależy od woli jakiegokolwiek innego podmiotu oraz pełna

• Organizacje międzynarodowe - ich podmiotowość ma charakter podobny ponieważ zależy od woli państw które ją tworzą oraz jest ograniczona do zakresów określonego przez te państwa w umowie międzynarodowej tworzącej daną organizację międzynarodową

• Jest stolica apostolska (państwo - miasto Watykan). Podmiot występuje w podwójnym charakterze, zazwyczaj zawiera umowy jako stolica apostolska np. konkordaty, nie kiedy tylko jako państwo - miasto Watykan np. umowy telekomunikacyjne

• Jest strona wojująca w wojnie domowej

• Jako naród walczący o niepodległość

Zdolność do działań prawnych w stosunkach międzynarodowych to zdolność do tego ażeby poprzez własne działanie lub zaniechanie nabywać prawa lub zaciągać zobowiązania międzynarodowe.

Prawo międzynarodowe określa warunki których spełnienie jest konieczne do uzyskania podmiotowości tych podmiotów np. zakaz zabijania jeńców, wyłonienie reprezentacji (Organizacja Wyzwolenia Palestyny).

4. Źródła prawa międzynarodowego

1. umowa międzynarodowa - kwestia zawierania i obowiązywania umów międzynarodowych określa konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 1969 r. Definiuje ona umowę międzynarodową jako porozumienie zawarte między państwami. Przepisy konwencji stosuje się do porozumień między państwami, ale nie ma to żadnego wpływu na moc wiążącą porozumień zawieranych pomiędzy innymi podmiotami prawa międzynarodowego. Szersze rozumienie tej umowy przyjmuje Polska ustawa o umowach międzynarodowych z 14 IV 2000 r. Mamy nazwy umów: konwencja, traktat, układ, karta, pakt, deklaracja, protokół, konkordat. Umowy dzieli się na dwustronne (bilateralne) i wielostronne (multilateralne).

2. zwyczaj międzynarodowy - jest to trwała praktyka określonego zachowania (łac. USUS).Żeby zwyczaj stał się prawem musi się wytworzyć powszechne przekonanie że takie zachowanie stanowi obowiązek prawny (łac. opinio necessitatis ). Prawo zwyczajowe nie jest nigdzie zapisane jedynie w etyce. Normami prawa zwyczajowego będzie np. zakaz używania siły, immunitet dla głowy obcego państwa.

3. zasady ogólne prawa międzynarodowego uznane przez narody cywilizowane - nie są też nigdzie zapisane ale są ogólnie przestrzegane przez wszystkie państwa np. pacta sunt servanta - umów trzeba dotrzymywać, zakaz ingerencji wewnętrznej w sprawy innego państwa czyli zasada samostanowienia narodu

4. uchwały organów organizacji międzynarodowych - np. rezolucje Zgromadzenia Ogólnego ONZ czy rozporządzenia Rady U.E.

5. orzecznictwo sądów międzynarodowych oraz poglądy nauki prawa - jako pomocniczy środek do ustalania treści norm prawnych zawartych w/w aktach

5. Dochodzenie do skutku umów międzynarodowych (zawieranie i ratyfikacja lub zatwierdzenia)

Obejmują dwa etapy:

-zawieranie umowy

-przyjęcie umowy

Zawieranie umów - czyli rozpoczęcie negocjacji, które kończą się ustaleniem tekstu umowy. Najczęściej ustalenie tekstu jest poprzez parafowanie umowy. Parafowanie ma ten skutek, że tekst uważa się za aktualny, nie wolno dokonywać w nim żadnych zmian. Etap zawierania kończy się podpisaniem umowy. Zwykle podpisanie nie nadaje umowie mocy prawnie wiążącej.

Przyjęcie polega na wyrażeniu przez Państwo - strony umowy - woli związania się z umową i następuje to poprzez ratyfikacje lub zatwierdzenie.

