Pielęgniarstwo neurologiczne
Ćwiczenia 1
Badania Diagnostyczne
Nakłucie lędźwiowe
Nakłucie lędźwiowe (ang. lumbar puncture) - zabieg pobrania do badań płynu mózgowo-rdzeniowego.
U dołu pomiędzy I kręgiem lędźwiowym a II krzyżowym, tj. poniżej dolnego końca rdzenia kręgowego, jama podpajęczynówkowa zawiera jedynie nić końcową i korzenie nerwów rdzeniowych, tworzące ogon koński. W tym też odcinku pobiera się zwykle do badania płyn mózgowo-rdzeniowy bez obawy, że zostanie uszkodzony rdzeń kręgowy. Igłę wprowadza się do kanału, poniżej II kręgu lędźwiowego (zwykle pomiędzy III i IV kręgiem) przebijając więzadło żółte kregosłupa oraz oponę twardą i pajączynówkę rdzenia kręgowego. Korzenie nerwów rdzeniowych przy tym na ogół nie ulegają uszkodzeniu, gdyż będąc zawieszone w płynie mózgowo-rdzeniowym, usuwają się przed ostrzem igły.
Wskazania diagnostyczne do nakłucia lędźwiowego
podejrzenie zakażenia oun
podejrzenie choroby autoimmunologicznej oun
podejrzenie choroby metabolicznej (zwłaszcza typu leukodystrofii)
podejrzenie krwawienia do przestrzeni podpajęczynówkowej
podejrzenie neuropatii
napady drgawkowe przygodne o niejasnej etiologii
drgawki gorączkowe o przypuszczalnym związku z zakażeniem oun
podejrzenie innych chorób oun, w których diagnostyce przydatne może być badanie płynu mózgowo-rdzeniowego
Wskazania terapeutyczne do nakłucia lędźwiowego
zakażenia oun wymagające dokanałowego stosowania antybiotyków
choroba nowotworowa oun wymagająca dokanałowego stosowania cytostatyków
doraźne obniżenie ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego
Przeciwwskazania do nakłucia lędźwiowego
objawy wzmożonego ciśnienia pmr, zwłaszcza podejrzenie guza tylnego dołu czaszki
zakażenie tkanek w okolicy nakłucia
wady rozwojowe kręgosłupa i rdzenia kręgowego
zaburzenia krzepnięcia krwi
niewydolność krążeniowa lub oddechowa u niemowląt
Możliwe powikłania
ból głowy
ból kręgosłupa
nasilające się objawy oponowe
krwawienie podpajęczynówkowe
krwawienie podtwadówkowe
uraz więzadeł kręgosłupa
uchwycenie korzeni nerwowych przez uszkodzoną oponę twardą
ostre ropne zapalenie kręgów
pogorszenie przebiegu poprzecznego zapalenia rdzenia
guz epidermoidalny (kilka lat po).
Próba Queckenstedta
Test umożliwiający wykrycie przeszkody w kanale kręgowym. Polega na ucisku żył szyjnych w trakcie punkcji lędźwiowej. Przy braku przeszkody dochodzi wówczas do nagłego wzrostu ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego, po zwolnieniu ucisku ciśnienie szybko spada. W przypadku przeszkody w kanale kręgowym objaw ten jest nieobecny.
