Temat: Geneza etyki biznesu

Etyka - szczególna dziedzina etyki ogólnej

To nauka o dobru, teoria dobra i zła, w szczególności odpowiada na pytanie, - co to znaczy być dobrym człowiekiem?

Etyka pochodzi od greckiego ETHOS - zwyczaj, trwały obyczaj.

Etyka to nie to samo, co moralność.

Etyka rozwija się na dwóch płaszczyznach.

1. Etyka OPISOWĄ - etyka, która opisuje moralność. Moralność to konkretne faktyczne zachowanie ludzkie w określonym czasie i miejscu np.: moralność mieszczańska na przełomie 17/18 w. w Polsce biznesmena itd. Etyka opisowa to teoria zachowań (nauka) Odpowiada na pytanie: JAK JEST. Etyka opisowa sprowadza się do opisu pewnej zastanej moralności, czyli opisuje, co ktoś w danej chwili uważał za dobre lub za złe, ale bez oceny !!!

Moralność- normy moralne, którymi się ludzie kierują w danym społeczeństwie.

Etyka bez dalszych określeń to etyka normatywna.

2. Etyka NORMATYWNA - formułuje pewne normy etycznego postępowania i z punktu widzenia tych norm dokonuje jego oceny, odpowiada na pytani: JAK BYĆ POWINNO? I DLACZEGO? Składa się ona z formułowania norm i oceny tych norm.

Etyka biznesu - to uszczegółowienie etyki normatywnej.

Bernard Show - „ideały są na jak gwiazdy, nigdy nieosiągalne, ale nam wskazują drogę”.

W ramach etyki normatywnej powstało dużo systemów:

- TEISTYCZNE - Bóg wartość

- NATURALISTYCZNE - (ateistyczne) nie odwołują się do Boga lub czegoś nad naturalnego.

Etyka intencji kontra etyka skutku - czy przy ocenie czyjegoś postępowania moralnego brać pod uwagę jego intencje czy też skutek postępowania. Jak intencja dobra to czyn dobry.

Etyka biznesu - jako etyka normatywna zajmuje się ocena i wskazaniem standardów moralnych przystających do konkretnej sfery działalności człowieka, jaką jest działalność gospodarcza. Etyka biznesu to konkretyzacja etyki normatywnej.

Temat: Główne stanowiska metaetyczne

Etyka biznesu zależy od tego, za która grupą systemów etycznych się opowiemy.

Główne stanowiska metaetyczne:

Podział szkół etycznych na 3 główne stanowiska:

1. Etyka dentologiczna (z grec. deon - to obowiązek) etyka obowiązków albo cnót, które za podstawę stanowiska przyjmują nakazy i zakazy jako podstawowe formy regulowania dążeń ludzkich. Zakazy i nakazy to podstawy zgodnie, z którymi mamy postępować etycznie, trzymać się zakazów, zobowiązani jesteśmy trzymać się nakazów i zakazów, więc widoczna jest to rola kodeksów etycznych mniej lub bardziej skodyfikowanych.(np. kodeks rycerski a współcześnie kodeks postępowania psychologa, lekarza - przysięga Hipokratesa). Tu widoczna jest rola kodeksów etycznych.

Dziś występują - deontologie zawodowe - zawodowy zbiór cnot. zawierają zbiór cnót.

ZALETY	WADY
Uchwycenie sytuacji typowych, powtarzalnych w obszarze danej dziedziny zawodowej	Nie jest w stanie przewidzieć zmiennych warunków i konkretnej sytuacji, w której przyjdzie stosować te ogólne zakazy i nakazy.

Być moralnym w biznesie tzn. przestrzegać podstawowych zasad zawodowych za cnoty przemysłowca czy biznesmena, by zachować dobre imię zawodu czy firmy.

2. Etyka Aksjologiczna: - teologiczna. Aksjologia to nauka o wartościach różnych np.: społecznych duchowych. AKSIS - to wartość.

Etyka teologiczna to nauka o celu. TELES to cel. Czyli jest to etyka wartości i interesu. Źródeł tego należy się doszukiwać w religii protestanckiej . M.Weber „Etyka protestancka” - duch kapitalizmu jako sposób zarządzania powstał w skutek pewnych grup protestanckich, którzy byli zobligowani do dobrej pracy i nie trwonienia kapitału (kto nie pracuje, ten nie je). Wartością stało się oszczędzanie które z czasem przekształciło się w postulat maksymalizowania zysku przy minimalizowaniu strat.

3. Etyka odpowiedzialności i sumienia (personalistyczna) opiera się na określeniu godności ludzkiej osoby zapewnione jest to po przez sumienie. Rzetelność w stosunku do swojego partnera, kieruj się sumieniem i odpowiedzialnością - szanuj drugiego godność jak swoją własną .

Jest to etyka personalistyczna - zorientowana na osobę, jednostkę ludzką. Opiera się na godności własnej i cudzej.

Być rzetelnym tzn. sumiennym w stosunku do każdego partnera jako człowieka pracy w relacji międzyludzkiej..

Etyka ta dąży do humanizacji życia gospodarczego.

Odpowiedzialność wg. etyki biznesu to zdolność do odpowiadania na zapotrzebowanie ludzi korzystają z naszej pracy.

Podstawą tej etyki jest sumienie. Kant powiedział, nie przekraczalna granocą postępowania moralnie odpowiedzialnego jest nieredukowalność w podmiotu ludzkiego do relacji użytecznościowych (nie traktowanie człowieka jako tylko narzędzia).

