w1

na ile człowiek dorosły może się skutecznie uczyć?

E. Thorndike:

• badania na temat: do jakiego wieku można się skutecznie uczyć? - lata 20-te XX w., USA;

• grupy wiekowe badanych:

- grupa zasadnicza: 25-45 lat;

- grupa dodatkowa: 18-25 lat;

• badane: sprawności manualne i intelektualne;

• wniosek: uczenie się jest bezproblemowe do 45 roku życia;

zarzuty względem w/w badań:

• próba - za mały zakres wieku;

• wymieszanie sprawności manualnych i intelektualnych, ich krzywe rozwoju nie pokrywają się;

• procedura badawcza: nieuprawnione porównanie sposobu uczenia się 18-latków i 37-latków przez badania poprzeczne, gdy powinny to być badania podłużne (w ciągu życia);

wykres czasu potrzebnego na opanowanie nowej umiejętności oraz ilości popełnianych błędów w zależności od wieku:

czynniki wpływające na spadek szybkości uczenia wraz z wiekiem:

• obniżenie się poziomu ostrości wzroku i słuchu;

• obniżenie się poziomu energii i szybkości reakcji;

• brak treningu w zakresie rozwiązywania pewnych zadań;

• obawa, niepewność w udzielaniu szybkiej odpowiedzi;

• duża liczba problemów;

Owens:

• badani: 127 mężczyzn;

• badania podłużne: pierwsza próba - 1919 (zapisani na uniwersytet), druga próba - 1945/50;

• iloraz wzrósł;

rodzaje inteligencji:

• płynna - wrodzona, procesy pamięci mechanicznej, maleje z wiekiem;

• skrystalizowana - wiąże się z doświadczeniem, wzrasta z wiekiem;

modele spojrzenia na człowieka:

• model mocny - możliwości intelektualne równoległy do rozwoju biologicznego;

• model słaby - rozwój intelektualny nie jest równoległy do rozwoju biologicznego;

w2 - rozwój w ciągu całego życia (070305)

koncepcje:

1. Charlotte Bühler - pierwsza osoba badająca rozwój w ciągu całego życia:

• kompleksy wpływów:

- biologiczny - proces wzrostu fizycznego;

- biograficzno-socjologiczny - warunki zewnętrzne oraz „dzieła”, które tworzy człowiek;

- psychologiczny - subiektywne przeżywanie życia;

• biologiczny przebieg życia = rozwój, dojrzewanie, rozkład;

• biologiczna krzywa życia = wzrastanie + zdolność do prokreacji;

• biologiczna krzywa życia - 5 głównych okresów (ekspansji - budowania i restrykcji - uszczuplania):

1. okres do 15 roku życia - zaawansowany wzrost i brak możliwości prokreacji;

2. okres od 15 do 25 roku życia - zaawansowany wzrost z możliwością prokreacji;

3. okres od 45 do 50 roku życia - stabilny wzrost z możliwością prokreacji;

4. okres od 50 do 70 roku życia - „regresywny” wzrost i u kobiet utrata możliwości prokreacji;

5. okres po 70 roku życia - rozkład przybiera na sile;

• aktywna rola jednostki kształtowaniu biegu swego życia;

• rozumienie biegu życia = rozumienie „przebiegu motywacji”;

• kompleksy motywów - zasadnicze tendencje:

- zaspokajanie potrzeb;

- przystosowanie się związane z samoograniczeniem;

- twórcza ekspansja;

- utrzymanie porządku wewnętrznego;

2. Erikson:

1. wczesna dorosłość:

- 21-34 lata,

- faza VI - Intymność/izolacja - Z ludźmi/bez ludzi

- „droga ku bliskim”;

- najważniejsza potrzeba to potrzeba intymności,

- napięcia przebiegają miedzy miłością a izolacją,

- zadaniem jest osiągniecie tożsamości jednostkowej w różnorodności ról i doświadczeń życiowych,

2. średnia dorosłość:

- 35-65 lat,

- faza VII - Płodność/stagnacja i nuda - Staram się/nie chce mi się

- zwielokrotnienie siebie;