ANGIOGRAFIA
Teoretyczne i praktyczne podstawy działania
Badanie polega na uzyskiwaniu obrazu naczyń przy pomocy promieniowania rentgenowskiego. W prawidłowych warunkach naczynia krwionośne nie są widoczne na zdjęciach rentgenowskich. Aby móc je uwidocznić, należy do światła naczynia wprowadzić środek cieniujący (kontrast) silnie pochłaniający promieniowanie rentgenowskie. Wypełniając wnętrze naczynia, kontrast uwidacznia się na zdjęciach rentgenowskich jako jednolity cień układający się zgodnie z przebiegiem badanych naczyń. Technika arteriografii opiera się na dwóch zasadniczych metodach badania. Pierwsza polega na bezpośrednim nakłuciu tętnicy (tzw. metoda Dos Santosa) i następnie wstrzyknięciu przez wprowadzoną do naczynia końcówkę igły środka cieniującego (najczęściej jest to uropolina), który wypełnia światło naczyń krwionośnych. Jednoczasowo wykonywane są serie zdjęć rentgenowskich pozwalające na uwidocznienie naczyń i ewentualnych ich nieprawidłowości (np. zwężenie naczynia). Druga metoda polega na cewnikowaniu tętnicy tzw. metodą Seldingera. Metoda ta polega na nakłuciu dużej tętnicy (udowej, pachowej, ramiennej) specjalną igłą (kaniula), poprzez którą wprowadza się elastyczny prowadnik. Następnie usuwa się igłę tak, aby po prowadniku móc wprowadzić cewnik do światła naczynia. Do zewnętrznego końca cewnika podłącza się najczęściej automatyczną strzykawkę, za pomocą której podawany jest środek cieniujący do światła tętnic. Środek ten, mieszając się z płynącą krwią, dokładnie wypełnia światło naczynia, dzięki czemu podczas wykonywania zdjęć rentgenowskich dokładnie widać obraz wnętrza naczyń. Cewniki, które wykonane są z elementów zawierających metale, są widoczne na zdjęciach rentgenowskich, co umożliwia wprowadzenie ich końcówek do określonych naczyń stale kontrolując na ekranie monitora rentgenowskiego miejsce, gdzie znajduje się cewnik . Jest to zasada tzw. wybiórczej (celowanej) arteriografii. Obie metody: Dos Santosa i Seldingera są jednakowo szeroko stosowane w różnych modyfikacjach, w zależności od badanej okolicy i celu badania.
Najnowsza metoda badania (tzw. cyfrowa angiografia subtrakcyjna - DSA) polega na wykorzystaniu specjalnego wzmacniacza rentgenowskiego oraz komputera przetwarzającego obraz rentgenowski w celu eliminacji ewentualnych struktur kostnych i pozostawienie wyłącznie cieniów naczyń krwionośnych. W trakcie angiografii naczyniowej celem dokumentacji badania, istnieje możliwość zarejestrowania obrazu w dowolnym momencie na zdjęciu rentgenowskim. Nowoczesne aparaty do wykonywania angiografii mają także możliwości zarejestrowania całości badania na taśmie filmowej lub na kasecie wideo. Badanie naczyniowe należy obok badania rezonansu magnetycznego do najdroższych badań rentgenowskich.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie daje możliwość wykrycia i określenia rodzaju zmian patologicznych w obrębie naczyń, np.: utrudnienie przepływu krwi, zmiana kształtu naczynia i narządów. Szczególnym rodzajem badania jest ocena naczyń wieńcowych serca czyli tzw. koronarografia. Ponadto, badanie angiograficzne służy wykryciu patologicznych naczyń poprzez uwidocznienie ich nieprawidłowego ułożenia przestrzennego. Badanie można jednocześnie połączyć z zabiegiem leczniczym, polegającym na podaniu w żądane miejsce w układzie naczyniowym leku (chemioterapeutyk, leku rozpuszczającego skrzeplinę) lub na wykonaniu terapeutycznego zamknięcia naczynia (zapobieganie krwotokom, wywoływanie martwicy tkanki guza nowotworowego).
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
W postępowaniu diagnostycznym
|
W postępowaniu interwencyjnym
|
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Do badania należy zgłosić się na czczo. Każdy pacjent musi osobiście podpisać zgodę na przeprowadzenie badania,, zapoznając się wcześniej z trybem badania i ewentualnymi następstwami. Przed badaniem pacjent otrzymuje leki uspokajające. W przypadku pacjentów z wysokim ciśnieniem tętniczym konieczne jest przyjęcie leków obniżających ciśnienie krwi.
