MIKROEKONOMIA - wykłady,,, nie ma wykładu z 22.05.2007

Ania S,

27.02.2007

RYNEK-definicje

Rynek to mechanizm racjonalnego alokowania zasobów gospodarczych (mechanizm- coś, co działa w sposób stały co do zasady, zbiór czynności, aktywności; racjonalizm- pozwala dokonać najlepszego wyboru albo w ramach jednego wariantu wybiera się najlepsze działania, racjonalność nie jest nieograniczona; alokacja- dostępne zasoby są właściwie rozmieszczane, najlepiej jak tylko można, nie marnotrawimy sił, środków).

definicje- elementy

1) proces ustalania warunków transakcji, dochodzenie do pewnej zgody (negocjowanie kontraktów itd.)

2) ogół warunków, w których dochodzi do zawierania transakcji wymiennych (jak są określone, zdefiniowane)

3) proces negocjowania (rozmowy opierają się na „chceniu” co najmniej jednej strony)

4) proces zbierania informacji

5) obszar, gdzie dokonuje się wymiana

6) instytucja

7) układ wzajemnych oddziaływań ( proces interakcji pomiędzy kupującymi i sprzedającymi)

8) ogół stosunków między kupującymi i sprzedającymi

9) grupa firm i jednostek

Rynek- ujęcie przedmiotowe

Rynek dzieli się na towarowy, pracy i kapitałowy. Ten ostatni z kolei dzieli się na RZECZOWY (środki pracy-maszyny, środki transportu; nieruchomości) i na FINANSOWY (pieniężny; kapitałowy pierwotny i wtórny)

Rynki- kryteria podziału

I geograficzne

*globalny

*międzynarodowy

*krajowy

*ponadregionalny

*regionalny

*lokalny

*sublokalny

II typ kontroli

- wolny (free market)- praktycznie nie istnieje; strony działają w sposób całkowicie suwerenny, nie istnieje jeden ośrodek kontroli rynku

- centralnie planowany

- mieszany

III skala wielkości

= hurtowy

= detaliczny

IV jednorodność

- homogeniczny (jednoproduktowy)

- heterogeniczny

V struktura

VI relacje nabywca- sprzedawca

VII rodzaj obrotu:

- skup

- sprzedaż

VIII legalność

---> legalny

---> czarny

---> szary

IX branżowe

Popyt- ilość dobra, jaką nabywcy chcą kupić w określonym czasie przy danej cenie.

Popyt potencjalny- taki, który na podstawie jakiś przesłanek dotyczy oczekiwań na przyszłość

Popyt faktyczny- ten, który w danym czasie i pry danych cenach udaje się zrealizować

PRAWO POPYTU

Przy innych czynnikach niezmienionych ( ceteris paribus) zapotrzebowanie na określone dobro w danym czasie zmaleje, jeżeli jego cena wzrośnie, a zwiększy się, jeżeli cena spadnie.

Wielkość zapotrzebowania- to ilość dobra, które nabywcy są skłonni nabyć przy danej cenie w danym czasie.

Apetyt na czereśnie: P

Sytuacja	Cena	Łączny popyt
A	4	700
B	8	500
C	12	350
D	16	200
E	20	100

Popyt jest funkcją ceny; jak jedno rośnie to drugie spada.

D- popyt

Przyczyny:

efekt dochodowy- wpływ zmiany ceny na wielkość zapotrzebowania wynikający z tego, że nabywca na skutek zmiany ceny staje się zamożniejszy lub biedniejszy

Np. mamy 900zł: kupimy 300 biletów po 3zł

180 biletów po 5zł---->zapotrzebowanie jest mniejsze

Wielkość zależy od tego, jaka część dochodu jest wydawana na dane dobro.

efekt substytucyjny- wpływ zmiany ceny na wielkość zapotrzebowania wynikający z tego, że nabywca przenosi swoje zakupy na dobra alternatywne ( substytucyjne).

Wielkość zależy od „bliskości” dóbr substytucyjnych.

Inne determinanty popytu:

- gusty

- ilość i ceny dóbr substytucyjnych (tzn. konkurencyjnych)

- ilość i ceny dóbr komplementarnych ( uzupełniających konsumpcję)

- dochód:

* dobra zwykłe

* dobra niższego rzędu

- podział dochodu (wzrost rozpiętości)- w jakich grupach dochodowych dane dobro znajduje najwięcej nabywców

- przewidywane zmiany cen

Podaż- ilość dobra, jaką producenci zamierzają sprzedać w danym czasie przy danej cenie

dobra produkcyjne- służą do dalszej produkcji

dobra konsumpcyjne

Podaż- te ilości jakiegoś dobra, które są skłonni wytwarzać i dostarczać na rynek producenci, przy różnej cenie tego dobra, przy czym im wyższa cena tym większa skłonność do oferowania rosnącej ilości.

Sytuacja	Cena	Łączna podaż
A	4	100
B	8	200
C	12	350
D	16	500
E	20	700

Przyczyny:

1. po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji bardzo szybko rosną koszty wytwarzania

2. im wyższa cena danego dobra tym bardziej opłacalna jest produkcja

3. jeśli cena dobra utrzymuje się na wysokim poziomie, to produkcję podejmą nowe przedsiębiorstwa

Inne determinanty podaży:

- koszty produkcji:

* zmiany cen czynników produkcji

* zmiany technologii

* zmiany organizacyjne

* polityka rządu

- opłacalność produktów alternatywnych

- opłacalność dóbr o współzależnej podaży (np. ropa naftowa i benzyna)

- wypadki losowe i inne nieprzewidywalne zdarzenia

- cele producentów

- przewidywane zmiany cen

06.03.2007r.

Rynek cd

Równowaga rynkowa to stan kiedy popyt jest równy podaży. Ilości nabywane równają się ilościom produkowanym.

Odchylenia to nadmierna podaż i nadmierny popyt.

Stan równowagi nie jest trwały. Dokonuje się przez szereg odchyleń.

Niedobór rynkowy- sytuacja, która kształtuje się poniżej równowagi rynkowej; występuje wtedy, gdy np. jakiś organ regulacyjny (państwo) określi cenę maksymalną. Stan niedoboru można usunąć przez podwyżkę cen.

Nadwyżka rynkowa- stan, gdy poziom równowagi nie jest zrównoważony, rynek go nie akceptuje; może być ustalona cena minimalna. Aby zredukować nadwyżkę można: obniżyć ceny lub zmniejszyć ilość dostarczanego produktu.

Wszelka ingerencja w mechanizm rynkowy prowadzi do swego rodzaju patologii.

Ruch po krzywej i przesunięcia krzywej podaży

Ruch po krzywej- zmiana oferowanej ilości, następuje w wyniku zmiany cen

Ruch krzywej- zmiana podaży, następuje wówczas, gdy którykolwiek z innych czynników określających podaż (oprócz ceny) ulegnie zmianie.

Przyczyny przesunięć krzywej popytu:

- zmiana dochodów (jak są wyższe to ludzie więcej nabywają, jak niższe (bo np. podatki się zwiększyły)- nabywają mniej

- zmiana cen substytutów, dóbr komplementarnych

- zmiany gustów i mody

- reklama, marketing (dobrze przeprowadzona kampania może wywołać znaczny wzrost sprzedaży danego produktu)

- formy sprzedaży (dobre warunki dostępności dobra)

- oczekiwania zmiany cen

Równowaga a zmiana popytu

(Wiem, że ten wykres jest zajebisty....:P)

Cena jest czynnikiem niezmiennym.

Przyczyny przesunięć krzywej podaży:

- ceny czynników wytwórczych (transport, koszty zatrudnienia itd.)