Ratyfikacja - ratyfikacji w Polsce dokonuje tylko Prezydent RP.

Zatwierdzenie umowy - Rada Ministrów

Umowa Międzynarodowa dochodzi do skutku w chwili wymiany dokumentów ratyfikacyjnych w przypadku umów dwustronnych lub złożeniu ich u jednego z państw stron umowy - depozytariusza dot. to umów wielostronnych.

O tym, które umowy wymagają zatwierdzenia, a które ratyfikacji rozstrzyga ustawa UoUM (czasami aktem przyjęcia jest już podpisanie dot. „umów mało istotnych)

Zarejestrowanie umowy w sekretariacie ONZ (Art. 102 Karty Narodów Zjednoczonych).

Niezarejstrowanie powoduje że państwo - strony umowy nie może się na nią powoływać przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości.

Art. 53 Konwencji Wiedeńskiej o prawie traktatów mówi o imperatywnych normach powszechnego prawa międzynarodowego. Są to normy przyjęte i uznane przez społeczność międzynarodową, od których żadne odstępstwo nie jest dozwolone.

Naruszenie tych norm skutkuje nieważnością umowy międzynarodowej.

[ex tunc] - umowa nieważna od samego początku

[ex nunc] - normy bezwzględnie obowiązujące, nie mogą od ich nigdy odstąpić, np. zakaz użycia siły, zakaz handlu ludźmi

Ratyfikowana umowa międzynarodowa może stanowić samodzielną podstawę prawną do określenia sytuacji prawnej obywateli Art. 91 Konstytucji.

6. Pojęcie terytorium państwowego, co składa się na terytorium państwowe, definicja granicy państwowej, delimitacja, demarkacja.

Terytorium państwa dzielimy na:

-państwowe - podlegające suwerenności jakiegoś państwa

-terytoria niepodlegające suwerenności żadnego państwa tzw. res communis - czyli dobre dla wszystkich

Wyróżniamy:

-morze otwarte, morze pełne - zgodnie z konwencją o morzu pełnym, są to wszelkie części morza, które nie są morzem terytorialnym, ani wodami wewnętrznymi żadnego państwa. Strefa, gdzie żadne państwo nie sprawuje zwierzchności.

Obowiązują na nim następujące uprawnienia: wolność żeglugi, wolność rybołówstwa, wolność przelotu

wolność układania kabli podmorskich i rurociągów, wolność badań naukowych, wolność budowania wysp

i innych instalacji.

-przestrzeń kosmiczna - przestrzeń poza obszarem ziemskiej atmosfery. Za granicę pomiędzy atmosferą

a przestrzenią kosmiczną przyjmuje się wysokość 100 km nad powierzchnią Ziemi, gdzie przebiega umowna linia Karmana.

-dna mórz i oceanów poza granicami jurysdykcji państwowych

Terytorium państwowe-to oznaczony co do tożsamości wycinek globu ziemskiego, w obrębie którego państwo wykonuje władzę suwerenną.

Terytorium państwa obejmuje: przestrzeń lądową; przestrzeń morską, przestrzeń powietrzną

Terytorium morskie obejmują wody wewnętrzne (jest to pas wód między brzegiem, a linią podstawową)

i morza terytorialne (jest to pas wód o szerokości 12 mil od linii podstawowej).

Metody nabycia terytorium. Najczęściej spotykanymi sposobami są:

-transfer terytorium (sprzedaż Alaski)

-efektywna okupacja ziemi niczyjej,

-zasiedzenie-polega ono na ciągłym pokojowym wykonywaniu praw suwerennych na danym obszarze

-przyrost np. Nieznaczne obszary, które mogą przyrosnąć-podmycie jednej strony rzeki, a na drugiej naniesienie linii brzegowej

-ruchy tektoniczne-osunięcie linii brzegowej, archipelag wysp.