- jednostka podejmuje nowe zadania życiowe i rozwojowe,

- usytuowanie miedzy dwiema generacjami rodzi w jednostce w wieku średnim potrzebę dawania i tworzenia w aspekcie stosunków z innymi ludźmi,

- generatywność - twórcze nastawienie wobec życia,

- spełnianie tych potrzeb realizowane głównie przez spełnianie funkcji rodzicielskich i pełnienie innych ról społecznych w rodzinie,

3. dojrzałość starszego wieku:

- 65 i więcej lat,

- faza VIII - Integralność/rozpacz - Jestem twórcą niepowtarzalnego ja/chciałbym zacząć wszystko od początku

- starość

- podstawowe zadanie to osiągnięcie wewnętrznej integracji, oznacza ona pełny rozwój osobowości, wewnętrzne scalenie i harmonię,

3. Robert Havighurst:

• wartości dominujące:

- 0-10 lat - wkraczanie w istnienie niezależne;

- 10-20 lat - stawanie się „kimś” w swoim życiu;

- ??? - ukierunkowanie (skierowanie życia na główny cel);

- ??? - gromadzenie sił;

- ??? - wytężanie sił i wysuwanie się na przód;

- ??? - utrzymanie zdobytych pozycji oraz zmiana ról;

- ??? - podejmowanie decyzji o wycofaniu;

- ??? - staranie się o jak najlepsze przeżycie okresu odejścia;

• zadania rozwojowe:

- wczesna dorosłość:

1. wybór partnera;

2. przygotowanie się do życia w małżeństwie;

3. założenie rodziny;

4. wychowanie dzieci;

5. prowadzenie domu;

6. rozpoczęcie życia zawodowego;

7. podejmowanie obowiązków obywatelskich;

8. znalezienie pokrewnej grupy społecznej;

- wiek średni:

1. przyjęcie pełnej odpowiedzialności społecznej i obywatelskiej;

2. osiągnięcie i utrzymanie pewnego standardu życia;

3. pomoc dorastającym dzieciom, aby stały się odpowiedzialnymi i szczęśliwymi ludźmi;

4. organizowanie sobie czasu wolnego;

5. ustosunkowanie się do swojego małżonka jako drugiego człowieka;

6. przystosowanie się do fizjologicznych zmian wieku średniego;

7. przystosowanie się do starzejących się rodziców;

- późna dorosłość:

1. przystosowanie się do słabnącego zdrowia i sił;

2. przyzwyczajenie się do życia na emeryturze oraz do zmniejszonych dochodów;

3. adaptacja po śmierci małżonka;

4. wyraźne związanie się z grupą ludzi w równym wieku;

5. wypełnianie obowiązków społecznych i obywatelskich;

6. organizowanie sobie zadowalających warunków życia;

4. Daniel Levinson:

• ery:

- era poprzedzająca dorosłość: 0-22 lat;

- wkraczanie we wczesną dorosłość 17-22 lat;

- era wczesnej dorosłości:

• debiut w świecie dorosłych 17-22 lat;

• wkraczanie w lata 30-te;

• stabilizacja 33-40 lat;

- wkraczanie w wiek średni 40-45 lat;

- wiek średni:

• początek wieku średniego;

• wkraczanie w lata 50-te;

• kulminacja wieku średniego 55-60 lat;

- wkraczanie w późną dorosłość 60-65 lat;

- era późnej dorosłości od 60 lat;

• czynniki wpływające na kształt życia:

- niekontrolowane przez podmiot wydarzenia i zmiany organiczne;

- decyzje i działania podmiotu;

• kryzys środka życia - wstępne bilansowanie życia;

myśli przewodnie dotyczące rozwoju w ciągu całego życia:

1. rozwój jest procesem całożyciowym (jak puzzle);

2. rozwój to może być kontinuum lub dyskontinuum;

3. rozwój przebiega wielokierunkowo i wielowymiarowo (nie ma typowego zestawu zachowań);

4. rozwój w ciągu całego życia oznacza straty i zyski (na każdym etapie rozwoju);

5. rozwój jest plastyczny, możliwy do późnego okresu życia, dzięki rezerwowym pojemnościom;

6. rozwój jest uwarunkowany trzema płaszczyznami zależnymi od siebie:

- wpływy normatywne odnoszące się do wieku;