- postęp techniczny

- wzrost wydajności pracy

- warunki naturalne, np. pogoda

- podatki, dotacje, etc ulgi

Czas w ekonomii:

- długi- taki, kiedy wszystkie czynniki produkcji mogą ulec zmianie, nie ma żadnych ograniczeń

- krótki- przynajmniej jeden czynnik pozostaje stały, np. bo mamy pracowników zatrudnionych na odpowiednich warunkach

Równowaga długookresowa- kształtuje się z przyny jednego czynnika, dokonuje się przy zmianie w sposobie produkcji

Zagadnienie elastyczności- reakcja popytu lub podaży

Co się stanie, jeżeli kierując się przesłankami racjonalnymi zmieni się cenę?

Elastyczność cenowa popytu to reakcja popytu na zmianę ceny.

Ep= procentowa zmiana ilości podzielona przez procentową zmianę ceny

Ep= %ΔQ / %ΔP

Ep= [(Q2- Q1): Q1] : [(P2- P1): P1]

Elastyczność

E>1 elastyczny % ΔQ > % ΔP -ilość zmieniła się bardziej niż cena

E=1 neutralny(jednostkowy) % ΔQ = % ΔP - ilość zmieniła się tak jak cena

E<1 nieelastyczny %ΔQ < % ΔP -ilość reaguje słabiej niż cena, nawet jeżeli chleb zdrożeje o 40% to jego kupno nie spadnie o 40%...

Popyt elastyczny:* spadek ceny wywołuje wzrost przychodów

wzrost ceny spowoduje spadek przychodów

(wykres)

Popyt nieelastyczny: * wzrost ceny to wzrost przychodów

* spadek ceny powoduje spadek przychodów

(wykres)

Doskonała nieelastyczność- popyt jest sztywny, niezależny od tego jaka cena. Jest to sytuacja rzeczywista, np.jeśli chodzi o dzieła sztuki.

(wykres)

E(p)= 0

Doskonała elastyczność- przy danej cenie można nabywać dowolną ilość dobra, np. podatek klimatyczny w Zakopanem

E(p)= ∞

(wykres)

Przyczyny reakcji popytu:

- dostępność substytutów

- przyzwyczajenia konsumentów (zmiany zachodzą powoli)

- dobra luksusowe

- dobra niezbędne

Elastyczność popytu mieszana:

dotyczy: dóbr komplementarnych

dóbr substytucyjnych

To siła reakcji popytu na jedno dobro na zmianę cenny drugiego dobra

E= (zmiana popytu na dobro x : popyt początkowy na dobro x) : (zmiana ceny dobra y: cena początkowa dobra y)

dobra komplementarne- znak minus (-)

dobra substytucyjne- znak plus (+)

Elastyczność mieszana

Exy > 1 popyt na x jest elastyczny względem ceny y

Exy = 1 popyt na x jest neutralny względem ceny y

Exy < 1 popyt na x jest nieelastyczny względem ceny y

1) wideo i kasety:

ceny wideo spadają z 500 na 400

popyt na kasety rośnie ze 100 na 150

Exy= 50:100/ -100/500= - 2,5

Exy < 0 ----->dobra komplementarne (wideo i kasety działają razem:)

[Exy]= 2,5 popyt na kasety jest elastyczny względem ceny wideo

2) pomarańcze i banany

ceny pomarańczy rosną z 1,50 na 2

popyt na banany wzrasta ze 100kg na 140kg

Exy= 40/100: 0,5/ 1,5= 1,2

Exy < 0 ----> dobra substytucyjne (wybieramy albo jedno albo drugie)

[Exy]= 1,2 popyt na banany jest elastyczny względem ceny pomarańczy

Elastyczność cenowa podaży- współczynnik siły reakcji podaży na zmiany ceny

Es= %Δ S / %Δ P

Podaż elastyczna

Es= 3 bardzo silna reakcja podaży na zmianę ceny

(wykres)

Podaż nieelastyczna

Es= 0,5

(wykres)

Podaż doskonale nieelastyczna- niezależnie od ceny nie jesteśmy w stanie zapewnić więcej dobra

Es=

(wykres)

Podaż doskonale elastyczna- przy stałej cenie oferowane ilości mogą być każde

Es= ∞

(wykres)

Przyczyny różnej elastyczności podaży:

- nadwyżka mocy produkcyjnych ( gdy ich nie ma to cena nie wywoła wyraźnych reakcji)

- wysoki poziom zapasów (dobra produkcyjne i dobra naturalne)

Elastyczność dochodowa popytu- siła reakcji popytu na zmianę dochodów

E(y)= %Δ Q/ %Δ Y

Y- dochód

Elastyczność dochodowa

E(y) >1 konsumenci nabywają więcej przy wzroście dochodów

E(y) =1 konsumenci nabywają tyle samo przy wzroście dochodów

E(y) <1 konsumenci nabywają mniej przy wzroście dochodów

13.03.2007

TEORIA WYBORU KONSUMENTA

Panuje przekonanie, że konsument to jednostka zachowująca się racjonalnie.

Konsument- podmiot podejmujący decyzję zakupu przy warunkach w danym okresie, czasami jest utożsamiany z gospodarstwem domowym

Teoria racjonalnego zachowania konsumenta

Badanie, w jaki sposób konsument dokonuje wyborów analizując potencjalne koszty i korzyści

Korzyści-->analiza użyteczności, preferencji i krzywych obojętności

Konsument uwzględnia ograniczone zasoby oraz zyski wynikające z konsumpcji.

Założenia:

- zasoby są ograniczone

- potrzeby są nieograniczone

- konsument musi dokonywać wyborów, a z każdym wyborem wiąże się koszt alternatywny (każdorazowy wybór wymaga poniesienia kosztu)

- konsument działa racjonalnie

Podstawowy model wyboru:

• upodobania konsumenta (każdy ma inne; ekonomia zakłada, że upodobania mają wyraz w łącznym popycie na dobro)

• dochód w dyspozycji

• ceny zakupu

• dążenie do maksymalizacji użyteczności ( satysfakcji) w ramach dostępnego budżetu

Preferencje- subiektywne oceny dotyczące ważności oraz przydatności dóbr. Na poziomie różnych grup zmieniają się (np. książka jest ładna to ją kupię).

Są uwarunkowane:

• tradycją rodzinną ( wywiera wpływ na to, jakiego rodzaju dobra i usługi są cenione, nabywane)

• wpływem środowiska (to pewna manipulacja- środowisko jest kształtowane

• wychowaniem

• wykształceniem

• poziomem dochodów

• stylem życia

10 TRENDÓW W KONSUMPCJI

1) chęć odmiany

2) izolowanie się

3) odmładzanie się

4) egomania (odwoływanie się do prawa wyboru)

5) niezwykłe przygody

6) nadmiar obowiązków

7) głos rozsądku

8) małe słabostki (dogadzanie sobie małym kosztem...:PPP)

9) wybieram zdrowie

10) konsument walczący

Pewne rzeczy ujawniają się w formie niejednostkowej (np. globalny popyt)

ZAŁOŻENIA ZACHOWANIA KONSUMENTA

- możność szeregowania wszystkich koszyków dóbr (1koszyk= odzież; prasa; jedzenie itd.). Jedne koszyki są lepsze, drugie gorsze

- uszeregowanie jest spójne (tranzytowe)

A>B B>C A>C= logiczne

- dążenie do posiadania większej ilości dobra, jeżeli nie zmniejsza to ilości dóbr pozostałych

UŻYTECZNOŚĆ

Satysfakcja, poczucie zaspokojenia potrzeby konsumpcji dóbr i usług; subiektywna miara zadowolenia.

Użyteczność nie jest mierzalna (każdy jest inny i ma inne priorytety)

utyle- jednostki użyteczności

Uc- użyteczność całkowita- to łączna satysfakcja z konsumpcji danej ilości dobra ( odnosi się do poczucia zadowolenia konsumenta)

Uk- użyteczność krańcowa- zmiana Uc wynikająca ze zmiany konsumpcji danego dobra o jednostkę ( więcej lub mniej)

Uk i Uc - wykresy

Pierwszy łyk wody daje największą satysfakcję

Dopóki Uk jest dodatnia to Uc rośnie

Uc=max <=>Uk=0

Równowaga konsumenta (optiumum)

Relacje krańcowej użyteczności do ceny każdego nabywanego dobra są identyczne.