Granica terytorium państwa - jest to płaszczyzna pionowa która oddziela terytorium państwa od innych terytorium państw.

Wyróżniamy granice:

-naturalne

-sztuczne (Korea połudn.-półn. w/g równoleżnika)

Wytyczanie granic:

- delimitacja - jest to ustalenie przebiegu granicy państwa w umowie międzynarodowej

- demarkacja-jest to wytyczanie i oznakowanie granicy terenu.

7. Kształtowanie się granicy polsko-niemieckiej po II wojnie światowej.

Granica niemiecka została ustalona na konferencji w Poczdamie w VIII.1945 r. Określiły ją Stany Zjednoczone, W. Brytania i ZSRR. Państwa te uznały, że są do tego kompetentne na podstawie Akt

“O bezwarunkowej kapitulacji Niemiec” z 8 Maja 1945 r. Z 6.VII.1955 r. Polska i NRD zawały traktat graniczny tzw. Układ zgorzelecki” RFN uznała te granice w Umowie z Polską 7 VII.1970 r.

Ostateczny charakter granicy został potwierdzony w traktacie wielostronnym z 12.IX.1999 r. Pomiędzy RFN, NRD, Francą W. Brytanią, ZSRR i USA.

Po zjednoczeniu Niemiec granica została potwierdzona w Umowie Polsko-niemieckiej z 14.XI.1990 r. Każda z tych umów potwierdza przebieg granicy, jej ostateczny charakter oraz brak roszczeń terytorialnych ze stron Polski i Niemiec.

8. Kompetencje naczelnych organów władzy państwowej w sprawach zagranicznych

wg Konstytucji z 1997 r. (art. 126, art. 146, 149, 133)

Prezydent: art. 126

- Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej
i gwarantem ciągłości władzy państwowej.

- Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności
i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium.

- Prezydent Rzeczypospolitej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych
w Konstytucji i ustawach.

Prezydent: art. 133

- Ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat

- Mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych

- Przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych

- W zakresie polityki zagranicznej współdziała z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem.

Rada Ministrów: art. 146

- Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.

- Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.

- Rada Ministrów kieruje administracją rządową.

- W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności:

- zapewnia wykonanie ustaw,

- wydaje rozporządzenia,

- koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,

- chroni interesy Skarbu Państwa,

- uchwala projekt budżetu państwa,

- kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych
i sprawozdanie z wykonania budżetu,

- zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,

- zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,

- sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,

- zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,

- sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,

- określa organizację i tryb swojej pracy.

Ministrowie art. 149.

- Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów. Zakres działania ministra kierującego działem administracji rządowej określają ustawy.

- Minister kierujący działem administracji rządowej wydaje rozporządzenia. Rada Ministrów, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może uchylić rozporządzenie lub zarządzenie ministra.

- Do przewodniczącego komitetu, o którym mowa w art. 147 ust. 4 (w skład Rady Ministrów mogą być ponadto powoływani przewodniczący określonych w ustawach komitetów) stosuje się odpowiednio przepisy odnoszące się do ministra kierującego działem administracji rządowej.

9. Państwo, 3 elementy państwa, sposoby powstawania państw, rodzaje państw (jednolite, złożone)

Państwo obejmuje trzy elementy:

1. władzę najwyższą

2. terytorium

3. ludność

Prawo międzynarodowe dodaje jeszcze zdolność do utrzymania stosunków z innymi państwami ( Konstytucja O prawach obowiązkach z 1933)

Jak powstaje państwo

1 oderwanie części terytorium (secesja) - od Chin- Tajwan

2 rozpad państwa ( ZSRR, Czechosłowacja)

3 połączenie (NRD-RFN)

4 efektywne zajęcie ziemi niczyjej ( naturalnie powstałe ruchy tektoniczne itp.)

