1.Diagnoza klimatu społ. instytucji resoc.
To rozpoznanie cech środowiska w którym żyje jednostka. Dlatego zachodzi potrzeba diagnozy instytucji resoc. czy reformujących młodzież społecznie nieaprobowaną. W rozważaniu nad klimatem można wyróżnić kilka pkt.:
-pojęcie „klimat społ.”=”kultura organizacyjna” czyli zbiór wartości i norm oraz popędów kształtujących wzorce zach. wewnątrz instytucji
-„klimat społ.”=”ideologia organizacyjna” określająca cele i wartości do których dana instytucja aspiruje, wywierając odpowiedni nacisk na swych członków w celu osiągnięcia sukcesu organizacyjnego
-„klimat społ.” to zbiór subiektywnych spostrzeżeń dotyczących syt. wychowawczych, organizacyjnych skutków formalnej i nieformalnej struktury zbiorowości instytucjonalnej stylu kierowania oraz innych czynników kształtujących postawy członków w obrębie instytucji
-wg niektórych badaczy „klimat społ.” jest osobowością instytucji. Każda instytucja w czasie swojego rozwoju wytwarza własną niepowtarzalną „osobowość organizacyjną” która jest kompozycją rozmaitych zachowań jej uczestników
-wg Siemaszki „klimat społ.” to zbiór selektywnie postrzeganych przez wychowawców i wychowanków char. cech sytuacji, zdarzeń, będących względnie trwałym skutkiem jego funkcjonowania w ramach przyjętego sys. organizacyjnego i pedagogicznego, kształtujący motywacje i zachowania jednostek i gr. społ. tej instytucji.
Spotykamy 3 rodzaje klimat społ. instytucji:
-stos. interpersonalne w obrębie instytucji
-nastawienie kadry pedagogicznej na zaspakajanie potrzeb i aspiracji wychowanków
-porządek organizacyjny, wyrażający się w strukturalnych, funkcjonalnych, aspektach funkcjonowania instytucji
Klimat społ. to soczewka skupiająca czynniki wpływające na skuteczność realizacji funkcji opiekuńczych i wychowawczych zakładanych przez aksjologię pedagogiczną. K. społ. to zmienna pośrednicząca, sprzężająca zmienne niezależne, ze zmienną zależną czyli efektywnością wychowawczą. Na k. społ. bezpośrednio wpływają zach. wychowanków i wychowawców oraz strukt. formalna instytucji. Natomiast pośredni wpływ ma aksjologia pedagogiczna i metodyka oddziaływania wychowawczego, które są zmiennymi niezależnymi. K. społ. oddziaływuje na zach. wychowanków i wychowawców od czego uzależniona jest efektywność wychowawcza instytucji jako całości.
Pełna diagnoza klimatu dokonywana jest w 3 etapach:
a)diagnoza kształtująca: wyczerpujący opis symptomów świadczący o jakości klimatu, mechanizmów psychospołecznych oraz uwarunkowań wew. i zew.
b)diagnoza ukierunkowana: na podstawie przyjętej oceny formułuje postulaty dotyczące:
*zakresu projektowanych zmian oraz czynników determinujących funkcjonowanie instytucji
*strategie i procedury za pomocą których planuje się wprowadzenie niezbędnych zmian oddziaływania wychowawczego
c)diagnoza weryfikacyjna: sprawdza słuszność i trafność rozpoznania na dwóch poprzednich etapach. W jej ujęciu dokonuje się niezbędnych korekt w zakresie zastosowanych rozwiązań organizacyjnych i pedagogicznych.
1.Model osobowości dojrzałej by Allport.
Jednostka w rozwoju osobowym przechodzi 7 faz kształtowania własnej niepowtarzalności i indywidualności
Faza_1:
„ja cielesne” (ok.15 m-ca) jedn. odróżnia siebie od otoczenia.
Faza_2:
„ja-materialne” (20 m-c) na bazie uczenia odróżnia siebie od innych ludzi i konstruuje elementarne poczucie ciągłości własnego „ja” najczęściej w związku z własnym imieniem.
Faza_3:
-(2 r. życia) pierwsze oceny samego siebie związane z egocentryzmem, miłością własną, szacunkiem dla siebie, poczucie autonomii, negatywizmu pragnie ono robić coś niezależni od innych, samodzielnie, zaspokajać potrzebę ciekawości i manipulowania otoczeniem
Faza_4:
-„ja posiadające” (4-5r. ż.)-świadome przedmiotów i ludzi zauważa że niektóre należą właśnie do niego uczy się posiadania i rozróżniania wartości abstrakcyjnych.
Faza_5:
-„ja odzwierciedlone” (5,6 r. ż.)-postrzeganie siebie oraz ocena nas przez inne znaczące osoby w bezpośr. kontaktach, zaczyna określać cele i zamiary
Faza_6:
-„ja jako racjonalny układ radzenia sobie” (6-12 r. ż.)- uczy się że dzięki własnej aktywności umysłowej może rozwiązać niektóre problemy, podjąć decyzje, racjonalnie wybierać
Faza_7:
-„ja intencjonalne”-okres dorastania; świadomość własnej tożsamości, potrafi adekwatnie odp. na pyt. „kim jestem” sprawdza rozmaite warianty siebie w kontaktach z innymi poszukuje długodystansowego celu, autonomia, dojrzałość w myśleniu i działaniu wytyczonym przez cele życiowe.
2.Siedem kryteriów osobowości dojrzałej.
-pełny uczestnik tego co dzieje się wokół niej
-ciepłe stos. emoc. z innymi
-poczucie emoc. bezp. i własnej wart., przynależność emoc.
-realistyczna percepcja siebie, innych, nieukształtowana prze lęki, fobie, nieustanne poczucie zagrożenia
-umiejętność osiągania sukcesów w wybranej sferze
-samo obiektywizacja, prze własne wytwory
-odnalezienie własnych motywów skłaniających do osiągania długodystansowych celów.
1.Model osobowości samorealizującej A.Maslowa.
-wszystkie osoby ludzkie mają wrodzoną motywację do samorealizacji
-potrzeby ludzkie są uporządkowane hierarchicznie
-zaspokojenie potrzeb niższego rzędu wyzwala motywacje do zaspokojenia potrzeby wyższego rzędu
-aby dojść di zaspokojenia potrzeby samorealizacji, wcześniej należy zaspokoić 4 kat. niższego rzędu:
1)potrzeby funkcjonalne
2)potrzeby bezpieczeństwa
3)potrzeby przynależności i miłości
4)potrzeby pozyt. samooceny
-potrzeby niższego rzędu ni muszą być w pełni zaspokojone
-tylko jedna potrzeba staje się w danym momencie najważniejsza
-„teoria wzrostu motywacji”, „meatmotywacji”
-najwyższy motyw-brak motywacji i popędów
-metamotywacja-osoby samorealizującej się:
-motywacja innych,
pozostałych osób
-motywacja deficytu
2.Metamatywacja.
Nie polega na uzupełnianiu braku, czy redukcji napięcia, celem jest wzbogacenie i rozszerzenie doświadczenia życiowego i przyrost radości i ekstazy. Ideałem jest wzrost napięcia, poprze nowość, wyzwanie i różnorodność doświadczeń
3.Meatapotrzeby i metapatologie.
*prawda-nieufność, czynnik sceptyczny
*dobroć-egoizm, odrzucenie, niechęć
*piękno-wulgarność, niesmak, brzydota
*jedność-dezintegracja
*dychotomia-uproszczona wizja świata
*życiowe procesy-myślenie o śmierci
*jednyność-utrata poczucia tożsamości, odrębności, anonimowości
*perfekcja- utrata nadziei
*konieczność-chaos
4.Charakterystyka osób samorealizujących się.
a)obiektywna percepcja rzeczywistości:
-nie jawi się prze pryzmat własnych pragnień, czy potrzeb, widzą go takim jakim jest naprawdę
-szybkie odróżnianie uczciwości od nieuczciwości, spostrzeganie zniekształceń i zafałszowań
-nie podlegają złudzeniom wynikłym z uprzedzeń, przesądów
-mają własny, niezależny, obiektywny sposób rzeczywistości oraz oceniania świata
b)Ogólna koncepcja przyrody, innych ludzi i siebie:
-akceptacja siebie takimi jacy są
-nie myślą o własnych słabościach
-nie odczuwają poczucia winy, czy wstydu z powodu swoich ułomności czy niedoskonałości
-nie fałszują obrazu samych siebie
-jest im dobrze ze sobą, akceptują własne preferencje, gust, bez wstydu i uwielbienia
-tolerancyjni wobec innych
c)spontaniczność, prostota, naturalność:
-są otwarci, bezpretensjonalni, naturalni, zgodni ze swoją naturą
-troskliwi względem innych
-podlegają reguła które uznają za ważne
d)koncentracja na problemach poza własną osobą
-zaangażowanie we własną pracę
-mają poczucie misji, która absorbuje je, daje zapał i energie
-praca jest tym co chcą i muszą robić
-angażują się w prace, bo chcą zaspokoić swe metapotrzeby
e)potrzeba prywatności i niezależności
-mają silną potrzebę odcięcia się od samotności innych
-są niezależni od innych
-ich zachowania i uczucia są silnie skoncentrowane na samosterowaniu i własnej zaradności
-myślą własnymi kategoriami i podejmują decyzję na własną odpowiedzialność.
-nie unikają innych po prostu ich nie potrzebują
f)autonomiczne funkcjonowanie:
-autonomiczne funkcjonują w ich fiz. i społ. śród.