- wpływy normatywno-historyczne;

- wpływy nienormatywne (jakiekolwiek wydarzenia wpływające na człowieka nie podlegające normom, np. choroba);

zasady dydaktyczne - Hans Löwe:

1. aktywność uczących się zwiększa powodzenie;

2. analiza sytuacyjna zwiększa powodzenie;

3. informacje o skutkach są (conditio sine quanon) dla wszystkich uczących się;

4. tempo postępu w uczeniu się zależy od wielkości interwału czasowego między działaniem a doświadczeniem jego skutków;

5. sposoby zachowania się, które nie dają pozytywnych skutków powinny być zaniechane (na zasadzie niepopierania);

6. sposoby zachowania nabywa się nie przez jednokrotne potwierdzenia, ale potrzeba nieprzerwanego potwierdzania;

7. odpowiednia liczba i odstępy czasowe potwierdzania są indywidualne i różne na różnych etapach nauczania;

8. efekty uczenia się są ułatwione przez sytuacje wolne od lęków;

9. negatywne właściwości zachowania się człowieka dadzą się z dużym prawdopodobieństwem usunąć, tym bardziej im bardziej staramy się rozpoznać pozytywne właściwości i wzmacniać je.

10. zewnętrzne oddziaływania są łamane przez istniejące w jednostce wewnętrzne uwarunkowania;

w3 - uczenie się dorosłych (210305)

specyfika uczenia się dorosłych:

• opanowywanie materiału nieuporządkowanego - trudności; materiał logiczny - łatwe zapamiętywanie (lepsza pamięć logiczna niż mechaniczna);

• deficyty w technice uczenia się

• tempo uczenia się wolniejsze;

• ćwiczenia pomagają w zapamiętywaniu nowych wiadomości (młodzi - większy potencjał wyjściowy)

• częste wątpliwości co do poprawności odtworzonej wiedzy;

• nauka narażona na zakłócenia, upośledzenia przez stosowanie przerw (młodzi - przerwy pomagają w uczeniu się);

• potrzeba całościowej wizji materiału (młodzi - łatwiej przez dzielenie na partie)

• istotny czynnik motywacyjny - jeśli starszy chce to będzie uczył się lepiej niż młodszy;

• łatwiejszy do opanowania materiał związany z pracą zawodową i oparty na inteligencji skrystalizowanej, która wzrasta przez doświadczenia;

• skuteczność uczenia się zależy od struktury wiedzy; umysł jak najdłużej aktywny będzie bardziej sprawny;

struktura wiedzy:

struktura wiedzy	wykorzystywane procesy	treść
?	obserwacja i doświadczenie	odtworzenie rzeczy i procesów
objaśniająca?	myślenie przyczynowo-skutkowe; wnioskowanie	tłumaczenie, uzasadnianie
oceniająca	wykorzystywanie doświadczeń, wartościowanie, tworzenie sądów, metasądów	obiektywne sądy
normatywna	wykorzystywanie doświadczeń sprawdzonych w działaniu	świadomość niepewności i względności wiedzy

uczenie się:

• sztuczne - pamięciowe - u dorosłych następuje lepiej gdy zaistnieje kojarzenie;

• naturalne - rozpatrywanie konkretnych problemów na przykładach;

• racjonalne - poznawanie w działaniu;

reguły motywowania uczącej się grupy:

1. skupiaj uwagę uczestników;

2. wzmacniaj poczucie pewności siebie u uczestników;

3. omawiaj stosowane metody nauczania;

4. wydobywaj, podkreślaj, opieraj się na ujawnionej w trakcie wykładu wiedzy i doświadczenia uczestników;

5. interpretuj błędy jako cenne odkrycia dla procesu uczenia się;

6. podkreślaj współodpowiedzialność uczestników za proces uczenia się;

skuteczność metod nauczania dorosłych:

• najbardziej skuteczne - metody poszukujące: dyskusja, burza mózgów, grupy problemowe;