5 poprzez sukcesję czyli przejścia praw i obowiązków poprzedniego państwa na państwa

nowopowstałe (sukcesor). W odniesieniu do sukcesji praw i obowiązków z umów

międzynarodowych obowiązuje zasada kontynuacji tzn. Że sukcesor wstępuje w prawa

i obowiązki poprzednika, chyba że: strony uzgodnią inaczej lub z celu i podmiotu umowy

wynikałoby że jej kontynuacja zmieniałaby warunki. Zasada kontynuacji obowiązuje

bezwzględnie w stosunku do granic państw

Z punktu widzenia prawa międzynarodowego :

- dla powstania państwa nie ma znaczenia czy dana władza jest demokratyczna czy może nie

- fakt uznania przez społeczność międzynarodową również nie ma znaczenia dla powstania

państwa

Ale uznanie państwa ma znaczenie dla dopuszczenia go do udziału społeczności międzynarodowej który jest konieczny ażeby państwo mogło w pełni korzystać ze swojej podmiotowości w prawie międzynarodowym

Prawo międzynarodowe formułuje pewne warunki uznania nowych państw min. Jest to przestrzeganie zasady samostanowienia narodu oraz zakazu użycia siły.

Państwa jednolite i federacje

W państwie jednolitym jednostki podziału administracji kraju nie mają żadnych praw suwerennych w tym żadnych zdolności do czynności prawnych w stosunkach międzynarodowych.

Natomiast w federacjach państwa- członkowie federacji posiadają uprawnienia suwerenne ale w Aktach Konstytucyjnych rezygnują z całości lub znacznej części Zdolności do Czynności Prawnych w Stosunkach Międzynarodowych (ZdCzPwSM) na rzecz federacji jako całości.

10. Protektoraty, mini- państwa, państwa trwale neutralne

Podział na protektoraty

Wśród państw ponadto możemy wyróżnić :

- protektoraty

- mini państwa

- państwa trwałe neutralne

Protektorat- na podstawie umowy międzynarodowej, jedno państwo zrzeka się całości lub części swojej ZdCzPwSM i przekazuje je innemu państwu ( protektorowi)

Np. Francja- Monako; Szwajcaria- Lichtenstein; Włochy- San Marino

Trwałe neutralne- jego status polega na tym że w zamian za gwarancje w umowie międzynarodowej niepodległości i integralności terytorialnej dane państwo zobowiązuje się nie używać siły zbrojnej przeciwko innemu państwu ani nie przystępować do działań wojennych z wyjątkiem samoobrony. Wyłączone jest również przystępowanie do sojuszy wojskowych, uczestniczenie w systemach bezpieczeństwa (tarcze antyrakietowe), oraz udostępnienie terytorium na bazy wojskowe

Np. gwarantami dla Austrii- Wielka Brytania Związek Radziecki., Francja.

11. Obywatelstwo, nabycie pierwotne i wtórne.

Kwestie obywatelstwa są regulowane w prawie wewnętrznym danego państwa . Prawo międzynarodowe reguluje jedynie usuwanie kolizji pomiędzy ustawodawstwem różnych państw np. w celu wyeliminowania bezpaństwowości czy wielokrotnego obywatelstwa.

Ustawa o obywatelstwie polskim 15 II 1962 reguluje sposoby nabycia obywatelstwa polskiego.

1. Nabycie pierwotne (urodzenie) Jeżeli 2 rodziców są obywatelami polskimi to dziecko jest obywatelem polskim nie zależnie na którym terytorium dziecko się urodziło. W przypadku gdy jeden rodzic jest obywatelstwa polskiego a drugi innego państwa …

Ius sanguinis- prawo krwi - o nabyciu obywatelstwa przez urodzenie decyduje obywatelstwo rodziców i nabycie jest nie zależne od terytorium na którym się urodzi.

Ius soli- prawo ziemi- polega na tym że kryterium decydującym o nabyciu obywatelstwa jest terytorium na którym się urodził.