-ich rozwój zależy od nich samych, id ich potencjału wrodzonego
-wysoki stopień autonomii czyni je odpornymi na kryzysy i deprywacje
g)nieustanne poczucie świetności, wrażeń
-mają poczucie ciągłości dośw. niezależnie od tego, jak często są one powtarzają, doznają świętości i odczuwają ich święty sens, świadomie,
ciągle na nowo
h)doświadczanie przeżyć mistycznych
-dośw. intensywnych przeżyć ekstatycznych, olśnień głębi religijnych, uniesień
-dośw. tego intensywnie pracując, bawiąc się, poprzez muzykę, religię, sztukę, seks, zachód słońca
i)zainteresowanie społeczne
-pragną nieść pomoc innym
-miłość do gat. ludzkiego
zdolność do rozumienia i wybaczania innym
j)stso. interpersonalne
-silniejsze stos. z innymi ludzi w porównaniu z osobami przeciętnymi
-zdolni do bezinteresownej i nieegoistycznej miłości
k)demokratyczna strukt. char.
-tolerancja i akceptacja ludzi
-gotowi słuchać, okazują szacunek
l)rozróżnianie między środkami i celami, dobre i złem
-cele mają mniejsze znaczenie niż środki ich osiągania
-środki stają się czasami celami i to przynosi im satysfakcje
-zdolni do rozróżniania dobra od zła, prawdy od fałszu
-precyzyjnie zdefiniowane standardy etyczne.
ł)niezłośliwe poczucie humoru
-ma char. filozoficzny, odnosi się do ludzkości w ogóle, nigdy do konkretnej osoby
m)zdolność do twórczości i kreatywności
-oryginalne, inwencyjne, innowacyjne
-dziecięca kreatywność
1.Model osobowości w pełni funkcjonującej by Rogers.
-myślenie zależy od pacjenta
-o wiele większe znaczenie dla rozwoju osobowości mają wydarzenia aktualne niż minione
-dążenie do podtrzymywania, aktualizowania, uogólniania możliwości
-dążenie to jest silniejsze niż lęk, obawy, strach, powoduje że przechodzimy przez kolejne stadia rozwoju i stajemy się doskonalsi
-dążenie to nie jest zorientowane na redukcje napięcia, ale na jego wzmaganie czyli twórczość
-samo aktywizacja jest procesem stawania się, rozwojem jedynego w swoim rodzaju char. psych. jednostki, jej potencjałów i możliwości
-potrzeba behawioralnego, pozytywnego układu odniesienia jest nieodzowna dla człowieka
-aby mógł się czuć wartościowy we wszystkich okolicznościach, warunkach
2.Cechy osoby w pełni funkcjonująca.
-otwartość na doświadczenie
-skłonność doświadczania pełni życia
-zaufanie do siebie i własnego organizmu
-poczucie wew. wolności, swobody i autonomii
-kreatywność w kontaktach ze światem
Jeśli człowiekowi brakuje beh. akceptacji to staje się nieznośny, agresywny, uzależniony od innych i własnego potencjału.
I.Model rozwoju wektorów osobowości Cz.Czapówa.
1.Od postrzegania synkretycznego przez analityczne do interaktywnego.
2.Od myślenia umysłowo-ruchowego prze myślenie dot. operacji konkretnych do myślenia dot. operacji formalnych logicznych i przyczynowo skutkowych.
3.Od syntonii przez sympatię do teliczności.
4.Od egoizmu prze altruizm do miłości.
5.Od emocjonalności przez impulsywność do refleksyjności.
6.Od pasywności przez transformatywność, do aktywności.
7.Od respansywności reaktywnej prze respansywność reproduktywną do praaktywności.
8.Od irracjonalnej stymulacji ze str. środowiska wew. przez irracjonalną stymulacją ze środowiska zew.
do racjonalnej stymulacji.
9.Od spontaniczności przez konformizm do prospołecznej autonomii.
10.Od integracji na niskim poziomie przez dezintegracją pozytywną do integracji na wysokim poziomie.
II.Granice interwencji wychowawczej i terapeutycznej.
Osobowość rozumiana jest w sensie:
-teoretycznym jako fakt
-aksjologicznym jako wartość
-hybrydowym jako fakt i wartość.
Wg Orzechowskiego-osobowość pojmowano jako:
-mechanizm realizacji potencjałów tkwiących w człowieku
-jedną z cech konstrukcji fizycznej człowieka
-organizację poznawczą
Czasami koncepcje osobowości ograniczają się do rodzaju:
-behawioralnego (czł.reaktywny)
-psychodynamicznego (czł.niedoskonały)
-społecznego (czł.samodzielny)
Osobowość wg paradygmatów związanych ze spojrzeniem na naturę ludzką oraz istotę człowieka w środowisku społeczno-kulturowym. Paradygmaty:
-psychoanalityczny
-socjokulturowy
-cech
-uczenia się
-humanistyczno-egzystencjonalny.
III.Nieprzystosowanie społ. uczniów by Tatarowicz.
Problem zjawisko w skali krajowej. Syndrom nieadekwatności percepcji społ., wybiórczość, sztywność, schematów można by potraktować jako niewarty większej uwagi fenomen, gdyby nie częste konsekwencje w skali mikro i makro społ. niewłaściwego traktowania przez decydentów wyników rozpoznań badawczych złożonych problemów oświatowo-wychowawczych. Brak obiektywizmu wśród nauczycieli dotyczący zewnątrz lub wewnątrz szkolnej lokalizacji źródeł agresji i przemocy wśród uczniów. Na podstawie danych otrzymywanych od pedagogów otrzymujemy dane opisujące raczej stan świadomości pedagogów o zjawisku nieprzystosowania społ. niż ekspertyzę dotyczącą fenomenu, stanu rzeczywistego. Wadliwe rozpoznanie może stać się przyczyną błędnych decyzji, może to też pociągnąć za sobą kolejny efekt błędnego rozpoznania-mylne prognozowanie rozwoju zjawiska.
IV.Norma i patologia a tor ludzkiego cierpienia.
Trudności powstające gdy ściśle próbuję się określić co jest normą a co patologią. W podejściu klinicznym koncentrujemy się na opisie i wyjaśnianiu cech jakościowych-ludzie różnią się od siebie poprzez jakość. Istnieje 7 kryteriów tego co normalne a co patologiczne:
1)Kryterium statystyczne-normalne zach. to standard, przeciętność, najczęstsza częstotliwość i nasilenie się zjawiska. Zjawisko, cecha, zbiór zachowań są tym bardziej normalne im mniej oddalą się od przyjętych wzorców i standardów. 2)Biologiczno-etiologiczne-normalnym jest każde zach. zwiększające szanse na przetrwanie.
3)Medyczno-psychiartyczne-normalne jest to co zgodne z modelem zachowania fizycznego i psychicznego wypracowanym przez medycynę i psychiatrię.
4)Psychologiczno-optymalne-sposoby zaspokajania potrzeb i poczucie dobrego przystosowania.
5)Interakcyjno-adekwatne-sposoby reagowania na bodźce i umiejętność przeciwstawienia się presji czynników patologicznych.
6)Kryterium społeczne wg którego niezdolność postępowania z zasadami i normami społecznymi decyduje o marginalizowaniu i patologizowaniu ludzkiego zach.
7)Kryterium pedagogiczne-oznacza dążenie do pewnych ideałów świadczy o normalności.
Wszystkie te kryteria można zredukować do 3 czynników: biologicznego, statystycznego i aksjologicznego. Biologia i statystyka mają wiele wspólnego, lecz aksjologiczne znaczenie odbiega od tego co przeciętne, relatywnie częste i faktycznie występujące w rzeczywistości społ.
Zagadnienia normy i patologii przejawiają się z poziomu „obiektywizmu”. Chodzi tutaj o sposoby definiowania siebie w zależności od wydarzeń zmieniających status osoby ludzkiej przez nią samą lub jej otoczenie np. w wyniku wypadku po którym następują zmiany organiczne. Następnie kształtowanie nowego typu przez samego człowieka i pewne instytucje, których celem jest oswajanie pacjenta z nową rolą i zmobilizowanie w miarę możliwości jego organizmu. Osoba niepełnosprawna zaczyna odnajdywać nowe sposoby oswajania się z sytuacją, pozwalające jej zachować własną podmiotowość i obiektywność. Jest to proces trudny ale osiągalny poprzez skupianie się na pozytywnych aspektach nowej sytuacji. Proces ten nigdy nie jest do końca określony, bo wymaga nieustannego wysiłku jednostki i otoczenia. Każdy wysiłek poszukujący optymalnych sposobów adaptacji czyni jednostkę normalną w sensie aksjologicznym. Sytuacje człowieka niepełnosprawnego definiuje także otoczenie. Należy niszczyć przepaść między chorymi a zdrowymi, należy przede wszystkim reedukować otoczenie społ. Każdego z nas można postrzegać w pewnym sensie jako niepełnosprawnego, lecz ważne jest to co się potrafi zrobić ze swoją niepełnosprawnością. Życie można porównać do trajektorii życie wypełnione jest indywidualną biografią, osobistymi doświadczeniami w określonym zakresie psychologiczno-społ. Znaczenie mają tzw. momenty krytyczne, postrzegane subiektywnie są niezaplanowane. Niekiedy mówi się o wykolejeniu, kiedy następuje przedefiniowanie sytuacji i samego siebie po określonym wydarzeniu. W tej sytuacji proste rozróżnienie na normę i patologię nie jest wystarczające bo każde sumienie, życie każdego człowieka obarczone jest wartościami, które można nazwać patologicznymi ze względu na duży ładunek cierpienia.
Reiman&Schultze wyróżnili szereg cech wspólnych osób nieszczęśliwych tj.:
-jednostka jest przytłoczona nieoczekiwanymi skutkami wydarzeń
-osłabieniu ulega zdolność jednostki do nawiązywania i organizacji stos. społ.
