Równowaga rynkowa w długim i krótkim czasie:

Ultrakrótkim czasie

Popyt i podaż w czasie krótkim

Popyt i podaż w czasie długim

Paradoks Giffena - „im chleb jest droższy tym więcej się go spożywa”popyt na takie dobra, jak chleb czy ziemniaki, może wzrastać ze zwiększeniem się cen tych dóbr, co tłumaczy się tym, że ludność biedna reaguje na wyższą cenę, np. chleba, zmniejszeniem wydatków na żywność wyższego rzędu (np. mięso) nabywając więcej chleba. Zjawisko to zaobserwowano w Irlandii.

Paradoks Veblena - konsumpcja dóbr drogich, luksusowych podnosi prestiż społeczny. Polega na tym, że w pewnych grupach społecznych o wysokich dochodach wyższa cena na niektóre dobra powoduje (ze względów snobistycznych) zwiększenie popytu na te dobra. Inną anomalią, już nie paradoksalną, jest spadek popytu na niektóre dobra niższego rzędu (np. margarynę) w miarę wzrostu dochodów. Popyt kieruje się po prostu do dóbr wyższego rzędu (np. masło).

Efekt snobizmu (Lebensteina) „zaniechanych zakupów” zjawisko ekonomiczne polegające na ograniczaniu zakupu pewnych dóbr lub całkowite zaniechanie ich nabycia, ponieważ są one chętnie nabywane przez inne gospodarstwa domowe. W tym zjawisku krzywa popytu położona jest poniżej krzywej popytu dla typowego konsumenta, a jej opadająca tendencja jest znacznie silniejsza.

Przykład: grupa snobów z USA nie jada hamburgerów, gdyż jest to według nich jedzenie dla zwykłego Amerykanina. Ponieważ według nich (grupy snobów) oni sami są wyjątkowi, jedzą potrawy z wyższej półki cenowej.

Efekt owczego pędu (naśladownictwa) - zjawisko ma miejsce, gdy konsumenci pragną nabywać pewne dobra, nawet po wyższych cenach tylko dlatego, że kupują je inni. Wynika to z chęci naśladowania osób, z którymi chcą się utożsamiać.

Zjawisko to pozwala wyjaśnić m.in. wpływ mody na kształtowanie popytu. Krzywa popytu dla tej grupy konsumentów położona jest wyżej od krzywej popytu dla typowych konsumentów, a jej opadająca tendencja jest słabsza.

Przedstawia on sytuacje dokonywania wyborów rynkowych pod wpływem oddziaływania innych osób. Zjawiska te bazują na fakcie, że wielu konsumentów to osoby o tzw. zewnętrznym umiejscowieniu kontroli (zewnątrzsterowne).

Elastyczność popytu (wrażliwość) - wyraża stopień reakcji popytu na cenę. Elastyczność popytu zależy od rodzaju dobra i potrzeby, którą ono zaspokaja. Im potrzeba silniejsza tzm elastyczno mniejsza.

Miarą elastyczności jest współczynnik cenowej elastyczności.

E_d(p) - cenowa elastyczność popytu

- wyrażona w procentach zmiana zgłaszanego zapotrzebowania na dobro w sztukach,

- wyrażona w procentach zmiana ceny.

• E_d(p) przyjmuje wartości z przedziału ,
  

• dla E_d(p)) = 0, (popyt sztywny),jakakolwiek zmiana ceny nie wywołuje zmiany popytu

• dla E_d(p) z przedziału (0,1), (popyt nieelastyczny) procentowa zmiana popytu jest mniejsza od procentowej zmiany ceny, zwiększenie ceny jest wprost proporcjonalne do wzrostu przychodu (ponieważ przychód jest równy iloczynowi poziomu sprzedaży oraz ceny),

• dla E_d(p) = 1, (popyt proporcjonalny) popyt zmienia się odwrotne proporcjonalnie do zmiany ceny,

• dla E_d(p) > 1, (popyt elastyczny) procentowa zmiana popytu jest wyższa niż procentowa zmiana ceny zwiększenie ceny jest wprost proporcjonalne do spadku przychodu,

• dla E_d(p) =
  (popyt doskonale elastyczny)minimalna zmiana ceny wywołuje maksymalną zmianę popytu .

Mieszana elastyczność popytu - popyt na dane dobro reaguje nie tylko na zmianę ceny tego dobra, ale także na zmianę cen dóbr substytucyjnych, bądź komplementarnych. Stopień reakcji popytu na dane dobro wyraża współczynnik mieszanej (krzyżowej) elastyczności.

E_dx(py) - mieszana elastyczność popytu,

- procentowa zmiana popytu na dobro (usługę) x,

- procentowa zmiana ceny dobra (usługi) y.

Mieszana (krzyżowa) elastyczność popytu jest relacją między procentową zmianą popytu na dobro (usługę) x a procentową zmianą ceny dobra (usługi) y. Mówi nam ona, o ile procent zmieni się popyt dobra (usługi) x, jeżeli ceny dobra (usługi) y zmienią się o 1%.

Dochodowa elastyczność popytu - reakcja popytu na zmianę dochodu, miernikiem tej reakcji jest współczynnik dochodowej elastyczności popytu, który ma postać:

gdzie:

E_d(i) - dochodowa elastyczność popytu

Δd - przyrost popytu

d - wielkość popytu,

Δi - przyrost dochodu,

i - wiel kość dochodu,

Dochodowa elastyczność popytu jest relacją między procentową zmianą popytu a procentową zmianą dochodów nabywców. Mówi nam ona, o ile procent zmieni się popyt, jeżeli dochody nabywców zmienią się o 1%.

Współczynnik dochodowej elastyczności popytu

a) wartość ujemna dla dóbr podrzędnych

b) wartość dodatnia dla dóbr normalnych

c) przedział [0,1] dla dóbr podstawowych

d) większy od 1 dla dóbr luksusowych

Prawo Engla — prawo ekonomiczne mówiące, że w miarę wzrostu dochodów udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem się zmniejsza; innymi słowy, dochodowa elastyczność popytu jest w przypadku żywności mniejsza od 1. W przypadku wydatków na odzież i mieszkanie udział nie zmienia się, czyli przyrost popytu na te dobra i przyrost dochodów są równe, dochodowa elastyczność popytu jest równa jedności. Wydatki na samochody, podróże, biżuterię, meble, ochronę zdrowia, czy wypoczynek wzrastają z kolei w tempie szybszym od tempa wzrostu dochodów, czyli współczynnik dochodowej elastyczności popytu na nie jest większy od 1.

Prowadzący Ekonomia Wykład 4 16.12.07
Dr Izabella Szupejko

- 1 -

---