Wiadomości ogólne:

• Powierzchnia: 65 200 km²

• Ludność: 3 343 500

• Graniczy z: Rosją, Polską, Białorusią i Łotwą

• Największe miasta: Wilno, Kowno, Kłajpeda, Szawle, Poniewież, Olita, Mariampol, Możejki, Janów nad Wilią, Uciana

• Podział administracyjny:

• 10 okręgów (apskritis)

• 60 gmin (savivaldybė)

• Skład etniczny ludności Litwy to:

• Litwini: 83,45%

• Polacy: 6,74%

• Rosjanie: 6,31%

• Białorusini: 1,23%

• Ukraińcy: 0,65%

• Żydzi: 0,12%

• Niemcy: 0,09%

• Tatarzy: 0,09%

• Łotysze: 0,08%

• Romowie: 0,07%

• Ormianie: 0,04%

• Inni: 0,18%

• Niezidentyfikowani: 0,94%

• Religia dominująca:

• katolicyzm

• System parlamentarno-prezydencki

• Prezydent - Valdas Adamkus

• Premier - Andrius Kubilius

Historia:

1922 - 1926 r. - obowiązywanie pierwszej Konstytucji Republiki Litewskiej:

• System parlamentarno-gabinetowy

• Suwerenność narodu

• Trójpodział władzy:

• Wykonawcza - rząd i prezydent ponoszący odpowiedzialność przed Sejmem

• Prezydent - rozwiązywanie Sejmu (nowy Sejm wybierał nowego prezydenta), wyznaczanie premiera, zatwierdzanie składu rządu, przyjmowanie dymisji gabinetu, mianowanie kontrolera państwowego, ważnych urzędników państwowych, na wniosek rządu w czasie wojny wyznaczał naczelnego wodza, reprezentował państwo, przyjmował i wysyłał przedstawicieli dyplomatycznych, miał 21 dni na podjęcie ustaw, weto zawieszające (odrzucane większością bezwzględną lub przez uznanie pilności ustawy - 2/3 ogólnej liczby posłów)

• Ustawodawcza - Sejm, 78 (potem 85) posłów, wybory 5-przymiotnikowe, kadencja 3 lata:

• Uchwalanie ustaw, ratyfikacja umów międzynarodowych, wypowiadanie i zakończenie wojny, zatwierdzanie lub uchylanie stanu wojennego lub wyjątkowego, rozwiązywanie gabinetu zwykłą większością głosów, wybór prezydenta (bezwzględna większość, na 3 lata), odwołanie prezydenta (2/3 ogólnej liczby posłów)

• Inicjatywa ustawodawcza - rząd, 25 tys. obywateli

• Inicjatywa ustrojodawcza - Sejm, rząd, 50 tys. obywateli

16/17 grudnia 1926r. - zamach stanu nacjonalistycznej prawicy - Antanas Smetona

15 maja 1928r. - druga konstytucja:

• Prezydent:

• kadencja 7 lat

• wybierany przez „szczególnych przedstawicieli narodu”

• brak odpowiedzialności politycznej

• mianowanie i odwoływanie rządu

• rozwiązywanie Sejmu

• funkcja wodza sił zbrojnych

• prawo nieograniczonego wydawania dekretów

12 maja 1938r. - trzecia konstytucja:

• Prezydent:

• Kadencja 7 lat

• Postawiony ponad prawem

• Bardzo szeroka władza ustawodawcza i wykonawcza

15 czerwca 1940r. - początek okupacji Litwy przez Armię Czerwoną

25 sierpnia 1940r. - konstytucja Litewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej wzorowana na konstytucjach republik ZSRR

1988r. - powstanie Litewskiego Ruchu na Rzecz Przebudowy (Sajudis):

• Przebudowa społeczno-ekonomiczna i polityczna

Listopad 1988r. - X sesja Rady Najwyższej Litwy:

• Sajudis ogłasza:

• Deklarację o suwerenności Litwy

• Deklarację o moralnej niezawisłości Litwy

• XI sesja RNL:

• Ustawy o zmianach w Konstytucji LSRR i O podstawach samodzielności gospodarczej LSRR

• Zmiany dotyczące własności republiki, obywatelstwa ZSRR, praw i swobód obywatelskich, wyższości prawa republikańskiego nad związkowym