Imperatyw Kanta: „Postępuj tak, abyś drugiego człowieka nie traktował nigdy jako środek (narzędzie), ale zawsze jako również cel.

Każda sytuacja odpowiedzialności musi zawierać:

• podmiot odpowiedzialności - kto ?

• przedmiot odpowiedzialności - za co ?

• intencję odpowiedzialności czyli czego (kto za co przed kim jest odpowiedzialny)

Zaburzenia odpowiedzialności- zaburzenia pola odpowiedzialności, czyli zakres tego za co czuje się odpowiedzialność.

Są 2 kierunki zaburzeń odpowiedzialności:

1. odpowiedzialność przesadna - pole zbyt szerokie i wąskie tzw. zbawiciel świata, czyli człowiek który się przecenia, więcej chce niż może. Np. nerwica dyrektora = zespól wielu telefonów (choroby wieńcowe, wrzody itp.). tego typu postawy są premiowane i poszukiwane.

2. odpowiedzialność zawężona - człowieka się niedocenia, człowiek się marnuje, odpowiedzialność indywidualną spycha się na innych.

Wniosek: konieczna jest kontrola swojego pola odpowiedzialności.

Temat: Dziedzina etyki biznesu i związane z nią problemy.

1. Etyczne problemy pracy:

Zjawisko wyzysku - niesprawiedliwa zapłata za pracę.

Kryteria wyzysku:

• system płac ma nie tylko charakter często techniczny, ma możliwość zaspokojenia potrzeb pracownika na godnym poziomie człowieka. Etyka wchodzi w konflikt z przedsiębiorczością;

• wyzysk w relacjach między współpracownikami, inni korzystają z naszej pracy a wszyscy otrzymują jednakowe wynagrodzenie;

• człowiek jako podmiot pracy:

- cnoty osobowe odpowiednie do danej pracy,

- wzorzec osobowy pracownika.

2. Problemy reklamy i pracy: konflikt między skutecznością , kłamliwej i manipulacyjnej reklamy nastawionej głownie na emocje a postulatem uczciwego informowania.

3. Etyczne problemy konkurencji: np. próby wyeliminowanie konkurenta z rynku - np. przekupstwo, zbieranie informacji mogącej zaszkodzić konkurencji, rozpowszechnianie fałszywych informacji o konkurencie, tworzenie złej opinii w masmediach, kopiowanie produktów, itp.

4. Interakcje ludzi biznesu z partnerami: niedotrzymywanie umów i kontraktów, nieetyczne reakcje w stosunku do wspólników, klientów, podwładnych.

5. Stosunek do środowiska naturalnego - idea postępu i wzrostu doprowadziła do maksymalizacji konsumpcji. Ofiarą jest środowisko naturalne. Menedżer powinien dostrzegać skutki swych działań dla środowiska naturalnego i powinien ponosić odpowiedzialność.

WNIOSKI - do etyki biznesu należy:

• zakres odpowiedzialności właściciela przedsiębiorstwa za skutki działalności gosp. firmy,

• prawa i obowiązki pracowników,

• dopuszczalne formy reklamy,

• obowiązki firmy w stosunku do bliższego i dalszego otoczenia.

Temat: Wyobrażenia o biznesie

Fałszywe mity o etyce biznesu:

Przekonanie o względności ustaleń etyki (relatywizm etyczny = moralny) - przekonanie, że nie ma obiektywnych norm ważnych dla wszystkich

Normy są względne, konkretne oczekiwania, określone zachowania służące do określeń i oceny zachowań tych zachowań.

Wartości to co uniwersalne w człowieku, ogólne oczekiwania i przedstawienia dotyczące ludzkich zachowań mogące być świadome albo tez zakorzenione tak, że nie są formułowane słownie. Można je definiować jako konkretny obraz tego co ludzie uważają za sprawiedliwe i warte zachodu.

Fałszywe metafory:

1. Pierwszy milion musi być skradziony.

2. Wszyscy oszukują - paradoks.

3. Świat interesów to dżungla.

4. Biznes to tylko gra - fałsz.

Temat: Dlaczego etyka biznesu się opłaca?

Geneza etyki biznesu:

- Narodziła się w 60 latach w USA.

- Motywy powstania:

• bunt przeciwko gospodarce - okres dzieci kwiatów,

• potrzeba etycznej orientacji w cywilizacyjnej zmienionej sytuacji biznesu,

• potrzeba podniesienia prestiżu coraz bardziej wpływowej grupy zawodowej.

• Pojawiło się hasło : ETICS PAYS - etyka się opłaca.

KRYTYCY ETYKI BIZNESU:

1. Etyka szczegółowa jest objawem kryzysu moralności, poszukiwania środków zastępczych przez zdemoralizowane społeczeństwo, które odwróciło się od tradycji moralności.

Hasło „ETICS PAYS” - nie broni moralności, chodzi w mino to jak z etyka zrobić użytek finansowy.

Etyka ogólna dotyczy ogólnych norm.

Natomiast etyka biznesu nie jest przeciw etyce ogólnej, ale oznacza „jak być dobrym w biznesie?”.

2. Zwolennicy wolnego rynku - pomiędzy biznesem a etyką zachodzi sprzeczność. Przedstawiciel - Milton Friedman (zwolennik Korwin Mikke). „The biznes is biznes”. Firmy nie mogą sobie pozwolić na kierowanie się względami etycznymi, bo niw wyjdą na swoje. Jedyna wytyczna dla firmy i biznesmena jest zasada - max. zysku, m. wydatków.