Uk dobra x do ceny dobra x = Uk dobra y do ceny dobra y

Linia budżetowa konsumenta- właściwości

• nachylenie ujemne

• równe (ze znakiem ujemnym) stosunkowi ceny X do ceny Y

• ulega przesunięciu ze zmianą dochodó

• zmienia położenie przy zmianie ceny towaru

Linia budżetowa odzwierciedla fakt, że wybór jest dokonywany przy pewnych ograniczeniach. Stwarza możliwość konstrukcji wielu koszyków. Każdy koszyk zagospodaruje ten sam budżet.

Krzywa obojętności

Pokazuje wszystkie kombinacje dwóch dóbr, dające konsumentowi taką samą użyteczność całkowitą.

Na jednej krzywej:

- znajdują się kombinacje obojętne z punktu widzenia konsumenta (dają ten sam poziom satysfakcji)

- użyteczność pozostaje taka sama

- w środku krzywej wymienność dóbr jest zbliżona

Właściwości krzywej:

- nachylenie ujemne

- jest wklęsła w stosunku do początku układu współrzędnych ze względu na krańcową stopę substytucji Kss

- Kss- ilość jednego dobra, którego konsument jest w stanie oddać aby otrzymać dodatkową jednostkę drugiego dobra

Im mniej czegoś mamy tym trudniej jest nam to poświęcić

Dla każdego konsumenta można wykreślić nieskończenie wiele krzywych obojętności (tzw. map krzywych obojętności). Im dalej od układu współrzędnych tym większa użyteczność całkowita.

Krzywe obojętności nie przecinają się.

Równowaga budżetowa: krzywa obojętności jest styczna do linii budżetowej. (np. chcemy 10koszul i 5 krawatów. Nie stać nas. Kupujemy 2 koszule i 1 krawat. I też jest dobrze).

Krzywa dochodowo- konsumpcyjna Jeżeli dobro jest normalne to jego konsumpcja rośnie wraz z większym budżetem

Krzywa Engla

dobra podstawowe- spożycie rośnie w miarę zwiększania dochodu dość znacząco (na początku), a potem rośnie, ale już mniej

dobra luksusowe- w miarę wzrostu dochodów jego spożycie rośnie gwałtownie

Krzywa cenowo- konsumpcyjna- zmiana jednego dobra pociąga zmianę drugiego dobra

dobra Giffena- takie w stosunku, do których ujemny efekt dochodowy przeważa nad efektem substytucyjnym. przykład: drożejące ziemniaki spowodowały, że można było kupić więcej mięsa. Problem: i to drogie i to drogie.

20.03.2007

Przedsiębiorca i firma

Przedsiębiorca- osoba zajmująca się organizowaniem i uruchamianiem działalności gospodarczej. W tym wykonuje wszystkie czynności legalizujące działanie. Przedsiębiorca podejmuje kluczowe decyzje (określenie celu działalności, wybór formy działalności, jego skali, dobór osób).

Przedsiębiorca podejmuje również ryzyko- zawsze wiąże się pewien element nieprzewidywalności. Element ryzyka jest oczywisty. Osoba bojąca się ryzyka nie powinna być przedsiębiorcą.

Przedsiębiorca

- wyodrębniony pod względem ekonomicznym (jednostka, struktura posiadająca majątek; czasami wyodrębnienie nie wydaje się oczywiste)

- i prawnym (są określone reguły prawne)

- zorganizowany podmiot podlegający zarządzaniu (istnieje pewien utarty sposób postępowania przedsiębiorstwa)

- posiadający nazwę (to również element wyróżniający przedsiębiorstwo)

- i kontrolujący wykorzystanie czynników produkcji ( przedsiębiorstwo samo decyduje w jak sposób zostaną wykorzystane)

Cele firm

a) maksymalizacja zysku- osiągnięcie możliwie dużej nadwyżki nad kosztami produkcji

W realnym świecie niekoniecznie musi chodzić o zmaksymalizowanie zysków ze względu na maksymalizację podatków

b) rewolucja menadżerska- pojawienie się osób zarządzających; rozdzielenie właściciela od przedsiębiorcy; menadżerowie oddzielili się, stali się samodzielną siłą i zaczęli kierować firmami na własny sposób. Praktyka spowodowała, że maksymalizacja zysków nie jest głównym celem (menadżerowie znają przedsiębiorstwo, sami wyznaczają płace, fundusz reprezentacyjny)

c) korzyści utylitarne- przedsiębiorstwu chodzi o to, aby w jak największym stopniu zapewnić komfort pracy pracownikom (biura, sprzęt, socjal, rezydencje); korzyści utylitarne w szczególności obejmują szczebel kierowniczo- zarządczy

d) władza- przedsiębiorcy raczej nie mieszają się w politykę; rozszerzanie ekspansji

Znaczna część fuzji nie przynosi zysków. Władza ekonomiczna napędza skłonności menadżerskie do działania.

Rozmiary firm

• małe- do 50 pracowników

• średnie- 51-250 pracowników

• duże- powyżej 250 pracowników

Małe przedsiębiorstwo- mały problem jak upadnie

Formy własności

• prywatne w tym rodzinne

• spółdzielcze

• państwowe

• komunalne

• pracownicza

Spółki- rodzaje

HANDLOWE ( w KSH, 15.09.2000):

- osobowe: jawne

partnerskie

komandytowe

komandytowo- akcyjne

- kapitałowe: z o.o.

akcyjne

Spółka jawna- osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie inną spółką handlową. Może nią być też spółka cywilna, jeśli przez dwa kolejne lata przychody wynosiły co najmniej 400 000 Euro.

Istotnym elementem jest pełna i solidarna odpowiedzialność wspólników (żaden z nich nie odpowiada samodzielnie). Liczba wspólników jest stosunkowo małą ( osoby decydujące się na zawiązanie spółki muszą się bardzo dobrze znać). Spółki jawne działają w niewielkiej skali. Jest to forma elastyczna, często prowadzona przez jedną osobę. Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej- przedsiębiorca nie może oddzielić odpowiedzialności spółki od swojej, osobistej majątkowej.

Spółka partnerska- osobowa, utworzona przez wspólników w celu wykonywania wspólnego zawodu w spółce prowadzącej działalność pod własną firmą.

ZAWODY WOLNE

Art.88 adwokaci, aptekarze, architekci, biegli rewidenci, brokerzy ubezpieczeniowi, doradcy podatkowi, księgowi, lekarze, stomatolodzy, weterynarze, notariusze, pielęgniarki, położne, radcy prawni, rzecznicy patentowi, tłumacze przysięgli, rzeczoznawcy majątkowi.

Art.96 prawo do samodzielnej reprezentacji- osoby wykonujące wolny zawód mogą połączyć swoje wysiłki i lepiej wykonywać swą pracę.

Podstawą spółki jest zawód, umiejętność, jakiś rodzaj certyfikacji.

Spółka komandytowa- komplementariusze (osoby odpowiadające majątkiem) + komandytariusze (odpowiedzialność kapitałem) do sumy komandytowej

- 1 lub 2 osoby za wszelkie zobowiązania spółki odpowiadają całym majątkiem a reszta wspólników odpowiada do kwoty, którą wnieśli

- do takiej spółki włącza się osoby znane, sprawdzone, cieszące się zaufaniem

- zmiany kapitałowe są ograniczone, wymagają zgody komplementariuszy i komandytariuszy

- mają ograniczoną ekspansję kapitału- spółka opiera się na majątkach wspólników

Spółka komandytowo- akcyjna- spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden jest akcjonariuszem. Kapitał musi wynosić co najmniej 50 000zł.

Spółka z o.o.