Badania nie wykonuje się u osób z wolem nadczynnym tarczycy uczulonych na jodowe środki kontrastowe,, wysokim ciśnieniem tętniczym krwi,, skazą krwotoczną. Unika się wykonywania badania u osób z alergią lub uczuleniem na leki. Patrz dodatkowo "Sposób przygotowania do znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania". Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub znieczuleniu ogólnym. U dzieci badanie wykonuje się w znieczuleniu ogólnym
BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Badanie angiograficzne jest badaniem inwazyjnym,, toteż powinno być wykonane jako badanie ostatnie i tylko w przypadku istnienia bezpośrednich wskazań do badania. Zwykle badanie to jest poprzedzone tomografią komputerową w przypadku badania mózgowia badaniem ultrasonograficznym (USG) lub badaniem dopplerowskim. Wyniki poprzedzających badań dodatkowych powinny być dostarczone przed wykonaniem badania angiograficznego. Patrz dodatkowo "Badania poprzedzające znieczulenie w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych w rozdziale "Metody znieczulania".
OPIS BADANIA
Pacjent do badania układany jest na ruchomym stole, w pozycji leżącej na plecach (Ryc.17-1). Przed badaniem wykonuje się znieczulenie miejscowe w okolicy nakłuwanego naczynia. Miejsce nakłucia naczynia jest najpierw dezynfekowane, a następnie znieczulone miejscowo przez podskórne podanie środka znieczulającego. Lekarz badający nakłuwa odpowiednie duże naczynie igłą i następnie przez igłę wprowadza do światła naczynia prowadnik (wąski giętki pręcik o średnicy kilku milimetrów). Po wprowadzeniu prowadnika, a następnie po nim cewnika do określonego naczynia, wykonywane są serie zdjęć rentgenowskich równocześnie z podawaniem przez cewnik środka cieniującego. Równocześnie, przez ten sam cewnik, możliwe jest podawanie leków, poszerzanie naczynia bądź zamknięcie światła naczynia przez wytworzenie "czopów" (embolizacja).
Zwykle wykonuje się około 20 zdjęć rentgenowskich w różnych projekcjach (głównie boczne i przednio-tylne) celem dokumentacji badania. W trakcie wykonywania badania pacjent nie może się ruszać. Ponadto przez kilka sekund, kiedy podawany jest kontrast i wykonuje się zdjęcia pacjentowi, zwykle nakazuje się wstrzymać oddech. Podawanie kontrastu może wywołać krótkotrwałe dolegliwości ("uderzenie gorącej fali do głowy", bóle głowy, niekiedy zawroty głowy, szum w uszach lub błyski przed oczyma), o których natychmiast należy poinformować badającego.
Po wykonaniu badania lekarz wyciąga cewnik oraz zakłada opaskę uciskową na nakłute naczynie w celu zahamowania krwawienia. Patrz dodatkowo "Opis metod znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania". Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączonymi kliszami rentgenowskimi.
CZAS
Badanie trwa zwykle około godziny, choć może się przedłużyć nawet do 2 godzin.
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
|
W czasie badania
|
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Pacjent jest odwożony na wózku na oddział szpitalny, gdzie przez co najmniej 24 godziny powinien leżeć i nie wykonywać większych ruchów ciałem.
Patrz dodatkowo "Jak należy zachowywać się po znieczuleniu?" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Rzadko mogą wystąpić następujące powikłania:
|
Patrz dodatkowo "Możliwe powikłania po znieczuleniu" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania". Jeśli jest taka potrzeba, badanie może być okresowo powtarzane. Wykonywane jest u chorych w każdym wieku. Nie może być wykonywane u kobiet będących w ciąży. Należy unikać wykonywania badania u kobiet w II połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała możliwość zapłodnienia.
MIELOGRAFIA
Mielografia - badanie radiologiczne polegające na wprowadzeniu drogą nakłucia lędźwiowego środka cieniującego pochłaniającego promienie X, celem uwidocznienia rdzenia kręgowego wraz z korzeniami rdzeniowymi i workiem oponowym.