• najmniej skuteczne - metody podające: wykład pogadanka;

model pedagogiczny a andragogiczny

model pedagogiczny	model andragogiczny
zależność	niezależność
pasywność	aktywność
subiektywizm	obiektywizm
niewiedza	wyjaśnienie
niewiele sprawności	wiele sprawności
mała odpowiedzialność	duża odpowiedzialność
niewielkie zainteresowania	wielkie zainteresowania
egoizm	altruizm
odrzucenie samego siebie	akceptacja samego siebie
niejasna tożsamość	zintegrowana tożsamość
koncentracja na rzeczach pojedynczych	koncentracja na rzeczach powszechnych
powierzchowność	głębia
naśladownictwo	własna osobowość
potrzeba pewności	tolerancja wieloznaczności
działanie impulsywne	działanie racjonalne

w4 - metoda biograficzna (040405)

metoda biograficzna:

• metoda badawcza

• metoda terapeutyczna (zabawa)

praktyczne zastosowanie metody biograficznej:

• metoda wywiadu „linia życia”;

• metoda analizy wyborów w życiu;

cel biografii - odwzorowanie indywidualnego życia, jego rozwoju;

cele biografii w naukach:

• historia - odtworzenie, czegoś, co naprawdę było;

• psychologia - prześledzenie indywidualnego rozwoju, wstęp do generalizacji;

• socjologia - odkrycie społecznie uwarunkowanych regularności losów życiowych; ujawnienie uformowanego, indywidualnego, subiektywnego obrazu rzeczywistości (rzeczywistość intersubiektywna);

• pedagogika - zajmowanie się biegiem życia, nie tylko by go poznać, ale by móc wypracować metody wpływania na te życie (określanie deficytów, formułowanie celów);

elementy biografii:

• rzeczywistość - do zaakceptowania;

• rzeczywistość tworzona przez człowieka na bazie dokonywanych wyborów;

„Każdy człowiek jest pod pewnymi względami taki, jak inni, jak niektórzy inni, jak nikt inny.”

w5 - Dzieje oświaty dorosłych (andragogiki) w Polsce i na świecie (180405)

okresy w dziejach oświaty dorosłych w Polsce:

1. okres związany z działalnością jednostek (entuzjastów) - od wynalezienia druku do pocz. XIX w.;

- XVIII w. - Sz. Konarski - unowocześnienie szkolnictwa; pierwsza instytucja oświaty dorosłych (młodzieży starszej) - Colegium Nobilium;

- poł. XVIII w. - bracia Załuscy - pierwsza biblioteka publiczna (w Anglii 100 lat wcześniej);

- XVIII w. - Fizjokraci: Massalski, Popławski - źródło dobrobytu -> rolnictwo, więc najlepsza inwestycja dla budowy bogactwa -> oświata (chłopów);

- koniec XVIII w. - powstanie KEN; rozwój szkolnictwa parafialnego;

- inicjatywa profesorów Akademii Krakowskiej odczytów dla rzemieślników;

- Zamojski, Brzostowski - nadanie wolności chłopom, pańszczyzna zmieniona w czynsz, samorządy;

- 1805 - Szaniawski - „Rady przyjacielskie” - podręcznik do samokształcenia;

- 1811 - ustawa dozwalająca uczestniczyć dorosłym w zajęciach dla dzieci; wydanie książki - podręcznika do nauki czytania dla dorosłych;

- 1815 - Szkółki Niedzielne - S.B. Linde - praca alfabetyzacyjna powiązana z działalnością kościelną;

- Staszic - analogicznie Szkółki niedzielne;

2. okres działań grupowych - od lat 20-30. XIX w. do odzyskania niepodległości;

zabory:

- Galicja:

• 1848 r. - Towarzystwo Naukowej Pomocy dla Ludu - oświata narodowa; nauka chłopów;

- zabór pruski:

• Estkowski - kształcenie nauczycieli na potrzeby oświaty ludowej;

• Moroczewski - wykłady literatury, historii, estetyki;

• Libelt - edukacja dorosłych, wykłady filozoficzne;

• Towarzystwo Oświaty Ludowej - > Towarzystwo Czytelni Ludowej - organizowanie bibliotek, wydawnictwa;

- zabór rosyjski:

• działalność oświatowa prowadzona przez instytucje zastępcze;

• dominacja samokształcenia;

• Prószyński - Elementarz dla dorosłych samouków;