- kapitałowa

- odpowiedzialność do wniesionych kapitałów

- wymaga aktu notarialnego, rejestracji, oświadczenia o wniesieniu kapitału

- kapitał- co najmniej 50 000zł, zaś udział nie mnie niż 500zł

- osobowość prawna- właściciele odpowiadają tylko do sumy wniesionego kapitału

- władze- zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza, komisja rewizyjna (możliwość osobistej kontroli spółki--> powoduje, że wspólnik nie może się uchylić od odpowiedzialności

- swoboda zbycia udziałów- można je sprzedać dowolnej, chętnej osobie. ALE: najczęściej istnieje umowa regulująca komu można sprzedać udziały

- nie zawiera zbyt wielkiej ilości właścicieli

Spółka akcyjna

- znaczny kapitał, co najmniej 500 000zł

- wielu akcjonariuszy (wystarczy jednak jedna osoba o ile nie jest spółką z o.o.)

- osobowość prawna

- zarząd, walne zgromadzenie, rada nadzorcza ( sprawuje kontrolę w imieniu akcjonariuszy)

- akcje zwykłe ( takie, które dają jeden głos i oznaczają wartość równą nominalnej) i uprzywilejowane (np. niektóre mają ważność, np. dwukrotną 2 akcja= 2 głosy, ale dywidenda nie przekracza 50%, czyli 1,5 razy więcej)

- akcje uprzywilejowane obejmują zazwyczaj założyciele przedsięwzięcia

- spółka akcyjna nie jest zawiązywana tylko dla celów gospodarczych, np. fundacje nie są dla zysków

- uprzywilejowanie łączy się ze „złotą” akcją- pewne decyzje bez właściciela „złotej”: akcji nie mogą być podjęte

cdn.

03.04.2007, nie ma 22.05.2007

cd.

FINANSOWANIE: a) wewnętrzne- poprzez osiągane przychody, z zysku zwłaszcza niepodzielonego

- odpisy amortyzacyjne- odpisuje się majątek spółki w miarę jak się zużywa

b) zewnętrzne- sprzedaż akcji (praw własności)

Nabywanie akcji wiąże się z rozproszeniem własności, to jest nabywanie prawa do dywidendy. Kapitał właściciela jest zewnętrznym zobowiązaniem.

c) sprzedaż obligacji- zobowiązanie spółki do tego, że spółka wykupi je na określonych warunkach. Spółka może zabezpieczyć obligacje na akcje- tzn. można zamienić obligacje na akcje wtedy, gdy spółka ma kłopoty z wywiązaniem się z zobowiązań

d) kredyty- spółki mogą być zawiązywane dla dużych celów gospodarczych

Spółdzielnia

- dawna forma prawna

- uzyskała rangę na początku XXw.

- zawiązywano dla wspólnego prowadzenia działalności gospodarczej

- udziały mają różną postać- środki produkcji lub kapitał

- klasyczne: pracy, mieszkaniowa, osób prawnych (kilka osób prawnych wspólnie podejmuje działania). Zasada członkowska: jeden członek:)= 1 głos.; nieważne kto ile wniósł udziałów

- podział nadwyżki- kto więcej włożył kapitału ten więcej otrzyma (zasada kapitałowa)

- zalety- członkowie lepiej identyfikują się z firmą

- wady- mechanizm podejmowania decyzji nie jest elastyczny do potrzeb rynku

Przedsiębiorstwo państwowe

- własność Skarbu Państwa- za zobowiązania odpowiadamy wszyscy jako podatnicy

- forma zanikowa

- nikt nie odpowiada za własność

- metoda prywatyzacji- formy spółek pracowniczych- pracownicy ( akcjonariat pracowniczy) stają się właścicielami=> kapitalizm ludowy

- ludzie stający się właścicielami nie wiedzieli jak się zająć akcjami, więc sprzedawali je ( i tak wpadły w prywatne ręce)

- forma okazała się formą łagodnego uwłaszczenia menadżerów

Style zarządzania:

1. autokratyczny:

• wyraźnie określone szczeble

• podejmowanie decyzji na najwyższym stopniu

• np. wojsko

• swobodna działalność jest ograniczona

• rzadko spotykany styl

2. paternalistyczny:

• początek- firmy były własnościami rodzinnymi=> bliskie więzi

• obowiązuje w małych rodzinnych firmach

3. integratywny:

• pracownika dobiera się do ściśle określonych zadań

Tendencje

I „Małe jest piękne”- lata 60. 70.- duże firmy dzielono na mniejsze (bo są kreatywne, mało sformalizowane, efektywne, mają duży zakres autonomii)

II „Merger mania”- fuzje, przejęcia, łączenie się przedsiębiorstw:

1. łączenie się firm- tworzenie nowego na bazie starych firm, może pozostać stara nazwa = fuzja

2. przejęcie- wchłonięcie małego przedsiębiorstwa przez większe: przyjazne- firma zgadza się na bycie przejętą

wrogie- odbywa się wbrew woli zarządu

Merger mania- to wyzwanie dla menadżerów, bo oni mają skłonności do ukrywania prawdziwych właściwości firmy. Analitycy zaczęli doszukiwać się prawdziwego potencjału firm. Jak odkrywali to to firmy skupowano. Menadżerowie więc musieli zacząć odkrywać prawdziwy potencjał firm.

Strategie obronne wrogiego przejęcia: zatruta piguła-> firma zagrożona zawiera kontrakt niemożliwy do spełnienia. Zatem przejmujący musi się liczyć z długiem.

III Dywersyfikacja- różnicowanie działalności. Firmy starają się produkować różne produkty, np. Daewoo- telewizory, samochody, baterie

IV Holdingi- (polskie prawo ich nie uwzględnia) grupa kapitałowa; istnieje spółka matka i spółki córki całkowicie zależne kapitałowo od matki. Holdingi zawiera się aby zminimalizować obciążenia podatkowe.

PRZEDSIĘBIORSTWO, PRODUKCJA, FUNKCJA PRODUKCJI

Produkcja- łączenie różnych czynników produkcji w celu uzyskania rozmaitej ilości dóbr i usług; zestawianie nakładów finansowych i rzeczowych, aby na końcu uzyskać określony efekt. Trzeba optymalnie zestawiać czynniki produkcji--> optymalna kombinacja czynników produkcji.

Ocena skuteczności osiąganego celu- funkcja produkcji ( funkcja określająca relacje pomiędzy wielkością zaangażowanych czynników produkcji a samą produkcją)

Produkcja- funkcja pracy kapitału, zasobów naturalnych

Wielkość produkcji z danego czynnika w jednostce czasu= produkcyjność, np. 10 samochodów na 1 pracownika w ciągu roku. Można określać produkcyjność zasobów, pracy.

Czynniki produkcji:

1. stałe- takie, których zwiększenie zasobów wymaga dłuższego czasu, np. ziemia, budynki, niektóre maszyny, ciągi produkcyjne. Są potrzebne dokumenty, projekty...

2. zmienne- takie, których ilość możemy względnie łatwo powiększyć, np. surowce, energia, praca

Stałość i zmienność łączy się z czasem.

Czas:

• krótki- przynajmniej jeden czynnik produkcji jest stały, zatem wzrost następuje przez użycie większej ilość czynników produkcji, zwłaszcza tych zmiennych

• długi- wszystkie czynniki produkcji mogą być traktowane jako zmienne

Jednostka wielkości- produkt krańcowy (marginalny)- zmiana produktu całkowitego spowodowana zmianą, wzrostem lub spadkiem nakładów czynników o jednostkę.