Wady: idea idealizacyjna. A. Smith - funkcjonowanie wolnego rynku nie może odbyć się własnego, szerszego kontekstu społecznego tzn. przestrzegaj elementów norm etycznych.

3. Legaliści - zwolennicy wystarczającej regulacji prawnej. Prawo wystarczy do regulacji zachowań. Twierdz, że wszystko co jest dozwolone prawnie jest moralnie dopuszczalne.

Nie zawsze wszystko co jest prawnie zabronione jest moralnie dopuszczalne.

Temat: Potrzeba biznesu

Powody potrzeb biznesu:

1. Powody cywilizacyjne - powstają dylematy cywilizacyjne (jak dać sobie radę - np. broń atomowa - możliwość totalnej zagłady).

2. Przemiany ustrojowe - szczególnie w krajach postkomunistycznych. Wysokie zapotrzebowanie na etykę biznesu.

3. Zmiany relacji pomiędzy działaniem człowieka a jego naturalnym, kulturowym otoczeniem.

• Zmiany naturalne - odwrócenie relacji pomiędzy człowiekiem a naturą. Przemiany cywilizacyjne związane były z ideą postępu 17 i 18 w. - ideologia ta wyraziła się w filozofii Marksa (człowiek dotąd będący pod opieką środowiska nagle stał się jego Panem i zaczął ja kształtować do siebie i swoich potrzeb). To ciągnie ze sobą dylemat moralny. O ile biznes działa w środowisku nat. O tyle konieczna jest refleksja etycznego udziału w biznesie.

• Zmiany kulturowe - dziedzina przedsiębiorczości nie może się obejść bez pojęcia odpowiedzialności w skutek przemian hist., przemian demokratyzacji życia gosp., itp. Wymaga to porzucenia etyki posłuszeństwa na rzecz etyki odpowiedzialności. (pracownik odpowiedzialny ma zastąpić pracownika posłusznego). Deontologia do tego nawiązuje, czyli dobry pracownik to niezgrzytający trybik w mechanizmie zegara. W związku ze zmianami kult. (np. emancypacja kobiet) wymaga to spojrzenia innego na człowieka jako wolnej osoby, tzn., że trzeba rozwijać takie formy płacy, które nie nieupokarzają i nieubezwłasnawiają pracownika, ale rozszerzają zakres jego indywidualnej odpowiedzialności. Po okresie czarnego wyzysku kapitalizmu mówi się wyraźnie, że praca nie ma charakteru czysto ekonomicznego, ale są sposoby rozwijania życia i osobowości. Dziś powstaje klasa ludzi - pracocholików, którzy kształtują wysokie progi w pracy, bo to dla nich jest naturalne. Zaczyna funkcjonować błędne koło i trzeba się do nich dostosowywać. Ucieczka od tego są: teleturnieje, wycieczki itp.

Wiosek: Dlaczego etyka biznesu się opłaca? -

Etyka biznesu nie ma nic przeciwko biznesowi, ale nie pokoi ja nadmiar krótkowzroczności i czysto finansowego stylu myślenia w biznesie., który wiedzie gospodarkę do przepaści. Celem przedsiębiorcy nie jest jedynie podział możliwie najwyższych zysków, ale również innowacyjność, oferowanie produktów i usług, które są społ. potrzebne.

Zatem ETICS PAYS - etyka się opłaca. Nie tylko to pozwala firmie osiągnąć lepsze wyniki gospodarcze, ale dlatego, że pozwala uwzględnić nie tylko gospodarcze wartości (wartości poza ekonomiczne) np.: wartości czystego powietrza, wartości pracownika jako osoby, a nie jako instrumenty pracy. Zwraca uwagę na godność człowieka i możliwości ponoszenia przez niego odpowiedzialności za swoje działania.

Temat: Zamiany perspektywy, w której ujmuje się działalność gosp. , gdzie człowiek ma być pracownikiem odpowiedzialnym.

Możemy wyróżnić 3 obszary odpowiedzialności moralnej:

• Przedsiębiorstwo jako takie, tutaj należą te osoby, które tworzą przedsiębiorstwo swoją pracą, wiedzą, kapitałem: pracownicy, kadra kierownicza, właściciele.

• Najbliższe otoczenie przedsiębiorstwa, czyli ci, którzy wchodzą w styczność z przejawami jego działalności, znajdują się w bezpośrednim związku z tą działalnością: klienci, dostawcy, kooperanci, konkurenci.

• Dalsze otoczenie przedsiębiorstwa. W grę wchodzą tutaj różne wspólnoty takie jak: wspólnota lojalna, regionalna, środowisko nat.

Temat: Wymiar etyczności przedsiębiorcy

Najistotniejszym aspektem na tym polu jest:

• biznesmen ,

• wzorzec moralny biznesmena.

Zasady wspólne wszystkich kierujących się zasadami moralnymi są - aksjomaty.

AKSJOMATY - współczesne etyki; tylko czyn wolny jest czynem etycznym bo tylko za czyn wolny ponoszę odpowiedzialność.

Mamy odpowiedzialność:

• przesadną - mówimy wtedy kiedy odpowiedzialność powinna być scedowana na kilka osób a nie jest czyli więcej chce niż mogę

• zawężona - tutaj chcemy mniej niż możemy(przerzucamy odpowiedzialność na innych)

Konieczna jest kontrola własnego pola odpowiedzialności, musi być optymalne to wizytówka wzorowego biznesmena.

Jest podstawowy test etyczny - są to aksjomaty współczesnej etyki:

1). Tendencja współczesnej etyki do wyznaczonych ogólnych zasad moralnych oraz pozostawiania obszaru wolności w obrębie innych(ucieczka od kazuistyki)

Kazus - przypadek, szczególny wyjątek.