• koniec XIX w. - Uniwersytet Latający - nielegalny, konspiracyjne struktury organizacyjne; korzystanie przez uczniów, studentów, kobiety;

• 1905 - zmiana Uniwersytetu Latającego na legalną instytucję - Towarzystwo Wyższych Kursów Naukowych;

• 1918 - kolejna zmiana nazwy - Wolna Wszechnica Polska (prawa uniwersytetu nadane w 1823 r.);

3. okres pełnej instytucjonalizacji:

- zróżnicowanie analfabetyzmu w zależności od miejsc na mapie (byłego zaboru)

• ziemie pomorskie - 5%;

• ziemie centralne - 31%;

• ziemie południowe - 34 %;

• ziemie wschodnie - 64%;

- ustawa o nauczaniu w wojsku polskim - obowiązek;

- instytucje zajmujące się oświatą:

• wydział oświaty pozaszkolnej - Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego;

• wydział opieki nad dorosłymi, wydział oświaty rolniczej (podnoszenie poziomu kulturalnego) - Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej;

• samorządy terytorialne - alfabetyzacja;

- 1829 r. - Instytut Oświaty Dorosłych projekt ustawy o oświacie pozaszkolnej - Korniłowicz;

- międzywojnie:

• Towarzystwo Szkoły Ludowej - Galicja - „Przewodnik oświatowy”; oświata dorosłych;

• Polska Macierz Szkolna - województwa centralne - walka z analfabetyzmem; Uniwersytety Powszechne;

• Towarzystwo czytelni Ludowych - Wielkopolska, Pomorze, Śląsk - 3 domy oświatowe, 4 muzea; 1921 - Uniwersytet Ludowy;

wydarzenia stymulujące (inicjujące) rozwój oświaty dorosłych:

• rewolucja francuska - 1789 r. - podłoże ideologiczne - równość;

• rewolucja przemysłowa - od II. poł. XVIII w. do XIX w. - uświadomienie konieczności kształcenia (robotników);

• potrzeba utrzymania świadomości narodowej - Polska;

Uniwersytety Powszechne:

• Wielka Brytania;

• 1873 - Steward - Cambridge - pierwszy wykład dla nie-studentów;

• początek ruchu rozszerzonego uniwersytetu;

• funkcje uniwersytetu:

- kształcenie (elitaryzm);

- prowadzenie badań naukowych (elitaryzm);

+ popularyzowanie wiedzy;

• inicjatywa podjęta przez Oxford - powstanie studiów zaocznych;

• wykłady wyszły poza uniwersytet tworząc odrębną instytucję - bez dyplomowy, ale w zamian oferującą wiedzę i umiejętności;

• Uniwersytet Powszechny - skierowany do środowiska miejskiego, robotniczego - nastawiony na kształcenie;

Uniwersytety Ludowe:

• Dania;

• Grundvig;

• skierowany do chłopów - ponad 70% ludności;

• krytyka istniejącego kształcenia - przedmioty klasyczne, język niemiecki, literatura, historia, etnografia;

• Uniwersytet Ludowy - sposób włączenia chłopów do narodu i ratowania tożsamości Duńczyków;

• zajęcia zima;

• dorośli, młodzież starsza;

• Kold - organizator UL;

• ogólny rozwój, a nie konkretne umiejętności;

• dowartościowanie chłopów;

• wychowania;

• żywe słowo + wzajemne oddziaływanie = uczenie się nawzajem:

- monolog wykładowcy;

- dialog studentów z wykładowcą;

- dialog między studentami;

Polska - Uniwersytety Ludowe:

• ks. Ludwiczak;

- pierwszy;

- Dalki;

- przedmioty:

• historia, literatura, geografia;

• religia, sztuka, kultura;

• ekonomia, rachunki, chemia, gospodarstwo domowe;

• wychowanie fizyczne, śpiew;

- chrześcijańsko-demokratyczny;

• Solarz:

- Galicja;

- na bazie struktury rodziny; Solarz - ojciec chrzestny;

- centrolewicowy;

w6 - starość (160505)

próg demograficzny starości:

• 12% - osoby 60-letnie;