18 maja 1989r. - deklaracja suwerenności Litwy

Luty 1990r. - sesja RNL:

• Nieistnienie monopolu partii komunistycznej

• Uchwały:

• uchwałach niemiecko-radzieckich 1939r. i likwidacji ich skutków dla Litwy

• podstawach samorządu terytorialnego

• podstawach własności

• zwróceniu domów modlitwy i innych budynków wspólnot religijnych

• partiach politycznych

24 lutego, 5 marca 1990r. - pierwsze wolne wybory parlamentarne na Litwie:

• Wyniki (Rada Najwyższa - 141 mandatów):

• koalicja Sajudisu (Vytautas Landsbergis) 90 mandatów

• Komunistyczna Partia Litwy (Algirdas Brazauskas) 36 mandatów

• Litewska Partia Komunistyczna 15 mandatów

11 marca 1990r. - Rada Najwyższa uchwala:

• akt O przywróceniu niepodległości państwa litewskiego

• ustawy O nazwie i godle państwa i O przywróceniu działania Konstytucji Litwy z 12 maja 1938r.

Marzec 1990r. - wybory samorządowe

1990r. - na Litwie istnieje 8 partii:

• Komunistyczna Partia Litwy

• Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego (legalizacja 22 sierpnia 1991r.)

• Partia Demokratów Litwy (Litewska Partia Demokratyczna - 1989r.):

• System wielopartyjny

• Demokratyczne wybory

• Gwarancje socjalne obywateli

• Związek Narodowców Litewskich (1989r.)

• Partia Chrześcijańskich Demokratów (Litewska Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna - 1989r., rejestracja 1990r.):

• Partia Humanizmu i Postępu Litwy - połączenie Związku Młodzieży Humanistycznej i Związku Pomocy Wzajemnej Litwy 1990r.

• Partia Socjaldemokratów Litwy (Litewska Partia Socjaldemokratyczna - 1989r.):

• System wielopartyjny

• Różne formy własności

• Gospodarka wielosektorowa

• Partia Zielonych Litwy:

• Niepodległa, zdrowa ekologicznie, zdemilitaryzowana i neutralna Litwa

1991r. - powstanie partii:

• Związek Chłopów Litwy

• Partia Niepodległości

• Litewska Partia Republikańska

• Związek Liberałów Litwy

• Forum Przyszłości Litwy

9 lutego 1991r. - plebiscyt, w którym ¾ obywateli opowiedzia³o siź za Litw¹ jako niepodleg³¹ republik¹ demokratyczną

11 lutego 1991r. - przyjęcie Ustawy Konstytucyjnej o Państwie Litewskim

19 czerwca 1992r. - RN wyznacza datę przedterminowych wyborów w częściowo proporcjonalnej ordynacji wyborczej

• Ustawa O nieprzystępowaniu Republiki Litewskiej do postradzieckich Związków Wschodnich

25 października, 15 listopada 1992r. - przedterminowe wybory do parlamentu:

• Wzięło udział 40 partii i organizacji politycznych

• Agresywna kampania

• Próg 4%

• Wyniki (141 mandatów):

• Litewska Demokratyczna Partia Pracy 73 mandaty

• Sajudis 30 mandatów

• Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Litwy 18 mandatów

• Litewska Partia Socjaldemokratyczna 8 mandatów

• Związek Polaków na Litwie 4 mandaty

• Związek Narodowy 4 mandaty

• Związek Chrześcijański 2 mandaty

• Niezależni 2 mandaty

• Frekwencja 60%

25 października 1992r. - referendum konstytucyjne:

• Opozycja nawołuje do odrzucenia projektu RN jako niedopracowany

• 83% głosujących ZA

• Wprowadzenie systemu parlamentarno-prezydenckiego

20 października, 10 listopada 1996r. - wybory parlamentarne:

• Zmiany w ordynacji:

• Próg wyborczy 5%

• Zniesienie ułatwień dla list mniejszościowych

• Umożliwienie zgłaszania kandydatów tylko organizacjom zarejestrowanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości

• Wprowadzenie wymogu 40% frekwencji w 1-mandatowych okręgach

• Wyniki (141 mandatów):