Badany w czasie badania leży na specjalnym ruchomym stole, którym w trakcie badania pochyla się, aby doszło do wstecznego zakontrastowania kanału kręgowego.
Aktualnie w dobie badań tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego badanie straciło na znaczeniu, chociażby u uwagi na jego inwazyjność.
Podobnym badaniem jest radikulografia, czyli badanie które ma na celu zobrazowanie korzeni nerwowych. Sam procedura badania jest identyczna, jedynie stosuje się inne pozycje w trakcie leżenia na stole radiologicznym, aby doszło do zakontrastowania korzonków nerwowych.
REZONANS MAGNETYCZNY
Teoretyczne i praktyczne podstawy działania
Badanie to polega na umieszczeniu pacjenta w komorze aparatu, w stałym polu magnetycznym o wysokiej energii. Powoduje to, że linie pola magnetycznego jąder atomów - w organizmie człowieka - ustawiają się równolegle do kierunku wytworzonego pola magnetycznego. Dodatkowo sam aparat emituje fale radiowe, które docierając do pacjenta i jego poszczególnych tkanek wzbudzają w nich powstanie podobnych fal radiowych (to zjawisko nazywa się rezonansem), które z kolei zwrotnie są odbierane przez aparat. W praktyce jako "rezonator" wykorzystuje się jądro atomu wodoru. Liczba jąder wodoru w poszczególnych tkankach jest różna, co między innymi umożliwia powstawanie obrazu. Komputer dokonując skomplikowanych obliczeń, na ekranie przedstawia uzyskane dane w formie obrazów struktur anatomicznych. Komputer na żądanie operatora może dokonać też obliczeń w taki sposób, aby przedstawić obraz anatomiczny w dowolnie wybranej płaszczyźnie. Obrazy badanych struktur u poszczególnych pacjentów zapamiętywane są w pamięci stałej komputera, tj. na dyskach optycznych. Obrazy te są także przez specjalną kamerę naświetlane na zwykłej folii rentgenowskiej.
Jest to badanie całkowicie nieinwazyjne, gdyż w przeciwieństwie do innych badań radiologicznych nie wykorzystuje promieniowania rentgenowskiego, lecz nieszkodliwe dla organizmu pole magnetyczne i fale radiowe. Obecnie badanie za pomocą rezonansu magnetycznego należy do najdroższych badań w radiologii.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie to umożliwia w sposób całkowicie nieinwazyjny ocenę struktur anatomicznych całego człowieka w dowolnej płaszczyźnie i także trójwymiarowo, a szczególnie dobrze ocenę ośrodkowego układu nerwowego (mózg i kanał kręgowy) i tkanek miękkich kończyn (tkanki podskórne, mięśnie i stawy). Obecnie jest to metoda pozwalająca w najlepszy sposób ocenić struktury anatomiczne oraz ewentualną patologię z dokładnością do kilku milimetrów. Badanie służy także nieinwazyjnej ocenie naczyń całego organizmu (tzw. angiografia rezonansu magnetycznego). W angiografii rezonansu magnetycznego przy pomocy aparatu do rezonansu magnetycznego i bez użycia środka kontrastowego (w sposób nieinwazyjny) można otrzymać obraz naczyń krwionośnych i ocenić ewentualne patologie (np. tętniaki, naczynia patologiczne, itp.). Uruchamiając odpowiedni program w komputerze można uzyskać obraz układu tętnic lub żył organizmu.
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
Ze strony ośrodkowego układu nerwowego
Choroby demielinizacyjne (np. stwardnienie rozsiane).
Choroby otępienne (np. choroba Alzheimera).
Nowotwory mózgu trudne do oceny w innych badaniach.
Ocena struktur okolicy przysadki mózgowej, oczodołu, tylnego dołu mózgu.
Guzy kanału kręgowego.
Ocena anatomiczna struktur kanału kręgowego.