• 8% - osoby 65-letnie;

pierwsze społeczeństwo, które przekroczyło próg starości - Francja - ok. 1890 r.;

przyczyny starzenia się społeczeństw:

• wydłużenie się życia;

• zmniejszenie się liczby narodzin;

okresy wydłużania się życia:

• od początku ludzkości do 1900 - długość życia człowieka wzrosła o 27 lat;

• od 1900 do 2000 - długość życia człowieka wzrosła o kolejne 27 lat;

skutki starzenia się społeczeństw:

• problem zabezpieczeń emerytalnych;

• zjawisko „ageism” - dyskryminowanie osób starszych ze względu na wiek - Buttler - zestawienie tego zjawiska z rasizmem i seksizmem;

ryt przejścia - inicjacja, wejście w dorosłość; etapy:

1. faza wycofania;

2. faza marginalizacji;

3. faza powrotu;

gerontologia - nauka o starości (zjawisko) i starzeniu się (proces);

starość w różnych dziedzinach naukowych:

• socjologia - gerontosocjologia;

• biologia - biologia starości;

• medycyna - geriatria;

• psychiatria - gerontopsychiatria;

• farmakologia;

• ekonomia - polityka emerytalna;

• demografia - struktura i dynamika starzenia się;

• filozofia;

• teologia;

• pedagogika - geragogika;

• psychologia - gerontopsychologia;

obszary zastosowania:

• architektura - domy opieki, mieszkania starszych;

• technika - ergonomia, zapobieganie wypadkom;

• gospodarka - turystyka;

• praca socjalna;

• publicystyka - programy;

starość jako:

1. wiek społeczny:

- zmiana postaw i kontaktów społecznych np. chęć oparcia się na innych;

- zawężenie kontaktów społecznych;

- wzrost koncentracji na sprawach dotyczących własnej osoby;

- pojawienie się fazy wycofywania zwanej fazą spełnienia;

2. wiek funkcjonalny:

- pogorszenie ogólnej kondycji psychofizycznej powodujące obniżenie zdolności czynnościowych organizmu;

- spadek fizycznej wytrzymałości;

- obniżona sprawność psychomotoryczna;

- wydłużony czas reakcji;

- rozwój niektórych cech osobowościowych (obowiązkowość, staranność, dokładność);

- ograniczenie możliwości wykonywania pracy szczególnie zawodowej;

3. wiek psychologiczny:

- ograniczenie inicjatywy;

- zaniechanie działań mimo posiadanych możliwości;

- przedwczesne zmniejszenie aktywności w tym zawodowej;

- wiek psychologiczny - intelektualny:

• sztywność schematów myślowych;

• trudności w przyswajaniu, rozumieniu nowych wiadomości (dłuższe uczenie się, zaznajamianie z instrukcjami);

- wiek psychologiczny - emocjonalny:

• zwiększenie pobudliwości emocjonalnej, chwiejność uczuciowa, skłonność do stanów depresyjnych;

• tendencja przerostowa uczuciowości związanej z własną osobą - drażliwość starcza;

• osłabienie uczuciowości związanej z innymi;

• nadmierne żądanie szacunku;

• przecenianie własnych zasług;

• narastanie potrzeby uznania i bezpieczeństwa;

teorie starzenia się (na okoliczność pomyślnej starości):

1. teoria aktywności:

- to w jaki sposób postrzegamy siebie (myślimy o sobie) oparte jest na roli jaką pełnimy lub na działaniach w które jesteśmy zaangażowani;

- większość ludzi kontynuuje swoje role i czynności życiowe ustalone wcześniej, ponieważ w dalszym ciągu mają te same potrzeby i kierują się tymi samymi wartościami;

- im osoby starsze są aktywniejsze tym bardziej prawdopodobne że będą usatysfakcjonowane swoim życiem;

- krytyka:

• centra seniorów i placówki opieki długoterminowej wydają się sugerować, że pozostawienie ludzi starszych w aktywności i zaangażowaniu sprawi że wszystko będzie dobrze;

• obecnie aktywne włączanie jest bardziej możliwe w przypadku tzw. młodych-starych (55-74 lat) niż starych-starych (pow. 75 lat);

• niektórzy ludzie starzy mogą nie chcieć pozostawać aktywne;