• Unia Ojczyźniana 70 mandatów

• Litewska Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna 16 mandatów

• Litewska Unia Centrowa 13 mandatów

• Litewska Demokratyczna Partia Pracy 12 mandatów

• Litewska Partia Socjaldemokratyczna 12 mandatów

• Litewska Partia Demokratyczna 2 mandaty

• 9 pozostałych ugrupowań po 1 mandacie

Referenda na Litwie:

• 23 maja 1992r. - rozszerzenie uprawnień prezydenta

• 14 czerwca 1992r. - wycofanie wojsk radzieckich

• 25 października 1992r. - uchwalenie nowej konstytucji

• 27 sierpnia 1994r. - rewaloryzacja wkładów oszczędnościowych

• Piąte referendum:

• Czy wybory parlamentarne mają się odbywać zawsze w drugą niedzielę kwietnia?

• Czy co najmniej połowa dochodów budżetowych państwa ma być przeznaczona na cele socjalne?

• Czy ze środków uzyskanych przez prywatyzację majątku państwowego należy rewaloryzować wkłady oszczędnościowe znajdujące się w bankach po odzyskaniu niepodległości?

• Czy należy umożliwić kupowanie ziemi na Litwie również osobom prywatnym?

Marzec 2000r. - wybory lokalne

8 i 22 października 2000r. - wybory parlamentarne:

• Prawicowa rządząca koalicja Związku Ojczyźnianego i Związku Chrześcijańsko-Demokratycznego utraciła społeczne poparcie

• Wygrywa lewicowa koalicja socjaldemokratyczna z byłym prezydentem Algirdasem Brazauskasem na czele

• Centro liberalne Nowy Związek i Związek Liberałów przejmują głosy prawicy sprzed 4 lat

• Wyniki (141 mandatów):

• Koalicja Socjaldemokratyczna 51 mandatów

• Litewski Związek Liberałów 34 mandaty

• Nowy Związek 29 mandatów

• Związek Ojczyźniany 9 mandatów

• Litewska Partia Chłopska 4 mandaty

• Litewscy Chrześcijańscy Demokraci 2 mandaty

• Litewski Związek Centrum 2 mandaty

• Akcja Wyborcza Polaków na Litwie 2 mandaty

10 i 24 października 2004r. - wybory parlamentarne:

• 70 mandatów rozdzielono w okręgu większościowym z list krajowych między ugrupowania, które przekroczyły wynoszący 5% próg wyborczy,

• 71 posłów wybrano w okręgach jednomandatowych.

• Wyniki (141 mandatów):

• Partia Pracy (populiści, Viktor Uspaskich) 39 mandatów

• Związek Ojczyzny 25 mandatów

• Litewska Partia Socjaldemokratyczna 20 mandatów

• Związek Liberałów i Centrum 18 mandatów

• Nowy Związek (Socjalliberałowie) 11 mandatów

• Koalicja Porządek i Sprawiedliwość 11 mandatów

• Związek Partii Chłopskiej i Nowej Demokracji 10 mandatów

• Akcja Wyborcza Polaków na Litwie 2 mandaty

• niezależni 5 mandatów

Władza ustawodawcza:

Sejm (Seimas):

• Skład:

• 1-izbowy parlament

• 141 członków

• Kadencja 4 lata.

• Członek sejmu może pełnić jedynie funkcję premiera lub ministra.

• Wybory:

• nie wcześniej niż 2 miesiące przed i nie później niż nad miesiąc przed końcem kadencji

• system mieszany

• Każdy obywatel ma dwa głosy:

• jeden oddaje na kandydata ze swojego okręgu (system większościowy)

• drugi na kandydata z listy ogólnokrajowej (system proporcjonalny - metoda Hare-Niemeyera)

• 5% próg wyborczy

• Wymóg 25% frekwencji

• Czynne prawo wyborcze 18 lat

• bierne prawo wyborcze 25 lat

• Wybory przedterminowe:

• sejm w ciągu 30 dni od przedstawienia mu programu przez nowy rząd nie podejmie w tej sprawie uchwały lub jeśli w ciągu 60 dni od przedstawienia programu Sejm 2-krotnie go odrzuci;

• na wniosek rządu, któremu Sejm wyraził wotum nieufności.

