Definicja Rodziny:
Stanowi małą grupę społeczną, która składa się z rodziców, dzieci i innych krewnych, przy czym rodziców łączy tutaj więź małżeńska a ich dzieci z nimi - więź rodzicielska, będąca podstawą rodzinnego wychowania (również formalna więź definiująca obowiązki rodziców i dzieci względem siebie
Funkcje rodziny i jej zagrożenia, bądź przeobrażenia Wg Z. Tyszki:
prokreacyjna- ma na celu przedłużenie gatunku . Kiedyś ta funkcja zależała na prokreacji teraz jej celem jest osiągnięcie przyjemności.
materialno- ekonomiczna- sposób zarządzania funduszami. Mężczyzna posiadał większy autorytet . Mężczyzna potrafił utrzymać rodzinę. Był „głową rodziny”
kulturalna- ma na celu zapoznanie młodego pokolenia z dziejami kultury danego społeczeństwa, wpojenie norm i wartości, przekazywanie dziedzictwa kulturowego, dbałość o przeżycia estetyczne.
kontrolna- polega na nadzorowaniu postępowania członka rodziny oraz pozostałych członków w celu zapobiegania ewentualnym odstępstwom od norm i wzorów przyjętych w rodzinie za obowiązujące.
socjalizacyjno- wychowawcza- polega na przygotowaniu dzieci do samodzielnego życia i pełnienia ról społecznych; jest to szeroko rozumiane wychowanie dzieci, najlepiej dokonuje się przy współudziale obojga rodziców. W proces ten zaangażowane są także inne osoby, np. dziadkowie.
emocjonalno- ekspresyjna- wyraża się w zaspokajaniu najważniejszych potrzeb emocjonalnych członków rodziny (miłość, wzajemne oparcie, poczucie bezpieczeństwa, swobodne wyrażanie swojej osobowości).
Grupa rówieśnicza (definicja Hare'a ) :
„aby o dwóch lub więcej osobach można było powiedzieć, że stanowią grupę, muszą być spełnione przynajmniej cztery warunki:
między tymi osobami musi istnieć bezpośrednia interakcja,
osoby te muszą mieć wspólny cel
w zbiorze jednostek stanowiących grupę muszą istnieć normy
w zbiorze tym musi istnieć struktura
Grupa pierwotna (cechy)
jednostka uczestniczy w niej w sposób spontaniczny;
każdy członek takiej grupy ma poczucie aprobaty innych członków;
przeważają więzi osobowe;
występuje wzajemna identyfikacja;
grupa pierwotna jest grupą niewielką;
członkowie grupy odczuwają przynależność w obrębie grupy i odczuwają poczucie odrębności w stosunku do otoczenia;
grupa wskazuje wzorce i określa wartości oraz normy;
istnieje kontrola i określony system sankcji;
grupa charakteryzuje się zmiennością celów oraz zmiennością wewnętrznej struktury i hierarchii;
przywództwo w grupie jest uwarunkowane cechami charakteru i musi być zaakceptowane przez grupę;
Grupa wtórna (cechy):
nabór do grupy ma charakter formalny
grupa opiera się na więzach rzeczowych
grupa może być rozbudowana, może mieć odgałęzienia terenowe
struktura wewnętrzna opiera się na sformalizowanym układzie hierarchicznym
najważniejsze są cele grupy, cele indywidualne mają zdecydowanie mniejsze znaczenie
grupa posiada formalne wzory zachowań
sankcje są egzekwowane w sposób formalny
decyzje grupy są zcentralizowane
występuje koordynacja działań
występuje jednolitość organizacyjna
Środowisko lokalne to gromada ludzi zajmująca ograniczone, względnie izolowane terytorium, posiadających wspólną tradycje, wartości, symbole, instytucje usługowe i kulturowe, świadomych jedności i odrębności, gotowości do wspólnego działania, żyjących w poczuciu przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa.
Cechy:
tożsamość etniczna, religijna, kulturowa,
poczucie odrębności i względnej izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członków.
-Poczucie przynależności, więzi, względna jednolitość ekonomiczna i zawodowa.