-tendencje do kurczenia się świata osoby cierpiącej.
VI.Pojęcie przystosowania.
-trzeba brać pod uwagę potrzeby organizmu
-trzeba brać pod uwagę rodzaj środowiska
-wymaga def. operacyjnej w celu zapewnienia stosowalności,
-trzeba rozróżnić tych, którzy są nieprzystosowani w skutek swojego aparatu psychicznego, od tych którzy są nieprzystosowani w skutek niszczących bądź protekcyjnych warunków środowiska.
VII.Przystosowanie by Piaget.
-to proces wymiany inf. i energ.
-na ten proces składają się zach. o char. akomodacyjnym i asymilacyjnym
-im większe tendencje akomod. tym mniejsze asymil. i odwrotnie
-istnieją pewne bariery nie pozwalające na przekroczenie granic akomd. czy asymil., przekroczenie ich, jeżeli są zdarzy patologizacja zach.
VIII.Definicje nieprzystosowania społecznego.
a)Definicje objawowe-nieprzystoswnaie określa się przez odwołanie do jego podstawowych i specyficznych objawów.
b)Definicje teoretyczne-oprócz charakterystyki symptomalnej, angażuje się pewne pojęcia teoretyczne wynikające z ogólnej teorii przystosowań lub normalnego funkcjonowania jednostki.
c)Definicje operacyjne-wskazuje się nie tylko na symptomy danego zjawiska ale przede wszystkim na sposoby jego pomiaru.
d)Definicje utylitarne-nieprzystoswanie to pewna bezradność środowiska wychowawczego wobec jednostki sprawiającej mu trudności wychowawcze.
IX.Nieprzystosowanie.
To zachowanie nie zgodne z przyjętymi normami.
Nieprzystosowani to-dzieci i młodzież u których na skutek zaburzeń wewnętrznych lub środowiskowych dochodzi do zmian w zachowaniu.
X.Wskażniki nieprzystosowania.
Zachowania antagonistyczno-destruktywne będące wyrazem konfliktu jednostki za społeczeństwem. Pozostają one w wyraźnej opozycji do wartości społecznych i prawnych.
XI.Objawy nieprzystosowania.
Negatywne i nieadekwatne na wymagania i nakazy zawarte w przypisanych jej rolach społecznych.
XII.Symptomy nieprzystosowania.
Nadużywanie alkoholu, samobójstwa, prostytucja, wagary, pasożytnictwo społeczne, ucieczki z domu itp.
XIII.Stadia nieprzystosowania.
-poczucie odtrącenia i niezaspokojenie potrzeb emocjonalnych
-wrogie nastawienie wobec autorytetów
-działalność antyspołeczna źródłem przyjemności i satysfakcji
XIV.Typy wykolejenia społecznego wg Czapówa.
a)zwichnięta socjalizacja-niedostatki w socjalizacji dziecka
b)demoralizacja-uleganie złym wpływom przez dziecko zsoscjalizowane
c)socjalizacja podkulturowa-pozostawanie w opozycji do kultury szerszej zbiorowości a związek z wartościami podkulturowymi
XV.Typy wykolejenia społecznego wg Sulivana&Granta.
a)aspołeczni-jednostki dostrzegające inne osoby jako teren potencjalnej eksploatacji.
b)konformiści-manipulowanie konformizmem w celu uzyskania korzyści i nagród poprzez utajnienie wewnętrznego sprzeciwu. W sytuacji barku kontroli zew. postępują zgodnie z własnymi przekonaniami i upodobaniami.
c)neurotycy-przeżywają nieustanny lęk, iż nie sprostają wartością i normom co prowadzi do poczucia bezradności a reakcją na tą sytuacje jest zachowanie nieakceptowane społecznie.
XVI.Mechanizmy psychospołeczne-diagnoza.
I-etap diagnozy konstatującej fakty, wobec których zachodzi konieczność postępowania reformującego lub korygującego. W tym etapie należy:
-określić rodzaj zaburzeń i dewiacji
-wykryć mechanizmy prowadzące do tych zaburzeń
-ustalić udział poszczególnych czynników w genezie obserwowanych zjawisk.
II-etap diagnozy ukierunkowującej polega na: sformułowaniu hipotez i postulatów dajcych podstawę do podjęcia decyzji dotyczących kierunku i zakresu zamierzonej działalności profilaktycznej i resocjalizacyjnej.
III-etap diagnozy weryfikacyjnej polega na: sprawdzeniu prawdziwości uzyskanego obrazu diagnostycznego.
XVII.Makro i mikroprofilaktyka.
Zapobieganie nieprzystosowaniu społ. w skali makro, wiąże się z kompleksowo prowadzoną polityką społeczną wobec dzieci i młodzieży. Kontrola społeczna to zespól czynności podejmowanych przez instytucje wychowawcze i opiekuńcze oraz środowisko lokalne wobec osób z trudnościami adaptacyjnymi. kontrola psych. jest podejmowana jako kształtowanie odpowiednich postaw sprzyjających samokontroli. Natomiast trzeci rodzaj kontroli związany jest z zachowaniami somatycznymi i psychicznymi młodzieży i polega na możliwie wczesnym wykrywaniu i leczeniu zaburzeń.
XVIII.Modele resocjalizacji.
a)Model dyscyplinarno-izolzacyjny
b)Model wolnościowy lub pólwolnościowy
c)Model opiekuńczo-izolacyjny: zaspokojenie podstawowych potrzeb, nacisk na stworzenie jednostce sprzyjających war. do nauki itd. W tym modelu najważniejsza jest więź między wychowawcą a wychowankiem.
d)Model terapeutyczny-uzdrawianie jednostki poprze oddziaływanie na jej psychikę.
XIX.Aktywizacja społ. nieletnich w terapii grupowej.
Wychowankowie placówek resoc. często są bierni a nawet wycofują się z uczestnictwa w życiu społ. Nieobce są też zach. agresywne i patologiczne, które związane są z zaburzeniami interpersonalnymi, z poczuciem zagrożenia i kontroli, z patologią poczucia tożsamości, emocjami i przeżytymi doświadczeniami oraz wartościami i potrzebami jednostki. Na aktywność jednostki wpływa również klimat społ., izolacja i brak treningu społ. Źródłem aktywności człowieka są jego potrzeby, które charakteryzują się dużą dynamiką rozwoju. Struktura nieletnich z zakładów poprawczych kształtuje się w wyniku wielu negatywnych doświadczeń rodzinnych i społecznych. Często potrzeby z zakresu „mieć” są substytutem wartości „być”. Poprzez tę transakcję realizują potrzebę uznania, dominacji, akceptacji i przynależności do grupy stając się na krótką chwilę ważnym dla innych. oczekiwania i wpływ gr. rówieśniczej często są antagonistyczne wobec nacisków i wymagań wychowawczych, terapeutycznych i społecznych. Ogólne właściwości struktury potrzeb, determinują formy kierunkowe aktywności w danej sytuacji. Potrzeby samo realizacyjne nieletnich należy ukierunkować na aprobowaną społecznie formę realizacji. Chodzi o zmianę wzorów zachowań interpersonalnych. terapia grupowa to nie tylko zmiana pewnych cech czy czynników ale raczej korekta, usprawnienie, ukazywanie innych. W oddziaływaniu wychowawczym często stosuje się kary i redukcję piętrzących poziom niezaspokojonych potrzeb. Dynamizmem aktywizującym obraz świata z ograniczeniami społecznymi jest współudział młodzieżowych grup wsparcia, które dostarczają nowych korekcyjnych doświadczeń. Terapia grupowa uczy społecznych form zaspokajania potrzeb i modyfikacji hierarchii wartości poprzez wprowadzanie nowych pozytywnych elementów natury emocjonalnej i poznawczej.
Jest to forma treningu umiejętności społecznych, stanowiących element strategii resoc., dzięki której jednostka może poczuć się bezpiecznie i wykazać chęć do aktywności. Celem grupy może być wzajemne poznanie i budowa zaufania, dokładne wzajemne zrozumienie, korekta i usprawnienie komunikacji, wzajemny wpływ i pomoc. Konstrukcyjne rozwiązywanie problemów i konfliktów. Przebieg spotkań należy urozmaicać, dynamizować, uatrakcyjniać nie zacierając ich celu i sensu. Do momentu rozwoju zaufania i scalania grupy spotkaniowej należy dokładnie dobrać formy i rodzaj dążeń oraz techniki. Formą zabawową mogą być prace związane z narysowaniem samego kolorytu życia lub mapy życia kiedyś, teraz i w przyszłości. Można pobudzić aktywność nieletnich, ich współodpowiedzialność za przebieg spotkań przez przygotowanie niespodzianki (spotkanie przy świecach). W początkowej fazie spotkań zabawy grupowe są formą dominującą, wraz z rozwojem spójności, aktywności i zaufania ich miejsce w grupie zajmują techniki psychoterapeutycznego wpływu. Faza autorefleksji przechodzi w formę oceny stopnia reprezentacji nabywanych lub doskonalonych umiejętności. Im szerzej zostanie zaakceptowana aktywność społ., im bardziej tworzy ją i akceptuje jednostka, tym wyraźniej wspomagany jest proces.
1.Podsumowanie z badań nad efektywnością resoc.
-niski stopień resoc. niezależnie od typu programu
-wyższa efektywność w resoc. młodzieży
-resoc. prowadzona w instytucji korekcyjnej może być skuteczna gdy towarzyszy jej prog. opieki następczej i pomocy terapeutycznej.
-resoc. to nie tylko oddziaływanie w trakcie programu ale równoczesne oddziaływanie na środowisko społ. i rodzinne
-brak powrotu do przestępstw nie może być jedynym motywem resoc.