2. Nabycie pochodne (wtórne)

- naturalizacja cudzoziemca (nadanie obywatelstwa- prezydent nadaje)

- naturalizacja uproszczona ( cudzoziemiec zawarł małżeństwo z obywatelem polskim Ustawa łagodzi warunki uzyskania obywatelstwa)

- przywrócenie obywatelstwa (obywatel polski zawarł małżeństwo wybrał obywatelstwo współmałżonka a po rozwodzie, śmierci małżonka może wrócić do obywatelstwa polskiego)

12. Wymień 6 praw człowieka określonych w Międzynarodowym Pakcie Praw Cywilnych i Politycznych oraz Międzynarodowym Pakcie Praw Gospodarczych Społecznych i Kulturalnych oraz opisz mechanizm kontroli przestrzegania praw człowieka ustanowiony w Paktach.

Międzynarodowy Pakt Praw Cywilnych i Politycznych (16.XII1966r.) i Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych Społecznych i Kulturalnych (16.XII1966r.) tworzą Uniwersalny (ogólnoświatowy) Pakt Ochrony Praw Człowieka (Polska jest członkiem Paktu od 1977r.). Każdy z Paktów określa katalog praw człowieka. Międzynarodowy Pakt Praw Cywilnych i Politycznych w katalogu określa:

-prawo do życia

-prawo do wolności osobistej

-gwarancję w procesie karnym

-wolność myśli

-wyrażanie opinii

Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych Społecznych i Kulturalnych w katalogu określa:

-prawo do pracy

-prawo do utrzymania się z pracy

-prawo do odpowiedniego poziomu życia

-prawo do godziwego wynagrodzenia

-prawo do równego wynagrodzenia (za jednakową pracę)

-prawo do strajku

Mechanizm kontroli przestrzegania obejmuje trzy środki:

1. Sprawozdania państw na temat środków podjętych dla realizacji Paktów do Komitetu Praw Człowieka. Komitet bada sprawozdania i przygotowuje własne sprawozdanie z uwagami. Następnie przekazuje państwom -stronom Paktu oraz Radzie Gospodarczo Społecznej ONZ.

2. Skarga między państwowa -jedno państwo może złożyć do Komitetu Praw Człowieka zawiadomienie ,że drugie państwo narusza Pakty ,wówczas Komitet Praw Człowieka sporządza sprawozdanie.

3. Skarga indywidualna -jednostka ,która twierdzi ,że jakiekolwiek z jej praw wymienionych w Paktach zostało naruszone przez państwo i ,która wyczerpała wszystkie dostępne w prawie wewnętrznym danego państwa środki zaradcze ,może złożyć Komitetowi Praw Człowieka pisemne zawiadomienie.

Państwo skarżone musi w ciągu sześciu miesięcy złożyć wyjaśnienia. Na tej podstawie Komitet Praw Człowieka formułuje pogląd na sprawę ,który doręcza osobie skarżącej oraz skarżonemu państwu.

13. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka -wymień sześć praw człowieka oraz opisz mechanizm kontroli przestrzegania praw człowieka na gruncie Konwencji.

Europejski System Ochrony Praw Człowieka opiera się na Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (4.VII1950r.). Polska jest stroną od 1992r.

Katalog Praw Człowieka zawiera:

1. Prawo do życia -Konwencja dopuszczała karę śmierci za przestępstwo ,zniósł ją dopiero protokół 6 (1983r.) ,z wyjątkiem kary śmierci za przestępstwa wojenne. Protokół 6 Polska ratyfikowała w 2000r. Ostatni protokół 13 (2003r.) ,który znosi karę śmierci także za przestępstwa wojenne (bez wyjątku) ,Polska podpisała go ale jeszcze nie ratyfikowała.