• Pozbawienie piastowania funkcji lub mandatu:

• Sejm większością 3/5 głosów ogólnej liczby swoich członków w wypadku:

• poważnego naruszenia konstytucji

• złamania przysięgi

• popełnienia przestępstwa przez:

• prezydenta,

• przewodniczącego Sądu Konstytucyjnego

• sędziów Sądu Konstytucyjnego

• przewodniczącego Sądu Apelacyjnego

• sędziów Sądu Apelacyjnego

• członków Sejmu

• przykład - wobec prezydenta Rolandasa Paksasa w 2004 roku.

• Osoby urzędowe mianowane lub wybrane przez Sejm ( z wyjątkiem wymienionych wyżej) mogą zostać pozbawione swojej funkcji, jeśli parlament większością głosów ogólnej liczby członków wyrazi im wotum nieufności.

• Sesje:

• zwyczajne (od 10 marca do 30 czerwca oraz od 10 września do 23 grudnia)

• nadzwyczajne(zwoływane przez przewodniczącego Sejmu na wniosek ⅓ ogólnej liczby członków oraz prezydent).

• Kompetencje:

• rozpatruje i przyjmuje poprawki do konstytucji

• uchwala ustawy (wyłączność ustawodawcza)

• podejmuje uchwały w sprawie referendum

• zarządza wybory prezydenckie

• tworzy instytucje państwowe i powołuje ich kierowników

• rozpatruje i postanawia o przyjęciu programu rządu

• powołuje i znosi ministerstwa

• zatwierdza nowy rząd i przez całą kadencje sprawuje nad nim kontrolę przez tajne podwójne głosowanie votum nieufności, votum zaufania przy powoływaniu nowego gabinetu lub gdy zmienia się połowa składu obecnego, stworzenie stanowiska lidera opozycji i poprzez zapytania poselskie.

• sprawuje kontrolę nad rządem

• wyraża wotum nieufności

• mianuje sędziów i przewodniczącego Sądu Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, kontrolera państwowego oraz przewodniczącego Zarządu Banku Litwy

• zarządza wybory samorządowe

• powołuje Główną Komisje Wyborczą

• uchwala budżet państwa

• ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe

• wydaje akty amnestii

• wprowadza stan wojenny i wyjątkowy

• podejmuje decyzję o użyciu sił zbrojnych

• głosuje wniosek o zmianę konstytucji dwukrotnym głosowaniem co najmniej 2/3 ogólnej liczby członków sejmu.

• Większością 3/5 może pozbawić członka sejmu mandatu

• Inicjatywa ustawodawcza:

• Prezydent

• deputowani do sejmu

• rząd

• 50 tys. obywateli

• Proces ustawodawczy:

• Ustawy Sejmu uważa się za uchwalone, jeśli głosowała za nimi większość jego członków uczestniczących w posiedzeniu.

• Ustawy konstytucyjne uznaje się za uchwalone, jeśli głosowało za nimi więcej niż połowa ogólnej liczby członków Sejmu.

Władza wykonawcza:

Prezydent:

• Wybór:

• na miesiąc przed upływem kadencji

• Litwin z pochodzenia

• domicyl 3 lata

• bierne prawo wyborcze 40 lat

• 25 tys. podpisów

• Kadencja 4 lata (1 dopuszczalne reelekcja)

• Osoba wybrana na Prezydenta powinna zawiesić swoją działalność w partiach i organizacjach politycznych, nie może też łączyć swojej funkcji z piastowaniem mandatu poselskiego.

• Prezydent jest odpowiedzialny przez sejmem.

• Przedterminowe pozbawienie urzędu:

• poważne naruszenie konstytucji

• złamanie przysięgi

• dokonanie przestępstwa

• Rozstrzyga o tym sejm w trybie procesowym. Może również w ciągu 30 dni od dnia pierwszego posiedzenia większością 3/5 głosów zatwierdzić przedterminowe wybory prezydenckie.