2.System diagnostyczny „I-level classification”
Podstawą tego systemu jest teoria rozwoju dojrzałości interpersonalnej. Teoria wyodrębnia 7 stadiów „Ja” z których opracowano sys. klasyfikacji podtypów zachowań dew. Osoby sprawiające kłopoty owych. z powodu wadliwego funkcjonowania społecznego znajdują się na 2, 3, albo 4 stadium w ramach których wyodrębniono 9 rozmaitych podtypów zafiksowanych na określonym etapie rozwoju dojrzałości, różniących się formami i przejawami zachowań de. oraz ich motywacją. są to następujące typy:
Poziom 2:
-aspołeczny agresywny
-aspołeczny pasywny
Poziom 3:
-niedojrzały konformista
-podkulturowy konformista
-manipulator
Poziom 4:
-neurotyk aktywny
-neurotyk lękowy
-zidentyfikowany z podkulturą
-reaktywny w sytuacjach traumatycznych
3. Charakterystyka 2 poziomu dojrzałości.
-dostrzega otoczenie w kat. osobistych korzyści, zysków i strat jako teren eksploatacji
-jest egocentryczny w myśleniu i działaniu
-ludzi postrzega jako bariery w zaspokajaniu potrzeb
-jego reakcje z innymi są bardzo ubogie czuje się wyalienowany
-czuje się ofiarą
-nie zauważa związku między swoimi zachowaniami a uczuciami i reakcjami innych
-czuje niechęć lub wrogość do tych którzy frustrują jego potrzeby
-słabo kontroluje swoje potrzeby popędowe
-nie jest autokrytyczny
-w reakcji na frustracje zachowuje się agresywnie, próbuje się przypodobać lub uskarża się i wycofuje
-źródłem zachowań dew. jest słaba kontrola oraz nieumiejętność przeciwstawienia się presji podkultury i kryminogennym czynnikom otoczenia
-różnice między aspołecznym agresywnym a pasywnym dotyczą:
*wrażliwości na dezaprobatę
*sposobu reakcji na frustrację
Plan oddziaływania:
a)cele kierunkowe:
-zmiana percepcji osób z otoczenia na bardziej realistyczną
-redukcja motywacji aspołecznych
-redukcja poczucia izolacji
-wyuczenie postrzegania związków między potrzebami a zachowaniami i uczuciami innych
-wzrost samokontroli
-wyuczenie minimum uległości i podporządkowania normom społ.
b)środowisko wychowawcze:
-rodzina zastępcza
-tolerancja, rozumienie, poddawanie wzorców przez osoby z najbliższego środowiska
-umiejętne wprowadzanie w środowisko rówieśnicze, zachęcanie do współdziałania
c)typy kontroli:
-sprecyzowanie oczekiwań
-stopniowe stawianie wymagań
-nie stosowanie zbyt dużego rygoru przy egzekwowaniu wykonywanych zadań
d)wskazanie resoc.:
-psychodrama
-werbalizacja problemów
-przygotowanie do szoku związanego z odkryciem związków miedzy ludźmi
-symulacja spostrzegania reakcji innych.
e)porządne cechy wychowawców:
-spokój, opanowanie
-zaradność
-tolerancyjność
-niezbyt wysoki poziom sankcji
-bezinteresowność
-skłonność do zażyłości
-umiejętność do kontroli zach.
4.Charakterystyka 3 poziomu dojrzałości.
Niedojrzały konformista:
-widzi siebie jako kogoś gorszego
-lęk przed odrzuceniem i niesprostaniem wymaganiom
-sztywno trzyma się wyznaczonych reguł
-w sytuacjach trudnych wycofuje się i żąda wsparcia i opieki
-pragnie mieć przyjaciół, ale boi się odrzucenia, nie identyfikuje się z normami podkultur przestępczych, lecz nie umie przeciwstawić się normom zachowania dewiacyjnego
-zachowanie dewiacyjne jest próbą poszukiwania akceptacji u rówieśników
-redukuje wpływ uczuć na siebie, ukrywa emocje w obawie przed rówieśnikami.
Plan oddziaływania:
a)cele kierunkowe:
-wzrost samooceny
-redukcja lęku
-wzmocnienie procesu identyfikacji z osobami dorosłymi
-wprowadzenie do grupy rówieśniczej
b)środowisko wychowawcze:
-rodzina zastępcza z jednym dzieckiem
-tolerancja środowiska wychowawczego stwarza poczucie bezpieczeństwa i opieki
-nauka w szkole winna mieć char. indywidualny
-uczestnictwo w gr. innych niedojrzałych konformistów
c)typy kontroli:
-jasne kryterium precyzujące normy zachowania
-niezbyt rygorystyczna
d)wskazanie resoc.:
-technika odgrywania ról
-rozległa i częsta kontrola zach.
-stymulowanie do podejmowania zadań grupowych
-zwracanie uwagi na intencje
-zachęcanie do planowania własnej aktywności
-zaspokajanie elementarnych potrzeb opiekuńczych
e)pożądane cechy wychowawców:
-spokój, opanowanie
-powściągliwość w mowie
-chęć niesienia pomocy
-bezinteresowność
-odporność na załamanie i brak sukcesów wychowawczych
5.Konformista podkulturowy.
-w pełni zadowolony ze swego życia, odporny na jego zmianę
-docenia a nawet przecenia swoje możliwości w zakresie wpływu na innych
-dba o stwarzanie pozorów
-odczuwa lęk gdy jego strategie wpływu okazują się bezowocne
-nie przeżywa konfliktów wew.
-opisuje się w kat. konwencjonalnych
-postrzega zarówno swoje jaki i cudze motywacje, potrafi je zrozumieć, jest w stanie zaakceptować ich odmienność
-sztywno stosuje przyswojone stereotypy zachowania
-jest uległy wobec własnej grupy odniesienia często dąży do gr. podkulturowych
-odrzuca swoją emocjonalność, uczucia to dla niego przejaw słabości
-unika związków opartych na uczuciach ale dość wyraźnie ich pragnie
-zachowania antyspoł. stanowią część jego osobowości
-motywy jego zachowań antyspoł. to:
-poszukiwanie aprobaty rówieśników
-zaspokojenie potrzeb materialnych
-uzależnienie od dorosłych.
Plan działania:
a)cele kierunkowe:
-redukcja obawy przed wchodzeniem w związki emocjonalne z innymi ludźmi
-redukcja poziomu ekspresji potrzeb i zależności
-zmiana percepcji samego siebie na bardziej trafną i dojrzałą
-obniżenie wartości gr. podkulturowej w jego oczach
-głębszy kontakt z dorosłymi i zdobycie ich zaufania
b)środowisko wychowawcze:
-środowisko naturalne
-życzliwość i akceptacja ze strony rodziców
-natychmiastowa reakcja na zmiany zachowania
-należy dobierać zdania zgodnie z zainteresowaniami
-nauka szkolna o char. indywidualnym
-izolacja od gr. podkuturowych
c)typy kontroli:
-silna, zdecydowana
-konieczność zaakceptowania kontroli zach. jako następstwa jego dotychczasowych działań
-nie wyklucza się kontroli o char. nakazującym
d)wskazanie resoc.:
-wyklucza się terapie rodzinną
-terapia skoncentrowana na sprawach bieżących
-obowiązkowy udział w zajęciach terapeutycznych
-na początku resoc. kontakt z wychowawcą powinien dotyczyć problemów szkolnych i rodzinnych
-terapia zmierza do wyrażania prawdziwych uczuć i to powinni być nagradzane
-nie można zezwolić wychowankowi na kompensacje braków
-szeroko stosować kary i nagrody
e)cechy wychowawcy:
-zaradny w pracy z grupą
-sprytny
-analityczny
-mający skłonność do kontroli
6)Manipulator pragmatyk:
-zadowolony z trybu życia i niechętny do zmian
-brak konfliktów wew.
-ma świadomość swojego wpływu na innych i wykorzystuje go osiągania celów i kontroli innych bo jest przekonany że ma do tego prawo
-kryzys przeżywa jeśli nie uda się manipulacja
-stosuje 3 metody manipulacji: konformizm, krętactwo, zastraszenie
-zach. de. jest obce jego naturze
-postrzega się jako cyniczny, sprytny, zrównoważony
-odrzuca potrzebę zależności, wstydzi się ujawniania uczuć
-relacje z innymi powierzchowne i krótkotrwałe
Plan oddziaływania:
a)cele kierunkowe:
-redukcja lęku przed wchodzeniem, w związki zależnościowe
-wzrost poziomu wglądu w mech. obronne
-uświadamianie konsekwencji jego działania w stos. do innych
-narzucenie akceptacji kontroli nad jego zachowaniem
-zmiana percepcji samego siebie
b)środowisko wychowawcze:
-stymulacja wchodzenia w związki uczuciowe
-możliwość natychmiastowej kontroli jego zach.
-tolerancja i rozumienie jego problemów
-samodzielność w organizowaniu zajęć
-kontrola wyników dydaktycznych ucznia
c)typy kontroli:
-silna lecz wyrozumiała
-jasność kryteriów jego zach.
-opiekuńcza
d)wskazanie resoc.:
-pomoc w rozwiązywaniu bieżących problemów jednostki
-zajęcia terapeutyczne w gr. manipulatorów i k. podkulturowych.
-schemat działania terapeutycznego: najpierw praca w gr., potem spotkania indywidualne, pokazujące adekwatne sposoby wpływania na innych
e)cechy wychowawcy:
-skłonność do narzucania ograniczeń
-pewność siebie
-skłonność do stanowczego lub agresywnego reagowania
-analityczny niedający się zwieść
-trzymający dystans
7)Charakterystyka podtypów 4 poziomu dojrzałości.