Zmiany popromienne w ośrodkowym układzie nerwowym.
Zaburzenia neurologiczne o niewyjaśnionej etiologii.
Inne.
Ze strony tkanek miękkich
Guzy tkanek miękkich.
Urazy tkanek miękkich (stawów, mięśni, więzadeł).
Inne.
Ze strony klatki piersiowej, śródpiersia i miednicy
Guzy serca.
Choroby dużych naczyń.
Guzy płuc naciekające ścianę klatki piersiowej.
Nowotwory narządów rodnych u kobiet i gruczołu krokowego (prostaty) u mężczyzn.
Inne.
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Do badania należy zgłosić się na czczo (co najmniej 6 godzin wcześniej nie należy przyjmować pokarmów stałych). W przypadku badania jamy brzusznej wskazane jest wcześniejsze zastosowanie środków hamujących ruchy (perystaltykę) jelit (np. Buscopan). Małym dzieciom przed badaniem podaje się środki uspokajające. Wykonanie badania w znieczuleniu ogólnym jest możliwe jedynie wtedy gdy, gabinet wyposażony jest w specjalną aparaturę przystosowaną do pracy w polu magnetycznym.
Do pomieszczenia w którym znajduje się aparat, nie wolno wchodzić z żadnymi metalowymi przedmiotami (np. klucze, breloczki itp.), gdyż te mogą zostać przyciągnięte przez magnes i mogą spowodować uszkodzenie aparatu lub uraz pacjenta. Nie wolno także wchodzić do pomieszczenie z magnesem,, zegarkiem oraz z kartami magnetycznymi (karty bankomatowe, kredytowe itp.) gdyż te mogą ulec rozmagnesowaniu.
Wszelkie metalowe przedmioty znajdujące się w pobliżu badanej okolicy powodują powstanie dużych zaburzeń obrazu (np. w przypadku badania oczodołów należy zmyć makijaż, w którym znajdują się drobiny metali kolorowych).
Unika się wykonywania badania u osób z klaustrofobią, a także u osób z metalowymi zastawkami serca, wszczepionymi płytkami ortopedycznymi lub innymi metalowymi przedmiotami umieszczonymi wewnątrz ciała. Badania nie wykonuje się u osób mających wszczepiony rozrusznik serca oraz pooperacyjne metalowe klipsy na tętniakach w mózgowiu.
Wskazane jest podanie środka uspokajającego
BADANIA POPRZEDZAJĄCE
W niektórych przypadkach pacjent powinien być poddany wstępnej ocenie w innych prostszych i tańszych badaniach radiologicznych (np. tomografii komputerowej). Wyniki wszystkich poprzedzających badań dodatkowych powinny być dostarczone przed wykonaniem badania rezonansu magnetycznego.
OPIS BADANIA
Pacjent nie musi się rozbierać do badania i układany jest na ruchomym stole, na którym przesuwany jest do środka aparatu - tzw. gantry (ryc. 17-2). Podczas trwania całego badania (średnio około 40 minut) pacjent nie może się ruszać, gdyż jakiekolwiek ruchy powodują niemożność prawidłowego odczytania obrazu. Trudność sprawiają badania małych dzieci, którym trudno jest leżeć nieruchomo przez cały czas badania. W niektórych sytuacjach do pełniejszej oceny wymagane jest podanie dożylnego środka cieniującego.
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączonymi zdjęciami rentgenowskimi.
CZAS
Badanie trwa zwykle około godziny, choć może się przedłużyć nawet do 3 godzin
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
|
W czasie badania
Podczas badania pacjent, pomimo zamknięcia w hermetycznym pomieszczeniu, ma ciągłą możliwość kontaktu z badającymi. W czasie badania pacjent powinien natychmiast zgłaszać:
|
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Brak powikłań. Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u chorych w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.