KAZUISTYKA - formułowanie szczegółowych przepisów postępowania, na każdą okazję są określone zasady zachowań (nakazy i zakazy) zanika tu wolny człowiek, jest tylko ktoś kto przestrzega zbioru zasad. Nie jest to możliwe do zrealizowania bo życie jest zbyt skomplikowane.

Judejska tora to przykład etyki kazuistycznej - mówi jak człowiek powinien postępować przy każdej okazji, bardzo szczegółowa , prawie na każdy dzień. Od tego etyka biznesu ucieka.

2). Tylko czyn wolny jest czynem etycznym tzn. może być oceniany jako dobry lub zły. Nie ma moralności zwierzęcej - jest u nich tylko moralność instynktu. Występuje tylko moralność do zwierząt.

3). Aksjomatyki odpowiedzialności -

Każda sytuacja odpowiedzialności musi zawierać :

Podmiot odpowiedzialności - przedmiot odpowiedzialności - instancja

(Ktoś) (za co?) (kto przed kim jest odpowiedzialny?)

Człowiek jest przede wszystkim odpowiedzialny za siebie. Gdy tego nie robi to nie odpowiada za innych. Człowiek odpowiedzialny własna miłością otacza nie tylko siebie , ale innych.

Człowiek odpowiedzialny przed sobą, nie przed dyrektorem czy Bogiem. Jest odpowiedzialny tylko przed własnym sumieniem. Gdyby opowiadałby przed kimś to nie byłyby człowiekiem wolnym.

4). Ostatnią instancją moralności jest indywidualne sumienie. Zasady biznesu mają wspomagać a nie zastępować. Gdy chcesz szanować innych ludzi szanuj siebie.

Temat: Wzorzec osobowości biznesmena

Osobowy wzór menadżera:

1. Kompetencje czyli profesjonalizm: Ponieważ dziedzina biznesu jest bardzo elastyczna i dynamiczna pojawia, pojawia się na niej wiele nowych problemów, perspektyw do poznania i zrozumienia, wchodzi tu w grę obowiązek dokształcania się, musi być na bieżąco ze wszystkimi zmianami. Jedną z właściwości kompetencji jest zdolność przyznawania się do niewiedzy Jest to jego mądrością. Nie naruszy to jego profesjonalizmu. Profesjonalistę poznaje się po tym, że on wie, czego nie wie i potrafi się do tego przyznać powołując np.: zespół ekspertów, doradców nie biorąc wszystkiego co związane jest z decyzja ekonomiczna tylko i wyłącznie na siebie. Ostatecznie odpowiedzialność spada na menedżera, nie na ekspertów. Menedżer ponosi ryzyko, bo nie jest w stanie wszystkiego przeanalizować.

2. Umiejętności organizacyjne: pozwalające na skuteczne kierowanie współpracownikami. Największą wagę przywiązuje się do dyscypliny i posłuszeństwa pracowników. Zdolności organizacyjne którymi ma się wykazać menadżer i sprawne zarządzanie przedsiębiorstwem ma polegać na wykorzystaniu zdolności odpowiedzialnego współdziałania pracowników. Menadżer powinien rozdzielać zadania tak aby pozostawił podwładnym swobodę działania, czyli nie dokładnie precyzyjnie co kto ma zrobić, ale dając określone dyspozycje, czy zadania, pozostawia pracownikom możliwości wyboru metod ich realizacji. Skuteczność działania menadżera polega na tym, że musi on współdzielić odpowiedzialność za przedsiębiorstwo za swoje działanie ze współpracownikami.

Sztuka prawdziwego działania w biznesie działania to uprawnienia - czyli oddawanie więcej zadań w ręce współpracowników nie tracąc przy tym kontroli nad całością sytuacji.

Co przydaje się do współdziałania zespołem ? -

• Sztuka współdziałania z zespołem - menadżer musi być psychologiem, musi umieć rozpoznawać nastroje pracowników, nie faworyzować pracowników, dążyć do rozładowania napięć , nie może sam być powodem tych napięć, poczucie humoru;

• Dbać o podnoszenie umiejętności i kwalifikacji przez podwładnych;

• Odpowiednia polityka kadrowa tzn. menadżer musi się wykazać umiejętnością rekrutacji nowych pracowników, docenianie starych pracowników;

• Umiejętność kulturalnego rozstawania się z pracownikiem;

3. Umiejętności komunikowania się - sztuka perswazji otwartość i elastyczność. Ta komunikacja musi być przejrzysta. Tu się przydaje negocjacja. Menedżer powinien być dobrym komunikatorem.

4. Umiejętność podejmowania decyzji - nie może bać się podejmowania ryzyka. Zasada jak powinna przyświecać, to jest kierowanie się długofalowymi, a nie krótkofalowymi korzyściami. Umiejętność podejmowania ryzyka to między innymi umiejętność dobrania odpowiednich osób, decydentów, ekspertów, którzy w takiej decyzji pomogą.

5. Nie ulegają korupcji- nie przekupność z punktu widzenia długoterminowego interesu przedsiębiorstwa, a nie krótkoterminowego interesu menadżera.

6. Odpowiedzialność za własne korzystanie z informacji poufnych - do których menadżer ma dostęp. Obowiązuje go tajemnica związana z aktami, informacjami dotyczącymi klientów, zawartych umów, ludzi starających się o prace, składających podania itp.