Neurotyk aktywny:
-internalizacja pewnych wartości i norm społecznych
-zdolny do wyrzutów sumienia i poczucia winy
-odczuwa lęk związany z konfliktem wewnętrznym
-eliminacja lęku przez zach. agresywne
-niekonwencjonalny, niepowtarzalny, nieprzystosowany, potrafi dokonywać samooceny, pragnie by go podziwiano
-oczekuje od wychowawców podejmowania za niego decyzji
-zachowuje się jak dziecko w stos. z innymi
-obraz samego siebie ma char. kompensacyjny
-czyny przestępcze nie dla zysku
Plan działania:
a)cele kierunkowe:
-uświadomienie granic własnej możliwości
-eliminacja zach. obronnych i kompensacyjnych
-nauka pełnienia ról społ.
b)środowisko wychowawcze:
-środowisko terapeutyczne rodziny powinno zezwolić na wyrażanie stanów emocjonalnych
-rozwinięcie aktywności w czasie wolnym od zajęć
c)typy kontroli:
-char. zew.
-kontrola psychologiczna
-kontrola jako środek opiekuńczego zainteresowania
d)wskazanie resoc.:
zezwolenie na samodzielne odkrywanie konsekwencji jego negatywnych zachowań
-dużo czasu na wejście w nowe role społ.
-terapia dotycząca rzeczywistych problemów i ich źródeł
-w okresie ostrych kryzysów niezbędna jest terapia podtrzymująca
e)cechy wychowawców:
-otwarty w kontaktach
-uczciwy
-zdolny do szybkiego reagowania
-samokrytyczny
-pewny siebie
-odporny psychicznie
-stanowczy
-znajomość problemów i słownictwa młodzieży
Neurotyk lękowy:
-interna lizuje negatywne wyobrażenie o sobie co prowadzi do lęku i niepokoju
-samodzielnie rozwiązuje swoje problemy
-pragnie kontaktu z rówieśnikami i dorosłymi, chociaż werbalnie przeciwstawia się dorosłym, w ten sposób przeżywa problemy identyfikacyjne
-kompensacja obrazu samego siebie poprzez waloryzacją tego czego dokonał a czego nie
-przesadnie samokrytyczny
-zachowanie przestępcze to sygnał nierozwiązywania problemów rodzinnych
Plan działania:
a)cele kierunkowe:
-redukcja konfliktów wew.
-redukcja obaw stosowania mech. obronnych
b)środowisko wychowawcze:
-uświadomić granice własnych możliwości, źródła konfliktów i własnych lęków
-wyuczyć rozróżniania fikcji od rzeczywistości
c)typy kontroli:
-opiekuńcza, symboliczna
-powinna wymagać odznaczania reakcji agresywnych
d)wskazanie resoc.:
-terapia w kręgu rodziny
-wstrzymać na trochę udział w zajęciach szkolnych
-rodzina odpowiedzialna za postęp w resoc.
-wychowawca powinien uświadomić rodzinie problemy dziecka
e)cechy wychowawcy:
-zaangażowanie w pracy z młodzieżą
-skłonność do introspekcji
-tolerancyjność
-wyrozumiałość
Zidentyfikowany z podkulturą:
-odrzuca wartości społ.
-jest samowystarczalny
-zdolny do funkcjonowania w środowisku przestępczym i nieprzestępczym
-pozostaje w opozycji do norm i wartości konformistycznych
-nieufny wobec autorytetów
-dostrzega nierówności społ.
-jego problemy adaptacyjne wynikają z porażek w osiąganiu celów za pomocą wyuczonych stereotypów
-identyfikuje się z osobami z kręgów podkulturowych
-jego zach. przestępcze jest następstwem internalizacji norm sprzecznych z normami społ. oraz wynikiem walki z władzą i niesprawiedliwością społ.
Plan działania:
a)cele kierunkowe:
-zmiana stos. do wartości ogólnospoł.
-modyfikacja postaw wobec społ.
-wyuczenie osiągania celów w sposób akceptowalny społ.
-uświadomienie alternatywnych koncepcji funkcjonowania w społ. oraz ich konsekwencji
-wykorzystanie zdolności docenianych przez społ. konwencjonalne
b)środowisko wychowawcze:
-środowisko rodzinne (miłość, zaufani, szacunek, chyba że problemy emocjonalne)
-nasycenie środowiska ludźmi pracy którzy legalnie osiągają korzyści materialne
-organizacja czasu wolnego
c)typy kontroli:
-łagodna
-wzmacnianie kontroli wew.
-nieschematyczna
-nieuporczywa
d)wskazanie resoc.:
-włączanie w zajęcia z gr. mniej dojrzałych
-kontakt indywidualny i dyskusja
-zmiana sys. wartości
-odgrywanie ról osób o krańcowo różnym sys. wartości
e)cechy wychowawców:
-brak specyficznego zestawu cech
-odporność na identyfikację z wychowankiem
-autonomiczność
Reaktywny w sytuacjach traumatycznych.
-pozytywny obraz siebie
-surowa ocena swojego zachowania ale usprawiedliwianie go obarczając winą innych
-odrzuca przestępczość jako styl bycia
-łatwo nawiązuje i podtrzymuje kontakty społ.
-selektywnie dobiera przyjaciół
-na krytykę wew. lub zew. oraz problemy osobiste reaguje zach. przestępczym lub agresywnym
Plan działania:
a)cele kierunkowe:
-identyfikacja problemów osobistych i społecznych
-wykluczenie odmiennych sposobów reagowania na nie
-zmniejszenie napięć jakie wywołują w nim sytuacje frustracyjne
b)środowisko wychowawcze:
-rodzina własna jeżeli nie ma problemów
-wskazania terapia rodzinna jeśli rodzina zaangażowana w problemy dziecka
-powinna zachęcać do utrzymania stos. interpersonalnych i dostosować wzory do identyfikacji
c)typy kontroli:
-instruktaż i podanie prawidłowych sposobów postępowania
-łagodna i kształtująca mech kontr. wew.
d)wskazanie resoc.:
-terapia grupowa rodziny
-terapia z neurotykami zidentyfikowanymi z podkulturą
-informowanie, instruowanie, przekazywanie wiadomości o społ.
-uświadamianie motywów zach. reaktywnych i impulsywnych
-technika odgrywania roli „osoby pomagającej innym” i „cierpliwego altruisty”
e)cechy wychowawcy:
-dobra znajomość psychologii młodzieży
-opiekuńczość
-skłonność do udzielania pomocy
-zdolność do empatii o rozumienia cudzych zachowań
1.Postawa i jej wskaźniki.
Postawa-zakłada istnienie hipotetycznych stanów psychicznych pozwalających wyjaśnić, co zaszło pomiędzy bodźcem a reakcją nań, co sprawiło że bodziec został potraktowany tak a nie inaczej.
Czynności-to wskaźniki postaw, odznaczają się takim lub innym ustosunkowaniem wobec bodźców ze środowiska zew. lub we. tym samym sygnalizując istnienie względnie trwałych psychicznych dyspozycji osób na których te bodźce działają.
Nie zawsze zdarzenia do których odnosi się dany wskaźnik są zjawiskami spostrzegalnymi czasami mamy do czynienia z tzw. manifestacjami, którymi mogą być: ruchy ciała lub ich brak. Mówiąc o manifestacjach postawy mamy na myśli ustosunkowanie się człowieka do obiektów i zachowań.
2.Przedmioty postawy.
Zakres postawy:
-jednostkowe (dotyczą poszczególnych zdarzeń)
-ogólne (dotyczą klasy zjawisk)
Postawy różnią się od siebie znakiem tzn. rodzajem oceny jej przedmiotu:
-oceny właściwe: wiążą się z wew. oceną zdarzeń czy obiektów.
-oceny utylitarne: zew. ocena zdarzeń
3.Osoby wykolejone.
Są to ludzie którzy odznaczają się nasileniem reakcji negatywnych. Wśród czynności negatywnych możemy wyróżnić:
-czynności oporne (nacisk z zewnątrz jest bezskuteczny)
czynności zaczepne (wskutek nacisku z zewnątrz osoba zmienia swe zachowanie)
Negatywnym ustosunkowaniem się wobec norm może być reakcja oporu np.gdy ktoś zna normy a jednak je łamie. Mogą nastąpić reakcje bezpośrednie i pośrednie.
Bezpośrednia reakcja negatywna-to wyrażenie stanu wewnętrznego, który polega na uprzytomnieniu sobie, iż dana norma obowiązuje i że się ją odrzuca .
Pośrednia reakcja negatywna-czynność, którą się wykonuje, zdając sobie sprawę z tego, iż dana norma istnieje.
4.Rodzaje wykolejenia.
a)antagonistyczno-konstruktywne (konsekwencja przeciwstawiania się wartością i normom)
b)anatagonistyczno-destruktywne (konsekwencja egoizmu egocentrycznego)
5.Odmiany wykolejenia.
a)przestępcze (łamanie norm prawnych)
b)obyczajowe (łamanie norm obyczajowych)
6.Ustosunkowania i motywację.
Nastawienie może być:
-percepcyjne (poznawcze)
-preferencyjne (emocjonalne)
7.Nastawienie percepcyjne-kiedy obiekty i zachowania spostrzegane są podobnie jak potrzeby, pełnią funkcje pobudzające. Są dwa rodzaje tego nastawienia:
a)spostrzeżeniowo-pojęciowe: względnie stała skłonność do odbierania wrażeń związanych ze spostrzeganiem obiektów i zdarzeń odznaczających się określoną kolektycznością.
b)pojęciowo-przkonaniowe: przekonanie istnieje tylko wtedy, gdy danemu sądowi towarzyszy przeświadczenie o jego prawdziwości.