Różnica między wspólnotą a stowarzyszeniem :
wspólnota ma charakter zbiorowości pierwotnej ; jest takim typem zbiorowości społecznej , która powstaje w sposób "naturalny" , spontaniczny i w którym dominują więzi osobowe , stosunki pokrewieństwa , związki rodowe , więź sąsiedzka ;
stowarzyszenie ma charakter zbiorowości wtórnej ; jest grupą celową , powołaną świadomie dla zrealizowania określonych zadań .
Stowarzyszenie - grupa dorosłych lub młodzieży posiadająca własną strukturę organizacyjną: członkowie grupy podejmują wspólne zadania i podporządkowują się obowiązującym normom postępowania; przynależność do tej grupy ma charakter dobrowolny. Tworzą je ludzie działający na mocy prawa. Podejmują oni określoną działalność dobrowolną, świadomą i bezpłatną.
STOWARZYSZENIE |
WSPÓLNOTA |
1) Przynależność jest dobrowolna |
1)Przynależność jest zdeterminowana urodzeniem |
2)Jest grupą zorganizowaną wedle reguł formalnych |
2) Organizacja jest wynikiem aprobaty społecznej i jest nieformalna |
3)Posiada określone cele |
3)Cele są nieartykułowane i nie mają postaci pisanej. |
4)Posiada strukturę, organizację wewnętrzną i członków |
4)Struktura, organizacja i członkowie są określani zasadami tradycji i poczuciem przynależności |
5) Kieruje się ustalonymi wzorami zachowań |
5) Rządzą w niej uznane za właściwe wzory zachowań, obowiązuje grupowy konformizm |
6) Posługuje się ustalonymi sankcjami wobec członków |
6) Istnieje system kontroli społecznej |
5. WIĘZI SPOŁECZNE :
a) Szczepański - zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej, skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju
Pojęcie to wprowadziła Helena Radlińska opisując siły społeczne jako
„… Zespół określonych czynników i wartości funkcjonujących w środowisku, w postaci jednostkowych lub zbiorowych, jawnych lub ukrytych uzdolnienie wyrażających się w pozytywnym działaniu” F. Znaniecki kojarzył siły społeczne z każdym indywidualnym lub grupowym dążeniem, które wywołuje zmianę lub przeciwdziała jakiejś zmianie.
Należy sądzić, że u źródeł polskiej koncepcji sił społecznych leży motyw wyzwoleńczo-patriotyczny, którego celem była mobilizacja do pracy oraz aktywności społeczno-ekonomicznej na rzecz rozwoju kultury materialnej oraz duchowej narodu.
W pracy socjalnej zamiast pojęcia „siły społeczne” używa się słowa „wzmocnienie” co oznacza sposób w jaki ludzie, instytucje oraz społeczności uzyskują panowanie nad swoim życiem przy czym chodzi tu zarówno o panowanie nad stanem umysłu jak i o poczucie własnej wartości jak i zmianę usytuowania pozycji społecznej w strukturze społecznej. Wzmacnianie jako proces oznacza ułatwianie, umożliwianie lub promowanie ukrytych lub częściowo dostrzegalnych zdolności ludzi do optymalnego i kompetentnego funkcjonowania lub też rozwijanie wrażliwości instytucji społecznych na potrzeby ludzkie.