7. Jasne określenie zakresu zadań i odpowiedzialności pracowników i dookreślenie tych zadań do dyskusji z pracownikami - należy tu dać szanse pracownikowi, ze ma prawo do wspólnego określania jego zadań.

8. Menadżer powinien przestrzegać elementarnych zasad etycznych tj. unikać oszustw, działań nie etycznych, tępić donosicielstwo, uczciwie prowadzić interesy, dbać o dobry wizerunek firmy. Zasada „ryba zawsze się psuje od głowy”

9. Musi respektować zakaz konkurencji tzn. jako pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy w czasie trwania umowy o prace, nie może wykorzystywać informacji z przedsiębiorstwa w którym pracuje (lub pracował przed 6-ma miesiącami) do celów własnej działalności gospodarczej.

T: Mechanizmy obronne człowieka

Mechanizm obronny człowieka związane jest z psychoanalizą Z. Froida prawo racjonalizacji.

Kiedy człowiek uruchamia mechanizm obronny - reakcja na frustracje (stan napięcia lękowego, powstający w skutek niemożliwości osiągnięcia zamierzonego celu.

Racjonalizm - szuka wyjaśnienia sytuacji trudnych , szuka interpretacji korzystnej dla danej osoby. Jest to mechanizm skuteczny, ale nieświadomy (oddalają lęk)

Jaki jest racjonalizm w biznesie?

Prawa racjonalizacji - usprawiedliwiają niewłaściwe postępowanie biznesmena. Pojęcie racjonalizacji wprowadził Zygmunt Froid. Racjonalizacja jest to mechanizm obronny.

Rozróżniamy dwa typy:

1. Kwaśne winogrona tzn. jeżeli czegoś nie możemy osiągnąć, to deprecjonujemy to, co chcielibyśmy osiągnąć tzn. mówimy że to jest nie warte osiągnięcia.

2. Słodkie cytryny - jak spotkamy się z czymś nieprzyjemnym to uśmiechamy się i mówimy: jest wszystko dobrze, w porządku. Jest to mechanizm usprawiedliwienia w swoim życiu sytuacji nie wygodnych.

4 podstawowe typy racjonalizacji w biznesie:

1. Przekonanie, że działalność biznesmena mieści się w rozsądnych granicach etycznych i prawnych, czyli nie jest tak naprawdę nielegalne czy etyczne. Firma nie płaci za podejmowane ryzyko, ale za to jakie ryzyko jest warte podjęcia. Maksymalizacja zysku to nie jest 1-planowy cel, na 1-szym planie jest przetrwanie na rynku.

2. Przekonanie, że działanie nieetyczne leży w najlepszym interesie, bo prowadzi do zysku. Wynika z pytania: Co jest właściwym interesem firmy?. Żałuje się pieniędzy na coś, bo trzeba oszczędzać. To wszystko przynosi zysk, ale na krótki czas.

3. Przekonanie, że działalność jest bezpieczna, bo nie zostanie wykryta np. machlojki . Aby temu przeciwdziałać to należy zmienić system kontroli. Nie wysokie kary odstraszają, ale częstotliwość karania.

4. Przekonanie, że skoro działanie nieetyczne pomaga firmie, to firma stanie za nim. Środkiem zaradczym jest postawa szefostwa Nie wytyczę wyraźnej granicy między lojalnością firmy a działaniem zgodnym z prawdą. . Chodzi o to, aby lojalność wobec firmy nie była spychana na moralność.

Temat: Rola klimatu organizacyjnego w miejscu pracy

Sposoby rozwiązywania konfliktów, również tych natury moralnej zależą w dużej mierze od tego, co zwykło się nazywać klimatem organizacyjnym. Ważne jest, żeby ten klimat był konstruktywny tzn., że stawia się tam na otwartość, wsparcie i tolerancję pracowników, wykorzystanie pozytywnego potencjału pracowników. Ważne jest występowanie wyraźnego poczucia sprawiedliwości w atmosferze pracy, co bezpośrednio wpływa i związane jest z autorytetem kierownika. Chodzi o to, że pracownicy powinni móc oczekiwać, że w sytuacji kryzysowej zostaną potraktowani sprawiedliwie.

3 fundamentalne zasady sprawiedliwości i uczciwości w miejscu pracy:

a) prawo do tego, aby wiedzieć czego się ode mnie oczekuje.

Standardy zachowań, normy jakie występują w danej grupie powinny być jasne i akceptowane przez wszystkich członków, grupę. Muszą one być zawsze przestrzegane i akceptowane zwłaszcza w sytuacjach konfliktu. Powinny stanowić matrycę rozwiązywania problemów. W grę wchodzą tutaj również reguły odnoszące się do dobrej komunikacji.

b) prawo do poznania przyczyn podejmowanych decyzji. Każda poważna decyzja wymaga podania przyczyn. Wpływa to na poczucie, że w organizacji działa system sprawiedliwości i na poczucie , że w organizacji działa system sprawiedliwości i na poczucie przynależności do tej organizacji. Konieczne jest dobre uzasadnianie podjętych decyzji.

Jakie powinny być same przyczyny decyzji ?

Powinny one być: jasne; oparte na faktach, a nie na samej woli; wewnętrznie niesprzeczne; powtarzalne w analogicznych sytuacjach.

c)prawo do bycia wysłuchanym - jest to prawo nie przywilej- wszystkie strony konfliktu mają prawo do tego, żeby zostały wysłuchane. Wysłuchanie jest wyrzuceniem negatywnych uczuć i jest warunkiem wstępnym rozwiązania problemu. Wysłuchane powinny być wszystkie strony konfliktu. Wysłuchanie powinno być prawem, a nie przywilejem. Osoba, która potrafi dobrze słuchać, zyskuje zaufanie.