8.Nastawienie preferenycjne:
a)popędowe-nadmierne rozbudzenie seksualne, nadmierna emocjonalność i egoizm socjocentryczny.
b)pobudzeniowe-skłonność do emocjonalnego i doniosłego spostrzegania zdarzeń i dzieł o których podmiot jest przekonany że mają wartość właściwą.
9.Potrzeby a nastawienie preferencyjne.
Ludzie potrzebują obiektów i faktów mających podobne nastawienie preferencyjne. Każdy człowiek ma popędy. Ma także emocjonalną skłonność do reagowania na obiekty i zdarzenia wyróżniające się danymi cechami wśród elementów rzeczywistości. Potrzeby są źródłem każdego nastawienia emocjonalnego. Nie każda emocja wywołuje czynności służące zaspakajaniu potrzeb. przestępczość często stanowi sposób rozładowania napięcia towarzyszącego konfliktom wew.
10.Integracja postaw.
O takich postawach mówimy wówczas, gdy każdy składnik danej postawy, odziałyuje na każdy inny składnik każdej innej postawy. Wskaźnikiem integracji postaw jest zbiór wartości, które uznaje się w codziennych ustosunkowaniach.
11.Odmiany integracji postaw osób wykolejonych.
Integracja asocjalna:
-ekspansyjna (nichilityczno-agresywna)
-restrykcyjna (nichilistyczno-wycofująca)
Integracja dyssocjacyjna:
-ekspansywna (elognatyczno-ekspresyjna)
-defensywna (dogmatyczno-restrykcyjna)
12.Czynniki biologiczne wykolejenia.
-odchylenie w budowie organizmu
-przebyte schorzenia
-wrodzone defekty ukł. nerwowego
-zakłócenia rozwoju
-mikrodefekty
-zaburzenia genetyczne
-charakteropatia
13.Związane z otoczeniem.
-środowisko
-rodzina
-szkoła
-rówieśnicy
14.Stadia wykolejenia społ.
I-uczucie odtrącenia-chęć zwrócenia na siebie uwagi.
II-wrogie reakcje-bunt wobec wszelkich autorytetów.
III-dołączenie do szeregu zbiorowości.
15.Podkultura antagonistyczno-destruktywna.
a)Jest udziałem osób, które są całkowicie skłonne do nielegalnego zaspokajania potrzeb.
b)Jest udziałem osób, dla których wartością podstawową są wszelkie akceptowane społecznie rozwiązania, które pozwalają nie tylko na zaspokajanie potrzeb ile na rozładowanie napięcia i uwolnienia się od stanów frustracji.
c)Jest udziałem osób, które cechuje stałe niepowodzenia w osiąganiu celów życiowych legalnymi sposobami oraz niemożliwością zastosowania środków agresywno nielegalnych.
16.Ucznie się wykolejenia.
Musi istnieć proces oddziaływania społ. Proces wykolejenia jest w ostatecznym i decydującym etapie rezultatem swoistych doświadczeń społecznych, a więc jego konsekwencje osobowościowe są czymś odwiecznym, dającym się choć w części wyeliminować.
1.Postawa i jej wskaźniki.
Postawa-zakłada istnienie hipotetycznych stanów psychicznych pozwalających wyjaśnić, co zaszło pomiędzy bodźcem a reakcją nań, co sprawiło że bodziec został potraktowany tak a nie inaczej.
Czynności-to wskaźniki postaw, odznaczają się takim lub innym ustosunkowaniem wobec bodźców ze środowiska zew. lub we. tym samym sygnalizując istnienie względnie trwałych psychicznych dyspozycji osób na których te bodźce działają.
Nie zawsze zdarzenia do których odnosi się dany wskaźnik są zjawiskami spostrzegalnymi czasami mamy do czynienia z tzw. manifestacjami, którymi mogą być: ruchy ciała lub ich brak. Mówiąc o manifestacjach postawy mamy na myśli ustosunkowanie się człowieka do obiektów i zachowań.
2.Przedmioty postawy.
Zakres postawy:
-jednostkowe (dotyczą poszczególnych zdarzeń)
-ogólne (dotyczą klasy zjawisk)
Postawy różnią się od siebie znakiem tzn. rodzajem oceny jej przedmiotu:
-oceny właściwe: wiążą się z wew. oceną zdarzeń czy obiektów.
-oceny utylitarne: zew. ocena zdarzeń
3.Osoby wykolejone.
Są to ludzie którzy odznaczają się nasileniem reakcji negatywnych. Wśród czynności negatywnych możemy wyróżnić:
-czynności oporne (nacisk z zewnątrz jest bezskuteczny)
czynności zaczepne (wskutek nacisku z zewnątrz osoba zmienia swe zachowanie)
Negatywnym ustosunkowaniem się wobec norm może być reakcja oporu np.gdy ktoś zna normy a jednak je łamie. Mogą nastąpić reakcje bezpośrednie i pośrednie.
Bezpośrednia reakcja negatywna-to wyrażenie stanu wewnętrznego, który polega na uprzytomnieniu sobie, iż dana norma obowiązuje i że się ją odrzuca .
Pośrednia reakcja negatywna-czynność, którą się wykonuje, zdając sobie sprawę z tego, iż dana norma istnieje.
4.Rodzaje wykolejenia.
a)antagonistyczno-konstruktywne (konsekwencja przeciwstawiania się wartością i normom)
b)anatagonistyczno-destruktywne (konsekwencja egoizmu egocentrycznego)
5.Odmiany wykolejenia.
a)przestępcze (łamanie norm prawnych)
b)obyczajowe (łamanie norm obyczajowych)
6.Ustosunkowania i motywację.
Nastawienie może być:
-percepcyjne (poznawcze)
-preferencyjne (emocjonalne)
7.Nastawienie percepcyjne-kiedy obiekty i zachowania spostrzegane są podobnie jak potrzeby, pełnią funkcje pobudzające. Są dwa rodzaje tego nastawienia:
a)spostrzeżeniowo-pojęciowe: względnie stała skłonność do odbierania wrażeń związanych ze spostrzeganiem obiektów i zdarzeń odznaczających się określoną kolektycznością.
b)pojęciowo-przkonaniowe: przekonanie istnieje tylko wtedy, gdy danemu sądowi towarzyszy przeświadczenie o jego prawdziwości.
8.Nastawienie preferenycjne:
a)popędowe-nadmierne rozbudzenie seksualne, nadmierna emocjonalność i egoizm socjocentryczny.
b)pobudzeniowe-skłonność do emocjonalnego i doniosłego spostrzegania zdarzeń i dzieł o których podmiot jest przekonany że mają wartość właściwą.
9.Potrzeby a nastawienie preferencyjne.
Ludzie potrzebują obiektów i faktów mających podobne nastawienie preferencyjne. Każdy człowiek ma popędy. Ma także emocjonalną skłonność do reagowania na obiekty i zdarzenia wyróżniające się danymi cechami wśród elementów rzeczywistości. Potrzeby są źródłem każdego nastawienia emocjonalnego. Nie każda emocja wywołuje czynności służące zaspakajaniu potrzeb. przestępczość często stanowi sposób rozładowania napięcia towarzyszącego konfliktom wew.
10.Integracja postaw.
O takich postawach mówimy wówczas, gdy każdy składnik danej postawy, odziałyuje na każdy inny składnik każdej innej postawy. Wskaźnikiem integracji postaw jest zbiór wartości, które uznaje się w codziennych ustosunkowaniach.
11.Odmiany integracji postaw osób wykolejonych.
Integracja asocjalna:
-ekspansyjna (nichilityczno-agresywna)
-restrykcyjna (nichilistyczno-wycofująca)
Integracja dyssocjacyjna:
-ekspansywna (elognatyczno-ekspresyjna)
-defensywna (dogmatyczno-restrykcyjna)
12.Czynniki biologiczne wykolejenia.
-odchylenie w budowie organizmu
-przebyte schorzenia
-wrodzone defekty ukł. nerwowego
-zakłócenia rozwoju
-mikrodefekty
-zaburzenia genetyczne
-charakteropatia
13.Związane z otoczeniem.
-środowisko
-rodzina
-szkoła
-rówieśnicy
14.Stadia wykolejenia społ.
I-uczucie odtrącenia-chęć zwrócenia na siebie uwagi.
II-wrogie reakcje-bunt wobec wszelkich autorytetów.
III-dołączenie do szeregu zbiorowości.
15.Podkultura antagonistyczno-destruktywna.
a)Jest udziałem osób, które są całkowicie skłonne do nielegalnego zaspokajania potrzeb.
b)Jest udziałem osób, dla których wartością podstawową są wszelkie akceptowane społecznie rozwiązania, które pozwalają nie tylko na zaspokajanie potrzeb ile na rozładowanie napięcia i uwolnienia się od stanów frustracji.
c)Jest udziałem osób, które cechuje stałe niepowodzenia w osiąganiu celów życiowych legalnymi sposobami oraz niemożliwością zastosowania środków agresywno nielegalnych.
16.Ucznie się wykolejenia.
Musi istnieć proces oddziaływania społ. Proces wykolejenia jest w ostatecznym i decydującym etapie rezultatem swoistych doświadczeń społecznych, a więc jego konsekwencje osobowościowe są czymś odwiecznym, dającym się choć w części wyeliminować.
1.Wychowanie.
Proces celowego i świadomego kształtowania zachowań, postaw, ról społ. czy osobowości. Zgodnie z wzorcowym modelem człowieka.
2.Socjalizacja.
