Wykaz

czynników biologicznych,

na które narażony jest personel placówek stomatologicznych

Opracowano na podstawie publikacji:

BIOLOGICZNE CZYNNIKI ZAGROŻENIA ZAWODOWEGO

Autor: Jacek Dutkiewicz, Radosław Śpiewak, Leon Jabłoński, Jolanta Szymańska

Opracowała:

Kategoria czynnika biologicznego/ Nazwa	Grupa zagroże-nia wg MZ*	Droga przenoszenia	Działanie na człowieka	Źródło zakażenia /występowanie	Szczepio-nka Przechowywanie Szkod. zaw.*	Środki ochrony przed zagrożeniami
1	2	3	4	5	6	7
Wirusy (Adenoviridae) Adenoviridae/ adenowirusy	2	Powietrzno-kropelkowe, bezpośrednie	Z-gorączki adenowirusowe	Ludzie, zwierzęta	0 0 1	Ochrony osobiste
Wirusy (Coronaviridae) Coronavirididae/ koronawirusy	2	Powietrzno-kropelkowe	Z-łagodne choroby górnych dróg oddechowych	Ludzie, zwierzęta	0 0 0	Ochrony osobiste
Wirusy (Flaviviridae) Wirus zapalenia wątroby typu C (HCV)	3	Bezpośrednie (skaleczenie, wszczepienne), przez krew, surowicę krwi i inne płyny ustrojowe człowieka	Z-zapalenie wątroby, częsta postać przewlekła, marskość; RAK- rak wątroby	Ludzie	0 1 1	Ochrony osobiste, używanie sprzętu jednorazowego użytku, automatyzacja pracy w laboratoriach, szczegółowe badania przed transfuzją, dezynfekcja
Wirusy (Flaviviridae) Wirus zapalenia wątroby typu G (HGV)	3	Bezpośrednie (skaleczenie, wszczepienne), przez krew, surowicę krwi i inne płyny ustrojowe człowieka	Z-zapalenie wątroby	Ludzie	0 1 0	Ochrony osobiste, używanie sprzętu jednorazowego użytku, automatyzacja pracy w laboratoriach, szczegółowe badania przed transfuzją, dezynfekcja
Wirusy (Hepadnaviridae) Wirus zapalenia wątroby typu B (HBV)	3	Bezpośrednie (skaleczenie, wszczepienne), przez krew, surowicę krwi i inne płyny ustrojowe człowieka, zwłaszcza wysięk z rany, ślinę, nasienie i wydzielinę z pochwy; przez stosunek płciowy z matki na płód	Z-zapalenie wątroby, częsta postać przewlekła, marskość; RAK- rak wątroby	Ludzie, gryzonie, kaczki	1 1 1	Ochrony osobiste, szczepienia ochronne, używanie sprzętu jednorazowego użytku, automatyzacja pracy w laboratoriach, szczegółowe badania przed transfuzją, dezynfekcja
Wirusy (Hepadnaviridae) Wirus zapalenia wątroby typu D (HDV = Delta + HBV)	3	Bezpośrednie (skaleczenie, wszczepienne), przez krew, surowicę krwi i inne płyny ustrojowe człowieka	Z-zapalenie wątroby, częsta postać przewlekła, marskość	Ludzie	1 1 1	Ochrony osobiste, szczepienia ochronne, używanie sprzętu jednorazowego użytku, automatyzacja pracy w laboratoriach, szczegółowe badania przed transfuzją, dezynfekcja
Wirusy (Herpesviridae) Hermes simplex virus (HSV)/ wirus opryszczki pospolitej (typ 1 i 2)	2	Bezpośrednie: przez pocałunki (najczęściej typ 1), przez stosunek płciowy (najczęściej typ 2), przez uszkodzoną skórę, przez kontakt rąk	Z-opryszczka: pęcherzykowe zapalenie błoń śluzowych jamy ustnej i narządów moczowo-płciowych, zapalenia skóry (wypryski i wysypki pęcherzykowe), zapalenie rogówki, zapalenie mózgu	Ludzie	1 0 1	Ochrony osobiste, szczepienia ochronne, dezynfekcja, sterylizacja, bierna immunizacja immunoglobuliną
Wirusy (Orthomyxoviridae) Wirusy grypy (typ A, B i C)	2	Powietrzno-kropelkowe	Z, Z(ZOO)-grypa, zapalenie płuc	Ludzie, zwierzęta domowe (zwłaszcza konie, świnie, kaczki, fretki i tchórzofretki)	1 0 1	Szczepienia ochronne (skuteczne tylko przeciw typom A i B), witaminizacja, izolacja grup wysokiego ryzyka (wcześniaki, marynarze, wojsko baz specjalnych)