Zasady dobrego słuchanie i dobrej komunikacji:

- skupienie uwagi na rozmówcy;

• apstrachowanie od własnych problemów;

• nie przerywać;

• nie poprawiać;

• unikać postawy „ i tak wiem swoje”;

• unikanie paternalizmu tzn.: traktowania z góry;

• nie upraszczać problemów innych ludzi;

• słuchaj, a nie myśl , co ty masz do wygłoszenia w czasie gdy mówi partner;

• koncentruj się na bieżącym przebiegu rozmowy ;

• nie nadinterpretuj;

• nie wnioskuj o intencjach rozmówcy na podstawie własnych obaw;

• nie słuchaj selektywnie tzn. nie ignoruj komunikatów sprzecznych za swoimi przekonaniami;

• nie używaj zbyt wielu słów wieloznacznych;

• uważaj na efekt halo, czyli pierwszego wrażenia, który bardzo wyraźnie kształtuje ocenę pewnej osoby. Moc tego pierwszego wrażenia jest tym słabsza, im dłużej i lepiej poznajemy daną osobę

• zadawaj właściwe, niesugerujące pytania;

• oderwij się od myślenia o własnych problemach

• zwracaj uwagę na komunikację niewerbalną

Informacje czerpane w rozmowie i ich źródła:

• źródła informacji czerpanych w rozmowie z samego komunikatu werbalnego tj. 7% tego co dociera do nas jako całość komunikatu

• 38% ton głosu

• 55% czasu rozmowy powinien stanowić kontakt wzrokowy

Strefy dystansu interpersonalnego:

W zależności od rodzaju relacji istnieje pewna optymalna odległość fizyczna osób, które pozostają w tej relacji. Jej naruszenie jest odebrane negatywnie. Strefy te są kulturowo uwarunkowane np.: inaczej jest w Japonii (kontakt między ludżmi jest bardzo bliski - np. dopychanie ludzi w metro), a inaczej w USA.

• strefa intymna - ok. 0,5 m, nie jest to strefa kontaktów zawodowych, jest dobra dla przyjaciół

• strefa osobista - od 0,5 m do 1,2 m , rozmówca jest w zasięgu ręki, dla kontaktów zawodowych nie należy zmieniać tej strefy. Nie przyjmujemy interesantów.

• strefa społeczna - od 1,2 m do 3,5 m jest to właściwa strefa w kontaktach przełożony - podwładny

• strefa publiczna, oficjalna - pow. 3,5 m - jest to strefa wypowiedzi ex katedra - język formalny.

Przekraczanie tych stref jest odbierane w sposób negatywny.

Zjawiska naruszania norm etycznych w praktykach komunikacji - ingracjacja. Ingracjacja (wkradanie się w cudze łaski)jest to zjawisko manipulowania w kontaktach międzyludzkich partnerem po to, żeby uzyskać jakieś korzyści. Jest to technika zwiększania pozytywnych postaw partnerów o negatywnym wydźwięku moralnym. Jest to przypodobywanie się, wkradanie się w cudze laski, podbicie swej atrakcyjności w oczach partnera.

Techniki ingracjacyjne:

1. Konformizm - upodobnianie się do sytuacji, do osób z którymi przebywamy. Hasło: „Zgadzam się z panem całkowicie”. Konformizm jest skuteczny gdy: pozycja społeczeństwa jest zbliżona , gdy zachowania konformiczne odnoszą się do spraw ważnych dla rozmówcy.

2. Podnoszenie wartości partnera czyli schlebianie, komunikowanie ocen pozytywnych. Hasło: „Pani dzisiaj ślicznie wygląda”

3. Autoprezentacja (prezentacja siebie)- można wyróżnić autoprezentację :

• Pozytywną - sprawiamy wrażenie, że warto z nami się kontaktować, że warto nas lubić. Hasło: „Pan wie kim ja jestem i co mogę ?”

• Negatywna - klucz do auto deprecjacji Hasło: „Jestem biedny i słaby”

Wartości członków organizacji (6 typów osobowości menadżera - E. Spranger)

1. Osoba teoretyczna - dominującą wartością jest dla niej prawda. Jest to osoba o wyraźnie racjonalnym charakterze, zainteresowana nauką, preferująca uporządkowaną i usystematyzowana wiedzę.

2. Osoba ekonomiczna - dominująca wartość to skuteczność, produktywność, życiowe nastawienie praktyczne, stereotyp amerykańskiego biznesmena.

3. Osoba estetyczna - dominujące wartości to piękno i harmonia. Każda sytuacje ocenia pod kątem atrakcyjności, możliwości harmonijnego dopasowania, ważne jest dla niej realizowanie wartości związanych z przeżywaniem świata tzw. cieszenie się światem.

4. Osobowość społeczna - dominująca wartość: miłość humanitaryzm, współpraca. Ceni kontakty z ludźmi jako cel sam w sobie. Typ człowieka uprzejmy sympatyczny. Osoby teoretyczne i ekonomiczne odbiera jako chłodne i źle się z nimi czuje

5. Osoba polityczna - dominująca wartość: władza. Dąży do skupienia wokół siebie ludzi, gromadzenia zasobów które umożliwiają realizacje celów. Typ przywódców kierowników. Osoby o tendencjach do walki o władze i wpływy.