Każdego, kto ma podejmować decyzje o nakładach produkcji produkt krańcowy szalenie interesuje.

produkt przeciętny- wielkość produktu całkowitego przypadającego na jednego zatrudnionego

krzywa produktu krańcowego i przeciętnego

(wykres)

działa prawo malejących przychodów

produkt całkowity= max <=> produkt krańcowy= 0

fazy produkcji:

1)nakład czynnika zmiennego rośnie do poziomu, gdzie produkt przeciętny osiąga maximum-->faza wzrostu produktu przeciętnego

2)produkt przeciętny zaczyna się zmniejszać, a produkt krańcowy nadal jest dodatni

3)produkt przeciętny nadal się zmniejsza, produkt krańcowy zaczyna przyjmować wartości ujemne, produkt całkowity osiąga maximum i zaczyna się zmniejszać

Przebieg funkcji produktu krańcowego wiąże się z podejmowaniem przez przedsiębiorstwo podstawowych decyzji:

a) skala działalności (pierwotny wybór)- zadecydowanie o nakładach czynników produkcji

stałe efekty skali- 2x nakład= 2x efekt produkcji

rosnące efekty skali- 2x nakład= 3x efekt produkcji (ale: to nie jest efekt stały)

malejące efekty skali- 2x nakład= 1x efekt produkcji

b) lokalizacja- czy blisko rynku zbytu, zaopatrzenia

c) technika produkcji- indywidualne zamówienia, chałupnicy, w zakładach pracy

Dwuczynnikowa funkcja produkcji

praca- L

czynnik kapitału- C

produkcja- P

P= f(L, C)

1. 10 roboli, worki +grabie} EFEKT TEN SAM

2. 2 roboli, maszyny }

Musimy wiedzieć, kiedy dokonujemy optymalnego wyboru

MPL MPC

----- = -----

PL PC

!

Funkcja jest optymalne, gdy dwie produkcyjności się zrównoważą.

Domyślamy się, że cena pracowników nie była zbyt wysoka--> robole skazani na prace społeczne

2)Robole są drodzy- socjal- opłaca się ulepszyć technikę i mniej zatrudnić ludzi

opłacałoby się stosować pracochłonne metody

opłacałoby się zwiększyć zatrudnienie

W świecie realnym funkcja produkcji jest wieloczynnikowa- zoptymalizowana wtedy, gdy krańcowe produkty poszczególnych czynników produkcji do ich ceny są sobie równe.

P= f( L, C, Z1, Z2, Z3, Z4,......Zn)

P=

Optymalna funkcja produkcji wiąże się z krzywą jednakowego produktu -izokwantą ( zbiorem wszystkich technicznie wydajnych kombinacji czynników produkcji, które pozwalają wytworzyć określoną ilość danego produktu.

Każdy sposób do wykopania rowu jest dobry:))

17.04.2007

Izokwanta- krzywa jednakowego produktu

(wykres)

Przemieszczanie się izokwant- wzrost rozmiarów produkcji Q1>Q2>00, bez zmiany technologii

Przemieszczanie się po izokwancie- techniczna substytucja- zastąpienie pewnej ilości jednego czynnika pewną ilością drugiego czynnika

Krańcowa stopa substytucji

(wykres)

Relacja ΔK/ΔL opisuje stosunek, zgodnie z którym można zastąpić jeden czynnik (pracę ) drugim czynnikiem (kapitałem) tak, aby wielkość produkcji była constans

Izokwanta jest wklęsła= malejąca krańcowa stopa technicznej substytucji

Izokoszta- linia jednakowego kosztu, kombinacja czynników wytwórczych przy danym kapitale finansowym i danych cenach czynników produkcji

(wykres)

- łączy zmianę nakładów kapitałowych do ceny pracy ze zmianą nakładów pracy do ceny pracy

Równowaga przedsiębiorstwa- punkt styczności izokwanty i izokoszty; optymalna kombinacja czynników wytwórczych (L, K) dostępna przy danych ograniczeniach finansowych i umożliwiająca wytworzenie max produkcji (na najwyższej izokwancie).

Koszty w firmie

koszty alternatywne- koszty utraconych możliwości (straconych okazji), wynikają z utraty możliwości wykorzystania zasobów na inne cele. Są też inne koszty: księgowe, ekonomiczne.

koszty własne- pieniężna wartość czynników produkcji, które zostały zużyte do wytworzenia określonego produktu

kryteria podziału kosztów: - wg reakcji na zmianę produkcji- koszty stałe i zmienne

- wg zakresu przedmiotowego- całkowite, przeciętne, krańcowe (marginalne)

Koszty stałe- nie zmieniają się wraz ze zmianą produkcji, np. amortyzacja, administracja, konserwacja, czynsze etc.

(wykres)

Koszty zmienne- tempo wzrostu nie jest jednakowe, np. praca, materiały budowlane, energia, paliwo etc.

(wykres)

Koszty całkowite= koszty stałe + zmienne

(wykres)

Koszty przeciętne- jednostkowe, nakłady poniesione na wytworzenie jednostki produktu

Kp= Kc/ Q

Stanowią one często istotna przesłankę do określenia ceny danego produktu lub usługi

Koszty marginalne- koszty wyprodukowania dodatkowej jednostki produkcji

Kk= ΔKc/ΔQ

Koszty przeciętne stałe- one w istocie dążą do zera w miarę wzrostu produkcji

(wykres)

Kps=Ks/ Q dla Qa Kps= 0Ks/0Qa= AQa/0Qa= tg kąta alfa

nigdy nie osiąga 0.

Krzywa Kps

(wykres)

Kąt alfa wykazuje stałą tendencję spadkową; tempo jest początkowo znaczne, potem wolniejsze

(wykres)

Koszty przeciętne zmienne

Przy danym układzie produkcyjnym istnieje pewna elastyczność w krańcowej produkcji. Ale jak osiągniemy próg technicznej wydolności to dalsza produkcja niesie za sobą wzrost nakładów.

(wykres)

Koszt przeciętny całkowity

Krzywa Kpc i Kpz się nie przecinają

(wykres)

Ustalenie kosztów krańcowych- pomijamy w analizie koszty stałe

Kk=ΔKc/ΔQ=KaKb/QaQb=BC/AC= tg kąta beta

(wykres)

Współzależność Kk i Kp

(wykres)

Przykład

Q Ks Kz Kc Kk Kp

0 1000 - 1000 - -

1 1000 350 1350 350 1350

2 1000 560 1560 210 780

3 1000 740 1740 180 580

4 1000 1000 2000 260 500

5 1000 1400 2400 400 480 (min)

6 1000 2000 3000 600 500

7 1000 2850 3850 850 550

Kc= Kz+Ks

Długi okres:

- nie ma kosztów stałych- wszystkie są zmienne

- prawo malejących przychodów nie działa i nie ma zatem wpływu na kształt krzywych kosztów

- rozmiar firmy i wielkość produkcji ulegają zmianie, gdyż zmieniają się czynniki wytwórcze

(wykres)

Skala będzie umożliwiała jak najtańsze jednostki produkcji

Długookresowa krzywa Kp- pokazuje najniższe koszty produkcji wynikające z dopasowania czynników wytwórczych i rozmiarów firmy

Lody Zielona Budka

(wykres)

Dla każdego rodzaju układu produkcji można wyznaczyć różne wykresiki

Ekonomia skali- spadek kosztów w długim czasie ze wzrostem rozmiarów firmy i wielkości produkcji

Dyzekonomia- wzrost kosztów...