Wirusy (Picornaviridae) Wirus zapalenia wątroby typu A (typ 72 ludzkich enterowirusów)	2	Kałowo-pokarmowe, bezpośrednie	Z- zapalenie wątroby typu A, zapalenie żołądka i jelit (przeważnie u młodzieży)	Ludzie, ścieki	1 0 1	Szczepienia ochronne, bierne uodparnianie ludzką immunoglobuliną, ochrony osobiste, dezynfekcja, sterylizacja, asenizacja kału i ścieków
Wirusy (Reoviridae) Reowirusy	2	Powietrzno-kropelkowe, bezpośrednie	Z- gorączki reowirusowe	Ludzie	0 0 1	Ochrony osobiste, dezynfekcja, sterylizacja
Wirusy (Retroviridae) Ludzki wirus upośledzenia odporności (typy HIV1 i HIV-2)	3	Bezpośrednie (przez krew, przez stosunek płciowy homo- i heteroseksualny), przez łożysko do płodu	Z- AIDS (zespół nabytego obniżenia odporności): zanik odporności komórkowej przez stopniowe zniszczenie limfocytów T, postępująca neuropatia, infekcje towarzyszące, śmierć; RAK- nowotwory	Ludzie	0 1 1	Ochrony osobiste, dezynfekcja, sterylizacja, badanie dawców krwi, bezpieczny seks (prezerwatywy) badania serologiczne grup ryzyka, oświata zdrowotna
Wirusy (Retroviridae) Ludzkie wirusy białaczek z komórek T (HTLV1, HTLV-2, HTLV-5)	3	Bezpośrednie (przez krew, przez stosunek płciowy), pokarmowe (z mlekiem matki)	Z, RAK- białaczka ludzi dorosłych, zapalenie mózgu	Ludzie	0 1 0	Ochrony osobiste, dezynfekcja, sterylizacja, badanie dawców krwi, oświata zdrowotna
Wirusy (jeszcze niesklasyfikowane) Jeszcze nie zidentyfikowane wirusy zapalenia wątroby przenoszone drogą krwi	3	Bezpośrednie (przez krew)	Z- zapalenie wątroby	Ludzie	0 1 0	Ochrony osobiste, dezynfekcja, sterylizacja, stosowanie sprzętu jednorazowego użytku, ograniczenie wskazań do przetaczania krwi
Wirusy (Coronaviridae) Koronawirus SCoV	3	Powietrzno-kropelkowe	Z- zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS)	Ludzie	0 1 1	Ochrony osobiste, dezynfekcja, sterylizacja, izolacja chorych, oddzielne separatki i laboratoria z obiegiem sterylnego powietrza
Bakterie (warunkowo beztlenowe pałeczki Gram-ujemne) Actinobacillus actinomycetemcomitans	2	Doustne, powietrzno-kropelkowe	Z- młodzieńcze zlokalizowane zapalenie ozębnej (LJP= locatized juvenile periodontitis)	Jama ustna człowieka	0 0 0	Zachowanie higieny jamy ustnej, dezynfekcja, ochrony osobiste

L e g e n d a

(rodzaj czynnika biologicznego):

(w) - wirusy

(b) - bakterie

(g) - grzyby

(grupa zagrożenia):

** Czynniki biologiczne zakwalifikowane do grupy 3 zagrożenia mogące stanowić ograniczone ryzyko zakażenia dla pracowników, gdyż nie są zazwyczaj zakaźne drogą powietrzną

Grupa zagrożenia wg MZ* - grupa zagrożenia wg klasyfikacji rozporządzenia Ministra Zdrowia (w skali 2-4)

Szczepionka, Przechowywanie, Szkodliwość zawodowa*

*Szczepionka - informacja na temat dostępności skutecznej szczepionki (1=tak. 0=nie)

*Przechowywanie - informacja na temat konieczności przechowywania akt zdrowotnych narażonego pracownika przez okres dłuższy niż 10 lat od ostatniej ekspozycji (1=tak, 0-nie)

* Zagrożenie zawodowe - informacja, czy piśmiennictwo naukowe opisuje dany czynnik jako zagrożenie zawodowe (1=tak, 0=nie)

---