6. Osoba religijna - dla niej wartością podstawową jest zjednoczenie. Wykracza poza codzienne ludzkie doświadczenie, by zrozumieć świat jako całość. Kieruje się wiara i siłą swoich przekonań.

Luka kulturowa - jest to pojęcie związane z wartościami osobowymi, a wartościami firmy jako całości. Pojęcie to wprowadził Ralf Kilman. Jest to sytuacja rozbieżności między faktycznie funkcjonującymi w organizacji normami i wartościami a pożądanymi przez pracowników wzorcami i typami osobowości.

Luka kulturowa może występować w 4 etapach :

1. Realizacja zadań. Chodzi o stopień w jakim zdaniem pracowników kultura firmy sprzyja realizacji ich celów.

2. Innowacyjność. Chodzi o stopień w jakim kultura organizacji sprzyja generowaniu nowych pomysłów, wyjścia poza rutynę.

3. Stosunki międzyludzkie. Stopień w jakim organizacja umożliwia rozwijanie prawidłowych relacji interpersonalnych, klimatu współpracy i wzajemnego porozumienia.

4. Swoboda jednostki. Chodzi o stopień przyzwolenia na wykonywanie pracy na swój sposób i stopień zbieżności celów życiowych jednostki z wymaganiami efektywnej pracy.

Temat: Sprawiedliwość społeczna w warunkach gospodarki kapitalistycznej

Sprawiedliwość to podstawowy aspekt moralności gdyż dotyczy moralnie właściwego traktowania ludzi. Oznacza pewność, że co się czyni ludziom jest tym co się czynić powinno. Potocznie w sprawiedliwości chodzi o to co jest: słuszne; do czego ludzie mają prawo ?; na co zasługują ?

W związku z tym mamy różne rodzaje sprawiedliwości w zależności od tego do czego są ludzie uzdatnieni z moralnego punktu widzenia np.: istnieje:

• Sprawiedliwość „naprawcza” dotycząca przyznawania właściwej rekompensaty za doznane zło

• sprawiedliwość „karząca” - dotyczy wymierzania moralnie kar za wyrządzone zło

• sprawiedliwość „proceduralna” - dotyczy rzetelnego przestrzegania reguł proceduralnych w trakcie postępowań sądowych, itp.

Istotne jest jak mają się reguły w kapitalizmie:

Sprawiedliwość dystrybutywna - dotyczy podziału dóbr, odnosi się ona do uczciwości w podziale korzyści i ciężarów wśród danej grupy społecznej. Gdy sprawiedliwość dystrybutywna dotyczy całego społeczeństwa mówimy o sprawiedliwości społecznej.

Podstawowy problem: nierówny rozkład majątków i dochodów w społeczeństwie kapitalistycznym ( powszechna nierówność ) 5 tys. Osób nie ma ziemi posiada majątek wyższy od reszty globu. Rozkład majątku podąża za rozkładem dochodu. Nierówność występuje w innym aspekcie. Znaczna korelacja między stopniem zamożności a zakresem władzy (prywatne śr. przekazu, mas media). Różne poglądy kwestionujące nierówność. W przeważającej ilości poglądów nie chodzi o to że podział majątków i władzy powinien być całkowicie równy. Chodzi o zlikwidowanie ogromnej dysproporcji występującej między dwoma biegunami ( biedni, bogaci ).

Problem równości społecznej.

Nastawienie wobec sprawiedliwości dystrybutywnej można poznać po stopniu w jakim identyfikuje się ją z równością.

Dwa obozy:

1. Egalitaryści - widzą wyraźnie powiązanie między równością a sprawiedliwością

2. Antyegalitaryści - nie widzą powiązania.

Szczególnie radykalnie występuje to w kapitalizmie „ leseferyzm” Korwin- pozwolić robić - (zwolennik Mikke) duży nacisk na brak interwencjonizmu państwowego i władzy jaki stwarza rynek.

Wzorem sprawiedliwości podziału jest równy podział sprawiedliwości. Równe podziały tylko dla ludzi równych (np. pod względem wiedzy)

Kryteria potrzeb i zasług jako kryterium sprawiedliwości dystrybutywnej ( SD ).

W odróżnieniu od leseferyzmu radykalne stanowisko egalitarystyczne twierdzi że nie ma w ludziach niczego takiego co odróżniłoby jednych od drugich w sposób uzasadniony nierówność udziału w życiu codziennym . W życiu codziennym uznajemy że są dziedziny w kwestii sprawiedliwości dystrybutywnej możemy wyróżnić 2 podejścia:

1. Ze względu na uwzględnianie ludzkich potrzeb. Potrzeby jako kryterium sprawiedliwości dystrybutywnej. Jeżeli sprawiedliwość dystrybutywna dóbr ma wychodzić od potrzeb, które wiążą się ze staraniami i doradzaniu niedostatków, pomocą biednym, chorym, upośledzonym nie zezwalanie na to by jakość życia ludzi spadła poniżej pewnego akceptowanego minimum. Potrzeby są zatem zasadą egalitarystyczną traktującą ubóstwo jako niesprawiedliwe.

2. Zasługi - jako kryterium sprawiedliwości dystrybutywnej są przeciwieństwem potrzeb. Możemy wyróżnić tutaj 2 aspekty:

• wiążą podział z wkładem a nie z niedostatkiem z tym co się daje a tym co się dostaje z takimi kwestiami jak: różny stopień wysiłku, różny stopień umiejętności, zdolności

• zasługi nie mają nic wspólnego z równością skoro poszczególne jednostki mają różny udział we wnoszonym wkładzie, to tak samo musi być z wynikającego z tego podziału ( ile wniesiesz tyle dostaniesz ). Skrajną niesprawiedliwość jest przekonaniem że za samo pojawienie się na egzaminie ma się 3. Zasługi są zatem antyegalitarną zasadą i podtrzymują leseferyzm.