• należy liczyć się z realiami związanych z wiekiem ograniczeń;

• ideałem aktywności na starość wydaje się być przedłużenie wieku średniego niż coś specjalnego lub wyróżniającego ten ostatni etap życia;

• społeczeństwo ciągle stwarza przeszkody w społecznym zaangażowaniu w wieku starszym;

• teoria wycofania się:

- osoby starsze i społeczeństwo podejmują wzajemną separację (emerytura, koncentracja na życiu wewnętrznym);

- proces wycofywania się jest naturalną i normalną tendencją - podstawowy rytm życia;

- proces ten jest „funkcjonalny” - służący jednostce i społeczeństwu;

- ze względu na to, że status osoby starszej maleje gdy społeczeństwo staje się bardziej nowoczesne i efektywne, jest rzeczą naturalną dla osób starszych, że się wycofują;

- krytyka:

• teoria powstała w latach 50. - jest odbiciem warunków społecznych nie aktualnych;

• wycofanie się nie jest globalnym wzorcem;

• nie jest to zachowanie ani naturalne ani nieuniknione;

w7 - gerontologia edukacyjna (300505)

lata 50. - Uniwersytet w Chicago - kursy dla starszych w ramach oświaty dorosłych;

lata 70. - początki edukacji starszych:

• kraje romańskie - nacisk na zdobycie kwalifikacji;

• kraje germańskie - po połowie: nowe kwalifikacje i ogólny rozwój;

pierwsza instytucja kształcenia starszych - 1973 r. - Uniwersytet Trzeciego Wieku:

• Tuluza;

• P. Vellas;

• w wyniku zadania pytania: jaka działalność uniwersytetu może pomóc ludziom starszym?

• odpowiedź - dwie kategorie działań:

- prewencja geriatryczna - działanie zapobiegające przedwczesnemu starzeniu się;

- badania naukowe;

przyczyny powstania Uniwersytetów Trzeciego Wieku:

• sytuacja demograficzna - Francja jako pierwsze przekroczyła próg starzenia się;

• potrzeba tonizowania środowiska akademickiego przez starszych - rewolta młodzieżowa w latach 60.;

• potencjalne bezrobocie nauczycieli - zmniejszająca się ilość studentów;

modele instytucji edukacyjnych dla starszych:

1. model francuski:

- 1973 - Vellas;

- dbałość o wysoki poziom - instytucja dla starszych stanowi wydział uniwersytetu lub jest stowarzyszeniem powiązanym z uniwersytetem;

- badania naukowe - seniorzy obiektem badań lub badaczami;

2. model brytyjski:

- 1981 - P. Laslett;

- instytucja samopomocowa;

- brak podziału na nauczycieli i studentów - sami uczestnicy organizują zajęcia;

- zadanie uniwersytetu - wypracowanie metod pracy (zorganizowanie sieci uniwersytetów z centralą przekazującą informacje);

3. model Elderhostel - amerykański:

- 1975 - M. Knowlton;

- połączenie wiedzy na wysokim poziomie i podróży, przygody;

- turnus = kilka tygodni zajęć + wycieczka;

Polska:

• przyjęcie zasadniczo modelu francuskiego;

• 1975;

• inicjator, animator - Halina Szwajc.;

• przy CMKP w Warszawie;

• 2005 r. - ok. 30 placówek;

typy uniwersytetów:

- ekstensywny - uczestniczenie ciągłe (do woli);

- intensywny - nauka obliczona na cykl;

Polska - nie ma górnej granicy wieku studiowania stacjonarnego;

Niemcy:

• 1978 - otwarcie uniwersytetów przez rektorów dla ludzi starszych;

• ścieżki studiowania starszych:

- stacjonarnie - oprócz medycyny i prawa;

- na prawach wolnego słuchacza;

- specjalne ścieżki dla seniorów - specjalne programy, grupy rówieśnicze;

7

http://members.lycos.co.uk/nonameuwb

sekundy

ilość błędów

wiek życia

50

100

150

200

250

300

350

20-29

30-39

40-59

60-79

10

20

30

40

50

60

70

czas potrzebny na opanowanie / wiek kalendarzowy

ilość popełnianych błędów / wiek kalendarzowy

---