Rentowność

Analiza ekonomiczna to:

• analiza kosztów- podaż

• analiza utargów- popyt (przychody-wielkość, regularność)

• konfrontacja podaży i popytu dla osiągnięcia maksymalnego zysku

Optymalny poziom produkcji- utarg całkowity pomniejszony o koszty osiąga maksimum

Przykład

Q Uc Kc Zc

10 50 100 -50

20 100 120 -20

30 150 150 0

40 200 190 10

45 225 212 13

50 250 240 10

60 300 300 0

70 350 370 -20

Są takie momenty, gdy zysk jest ujemny- nie opłaca się wtedy uruchamiać produkcji

Optimum następuje wtedy, gdy;

* utarg krańcowy= kosztowi końcowemu

* utarg krańcowy= zmiana utargu : zmiana poziomu produkcji

* koszt krańcowy= zmiana Kc : zmiana ilości produkcji

Zasady maksymalizacji zysku

- taki poziom produkcji, przy którym utarg krańcowy = Kk

- w krótkim czasie produkcja do momentu, w którym cena >Kpz

- w długim czasie produkcja do momentu, w którym P>Kp

24.04.2007

KONKURENCJA DOSKONAŁA

Otoczenie rynkowe- zespół elementów i czynników wpływających na to, jak firma podejmuje decyzje podstawowe:

• wybór wielkości produkcji

• poziom ceny

Ograniczenia: - technologiczne (procesy produkcji nie są nieskończenie podzielne)

- rynkowe (związane z popytem na dobra i usługi)

Firma nie działa na zasadzie atomu w próżni.

Struktura rynku (pewne elementy przesądzają o tym jak firma działa):

- wywiera bezpośredni wpływ na podmioty działające na rynku

Struktura rynkowa to termin opisujący organizacyjną oraz konkurencyjną charakterystykę konkretnego ryku, a w szczególności liczbę i wielkość (skalę) rozproszenia nabywców i sprzedawców określonych dóbr i usług

- ile w zasadzie podmiotów tworzy określony rynek

- w jakiej skali działają firmy

Konkurencja doskonała- taki typ struktury rynkowej, na którym zarówno sprzedający, jak i kupujący zgodnie uznają, że ich decyzje o kupnie i sprzedaży nie wpływają na poziom ceny rynkowej.

Podmiot nie ma większego wpływu na rynek, musi się dostosować do takiej ceny, jaka jest.

Założenia podstawowe

- znaczna ilość sprzedających i kupujących o znikomym udziale w łącznym rynku (indywidualny wpływ może być łatwo zniwelowany przez pozostałych)

- produkty są standaryzowane, jednorodne

- doskonała wiedza nabywców i sprzedawców o cenach, ilości i jakości produktów

- swoboda wejścia i wyjścia ( łatwo zaistnieć i się wycofać)

Nie ma elementu koordynującego, który decydowałby o cenie.

Założenia domniemane

- celem działania firmy na rynku wolnokonkurencyjnym jest maksymalizacja zysku

- gospodarstwa maksymalizują użyteczność ( zadowolenie z konsumpcji)- nie będą robić czegoś bez sensu, nie trwonią pieniędzy

Przedsiębiorstwo na rynku

(wykres)

Uk- utarg krańcowy

Up- utarg przeciętny

cena równowagi wyznacza krzywą podaży

przyrost utargu= utarg przeciętny

Rynek czereśni

ilość cena Uc Uk

1 4 4 -

2 4 8 4

3 4 12 4

4 4 16 4

Uk= cena

Optymalne rozmiary produkcji

Przedsiębiorstwo powinno zwiększać rozmiary produkcji do poziomu, przy którym koszt krańcowy zrówna się z utargiem krańcowym, który z kolei jest równy cenie rynkowej produktu

Kk=Uk=P

Kk oznacza przyrost kosztu związany z zaoferowaniem dodatkowej jednostki produktu. Opłaca nam się tak robić dopóki rynek zwraca nam koszty.

Optimum produkcji

(wykres)

Analiza pomaga określić rozmiary produkcji

Rozmiary produkcji- w krótkim czasie przedsiębiorstwo może zwiększać rozmiary produkcji dopóki poziom ceny przewyższa poziom przeciętnego kosztu zmiennego

P>Kp (z)

W momencie, gdy rynek nie zwraca na bieżąco ponoszonych kosztów, przedsiębiorstwo się nie opłaca.

O- optimum, tu opłaca się producentowi produkować

krótki czas- przez pewien okres cena rynkowa nie musi zwracać nam wszystkich kosztów produkcji

(wykres)

Maksymalizacja zysku

(wykres)

Minimalizacja strat

(wykres)

Rezygnacja z produkcji

(wykres)

Krzywa podaży

Rynek nie stawia wielu okazji, do tego aby kształtować podaż w sposób dowolny

(wykres)

Rozmiary produkcji w warunkach konkurencji doskonałej są zdeterminowane poziomem kosztów krańcowych przy danej cenie:

- cena P= max przy produkcji q

- cena P'= minimalizacja strat przy produkcji q'

- cena P''= rezygnacja z produkcji

Równowaga w krótkim czasie

- rynek jest zrównoważony, podaż= popytowi ( to nie jest stan faktyczny, waha się troszkę w górę i w dół)

- przedsiębiorstwa dążą do maksymalizacji zysku

(wykres)

Sytuacja zerowego wyniku- w obrębie branży korzyści jednych są niwelowane stratami drugich. W sumie- efekt= 0

Wzrost podatku

branża- punkt równowagi kształtuje się na wyższym poziomie

Firma znajdowała się w stanie zerowego wyniku, a na skutek czynnika zewnętrznego (podatku) firma zaczyna generować straty. Sytuacja firmy może się zmienić pod wpływem czynnika zewnętrznego.

Równowaga w długim czasie

- zysk ekonomiczny= 0, tzn. nie powstają przesłanki/ bodźce, aby zaistnieć na rynku. Brak zachęty dla dodatkowych podmiotów, aby wejść na rynek. Bo jak powstaną nowe firmy to zaburzą równowagę. Nie ma też specjalnych przesłanek, a by opuszczać ten sektor

- długookresowe koszty muszą być jak najniższe z możliwych= doskonałość konkurencji

Wzrost podaży

- cena jakiegoś dobra obniża się, po poprzednia cena zapewniała firmie nadzwyczajne zyski (firma zwracała sobie koszty produkcji). Takie coś zachęca do postawania nowych firm. Więc ceny się obniżają

- pojawienie się konkurencji ->zwiększenie podaży -> obniżanie się cen

- nikt nikomu nie odpuszcza, jak tylko jest okazja to wszyscy chcą się załapać na zysk

Spadek podaży

- cała produkcja przestaje być opłacalna

- firmy zwijają interes

(wykres)

08.05.2007

KONKURENCJA MONOPOLISTYCZNA

Założenia podstawowe:

- firma dąży do maksymalizacji zysku

- gospodarstwa domowe dążą do maksymalizacji użyteczności

- nie występują korzyści ani koszty zewnętrzna wobec żadnego towaru

Cechy szczególne:

- na rynku występuje wiele kupców i sprzedawców, z których jednak żaden nie jest w stanie wpływać skutecznie na innych

- produkty są zróżnicowane

- różnice są zauważalne dla nabywców

- ceny różnicują się w ramach grup towarowych

- firmy mogą wchodzić na rynek i wychodzić z niego

- kupujący i sprzedający posiadają doskonałą wiedzę o cenach i ilościach towarów oraz ich jakości

Decyzje:

- konkurencja doskonała: ile produkować?

- monopol: i po jakiej cenie?

- konkurencja monopolistyczna:

- ile produkować?

- po jakiej cenie sprzedawać?

- jak różnicować dany produkt wobec produktów innych firm? (wyróżnienie towaru)

Różnicowanie produktu:

- różnicowanie (dyferencjacja) produktu obejmuje w konkurencji monopolistycznej zarówno sam produkt (lub usługę) jak też sposób jego oferowania

Formy różnicowania:

- elementy produktu:

wygląd (design), trwałość, walory użytkowe itp.

- różnicowanie wyobrażeniowe (image):

opakowanie, elementy reklamy, podkreślane walory etc.