-całokształt wpływów wywieranych na jednostkę przez środowisko społ,-kult, w którym ona żyje rozwija się jakby niezależnie od wysiłków i stanów wychowawców i nauczycieli
-spontaniczna mało kontrolowana
-można wyróżnić obiekty socjalizujące (osoby, normy, dobra kult., standardy, wzorce środowiskowe)
Nie da się odróżnić wpływów wyraźnie socjalizujących od wychowawczych społ. jako całości.
3.Ped-res.
-dyscyplina zajmująca się wychowaniem osób z zaburzeniami w procesie socjalizacji. Osoba nieprzystosowana społ. bywa postrzegana jako odchylająca się od normy, a jej odchylenia są niekorzystne dla niej samej lub dla społ.
-zespół zabiegów ped. o char. resoc. ma na celu doprowadzenie do stanu poprawy jednostki, a następnie ukształtowanie takich cech jej ról i osobowości, które będą jej gwarantować optymalne uspołecznienie i twórcze funkcjonowanie w społ., którego normy i wartości będzie respektować ze względu na proces internalizacji wartości i norm.
-problemy dysfunkcji detektorów czy niedorozwój motywowano przede wszystkim wadami środowiska społ-kult. dzieci i młodzieży oraz niekorzystnymi czynnikami biopsychologicznymi ich społ. rozwoju.
4.Ped-res.-teoretycznie.
W procesie historycznego rozwoju wypracowała pewien zespół tw. teoret. (zależności o stosunkowo wysokim szczeblu ogólności) w ogólną teorie wychowania.
5.Ped-res.-praktycznie.
-z wiedzy teoret. czerpie określony rodzaj wiedzy do formułowania zaleceń prakt., przydatnych w toku codziennych oddziaływań wychowawczych.
-prakt. celem jest dokonywanie zmian rzeczywistości wychowawczej, dzięki znajomości tw. o char. opisowo-wyjaśniającym, które czerpie z teorii wych.
-istotą jest formułowanie zaleceń, co do określonych zmian w procesie kształtowania człowieka i jego środowiska wychowawczego.
6.Działy w obrębie ped-res.
a)Teologia wych. (co osiągać, jakie cele)
b)teoria wych. (w jaki sposób to osiągać, jakie wykorzystywać zależności)
c)metodyka wych. (jakimi środkami, jak powinny być sformułowane zalecenia)
7.Interdyscyplinarny charakter wiedzy o pro. społ. i resoc.
-zapobieganie zjawiskom szkodliwym jest znacznie bardziej ekonomiczne i skuteczne niż zwalczenie ich negatywnych skutków zarówno w skali jednostki jak i społ.
-idea wilodyscyplinarności w bad., opisie i wyjaśnianiu zjawisk patolog. chodzi o wzajemne uzupełnianie się różnych pkt. widzenia w rozwiązywaniu problemów każdego funkcjonowania
1.Teoria rozwoju dojrzałości interpersonalnej.
Człowiek staje się dewiantem bo zatrzymuje się rozwój dojrzałości interperson.. Przyczyny zatrzymania:
-frustracja potrzeb
-konflikty psychologiczne oraz ich następstwa w postaci lęku
-konflikty społ. i problemy związane z pełnieniem ról społ.
-niedostateczna internalizacja norm i wartości
-identyfikacja z wzorami podkulturowymi.
-zaburzenia w procesie różnicowania oraz integrowania doświadczeń społ., zniekształcających obraz świata, własnej osoby, innych ludzi ora zależności między nimi
W porównaniu z innymi teoriami dysponuje ona empirycznie sprawdzalnym, systemem klasyfikacyjnym, który daje się stosować w praktyce terapeutycznej i resoc. Jej podstawowe idee stanowią bazę teoretyczną rozmaitych problemów resoc., których skuteczność jest większa niż innych intuicyjnie opracowanych programów oddziaływania resoc. Na podstawie czynników badań diagnostycznych można przewidywać zachowania jednostki w jej kontaktach społ. a dzięki temu można niektórym z tych zagrożeń zapobiec.
2.Inne teorie tłumiące wadliwe funkcjonowanie społ.
1)Teorie mówiące, że człowiek funkcjonuje wadliwie gdyż jego potrzeby, motywy, dążenia, aspiracje są zbyt gwałtownie frustrowane a zach. dew. jest reakcją na tą frustracje. efektem frustracji jest niedorozwój kontroli wew., rozmaite lęki których rozładowanie prowadzi do zach. dew.
2)Teorie mówiące, że człowiek staje się dewiantem z powodu zbyt silnego związku z osobami, sytuacjami, wzorami i standardami dew. i z podkulturą dew. Człowiek staje się dewiantem z uwagi na rozmaite więzi z podkulturą a zwłaszcza na zdeformowane przez podkulturę role społeczne.
3)Teorie mówiące, że człowiek staje się dewiantem ponieważ wytworzył i zautonomizował własny opozycyjny sys. wartości i norm nie przystających do sys. społ. globalnego ani podkulturowych kręgów społ. lub pewnym okresie został oznaczony przez instytucje kontroli społ. jako dewiant.
1.Aksjologia resocjalizacji.
Postuluje za dejurydyzacją i depenalizacją sądownictwa dla nieletnich, czyli zaprzestanie stosowania ostrych sankcji za czyny naganne ale o niskiej szkodliwości społecznej.
Stosuje ona następujące reguły:
-minimalna interwencja i normalizacja wobec dzieci i młodzieży z zaburzeniami przystosowania społ. nie stosujemy ostrej, gwałtownej interwencji policyjno-sądowej, czy korekcyjno-izolacyjnej ale stosujemy „normalne” środki wychowawcze w środowisku naturalnym
-akceptowanie podmiotowości, indywidualności i odrębności wychowanka wynikający z faktu iż jest on aktywnym współuczestnikiem procesu resoc., poprzez internalizację wartości i kształtowanie mech. kontroli wew.
-cele wychowania określany poprzez odwołanie się do naturalnych faz i praw społ-moral. rozwoju dzieci i młodzieży
2.Teoria wychowania.
Zależności teoretyczne pozwalają budować naukowe modele resoc.:
-model indywidualny czyli indywidualne podejście do wychowanków. Resoc. to leczenie jej podstawową funkcją jest pomoc wychowawcza i ukierunkowanie właściwego rozwoju osobowego zgodnie z predyspozycjami wychowanka.
-model społeczny wykorzystuje więzi jednostki z grupą do przebudowy zachowania. Pozwala kształtować odporność nieletnich na frustracje i stresujące sytuacje życiowe.
-model wielodyscyplinarny bierze pod uwagę szereg czynników zawartych w koncepcjach monodyscyplinarnych tj. teoria zróżnicowanych powiązań, tożsamości czy różne wersje kontroli. Uogólniając zachowanie przestępcze wynika ze słabości związku ze społ., ograniczeń psych. jednostki i braku kontroli społ.
3.Metodyka oddziaływania wychowawczego.
Projektuje optymalne środki oddziaływania wobec osób nieprzystosowanych, formułuje zalecenia resoc. o zróżnicowanym zasięgu, charakterze zasad, reguł i dyrektyw.
Istnieje kilka sposobów działań wychowawczych realizujących 3 główne typy dewiacji i dewiantów:
1.aspołecznych
2.neurotyków
3.konformistów podkulturowych
Ad.1. należy:
-określić cele działania, czyli redukcja motywacji antyspoł., obniżenie poziomu poczucia izolacji społ.
-dobrać typ środowiska wych. rodzina zastępcza lub inne środowiska naturalne
-zastosować sprawdzone, skuteczne metody resoc. (psychodrama)
Ad.2.:
-celem jest obniżenie poziomu lęku.
-zaleca się terapeutyczne środowisko rodziny, które wyzwala skłonność do ekspresji emocji i uczuć. Kontrola wychowanka powinna być raczej opiekuńcza i łagodna.
-optymalną techniką działania jest terapia skoncentrowana na rzeczywistych problemach wychowanka. Celem terapii jest wyuczenie wchodzenia bez obaw i lęku w nowe role społ. oraz uzyskanie wysokiego poziomu wglądu w siebie
Ad.3. należy:
-obniżyć atrakcyjność gr. podkulturowej poprzez wskazanie jej przywar
-zaleca się środowisko nat., szczególnie czułe na łamanie norm i obyczajów i jednocześnie szybko na nie reagować i blokować tego rodzaju zach. Pożądana jest silna dyscyplinująca i ograniczająca kontrola
-technika oddziaływania powinna pokazywać wychowanka prymitywizmu i nieskuteczność reguł życia podkulturowego w odniesieniu do normalnych ludzi.
4.Trzy poziomy projektowania systemów resoc.
a)struktura podejmowanych prze sys. działań. Sterowanie wychowawcze opierające się na pewnych info. i środkach, którymi dysponuje wychowawca-ukł. sterujący; ukł. sterowany-wychowanek. Rodzaj i jakość sprzężeń łączących te układy składają się na tzw. strukturę relacji. Aby doszła do skutku zamierzona modyfikacja musi być spełnione następujące warunki:
-sys. sterujący musi mieć pewne info na temat sys. sterowanego
-sys. sterujący wyraźnie musi określić tzw. cechy sterownicze i niesterownicze
-postulowanie-określenie celów operacyjnych możliwych do osiągnięcia w danych warunkach.
-optymalizowanie-sporządanie rozmaitych wersji działania przewidującego zmienność otoczenia i wybór najlepszego wariantu działania
-realizowanie zastosowanie środków z wcześniej ustalonymi metodami w celu osiągnięcia uprzednio założonych celów w zmieniającym się otoczeniu
b)funkcje i cel poszczególnych działań. Sys. resoc. spełnia trzy podstawowe funkcje:
-opieki: zaspakajanie potrzeb pierwszego i wyższych rzędów. Realizacja tych funkcji powinna być poprzedzona rozpoznaniem zaspokojenia i niezaspokojenia potrzeb wychowanka oraz poszukiwaniem optymalnych rozwiązań
-wych-dydakt:nauka adekwatnego funkcjonowania w rolach społ. Dzięki tym funkcjom realizowany jest cel nadrzędny sys. przewidywań adaptacja do społ.