WYKŁADY
1. UBÓSTWO
W ujęciu absolutnym ( USA i UK):
to stan niezaspokojenia podstawowych potrzeb w danym miejscu i danym czasie
winne za ubóstwo ponosi sam ubogi
W ujęciu względnym ( Europa ):
Utożsamia się z nierównościami społecznymi - z dysonansem występującym między bogatymi a biednymi
Według zwolenników tego ujęcia winne za ubóstwo ponosi państwo , system społeczny który redystrybuuje ( rozdziela) dobra czy ogranicza dostęp do tych dóbr , z związku z czym część obywateli spychana jest na margines życia społeczno-ekonomicznego
2. SOCJOLOGICZNE ORIENTACJE W BADANIU UBÓSTWA
Orientacja kulturowa
Autorzy posługują się tu orientacją subkultur - uznając specyficzne dla środowiska ubogich wartości , normy i wzory za czynniki ograniczające szanse jednostki i grup na przełamanie ubóstwa
W opcjach kulturowych analizuje się jedynie wąskie środowiska i kładzie nacisk na podtrzymujące i hamujące ubóstwo oddziaływanie specyficznych wzorów
Bada się subkultury biedy
Orientacje feministyczne
W opcji tej zakłada się , że upośledzenie społeczne jest pochodna płci ( częściej ubóstwo dotyka kobiet)
Badania udowodniły że kobiety wykazują wyższość ewolucyjna w przystosowaniu kobiet do życia społecznego
Orientacja strukturalna
Powołuje się na teorie uwarstwienia społecznego
W tym nurcie szczególnie zaznaczyły się koncepcje podklasy Willsona , w której procesy makrostrukturalne i makroekonomiczne uruchamiają procesy marginizacji jako podstawy tworzenia grup ubogich
3. PRZYCZYNY UBÓSTWA
wg Schiller'a
Teoria skrzyżowanych charakterów
- wg tej teorii winę za ubóstwo obarcza się jednostkę która ze względu na swój stosunek do pracy, cechy charakterystyczne nie chce podobnie jak inni obywatele uczestniczyć w życiu społeczno-zawodowym. Przykładowe cechy:
Lenistwo
Nieuctwo
Niski poziom inteligencji
Brak kreatywności
Teoria ograniczonych możliwości
- wg tej teorii winne za ubóstwo ponosi system społeczno-polityczny , który stworzył system dyskryminujący pewną część swoich obywateli uniemożliwiających im równy dostęp do edukacji, różnych dóbr i usług
- dyskryminacja ze względu na: płeć, religię, kolor skóry, narodowość, preferencje seksualne
Teoria Wielkiego Brata
- zakłada że winne za ubóstwo ponoszą sami ubodzy i jak wadliwe zbudowany system pomocy społecznej czyli państwa
wg Gillder'a
- przyczyny ubóstwa tkwią w upadku 3 podstawowych wartości :
Rodzina
Praca - nie tylko wymiar materialny . Praca to kontakty społeczne i realizujące własnego siebie, kariera , awans
Wiara: 2 aspekty wiary :
- wiara w człowieka i w jego możliwości
- wiara w wartości nadprzyrodzone
4. MIERNIK/ LINIE UBÓSTWA
Obecnie stosuje się różne linie ubóstwa . Jest to konsekwencją faktu , że w poszczególnych społeczeństwach ubóstwo przybiera różne formy , rozmiary i w różnym stopniu dotyka ludzi. Należą do nich :
- absolutne
Wyznacza się w oparciu o metodę potrzeb podstawowych
Jest to granica oparta na określonym koszyku dóbr i usług zaspokajających niezbędne potrzeby
Linia tego ubóstwa nie ma jednej i niepowtarzalnej wartości , a w każdym społeczeństwie wartość ta jest nakreślana inaczej
- relatywne
Ustala się je często statystycznie
Polega to na wskazaniu pewnego udziału przeciętnych dochodów lub wydatków jako tzw. linii relatywnej , która definiuje ubóstwa względne , dlatego że wartości realne tej linii zmierza się wraz z przeciętnym poziomem życia w danym kraju
W badaniach przyjęto 3 linie : 40 % , 50 % (najczęściej używane w Europie) i 60 % przeciętnych dochodów
- względne
Utożsamia się z nierównościami społecznymi - z dysonansem występującym między bogatymi a biednymi
Według zwolenników tego ujęcia winne za ubóstwo ponosi państwo , system społeczny który redystrybuuje ( rozdziela) dobra czy ogranicza dostęp do tych dóbr , z związku z czym część obywateli spychana jest na margines życia społeczno-ekonomicznego
Podstawowymi liniami stosowanymi w definiowaniu ubóstwa absolutnego są :
Minimum egzystencji - to co pozwala nam przetrwać .
- wynika z przekonania że życie ludzkie jest wartością nadrzędną mówi , że wydatki na poziomie minimum egzystencji powinny zapewnić utrzymania człowieka przy życiu w stanie dobrego zdrowia i zdolności do pracy , dlatego koszyk wyznaczający tą linie zawiera dobra niezbędne do przeżycia ( żywność , odzież chroniącą przez zimnem, dach nad głową , podstawową pomoc leczniczą) . Prawo do minimum egzystencji traktowane jest na równi z prawem do wolności.