• Wygaśnięcie kompetencji:

• upływ czasu - maksymalnie 2 kadencje

• wybory przedterminowe

• podanie się do dymisji

• śmierć

• pozbawienie urzędu na drodze postępowania procesowego przez Sejm

• uchwała przyjęta większością 3/5 głosów ogólnej liczby członków na wniosek Sądu Konstytucyjnego (stwierdzającego zły stan zdrowia)

• Gdy prezydent nie może pełnić swoich obowiązków zastępuje go przewodniczący Sejmu, któremu w tym czasie nie wolno

• zarządzać przedterminowych wyborów do Sejmu

• dymisjonować lub mianować ministrów bez zgody Sejmu

• rozpatrywać wniosków o wyrażenie wotum nieufności przewodniczącemu Sejmu

• Kompetencje prezydenta wymagające współdziałania z sejmem:

• zarządzanie wyborów zwyczajnych i przedterminowych

• zwoływanie sesji nadzwyczajnych

• doroczne orędzie o stanie Litwy

• przedkładanie do ratyfikacji podpisanych umów międzynarodowych

• mianowanie i odwoływanie premiera

• mianowanie SK, SN, Zarząd Banku Litwy

• wprowadzanie stanu wojennego

• podpisywanie ustaw przyjętych przez sejm

• Kompetencje prezydenta wymagające współdziałania z rządem:

• mianowanie premiera, powierzenie mu misji sformowania rządu i zatwierdzenie jego składu

• przyjmowanie dymisji rządu i poszczególnych ministrów

• powoływanie na wniosek premiera ministrów

• mianowanie i odwoływanie przedstawicieli dyplomatycznych

• Kompetencje wyłączne:

• nadaje obywatelstwo

• stosuje prawo łaski

• ma prawo weta wobec ustaw sejmu - można przełamać bezwzględną większością głosów Sejmu.

• Ma prawo inicjatywy ustawodawczej

• nadaje odznaczenia

14 lutego 1993r. - I tura wyborów prezydenckich:

• wygrywa Algirdas Brazauskas (Litewska Demokratyczna Partia Pracy)

21 grudnia 1997r., 4 stycznia 1998r. - II tury wyborów prezydenckich:

• I tura:

• Artūras Paulauskas (bezpartyjny) 45,30%

• Valdas Adamkus (bezpartyjny) 27,90%

• Vytautas Landsbergis (Związek Ojczyzny) 15,90%

• Vytenis Andriukaitis (Litewska Partia Socjaldemokratyczna) 5,70%

• Kazys Bobelis (Związek Chrześcijańskich Demokratów) 4,00%

• Rolandas Pavilionis (bezpartyjny) 0,70%

• Rimantas Smetona (bezpartyjny) 0,40%

• II tura:

• Valdas Adamkus (bezpartyjny) 50,40%

• Artūras Paulauskas (bezpartyjny) 49,60%

22 grudnia 2002r., 5 stycznia 2003r. - II tury wyborów prezydenckich:

• I tura:

• Valdas Adamkus (bezpartyjny) 35,53%

• Rolandas Paksas (Partia Liberalno-Demokratyczna) 19,66%

• Artūras Paulauskas (Nowy Związek) 8,31%

• Vytautas Šerėnas (bezpartyjny) 7,75%

• Vytenis Andriukaitis (Litewska Partia Socjaldemokratyczna) 7,30%

• II tura:

• Rolandas Paksas (Partia Liberalno-Demokratyczna) 54,71%

• Valdas Adamkus (bezpartyjny) 45,29%

13 i 27 czerwca 2004r. - przedterminowe wybory prezydenckie:

• Wybory zostały przeprowadzone po usunięciu ze stanowiska prezydenta Rolandasa Paksasa w trybie impeachmentu - związki z rosyjskimi służbami specjalnymi oraz strukturami przestępczymi.

• I tura:

• Valdas Adamkus (bezpartyjny) 31,14%

• Kazimiera Prunskienė (Zwi¹zek Partii Ch³opskiej i Nowej Demokracji) 21,25%

• Petras Auštrevičius (bezpartyjny) 19,30%

• Vilija Blinkevičiūtė (Nowy Zwi¹zek) 16,45%

• Česlovas Juršėnas (Litewska Partia Socjaldemokratyczna) 11,85%

• II tura:

• Valdas Adamkus (bezpartyjny) 52,60%

• Kazimiera Prunskienė (Zwi¹zek Partii Ch³opskiej i Nowej Demokracji) 47,40%

Rząd:

• Powołanie:

• Prezesa RM mianuje i odwołuje prezydent za zgodą sejmu.