- różnicowanie części sprzedaży:

lokalizacje, godziny sprzedaży, kredytowanie, ceny, jakość, różnicowanie oferty

Utarg przeciętny krańcowy:

<wykres>

Funkcja popytu:

<wykres>

Przyczyny elastyczności:

- występowanie bliskich substytutów, spadek ceny zachęca do rezygnacji z wyrobów podobnych, ale droższych

Kształtowanie cen:

- UK = KK (utarg końcowy = koszty końcowe)

- P > Kpz (dla krótkiego czasu)

- P > Dkp (dla długiego czasu)

Maksymalizacja zysku:

krzywa popytu= krzywa utargu przeciętnego

bardzie stroma krzywa UK

koszt krańcowy

punkt przecięcia KK i Uk wyznacza wielkość produkcji, którą można zaoferować

(wykres)

Minimalizacja strat

(wykres)

- koszty wytwarzania są poniżej kosztu przeciętnego

- nie ma pokrytych kosztów wytwarzania

- nie ma możliwości maksymalizacji zysku, więc minimalizuje się straty

Kk wyznacza koszt produkcji pokrywający koszty zmienne, ale nie koszty wytwarzania

Długi okres:

- krzywa popytu zależy od cen i liczby substytutów

- im więcej substytutów i niższe ceny, tym mniejszy popyt

Równowaga długookresowa

nowa cena nie zapewnia nadzwyczajnego zysku, rynek zwraca tylko to co wykładam- nikt mnie nie nasladuje

Wyjaśnienie:

- przy cenie p1 > Kp nowe przedsiębiorstwa zwiększają liczbę dostępnych substytutów

- krzywa popytu firm działających na rynku przesunie się w dół

- popyt stanie się bardziej elastyczny względem ceny

- do momentu P = Dkp nowe firmy będą wchodzić na rynek

- P = Dkp to zysk = 0 (cena = długookresowy koszt przychodu = koszt zerowy)

Konkurencja niecenowa:

- polega na wprowadzeniu na rynek szeregu podobnych produktów (różnicowanie produktów/usług)

- wykorzystywanie reklamy

Różnicowanie produktu:

- cechy jakościowe

- marka produktu

- lokalizacja sprzedaży

- serwis

- gwarancja

- cechy fizyczne

- nazwa

Korzyści z reklamy:

- informacja o produkcie, ułatwienie racjonalnego wyboru

- ekonomia skali

- planowanie konkurencji

- stymulowanie innowacji

- wsparcie dla mediów

Krytyka reklamy:

- bardziej przekonuje niż informacja

- zwiększa koszty i tym samym ceny

- jest substytutem konkurencji cenowej

- alternatywne źródła finansowania mediów zmniejszyłyby stopień ich komercjalizacji, zróżnicowały ofertę , podniosły ich jakość

Zmiany popytu jako efekt reklamy:

<wykres>

chodzi o to żeby popyt stał się mniej elastyczny

15.05.2007

Teoria digopolu

Strategie cenowe kartelu

Założenia podstawowe:

-cel- maksymalizacja zysku

- gospodarstwa domowe dążą do maksymalizacji użyteczności

- nie występują korzyści ani koszty zewnętrzne wobec żadnego towaru- odbicie rzeczywistego wyboru

Cechy szczególne:

- niewielu sprzedawców na rynku, a decyzja każdego z nich ma wpływ na pozostałych

- produkt może być jednorodny (homogeniczny), jak też zróżnicowany (heterogeniczny)-tworzą jedną gałąź rynku

- doskonała informacja dotyczy cen, ale nie dotyczy reakcji (wiemy co za ile i za ile coś jest oferowane, ale nie widzimy reakcji ludzi na zmiany)

- istnieją bariery utrudniające wejście na rynek nowym firmom. Mamy do czynienia z współzależnością firm- firmy na siebie nawzajem wpływają ( w przeciwieństwie do monopolu i konkurencji doskonałej)

Mamy element gry: reguły są znane, ale nie wiadomo jak kto zagra

Model Stackelberga- przywództwo

1)ilościowe - jedna firma dokonuje wyboru produkowanych ilości przed innymi (inną)

- inne firmy naśladują

- lider bierze pod uwagę zachowanie naśladowcy

- przywódca ilościowy- naśladowca ilościowy

2) cenowe- analogicznie jak w przywództwie ilościowym, tylko, że tu chodzi o ceny

Model zakłada prowadzenie innych podmiotów przez podejmowanie działań ekonomicznych wpływających na innych

Zastosowanie modelu:

• dokonanie wyboru mocy produkcyjnych- inwestycje w moce wytwórcze: kto pierwszy ustali warunki gry pozostałym

• dyktat cenowy- rozprowadzenie katalogu cen, wpływ na decyzje konsumentów

Model Cournota

Jednoczesne ustalanie ilości: każda firma maksymalizuje zyski przy danych przekonaniach co do wyboru produkcji dokonywanych przez drugą firmę.

Równowaga zachodzi w tym punkcie, gdzie przecinają się funkcje reakcji popytu, tylko w tym punkcie każda firma wytwarza poziom produkcji materialnej jej zyski przy danym wyborze produkcji dokonanym przez inną firmę= można się zorientować w produkcji konkurenta; często jest tak, ze przedsiębiorstwa ostro rywalizują na rynku, realizują swoje cele pod inną, nieznaną marką

Model Bertranda

W modelu Cournota firma wybiera ilości i pozwala rynkowi na ustalenie cen. W modelu Bertranda zakłada się, że firmy jednocześnie ustalają ceny, a rynek ustala sprzedawane ilości. Jedyną cenową równowagą jest P= MC(koszt marginalny), gdyż tylko taka cena nie może być obniżana. Taki wynik to efekt braku zmowy firm.

Konsekwencje:

- nie ma jednej teorii digopolu

- decyzje oraz ich rezultaty są zależne od reakcji rywala

- poszczególne teorie bazują na różnych założeniach dotyczących reakcji konkurenta

-typowa krzywa popytu, oparta na relacjach między ceną i ilością ma ograniczoną użyteczność w digopolu

- każda zmiana ceny wywołuje reakcję ze strony konkurenta

reakcje konkurentów wpływają na kształt krzywej popytu

„Złamana” krzywa popytu

Założenia:

• konkurencja zawsze reaguje na obniżkę cen

• konkurencja zazwyczaj NIE reaguje na wzrost cen

(wykres)

Reakcja popytu w digopolu:

- wzrost ceny powyżej p to spadek popytu

- część popytu przejmują firmy, które nie podniosą cen

- elastyczność cenowa powyżej A jest bardzo wysoka

- zmniejszenie ceny poniżej p to wzrost popytu, ale siła reakcji zależy od konkurentów

- obniżka cen skłoni innych uczestników rynku do tego samego

- tym samym wzrost popytu na zachowanie pierwszej obniżającej się ceny firmy będzie niższy

- elastyczność cenowa poniżej punktu A jest niska, co znajduje odbicie w tym, że krzywa jest stroma

Wzrost ceny powoduje bardziej istotny spadek popytu na dane dobro, aniżeli wzrost popytu spowodowany spadkiem ceny (tego typu sytuację nazywamy modelem P Sweezy'ego: „Jeżeli jeden z uczestników rynku podniósł cenę, pozostali tego nie czynią licząc na pozyskanie dodatkowych nabywców. Jeżeli jeden z uczestników rynku obniża cenę pozostali czynią to samo obawiając się utraty nabywców, np. rynek telefonów komórkowych.

(tu jest tak pojebany wykres, że pozwolę go sobie olać)

Konsekwencje nieciągłości:

- znaczna zmiana kosztów krańcowych (KK do KK') nie powoduje zmiany ceny ani ilości produkowanej ( p, q) optymalizujących zysk firmy w warunkach digopolu

Przywództwo cenowe:

- firma o najniższych kosztach wytwarzania

- firma dominująca na rynku (np. TP SA)

(wykres)

Firma albo będzie wytwarzała większe ilości po niższej cenie albo mniejsze- drożej

Przywódcą będzie firma o najniższym KK

Nowa firma chce wejść na rynek i musi mieć niższe koszty produkcji. Nowa firma- nowe technologie

Kartel

Forma porozumienia firm na rynku, w celu ustalenia poziomu cen, poziomu produkcji, geograficznego podziału rynków zbytu itp. w celu maksymalizacji zysku.