-terapeutyczna: diagnozowanie zaburzeń i dysfunkcji, postulowanie określonych modyfikacji motywacji i postaw oraz stosowaniu odpowiednich środków leczenia somatycznego i psychologicznego.
c)Optymalne procedury działań sys.
Istnieją trzy rodzaje procedur działania:
-psychotechniczne: polegają na trafnym zastosowaniu środków wpływu osobistego wychowawcy w zaspakajaniu potrzeb wychowanka w jego wychowaniu i terapii. Podstawowym środkiem wpływu jest kontakt „face to face”. Taki kontakt pozwala na znaczny stopień identyfikacji psychologicznej wychowawcy i wychowanka i jego indywidualny rozwój osobowy.
-socjotehcniczne: odwołuje się do optymalnych środków wpływu grupowego na jednostkę lub inną gr. społ tj. do tzw. więzi wewnątrz i między grupowych w zaspokajaniu potrzeb wychowanków i w ich uspołecznieniu oraz oddziaływaniu terapeutycznym. Umiejętne stosowanie umożliwia wzrost poziomu dojrzałości interpersonalnych wychowanków, wyrażającej się w adekwatnym spostrzeganiu i ocenianiu zachowań ludzi i własnych w kontekście społ.
-kulturo techniczne: wykorzystywani środków wpływu wywieranych prze kulturę i cywilizację na poszczególne osoby i gr. wychowawcze, dobierając je adekwatnie do potrzeb i zainteresowań wychowanków. W ten sposób kształtuje się przekonania, łagodzi napięcia i konflikty wew. a także modyfikuje się zachowania wychowanków. Prawidłowo zastosowane środki prowadzą do identyfikacji wychowanka z wartościami społ-kult.
5.Modele sys. resoc.
Najlepsze systemy polegają na:
-utworzeniu funkcjonalnego zespołu diagnost. zapewniającego stały dopływ info. o wychowankach i skutkach resoc.
-możliwie pełnej indywidualizacji oddziaływań opiekuńczych, wychowawczych i terapeutycznych
-wprowadzeniu i określeniu kryteriów oceny postępu wychowanków
-odpowiednim doborze wychowawców do grup
-elastycznej strukturze organizacyjnej instytucji resoc. umożliwiającej resoc. poprzez stwarzanie sytuacji wychowawczej do char. wychowanka a nie odwrotnie
-wypracowaniu sys. opieki następczej na wychowankami opuszczającymi instytucje
6.Kierunki reformy resoc. nieletnich w Polsce.
Zaproponowano 4 kier. zmian:
-likwidacja poprawczaków w dotychczasowej formie
-przekształcenie poprawczaków w młodzieżowe ośrodki wychowawcze, obniżenie wieku pobytu w nich do 18 lat
-przekształcenie całej sieci placówek opiekuńczych, wychowawczych i poprawczych w ramach nowego systemu socjalizująco-edukacyjno, możliwości utworzenia prywatnych zakładów resoc.-reedu.
-reformy obecnego zakładu poprawczego wraz z modyfikacjami w zakresie sądowego modelu postępowania z nieletnimi (w ramach ustawy)
7.Resoc. nieletnich w war. zakładowych i środowisku otwartym.
Zakład: w takich war. brak miejsca na indywidualizacje, mimo iż cechy wychowanków są różne. Sztywno egzekwowany regulamin daje odwrotne od zamierzonych skutki, które prowadzą do pseudoprzystsowania społ. Środowisko zakładowe przyczynia się do wzajemnej demoralizacji i nieletnich. W takich war. trudno o autorytet pedagoga i o wytworzenie się zależności zew. między wychowankiem a wychowawcą. Dlatego skuteczność zakładów jest niewielka.
Środowisko otwarte: są większe możliwości resoc. jednak największym problemem jest fakt iż resoc. przebiega w war. naturalnych. Jednakże konieczność funkcjonowania w nat. środowisku społ. pozwala stwierdzić, gdzie i jakie są jeszcze przeszkody do pełnej resoc. Resoc. w środowisku otwartym daje możliwości uniknięcia negatywnych zjawisk podkultury, jakie są w zakładach. W środowisku otwartym są znacznie bogatsze i większe możliwości stymulowania aktywności społ. wychowanka przez włączenie go do pracy gr. formalnych. Trzeba tak pokierować nieletnim by pokazać mu możliwość kompensowania braku i ukierunkowania własnej aktywności może się tym zająć: kurator, instruktor kuratorskiego ośrodka pracy lub kierownik ogniska wychowania resoc. Resoc. mogą utrudniać zjawiska wynikające z intensywnych przemian w sferze wartości, wzorów i norm społecznych. Dużym utrudnieniem są tu zaburzenia funkcji spełnionej przez rodzinę.
8.Kuratela sądowa dla nieletnich.
Kuratela to metoda indywidualnego i społ. oddziaływania wychowawczego w war. nat. środowiska społ. Kuratorzy opierają się na pewnych procedurach działania. W Polsce kur. opiera się na metodzie indywidualnego przypadku jego cechą jest stworzenie wokół nieletniego odpowiedniej sytuacji zachęcającej do podjęcia określonej aktywności oraz tworzenia zależności o charakterze wew. Podstawową zasadą kuratora jest traktowanie każdego przypadku indywidualnie. Kurator w tym systemie jest jedynie osobą wspierającą i podsuwającą właściwe rozwiązania.
9.Kuratorskie ośrodki pracy z młodzieżą.
Są jednym ze środków wychowawczych orzekanych wobec nieletnich. Do ich podstawowych funkcji należy wdrażanie ich uczestników do przestrzegania zasad współżycia społ. przez.
-udzielanie pomocy w usuwania zaniedbań szkoły
-podnoszenie kultury osobistej
-organizowanie czasu wolnego
-udzielanie pomocy w rozwiązywaniu trudności wychowawczych
-udzielanie pomocy materialnej
Zajęcia w tych ośrodkach polegają na:
-zespołowym i indywidualnym omawianiu problemów wychowawczych na pozyt. i negat. przykładach zachowań
-wykonywaniu pracy społecznej na rzecz ośrodka
-wprowadzaniu pogadanek, konkursów, gier i zabaw
-organizowanie prac w kołach zainteresowań
-wykorzystywanie środków masowego przekazu oraz dyskusjach z zakresu problematyki przez nie pokazywanych
10.Ogniska wychowawcze.
Pomoc młodzieży zagrożonej wykolejonej i jej rodzinom będącym w trudnych sytuacjach życiowych, chodzi tu zarówno o pomoc materialną jak i doradztwo w rozwiązywaniu problemów wychowawczych.
11.Program „Teatching-family”.
Zakłada, że resoc. powinna odbywać się w środowisku nat. pod opieką profesjonalistów zwanych „teatching-parents”. Każdy dom, „teatching-family” kierowany jest przez parę małżeńską fachowo przygotowaną w pracy wychowawczej, opiekuńczej i terapeutycznej. „Rodzice” uczą nowych wzorów i dostarczają alternatywnych, społecznie akceptowanych form zachowania, kontrolują postępy wychowanka w szkole, pozostają w ciągłym kontakcie z departamentem opieki, szkołami, lokalnymi placówkami służby zdrowia psychicznego z naturalnymi rodzicami wychowanków.
1.Zach. wykolejone, wykolejenie układu postaw by Czapów.
Postawy:
-jednostka która w toku swych dośw. życiowych przyswaja i przejawia wiele postaw wobec rozmaitych obiektów
-wadliwe ustosunkowanie wobec nich wyst. wówczas, gdy jednostka podlega dominacji jednej z postaw lub gdy jej postawy są wadliwie zinterpretowane
2.Role społ.
-zachowania ludzkie są wyznaczone w dużym zakresie określonymi rolami społ.
-role społ.-przypisuje jednostce sys. społ. lub ona dobrowolnie wybiera spośród wielu możliwych w toku własnej socjalizacji, lub przyjmuje wskutek oddziaływań środowiska wychowawczego rodziny lub instytucji opiekuńczych i wychowawczych
-przyjęcie roli antagonisty, przeciwnika
-teoria labelingu
3.Potrzeby.
-potrzeba i jej skutki gdy nie zostanie ona zaspokojona lub jej zaspokojenie będzie zablokowane
-A.Maslow: teoria potrzeb-wyróżnia 2 zasadnicze gr. potrzeb: a)I-rzędu: związane z utrzymywaniem organizmu w stanie homeostazy fizjolog.
b)II-rzędu: związane z optymalny funkcjonowaniem.
Ich niezaspokojenie grozi frustracją egzstencjonalną i powoduje zaburzenia w poczuciu sensu życia.
Postawy, role i potrzeby są powiązane i uzależnione od siebie. Są również zależne od bardziej istotnych zmiennych.
4.Intencje pedagoga wychowawcy.
Umiejętne korzystanie z wiedzy. Zalecenia przybierają formę „Jeśli chcesz osiągnąć cel x, działaj” w sposób y wynikający z takiej a takiej zależności.
5.Resoc. jako sys. działań.
Trzy płaszczyzny aktywności:
a)strukturalna-dot. strukt. każdego działania. Elementem tej strukt. są: postulowanie, optymalizowanie, realizowanie
b)funkcjonalna-realizuje funkcje opiekuńcze, wychowawcze i terapeutyczne
c)proceduralna-procedury: socjotechniczna, kulturotechniczna, psychotechniczna