• Ministrów mianuje i odwołuje prezydent na wniosek premiera, który nie później niż w ciągu 15 dni od swojego mianowania przedstawia zaakceptowany przez prezydenta skład rządu sejmowi.

• Aprobata większości oznacza otrzymanie prawa do działania. O wotum zaufania stara się cały rząd, a nie tylko premier (jak na Węgrzech)

• Skład:

• premier

• 13 ministerstw

• Ministerstwa składają się z departamentów i wydziałów

• Decyzje:

• podejmowane większością głosów wszystkich członków rządu.

• Uchwały podpisywane są przez premiera i właściwego ministra w ciągu 3 dni.

• Odpowiedzialność:

• Ministrowie ponoszą odpowiedzialność przed Sejmem i prezydentem, bezpośrednio zaś podlegają premierowi.

• W wypadku niemożności pełnienia obowiązków przez premiera, prezydent na wniosek premiera powierza pełnienie jego obowiązków jednemu z ministrów na czas nie dłuższy niż 60 dni. W razie braku takiego wniosku prezydent powierza pełnienie obowiązków jednemu z ministrów. W wypadku odmowy ze strony prezydenta mianowania ministra premier ma 10 dni na wskazanie innego kandydata.

• Prezesowi RM oraz członkom RM przysługuje immunitet. Oznaczający zakaz pociągania ich do odpowiedzialności karnej bez wcześniejszej zgody sejmu. Między sesjami takiej zgody może udzielić prezydent.

• Jeśli zmianie ulega więcej niż połowa składu rządu, musi on uzyskać ponowną aprobatę sejmu, jej brak oznacza obowiązek podania się do dymisji. Rząd podaje się do dymisji także w wypadkach:

• jeśli sejm 2 razy z kolei nie zaaprobuje programu nowo utworzonego rządu

• jeśli sejm w tajnym głosowaniu większością głosów ogólnej liczby członków sejmu wyrazi wotum nieufności rządowi albo premierowi (wotum nieufności wyraża się bezwzględną liczbą głosów ustawowej liczby członków). Wniosek o wotum nieufności składa 1/5 deputowanych

• jeśli premier poda się do dymisji lub umrze

• po wyborach do sejmu, kiedy tworzy się nowy rząd.

• Kompetencje:

• Premier:

• Kieruje pracami rządu

• Wyznacza i zwalnia sekretarza rządu, który stoi na czele Kancelarii Rządu

• Zwołuje posiedzenia

• Mianuje i odwołuje kierowników instytucji rządowych

• Powołuje grupy robocze

• ministrowie:

• wykonywanie ustaw, dekretów prezydenta oraz rozporządzeń premiera i innych aktów prawnych

• przedkładanie rządowi projektów ustaw i innych aktów prawnych

• składanie rządowi i premierowi sprawozdań z działalności ministerstwa

• rząd:

• zarządza sprawami kraju, strzeże nienaruszalności terytorium Republiki Litewskiej, gwarantuje bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny

• wykonuje ustawy i uchwały Sejmu w sprawie wykonywania ustaw, a także zarządzenia prezydenta Republiki

• koordynuje działalność ministerstw i innych instytucji rządowych

• przygotowuje projekt budżetu państwa i przedkłada go Sejmowi, kieruje wykonywaniem budżetu, przedkłada sejmowi sprawozdanie z wykonania budżetu

• przygotowuje projekty ustaw i wnosi je do Sejmu

• nawiązuje stosunki dyplomatyczne i podtrzymuje więzi z innymi państwami oraz organizacjami międzynarodowymi

• wykonuje inne obowiązki nałożone przez konstytucję i ustawy

Władza sądownicza:

Sądy Republiki Litewskiej:

• Sąd Najwyższy:

• Sędziów mianuje i odwołuje Sejm na wniosek Prezydenta

• Wskazuje jednolitą wykładnię w zakresie stosowania ustaw

• W stosunku do pozostałych sądów jest instytucją kasacyjną

• Litewski Sąd Apelacyjny:

• Sędziów mianuje prezydent za zgodą Sejmu

• Do niego należy apelacja wobec sądów okręgowych

• Sądy okręgowe

• Sądy rejonowe

Sąd Konstytucyjny:

• 9 sędziów desygnowanych przez Sejm, prezydenta i przewodniczącego sądu Najwyższego

• Co 3 lata odnowienie 1/3 składu

• Kadencja 9 lat

• Orzeka, czy ustawy i wszelkie inne akty prawne uchwalone przez Sejm, prezydenta i rząd nie są sprzeczne z konstytucją

• Opinie:

• Czy w czasie wyborów prezydenta Republiki bądź członków Sejmu nie została naruszona ustawa wyborcza

• Czy stan zdrowia prezydenta Republiki pozwala mu nadal wykonywać obowiązki

• Czy międzynarodowe umowy Republiki Litewskiej nie są sprzeczne z konstytucją

• Czy członkowie Sejmu i funkcjonariusze, wobec których zostało podjęte postępowanie procesowe, naruszyli konstytucję swoimi konkretnymi czynami

• Rozstrzygnięcia Sądu Konstytucyjnego są ostateczne i niezaskarżalne

Kontrola Państwowa:

• Sprawuje ona kontrolę nad zgodnym z prawem wykorzystaniem i zarządzeniem majątkiem państwowym oraz nad prawidłowym wykonywaniem postanowień zawartych w budżecie.

• Jej pracami kieruje kontroler państwowy wyznaczany na kadencję 5 lat przez Sejm na wniosek prezydenta.

Zmiana konstytucji:

• Inicjatywa ustrojodawcza:

• ¼ ogólnej liczby cz³onków Sejmu

• 300 tys. wyborców

• w okresie stanu wojennego konstytucja nie może być zmieniona.

• Art. 1 może by zmieniony tylko w drodze referendum, jeśli opowie się za tym ¾ obywateli mających prawa wyborcze. Także rozdział o zmianie konstytucji i rozdział I państwo Litewskie mogą być zmienione tylko w drodze referendum.

• Poprawki do innych rozdziałów muszą być rozpatrywane i głosowane dwukrotnie. Przerwa miedzy głosowaniami nie może być krótsza niż 3 miesiące. Projekt uważa się za przyjęty jeśli w każdym głosowaniu opowiedziało się za nim co najmniej 2/3 ogólnej liczby członków. Prezydent ma 5 dni na ogłoszenie od momentu podpisania.

Prezydenci Litwy:

• Algirdas Brazauskas 25 lutego 1993 25 lutego 1998

• Valdas Adamkus 26 lutego 1998 25 lutego 2003

• Rolandas Paksas 26 lutego 2003 6 kwietnia 2004

• Artūras Paulauskas 6 kwietnia 2004 12 lipca 2004 pełniący obowiązki

• Valdas Adamkus od 12 lipca 2004 nadal

Premierzy Litwy:

• Kazimiera Prunskienė 17 marca 1990 10 stycznia 1991

• Albertas Šimėnas 10 stycznia 1991 13 stycznia 1991

• Gediminas Vagnorius 13 stycznia 1991 21 lipca 1992

• Aleksandras Abišala 21 lipca 1992 26 listopada 1992

• Bronislovas Lubys 12 grudnia 1992 10 marca 1993

• Adolfas Šleževičius 10 marca 1993 8 lutego 1996

• Laurynas Stankevičius 23 lutego 1996 19 listopada 1996

• Gediminas Vagnorius 4 grudnia 1996 3 maja 1999

• Irena Degutienė 3 maja 1 czerwca 1999 pe³ni¹cy obowi¹zki

• Rolandas Paksas 1 czerwca 1999 27 października 1999

• Irena Degutienė 27 paŸdziernika 3 listopada 1999 pe³ni¹cy obowi¹zki

• Andrius Kubilius 3 listopada 1999 9 listopada 2000

• Rolandas Paksas 9 listopada 2000 20 czerwca 2001

• Eugenijus Gentvilas 20 czerwca 4 lipca 2001 pełniący obowiązki

• Algirdas Brazauskas 4 lipca 2001 1 czerwca 2006

• Zigmantas Balčytis 1 czerwca 2006 4 lipca 2006 pełniący obowiązki

• Gediminas Kirkilas 4 lipca 2006 9 grudnia 2008

• Andrius Kubilius 9 grudnia 2008

LITWA

1 | Strona

---