Podział musiałby być proporcjonalny do poniesionych zasług ale tak nie jest. Kapitalizm nie zawsze, nie wszędzie i nie każdy rodzaj zasług nagradza. Przykład - ludzie mogą się bogacić dzięki spadkowi, a nie dzięki zasługom, dzięki nieuczciwości ( rozbój, itp.) Dlatego obrońcy leseferyzmu musza odrzucić odwoływanie się nie tylko do potrzeb ale i zasług. Często kuszą się o utalitarystyczne usprawiedliwienie nierówności.

Kryterium sprawiedliwości dystrybutywnej - użyteczność

Założenie: podział jest sprawiedliwy, jeśli maksymalizujemy łączną użyteczność. Niektórzy ludzie potrzebują więcej lub mniej niż potrzebują lub zasługują, a jeśli w kategorii całkowitej użyteczności ludziom powodzi się lepiej to podział taki jest sprawiedliwy. Na bazie tego założenia wnioskuje się że efektywność wymaga dostarczania ludziom bodźców w formie nierównych wynagrodzeń. W kategorii użyteczności całkowicie nierówne wynagrodzenia są sprawiedliwe, bo są efektywne.

Leseferyści odwołują się do użyteczności ale nie do końca ponieważ nierówność może być nieograniczona.

Utylitaryzm wskazuje tylko, że pewien stopień nierówności jest niezbędny jeśli efektywność i użyteczność mają być maksymalizowane. Stopień tej nierówności jak dowodzą badania powinien być w rzeczywistości raczej ograniczony. Jeśli chodzi o użyteczność to ograniczenie narzuca jej coś co ekonomiści nazywają „malejącą użytecznością końcową”. Od pewnego punktu im więcej ktoś ma, tym mniejszy będzie z tego czerpał pożytek. Jest granica powyżej której użyteczność nie działa.

Ponadto wbrew temu co twierdzą leseferyści istotne są także szkody płynące z niczym nieograniczonej nierówności:

• flustracja biednych mogąca znaleźć ujście w przestępstwach i niepokojach społecznych

• nieefektywność wynikająca z zajmowanych wyższych stanowisk przez ludzi którzy zdobyli je dzięki uprzywilejowanemu statusowi, a nie zdolnościom

• zagrożenie ogólnej spoistości, tożsamości społeczeństwa w wyniku rozprzestrzeniania się nierówności

Zatem utylitaryzm nie zezwoli na nieograniczoną nierówność i dlatego alternatywą dla leseferystów jest uznanie za kryterium sprawiedliwości dystrybutywnej tego do czego ludzie mają prawo.

Uprawnienia jako kryterium sprawiedliwości dystrybutywnej ( Robert Nozick ) teoria uprawnień.

Pogląd liberbertalizmu - zwolennik wolności. Posiadanie prywatnej własności i korzystanie z niej to nienaruszalne prawo człowieka ( teoria R. Nozicka ). Jedynym warunkiem jaki nakłada Nozick na ową nienaruszalność praw to by własność była sprawiedliwie nabyta. W związku z tym Nozick formułuje dwie podstawowe zasady:

• Zasada sprawiedliwości nabywania - tym co czyni rzecz nabytą jest posiadana sprawiedliwie gdy osoba stająca się właścicielem nie pogwałciła niczyich praw ludzkich, a tymi prawami wg niego są tylko: prawo do życia, wolności i własności. Posiadanie tych praw oznacza, że inni ludzie mają obowiązek ingerowania w to co jak się z nich korzysta. Zasada ta polega, na tym że w nabywaniu nie użyto siły ani oszustwa.

Gdy jakaś rzecz została sprawiedliwie nabyta jej właściciel ma odtąd nieodbieralne prawo dysponowania ją wedle swego uznania.

• Aby stała się własnością kogoś innego musi zostać dobrowolnie sprzedana, wymieniona lub podarowana. Jest to druga zasada sprawiedliwości przekazywania

• nikt nie jest uprawniony do własności z wyjątkiem tych do których stosują się zasady 1 i 2 - ga.

A zatem odpada dystrybucja, która wymaga aby pewna własność została przekazana będącemu w potrzebie lub zasłużonemu czy aby wystąpiła maksymalizacja użyteczności. Redystrybucja dóbr ( np.: Janosik) gwałciłby nieodebralne prawo bogatych do swych własności. Zgodnie z drugą zasadą sprawiedliwości w przekazywaniu własności bogatych może być przekazywana biednym tylko gdy bogaci się na to zgodzą. Koncepcja Nozicka stanowi wyzwanie dla egalitaryzmu mianowicie w tym punkcie, że równości nie można pogodzić z wolnością.

Egalitaryzm musi wykazać, że przynajmniej do pewnego stopnia obie te wartości ( równość i wolność ) można pogodzić.

- można dowodzić, że wolność nie jest jedynie negatywną wolnością „od” wtrącania się, jest ona też czymś pozytywnym i wolnością „ do” mianowicie możliwością działania, a to już wymaga dostępu do zasobów finansowych

- nie istnieje żadne ogólne prawo do wolności są tylko prawa do konkretnych wolności.

Wolność „do” jest do pogodzenia z równością, natomiast wolność „od” nigdy.

http://otior.w.interia.pl

Wykłady z etyki biznesu - dr D. Olesiński

13

---