Minimum socjalne - zabezpieczanie ubogich przez popadnięcie w ubóstwo
- linia ta wyznaczona jest przez taki poziom niskich dochodów których pozwala ludziom normalnie uczestniczyć w życiu społeczeństwa i nie wpaść w ubóstwo.
- jest to linia ostrzegająca że poniżej tej linii powstaje realne zagrożenie ubóstwem
- ustala się ją poprzez określenie koszyka dóbr i usług , którego zawartość jest z jeden strony określona naukowo ( wydatki na żywienie , zdrowie , mieszkanie i higienę ) a z drugiej strony poprzez odniesienie do tradycji , poziomu kulturowego społeczeństwa , co wynika z założenia , ze minimum socjalne ma nie dopuścić do wykluczenia ze społeczeństwa.
5. BEZROBOCIE
W pedagogice społecznej przyjmuje się tzw. Optymistyczną wersje rozumienia bezrobocia. Bezrobocie to chwilowa sytuacja przejściowa , bezrobotny zaś to osoba wyczekująca na pracę.
RODZAJE BEZROBOCIA TYPOWE
Strukturalne
To bezrobocie powstają na wskutek upadku pewnych branż gałęzi przemysłu , zmian w strukturze gospodarki
Dotyczy ono dużych grup ludności , obszarów bez regionów i możliwość rozwiązania tej sytuacji leży poza zakresem możliwości samej jednostki
Z reguły jest ono bezrobociem wydłużającym się w czasie a jego konsekwencje przekładają się na rodzinę osób bezrobotnych
Koniunkturalne
System koniunkturalny gospodarki rozwija się nierównomiernie przechodząc od czasów pros perity do czasów secesji( przestoju) powoduje to zapotrzebowanie na pracowników na rynku
Frykcyjne (przejściowe)
Jest to bezrobocie nieuniknione , które występuje w każdym rodzaju gospodarki
Uważane za normy gospodarki oscylują na granicy do 4 %
Występują one z sytuacji kiedy pracownik z przyczyn zależnych bądź niezależnych od niego odchodzi z pracy ale w bardzo krótkim czasie znajdują kolejne zatrudnienie , bądź kiedy po ukończeniu edukacji przez pewien okres poszukuje atrakcyjnej dla siebie oferty
RODZAJE BEZROBOCIA NIETYPOWE :
Dobrowolne
a) kobiety :
- kobiety onieśmielone rynkiem pracy - małe szanse na znalezienie pracy przez rynek lokalny
- kobiety które rezygnują z pracy - które chcą „odchować dzieci”
b) roszczeniowi klienci którym nie opłaca się pracować
c ) osoby pracujące w szarej strefie ( na czarno)
d ) nisko wykwalifikowani pracownicy wykonujący żmudną i nudną pracę
e ) czerpią zysk z innego źródła aniżeli z wynagrodzenia ( np. złodzieje , prostytutki , grupy patologiczne - które pozyskują środki z nielegalnych źródeł )
Pod zatrudnienie
- dotyczy to osób pracujących na stanowiskach nie wymagających wysiłku ale kwalifikacji , które bezrobotni posiadają
- występuje ono najczęściej w sytuacji wysokiej stopy bezrobocia , kiedy pracodawca ma do wyboru wielu chętnych do pracy
Utajnione
- dochodzi do niego gdy osoby z różnych przyczyn zatrudniane są przez pracodawcę i również z różnych przyczyn nie świadczą pracy bądź świadczą ją w niewielkim zakresie
- z tego rodzaju bezrobociem mamy do czynienia np. gospodarstwa rolne , w firmach rodzinnych
EKONOMICZNE SKUTKI BEZROBOCIA :
Należy uwzględnić fakt , że bezrobocie jest bardzo kosztowne i pociąga za sobą drenaż finansów publicznych na zasiłki socjalne , programy przeciwdziałania bezrobociu a także utrzymanie tzw. Infrastruktury bezrobocia - urzędy , biura pracy
Rosnące bezrobocie w dwojaki sposób uszczupla dochody budżetowe państwa. Z jednej strony zmieszają się przychody gdyż bezrobotni nie płacą podatków dochodowych , składek ZUS . Z drugiej zaś strony utrzymanie tej grupy niepracujących i ich rodzin powoduje dalszy drenaż finansów publicznych