OPEC- Organization of Prosperity Countries

1960- powstanie w celu ustalenia kwot produkcji praz poziomu pomocy dla krajów rozwijających się

- kontrola 60% produkcji i 90% eksportu w latach 60.

- powstanie kartelu--->wyzwanie dla krajów importujących ropę

- obecnie około 40% produkcji- bo zaczęły powstawać mechanizmy antykartelowe

Kartel na rynku digopolowym

Powstaje w tym miejscu, w którym równowaga sprzyja najniższym kosztom produkcji i maksymalizacji zysku

(wykres)

Utrzymanie p' wymaga ograniczenia podaży- kartel może to zrobić dogadując się ile wydobywać i eksportować. W ramach kartelu może dochodzić do rekompensaty, część nadwyżki trafia do krajów potrzebujących lub do tych, którzy byli zmuszeni do produkowania po wyższych kosztach

Ograniczenia kartelu

- jest nielegalny, np. ustawa Shermana (USA)

- nielojalność członków kartelu ( uczestnicy godzą się na pewien poziom zysku, ale jest to sprzeczne z maksymalizacją zysku)

- nadzwyczajny zysk zachęca nowych dostawców do wejścia na rynek

- większa liczna członków to wzrost trudności w uzgodnieniu stanowisk

Inne formy koordynacji:

• ustalanie poziomu cen poprzez przywództwo cenowe

• ustalanie struktury cen dla branży przez firmy dominujące

• ceny administrowane (zmiana ceny wymaga zatwierdzenia urzędu antymonopolowego)

• konkurencja niecenowa- ponoszone są gigantyczne wydatki na markę itd..

29.05.2007

RYNKI CZYNNIKÓW PRODUKCJI

- praca

- kapitał

- czynniki nieożywione

RYNEK PRACY W POLSCE

Ludność>15 lat	W mln	%
ogółem	31 713	100
w tym
aktywnych zawodowo	16 733	52,7
w tym
pracujących	14 839	88,6
w tym
pełny wymiar	13 236	89,2
bezrobocie	1894	11,4
bierni zawodowo	14 980	47,3

RYNEK PRACY

- rynek w równowadze

- nierównowaga:

• Bezrobocie

• Niedobór zasobów pracy

PRZYCZYNY BEZROBOCIA:

- bezrobocie koniunkturalne (cykliczne)

- bezrobocie strukturalne:

• Struktura kwalifikacji

• Układ regionalny

- bezrobocie przejściowe (frykcyjne)

- bezrobocie utajone (ukryte)

STOPA BEZROBOCIA

st. bezr. = bezrobocie / pracujący+bezrobotni

Popyt na pracę D i podaż pracy są funkcją płacy realnej

Jeżeli wywiązują się kłopoty na rynku to rynek zachowuje się jak każdy rynek. Płaca realna zwiększy się jak będzie mała podaż pracy. Elastyczna reakcja na zmiany.

MONOPSON

- jeden nabywca dobra (jeśli jest ich więcej- oligopsonista)

- aby znaleźć dodatkowych pracowników (gdy jest mała mobilność pracy)

• Należy podnieść płace

• Wszystkich pracowników

- zmiana kosztu całkowitego =/= kosztowi marginalnemu

do poprawy

PRZYCZYNY OSIĄGANIA WYSOKIEGO POZIOMU WYNAGRODZEŃ

- czas wolny jako dobro luksusowe (wzrost wynagrodzeń wywoła wzrost popytu na czas wolny)

- poziom dochodów z innych źródeł np. pomoc rodziców

- koszt podjęcia pracy

- normy kulturowe np. praca kobiet

RENTA EKONOMICZNA

Renta ekonomiczna - korzyść z użytkowania zasobu lub czynnika produkcji przewyższająca jego koszt alternatywny

Czysta renta ekonomiczna - korzyść z wykorzystywania zasobów o zerowym koszcie alternatywnym, np. podaż jakiegoś zasobu jest stała

Zwykła (powszechna) renta ekonomiczna - to różnica między ceną zasobów a jego kosztem alternatywnym, gdy koszt ten jest różny od zera

KAPITAŁPOŻYCZKOWY

- rynkowa stopa procentowa - oczekiwana korzyść z tytułu udzielonej pożyczki wyrażona w postaci procentu od kwoty

Elementy składowe to:

- czysta stopa procentowa - przy hipotetycznym braku inflacji i ryzyka w gospodarce

- oczekiwana stopa przyszłej inflacji

- koszt ryzyka

SPRAWNOŚC SYSTEMU

- korzyści i koszty zewnętrzne:

dobra	rywalizacja	Brak rywalizacji
wyłączne	Dobra prywatne - char. ekskluzywny	Dobra klubowe
wspólne	Wspólne pastwisko	Dobra publiczne - nie można zrezygnowac z ich konsumpcji

DEFINICJE

Korzyści i koszty (straty) - zew, to takie które nie są rekompensowane w ramach ceny rynkowej

Korzyści z produkcji - działalność jednostki gospodarczej przynosi nieopłacone korzyści dla innych np. budowa metra

Korzyści z konsumpcji - konsument uzyskuje nieopłacone korzyści np. powszechne szczepienia

ZEW KOSZTY PRODUKCJI - powstają wówczas, gdy działalność podejmowana przez jednostkę gospodarującą stwarza dodatkowe koszty innym jednostkom np. zanieczyszczenie powietrza

OPTIMUM SPOŁECZNE - z punktu widzenia społecznego produkcja powinna osiągnąć wielkość, przy której krańcowe koszty społeczne zrównają się z krańcowymi stratami społecznymi

WNIOSKI

- jeżeli istnieją korzyści i straty zew, rynek nie zapewnia optymalnej alokacji czynników wytwórczych

- tam gdzie występują korzyści zew, produkcja jest z reguły niższa niż wskazuje optimum społeczne; należy zatem dążyc do jej zwiększenia

- tam gdzie istnieją straty zew, a straty społeczne są niższe od kosztów prywatnych, produkcja jest z reguły wyższa niż optimum a więc należy dążyc do jej zmniejszenia

INSTRYMENTY INTERWENCJI PAŃSTWA

Podatek obrotowy - nakładany np. na produkty szkodliwe dla środowiska

Subwencje państwowe - przyznawane np. na kształcenie co umożliwia studiowanie osobom niezamożnym

Ustawowe ograniczanie praw własności, praw producentów

KONSEKWENCJE OPODATKOWANA

Proporcje rozkłady konsekwencji opodatkowania zależą od relacji między cenową elastycznością popytu a cenową elastycznością podaży.

SKUTKI OPODATKOWANIA

Cena - 1l począt = 1zł

Podaż poczat. = 100 mln l

Podatek „eko” = 1zł

Podaż po podatku = 77 mln l

„nowa” cena = 1, 90zł

Elastyczność popytu Ep=%^Q(ilość) : %^P(cena) = 0, 25<1

Elastyczność podaży Es=%^S9podaż) : %^P = 2,3 >1

Konsument płaci 1,90 zł czyli 90 gr więcej

Producent otrzymuje 90 gr (1 zł to podatek)

Czyli 10 gr mniej

SKUTKI PODATKU

Jęli popyt konsumentów jest mniej elastyczny względem ceny niż podaż producentów to konsument ponosi większe koszty tzn, pokryje większą część wzrostu ceny.

Przyczyną jest często brak substytutu.

KONTROLA CEN

- ceny urzędowe np. znaki skarbowe, wymiana dowodu

- ceny kontrolowane:

• min. Pułap cen

• min. Cena gwarantowana

• max. pułap cen

OCHRONA PRAW KONSUMENTA

- normy techniczne i produkcyjne

- koncesjonowanie produkcji usług

- opodatkowania

- zasady reklamy i sponsoringu

- kontrola fuzji i przejęc

- znakowani produktów

KRZYWA LAFFERA

---