2. Zakaz tortur i poniżającego zachowania

3. Zakaz niewolnictwa ,poddaństwa lub pracy przymusowej

4. Wolność i bezpieczeństwo osobiste -m. in. nikt nie może być pozbawiony wolności z wyjątkiem skazania lub jako środek zapobiegawczy w procesie karnym lub prewencyjnie w razie choroby.

5. Prawo do osądzenia w rozsądnym terminie -(Polska przegrywa sprawę z tego powodu regularnie przed Trybunałem w Strasburgu).

6. Prawo do sądu -czyli do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd w rozsądnym terminie.

[Gwarancję w procesie karnym:

-domniemanie niewinności

-nie ma przestępstwa bez ustawy]

7. Prawo do prywatności -rozciąga się na życie prywatne ,rodzinne ,mieszkanie ,korespondencję.

8. Wolność myśli ,sumienia ,wyznania i wolność słowa

9. Prawo do małżeństwa

10. Prawo do środka odwoławczego od aktu naruszenia prawa przez państwo

11. Zakaz dyskryminacji

12.Ochrona prawa własności (protokół 1)

13. Prawo do oświaty

14. Wolne wybory do Parlamentu

15. Wolność przemieszczania się na terytorium danego państwa

16. Zakaz wydalania własnych obywateli lub uniemożliwienie im wjazdu do kraju

Mechanizm kontroli przestrzegania Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

1. Skarga międzypaństwowa o konstrukcji zbliżonej do znanej z Paktów ONZ

2. Skarga indywidualna -może wnieść każda osoba lub grupa osób ,która uważa ,że stała się ofiarą naruszenia praw zawartych w Konwencji lub Protokołach przez jedno z państw -stron Konwencji. Muszą zostać spełnione warunki:

- wykorzystanie wszystkich środków odwoławczych ,przewidzianych prawem wewnętrznym danego państwa.

[Wykorzystanie wszystkich środków odwoławczych:

skarga kasacyjna do NSA

postępowanie cywilne i karne -kasacja do Sądu Najwyższego

skarga konstytucyjna do Trybunału konstytucyjnego]

- Skarga musi być wniesiona w ciągu sześciu miesięcy od daty podjęcia ostatecznej decyzji przez organ danego państwa w danej sprawie.

Wymóg ten nie dotyczy skarżenia przewlekłości postępowania

Skarga wpływa do Trybunału (Komitet -3 sędziów) ,orzeka o dopuszczalności skargi (np. nie może być nie podpisana). Wynik merytoryczny wydaje Izba (7 sędziów w składzie). Odwołanie od wyroku Izby -do Wielkiej Izby jest możliwe tylko wyjątkowo w odniesieniu do spraw szczególnie skomplikowanych.

Skutki orzeczeń Trybunału -Jeżeli Trybunał stwierdził naruszenie Konwencji przez państwo ,to państwo ma obowiązek dostosowania sytuacji prawnej i faktycznej do Konwencji (do wyroku Trybunału).

14. ONZ -cele ,zasady ,organy ,główne kompetencje organów

Na mocy Karty Narodów Zjednoczonych (26.VI1945r.) integralną częścią Karty jest Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Siedzibą ONZ jest Nowy York. Członkami są prawie wszystkie państwa (192) nie należy do ONZ: Watykan ,Tajwan ,OWP (Organizacja Wyzwolenia Palestyny) ,Sahara Zach.

Cele ONZ:

1. Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa

2. Ochrona praw człowieka oraz rozwiązywanie w drodze współpracy problemów gospodarczych ,kulturalnych i społecznych000

3. Rozwijanie przyjaznych stosunków międzynarodowych

[Zgodnie z artykułem 103 Karty Narodów Zjednoczonych -w razie sprzeczności pomiędzy Kartą ,a jakąkolwiek umową międzynarodową ,której stroną jest członek ONZ ,pierwszeństwo ma Karta]

Zasady:

Członkowie ONZ mają obowiązek:

1.Załatwiać spory międzynarodowe środkami pokojowymi

2. Powstrzymywać się od groźby użycia siły lub użycia siły w stosunku do któregokolwiek państwa

3. Udzielania pomocy ONZ w akcji podjętej zgodnie z Kartą

4. Powstrzymywania się od pomocy państwu przeciwko któremu ONZ zastosowało środki zapobiegawcze lub przymusu

[ponadto ONZ zapewnia ażeby państwa które nie są w PNZ postępowały zgodnie z zasadami ONZ w stopniu koniecznym dla utrzymywania międzynarodowego pokoju.