MIGRACJE - kolejną stratą dla państwa jest emigracja zarobkowa , głównie młodych wykształconych ludzi bądź niszowych specjalistów którzy wywożą ze sobą ogromny kapitał jakim jest wieloletnie wykształcenie finansowane przez państwo
SPOŁECZNE SKUTKI BEZROBOCIA :
Jest najbardziej dotkliwe
Najbardziej oczywistym wydaje się fakt , że bezrobocie jako przeciwna strona zatrudnienia , oznacza nie wykorzystanie podstawowego zasobu społecznego jakim są zasoby ludzkie
Powoduje pogorszenie stanu zdrowia psychicznego i fizycznego w społeczeństwie. Stres i zaburzenia zdrowia psychicznego korelują pozytywnie z czasem trwania bezrobocia
Zmiany w psychice , poczucie krzywdy i bycia niepełni wartościowym - nasilają się wraz z przedłużeniem bezrobocia
Długotrwałe bezrobocie w różnym stopniu dotyczy mężczyzn i kobiet . Mężczyźni bardziej podatni są i podają się negatywnym wpływom , rośnie liczna mężczyzn nadużywających alkoholu i środków odurzających. To również mężczyźni gorzej radzą sobie ze stresem co skutkuje znacznie większą częstotliwością stanów przedzawałowych , wylewów , różnych dolegliwości związanych z układem pokarmowym , systemem immunologicznym. To także w populacji mężczyzn dochodzi częściej do udanych prób samobójczych
Bezrobocie przyczynia się do wzrostu przestępczości a zwłaszcza bezrobotnych ludzi między 18-20 rokiem życia
Brak pracy przyczynia się często do wzrostu patologicznych przestępczości , wzrostu agresji i narastaniem różnych form uzależnień
6. PROSTYTUCJA
- termin ten pochodzi z łacińskiego i oznacza nierząd uprawiany w celu osiągnięcia zysku
Wg WHO ( światowa organizacja zdrowia) : usługa seksualna o charakterze dynamicznym i adaptacyjnym co pociąga za sobą transmisję pieniędzy usługodawcę i usługo odbiorcę
PODZIAŁ PROSTYTUCJI ze względu na :
Osoby prostytuujące się :
- mężczyźni , kobiety i dzieci
Wolę osoby prostytuujące się :
- dobrowolne
- przymusowe
Sposób zorganizowania :
- indywidualna
- pod opieką suferna
- w ramach agencji towarzyskiej
Miejsce uprawiania prostytucji :
- hotelowa
-lokalowa
-uliczna
-telefoniczna , internetowa
TYPOLOGIZACJA :
Prostytucja homoseksualna - lesbijska , gejowska
Prostytucja heteroseksualna
Prostytucja biseksualna - świadczenie usług przedstawicieli obu płci
Prostytucja transwestytyczna
SYSTEMY REGULUJĄCE PRAWNE ASPEKTY PROSYTUCJI :
prohibicjonizm
-zwany system prohibicyjno-prepresyjny to całkowity zakaz uprawiania prostytucji , które traktowana jest jako przestępstwo. Przepisy te uderzają i karają osoby prostytuujące się ( kobiety)
- system ten był rozpowszechniony w średniowieczy np. wypędzenie , obcinanie nosa , uszu , a nawet kara śmierci
- obecnie system ten również funkcjonuje w krajach bliskiego wschodu w którym obowiązuje prawo kanoniczne np. Iran , Arabia Saudyjska
- do 1999 r. w Szwecji karano w ten sposób prostytutki
reglamentaryzm - obowiązuje on w Europie od czasu Napoleona
- jest to jedna z najpopularniejszych systemów prawnej regulacji traktujących prostytutki jako zło konieczne
- w systemie podaje się jej administracyjnej kontroli , opartej na założeniach :
uznanie fizjologicznej potrzeby mężczyzn do zaspokojenia popędu płciowego
uwzględnienie że warunki ekonomiczne nie pozwalają na zawieranie małżeństw zbyt wcześniejszych
