28.11.2012
Normy a inne rodzaje wypowiedzi
Zadania w sensie logicznym:
są to zdania oznajmujące i to tylko te, o których można orzec, iż są prawdziwe lub fałszywe, np. "w miejscu m, czasie t, miało miejsce zdarzenie z"
Normy:
grupa wypowiedzi dyrektywnych obejmującej zalecenia, rady, życzenia, wskazówki
"jak być powinno ?"
można stwierdzić, że są słuszne lub niesłuszne, obowiązujące lub nieobowiązujące, ale nie czy kłamstwo czy prawda
Konflikty między normami
Norma wyżej usytuowana w hierarchii uchyla normą niższą.
Norma szczegółowa uchyla normę ogólną (pod warunkiem, że nie jest normą niższego rzędu).
Norma późniejsza uchyla normę wcześniejszą (chyba, że norma późniejsza jest normą niższego rządu).
Budowa normy prawnej
Hipoteza:
określa adresata normy oraz okoliczności w których powinien on zachowywać się w sposób przewidziany przez normę
Dyspozycja:
formułuje nakaz, zakaz, dozwolenie, uprawnienia, obowiązki
Sankcja:
konsekwencje jakie nastąpią w sytuacji, gdyby adresat zachował się niezgodnie z normą
Szczególne rodzaje przepisów
Przepisy kompetencyjne:
upoważniają organy państwowe do stanowienia norm, decyzji lub dokonywania czynności
Przepisy odsyłające:
odsyłają do innych przepisów prawnych (odesłanie systemowe) lub reguł pozaprawnych, np. zasad religijnych (odesłanie pozasystemowe)
Przepisy blankietowe:
przepisy, które odsyłają do aktów normatywnych, które dopiero mają zastać wydane
Przepisy imperatywne (ius cogens):
przepisy, których działanie nie może być ani wyłączone ani ograniczone lub zmienione wolą stron
Przepisy dyspozytywne (ius dispositivum):
przepisy, które stosuje się tylko wtedy gdy stany nie uregulowały swych stosunków w odmienny sposób niż przewiduje dany przepis
Hierarchia prawa
Konstytucja - najwyższa moc prawna, reguluje główne elementy ustroju oraz gwarantuje prawa i wolności obywateli.
Prawo międzynarodowe - jego pozycja nie jest w pełni jasna.
Ustawy - tworzone przez parlament.
Akty podustawowe - (akty wydawane na podstawie ustaw i w celu ich wykonania) -
w Polsce to rozporządzenia.
Prawo miejscowe - są wydawane przez organy samorządu terytorialnego i organy administracji terenowej, mają moc terytorialnie ograniczoną.
Inne pojęcia
Materie ustawowe - uregulowane tylko w ustanie, nie mogą być regulowane za pośrednictwem aktów organów administracji publicznej
Kodeks - akt normatywny, w formie ustawy, zawiera podstawowe dla danej gałęzi prawa zasady i normy prawne
Inne rodzaje norm
Normy programowe wskazują jaki cel powinien osiągać adresat prawa, np. "władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej".
Zasady prawa
zasady uniwersalne - zasady całego systemu prawa (np. zasady państwa prawa)
zasady części systemu prawa (np. zasada domniemania niewinności oskarżonego)
Prawo kontynentalne a common law
Common low to system prawa w krajach anglosaskich (USA, Zjednoczone Królestwo), inny do prawa kontynentalnego (Polska, Niemcy, Francja)
Cechy, które posiada prawo kontynentalne a common law:
oddzielenie tworzenia i stosowania przwa
zakaz tworzenia prawa przez sądy
często czerpie sie z prawa rzymskiego
ważną rolę odgrywają kodeksy
Prawo międzynarodowe w Polsce
Ratyfikowane umowy międzynarodowe mogą być bezpośrednio stosowane w Polce.
Jeżeli umowa międzynarodowa została ratyfikowana za zgodą ustawową - pierwszeństwo przed ustawami.
Prawo europejskie (inaczej prawo unijne, wspólnotowe).
Podlega bezpośredniemu stosowaniu na terenie Polski, ma pierwszeństwo nad prawem wewnętrznym.
Tworzenie ustawy
Inicjatywa ustawodawcza - zgłoszenie projektu przez upoważniony organ, które zobowiązuje parlament do jego rozpatrzenia.
Dyskusja nad projektem - 3 czytania projektu.
Głosowanie - przy obecności pewnej minimalnej liczby swoich członków (quorum).
Głosowanie zwykłą większością głosów przy obecności przynajmniej połowy ustawowej liczby posłów, inaczej wobec zmiany konstytucji - 2/3 głosów konieczne.
Do uchwalonej przez Sejm ustawy Senat może zgłosić poprawki, które jednak Sejm może odrzucić.
Prezydent może odmówić podpisywania ustawy - jego veto Sejm odrzuca większością kwalifikowaną 3/5.
Nowelizacja
Zmiana aktu normatywnego.
Musi być wyraźna - np. "w ustawie... wprowadza się następujące zmiany:..."
Dwie formy nowelizacji:
odrębna ustawa nowelizująca
przepis nowelizujący jako część ustawy
Inne pojęcia
Tekst jednolity ustawy - tekst uwzględniający wszystkie dokonane w nim zmiany (nowelizacje). Wydawany przez organy państwowe.
Tekst ujednolicony - uwzględnia nowelizację, ale ujednolicały osoby prywatne, nie organy.
Sprostowanie błędów - poprawienia prostych błędów, np. literówki, błędy językowe, a nie wprowadzanie zmian merytorycznych w tekście prywatnym. Łatwiejsza niż nowelizacja.