Karta Zjednoczonych Narodów to umowa -192 państwa umówiły się że strzegą pokoju na całym świecie.

50 członków to członkowie pierwotni -są założycielami czyli od początku (w tym Polska). Członkiem ONZ może zostać każde państwo które zobowiąże się do przestrzegania Karty i w ocenie ONZ jest zdolne wykonać to zobowiązanie.

Organy ONZ:

1. Rada Bezpieczeństwa -składa się z 15 członków ,z czego 5 członków to członkowie stali (Stany Zjednoczone ,Wielka Brytania ,Francja ,Rosja ,Chińska Republika Ludowa). 10 niestałych członków jest wybieranych na dwa lata na Zgromadzeniu Ogólnym wg klucza geograficznego. Rada bezpieczeństwa w sprawach proceduralnych podejmuje uchwałę 9 głosami członków. W sprawach merytorycznych większością 9 głosów (w tym musi być jednomyślność 5 stałych członków)

2. Zgromadzenie Ogólne -każde państwo członkowskie ma 1 głos. W ważnych sprawach podejmuje uchwałę większość (2/3) głosów.

Podstawowe znaczenie ma zasada priorytetu kompetencji Rady Bezpieczeństwa. Polega na tym że Zgromadzenie Ogólne może omawiać wszelkie sprawy i wydawać zalecenia dopóki Rada Bezpieczeństwa nie zajmie się daną sprawą (sporem lub sytuacją zagrażającą pokojowi). Rada Bezpieczeństwa podejmuje decyzję o zastosowaniu sankcji.

3. Rada Gospodarczo Społeczna

4. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (w Hadze) -sądzi spory pomiędzy państwami.

[Międzynarodowy Trybunał Karny (który nie jest organem ONZ) został powołany w 2002r. Do sądzenia osób fizycznych za popełnienie ludobójstwa ,zbrodni przeciwko ludzkości lub zbrodni wojennych. Pierwszy w dziejach świata stały sąd międzynarodowy ,który może sądzić osoby fizyczne umowy o jego utworzeniu nie ratyfikowały USA ,Izrael ,Chiny i Rosja]

Sankcje ONZ:

1. Sankcje bez użycia sił zbrojnych -całkowite lub częściowe zerwanie stosunków gospodarczych lub dyplomatycznych lub zerwanie czy ograniczenie komunikacji.

2. Sankcje z użyciem sił zbrojnych -demonstracja siły blokada czy operacje sił zbrojnych.

[Dotychczas miały miejsce dwie:

-Korea 1950 -1953

-Zatoka Perska ,Irak -Kuwejt 1991 -1993 (wojska brytyjsko -amerykańskie pod mandatem ONZ)]

15. Skład misji dyplomatycznej oraz jej funkcje

ONZ prowadzi szereg tzw. „operacji pokojowych” (misji). Różnią się od sankcji tym że są prowadzone za zgodą państwa na którego terytorium są prowadzone. Takie misje były przeprowadzone np w Libanie ,byłej Jugosławii ,Kongo ,na Cyprze (Turcja zajęła Cypr)

Operacje pokojowe (misje) mogą polegać na:

-Obserwowaniu sytuacji i stwierdzaniu faktów (np. Liban ,Wzgórze Golan)

-Pomocy w utrzymaniu porządku publicznego

-Organizowaniu i kontroli wyborów do Parlamentu

---