zwraca uwagę , ze daje się możliwości kontroli nad stanem zdrowia prostytutek , które leczą się ponieważ nie chcą narażać się na utratę zarobków
znaczącym dla tego kierunku jest możliwość odizolowania prostytutek w dwóch domach publicznych co ułatwi państwu kontrolę sanitarną
neoreglamentaryzm
-polega na restracji prostytutek nie przez policję a przez władze sanitarne i istnieje tu zakaz prowadzenia domów publicznych
- wadą systemu jest podejście do prostytucji w sposób medyczny
- obowiązywał do 1950 r. w Polsce
abolicjonizm
-zapoczątkowany w Anglii
-Ruch abolinistyczny zaatakował instytucje domów publicznych a także procedur rejestracji prostytutek
- wskazał na krzywdzącą nierówność w traktowaniu mężczyzn i kobiet oraz nieskuteczność przymusowych kontroli lekarskich
- charakteryzuje się rezygnacją z karania prostytutek na rzecz zapobiegania tej formie patologii i zagrożeniom jakie stwarza
- stawia się na pracę prostytutek ( praca socjalna) w których prowadzi się różne programy
7. SAMOBÓJSTWA
Wg WHO - akt o skutku śmiertelnym , który zmarły ze świadomością i oczekiwaniem takiego skutku sam zaplanował i wykonał w celu spowodowania zmian przez siebie pożądanych
TYPY SAMOBÓJSTW
samobójstwa prawdziwe
- świadomy wybór
- świadome podejmowanie decyzji pozbawienia życia
- przyjęcia śmierci , brak konkretnego motywu , kryzys egzystencjalny
samobójstwa rzekome
- brak sił by żyć dalej
- forma ucieczki od trudnej sytuacji
- śmierci się nie wybiera , ale się jej dopuszcza
- akt rozpaczy , bezsilności , desperacja , forma ukarania kogoś , protest albo wołanie o pomoc
gesty samobójcze
- śmierci się nie planuje i nie bierze pod uwagę
- chęć zwrócenia na siebie uwagi , wołanie o pomoc , wzbudzenie współczucia
samobójstwa altruistyczne
- śmierć jest cenną jaką płaci się za miłość bliźniego czy tez obrony najważniejszych wartości
TYPY SAMOBÓJSTW USIŁOWANYCH - mechanizmy powstania tendencji samobójczych
bilansowe - popełniane w skrajnych sytuacjach , dotyczą introwertyków
psychofizyczne - w ciężkich stanach depresji i schizofrenii
stymulujące - przejawiają się w postaci samouszkodzeń w sytuacji ograniczonej stymulacji
rozładowujące - dotyczy młodzieży i reakcji dorosłej młodzież na sytuacje trudne
manipulacyjne - wyuczone nabyte wzory zachowań które celem jest wywieranie wpływu na otoczenia
8. POWSTANIE POLSKIEJ Pedagogiki Społecznej
Faza 1. Wstępna lata 80-te XIX w. do około 1925 r. - powstanie Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej
Faza 2. Rozwój i stabilizacja - 1925-1945r. - badanie i kształcenie pracowników społecznych
Faza 3. Adaptacji do warunków PRL - szkoła i środowisko , wychowanie pozalekcyjne , czas wolny , edukacja ustawiczna
Faza 4. Readaptacja po 1980 - pedagogika społeczna otwarta na zmianę społeczną i budowę społeczeństwa demokratycznego
ZADANIA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ :
zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych
ulepszanie wpływów pozytywnych
zbierać wiedzę o całej rzeczywistości wychowawczej
analizować przebieg procesów wychowawczych
obserwować zjawiska wychowawcze i opisywać je
problem społeczny - może być rozwiązany przez daną osobę , którą dotyczy lub grupę wsparcia np. alkoholizm
kwestia społeczna - jest to problem społeczny który w ramach grupy społecznej nie może być rozwiązany
Postrzegany jest jako niesprawiedliwy
Rozwiązany może być przy pomocy różnych organów państwa