W11 - Ekonomiczna równowaga przedsiębiorstwa warunkach niedoskonałej konkurencji

1. Konkurencja monopolistyczna

• liczba firm: duża (mniejsza niż w doskonałej konkurencji);

• rodzaj produktu: zróżnicowany;

• wpływ producentów na ceny: w małym zakresie;

• warunki wejścia na rynek: względnie łatwe;

• konkurencja niecelowa: reklama, marka, znak firmowy;

Konkurencja niecenowa:

• różnicowanie produktów pod względem marki produktu, znaku firmowego, dodatkowych oznakowań ułatwiających klientowi identyfikację produktu i/lub producenta;

• dostosowanie produktów do indywidualnych gustów i upodobań konsumentów (np. wymagania ekologiczne, uwarunkowania kulturowe, religijne itp.);

• konkurencja jakościowa (znaki jakości, certyfikaty);

• konkurencja wzmacniana różnorodną ofertą usług towarzyszących sprzedaży (dogodne warunki zakupu, dostawy, serwisu, gwarancji, sprzedaż wiązana, usługi dodatkowe, dogodne kredyty itp.)

• reklama i promocja sprzedaży produktów.

W krótkim okresie równowaga przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji niedoskonałej jest zbliżona do równowagi monopolu (cenotwórcy), a przedsiębiorstwo może realizować dzięki temu zysk nadzwyczajny - sytuację taką ilustruje rys. 1.

Dążąc do maksymalizacji zysku konkurent monopolistyczny ustali wielkość produkcji w punkcie zrównania krańcowego utargu z krańcowym kosztem - w punkcie Cournota (pkt C).

W dłuższym okresie bariery broniące wejścia na rynek konkurencji monopolistycznej mogą zostać pokonane przez kolejnych konkurentów, zachęconych znacznymi krótkookresowymi zyskami na danym rynku. Chcąc przejąć naszych klientów będą oni obniżać ceny. W miarę redukcji naszej klienteli krzywa popytu będzie się obniżać, co z kolei doprowadzi również do obniżenia naszych cen - taka sytuacja przedstawiona jest na rys. 2.

Nowa równowaga zostaje osiągnięta, gdy nowa krzywa popytu (reprezentowana przez krzywą utargów przeciętnych (jednostkowych - U_j1) będzie styczna do krzywej długookresowego kosztu przeciętnego K_j. W tym punkcie nie wystąpi już zysk nadzwyczajny, gdyż cena p_e nie przewyższa przeciętnego kosztu całkowitego.

Przedsiębiorstwo osiąga zysk normalny. Przyjmując, że zysk normalny stanowi wynagrodzenie dla przedsiębiorcy za jego usługi (jak w przypadku konkurencji doskonałej), wliczając go w koszty uzyskamy zrównanie krzywej kosztów przeciętnych (obejmujących również zysk normalny) z utargiem [przeciętnym.

W warunkach konkurencji niedoskonałej stan równowagi długookresowej wyznaczony jest jednocześnie przez zrównanie kosztu krańcowego z utargiem krańcowym oraz utargu przeciętnego z przeciętnymi kosztami.

2. Oligopol - gałąź, w której kilka firm wytwarza i sprzedaje główną część podaży rynkowej

• liczba firm: kilka;

• rodzaj produktu: standardowy lub zróżnicowany;

• wpływ producentów na ceny: średni;

• warunki wejścia na rynek: poważne przeszkody;

• konkurencja niecelowa: znaczna, różnicująca produkt;

Dostarczając znaczną część podaży lub sprzedając specyficzny towar każde przedsiębiorstwo oligopolu uzyskuje możliwość wpływu na cenę: ograniczając produkcję zmniejsza się podaż rynkową o tyle, że cena danego dobra rośnie

• malejąca (ujemnie nachylona) krzywa podaży;

• wpływ na cenę ograniczony przez dostępność substytutów - każda firma musi sprzedawać swoje towary w granicach cen wyznaczonych przez konkurentów.

Warunki kształtowania ceny w oligopolu ilustruje rys. 3 (podobieństwo do monopolu i konkurencji niedoskonałej).

Ceny w oligopolu są niekiedy określane jako sztywne - są relatywnie mało podatne na zmiany.

Zakładamy, że każda firma usiłuje zatrzymać dotychczasowych klientów i pozyskać nowych. Podwyższenie ceny przez jednego z oligopolistów skutkuje więc tym, że inne firmy starają się przechwycić konsumentów, nawet nie obniżając ceny. Firma, które zdecydowała się podnieść cenę, odnotuje znaczny spadek sprzedaży. Tę prawidłowość ilustruje tzw. złamana krzywa popytu firmy oligopolistycznej - rys. 4: wzrost ceny z p₁ do p₂ powoduje spadek sprzedaży z X₁ do X₂; z drugiej zaś strony obniżenie ceny z p₁ do p₀ spowoduje, że inne firmy też obniżą ceny, stąd wzrost sprzedaży firmy będzie niewielki: z X₁ do X₂.

Załamanie krzywej popytu od punktu A (rys. 4):

• załamanie funkcji utargu krańcowego,

• nieciągłość funkcji U'

• jakakolwiek zmiana kosztów krańcowych pomiędzy punktami BC nie powoduje zmiany warunków równowagi (przedsiębiorstwo nie reaguje na wzrost kosztów krańcowych).

Wysokość ceny monopolowej i jej nadwyżka ponad cenę wolnokonkurencyjną zależą od:

• stopnia monopolizacji produkcji,

• elastyczności popytu na produkty firmy,

• dostępności (i cen) substytutów,

• współzależności zmian kosztów i ceny.

Źródło:

• Balicki L., Tyc W., MIKROEKONOMIA, Jelenia Góra 2001

2

W11_równowaga_konkur_niedosk&oligopol

---