SKALA GLASGOW
Skala Glasgow (ang. Glasgow Coma Scale - GCS) jest używana w medycynie w celu oceny poziomu przytomności. Początkowo wprowadzono ją w celu umożliwienia szybkiej oceny stanu pacjentów po urazie głowy i wstępnego ustalenia rokowania. Obecnie jest powszechnie stosowana zarówno w medycynie ratunkowej, jak i do śledzenia zmian poziomu przytomności pacjentów w czasie leczenia.
Ocenie podlega:
Otwieranie oczu
4 punkty - spontaniczne
3 punkty - na polecenie
2 punkty - na bodźce bólowe
1 punkt - nie otwiera oczu
Kontakt słowny:
5 punktów - odpowiedź logiczna, pacjent zorientowany co do miejsca, czasu i własnej osoby
4 punkty - odpowiedź splątana, pacjent zdezorientowany
3 punkty - odpowiedź nieadekwatna, nie na temat lub krzyk
2 punkty - niezrozumiałe dźwięki, pojękiwanie
1 punkt - bez reakcji
Reakcja ruchowa:
6 punktów - spełnianie ruchowych poleceń słownych, migowych
5 punktów - ruchy celowe, pacjent lokalizuje bodziec bólowy
4 punkty - reakcja obronna na ból, wycofanie, próba usunięcia bodźca bólowego
3 punkty - patologiczna reakcja zgięciowa, odkorowanie (przywiedzenie ramion, zgięcie w stawach łokciowych i ręki, przeprost w stawach kończyn dolnych)
2 punkty - patologiczna reakcja wyprostna, odmóżdżenie (przywiedzenie i obrót ramion do wewnątrz, wyprost w stawach łokciowych, nawrócenie przedramion i zgięcie stawów ręki, przeprost w stawach kończyn dolnych, odwrócenie stopy)
1 punkt - bez reakcji
Uwzględnia się najlepszą uzyskaną odpowiedź w każdej kategorii. Łącznie można uzyskać od 3 do 15 punktów, ale należy zaznaczyć z jakich składowych powstał wynik (np. GCS 12: 3/4 + 4/5 + 5/6).
Na podstawie skali Glasgow zaburzenia przytomności najczęściej dzieli się na:
GCS 13-15 - łagodne
GCS 9-12 - umiarkowane
GCS 3-8 - głębokie, czyli śpiączka.
Należy uwzględnić sytuacje, w których ocena w skali Glasgow jest utrudniona. Do najczęstszych należą: intubacja dotchawicza - pacjent przytomny nie toleruje rurki intubacyjnej, a wynik GCS ≤ 8 stanowi wskazanie do intubacji; niedowład lub porażenie - pacjent nie porusza się z innego powodu. Skala Glasgow może być stosowana u dzieci, które już dobrze mówią, tj. od 4 roku życia. U mniejszych dzieci stosuje się Pediatryczna Skala Glasgow.
BADANIA DOPPLEROWSKIE
Teoretyczne i praktyczne podstawy działania
Metoda ta jest odmianą badania ultrasonograficznego opartą o tzw. zjawisko Dopplera. Zjawisko to polega na zmianie częstotliwości odbitej fali akustycznej od ruchomej przeszkody. Zbliżanie się przeszkody do źródła fali powoduje wzrost częstotliwości, a oddalanie - zmniejszenie częstotliwości odbitej fali. Różnica tych częstotliwości zwana jest przesunięciem dopplerowskim. Zjawisko to zostało wykorzystane w budowie specjalnych aparatów ultradźwiękowych, które umożliwiają ocenę przepływu krwi w naczyniach krwionośnych i sercu. Ultradźwięki odbite od poruszającej się masy krwinkowej powracają do sondy z inną niż wyjściowa częstotliwością. Różnica tych częstotliwości jest podstawą uzyskiwania obrazów dopplerowskich. Zmiana prędkości przepływu krwi rejestrowana jest w postaci fali ciągłej, fali pulsacyjnej lub prezentacji kolorowej.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
W ultrasonografii dopplerowskiej można ustalić, czy widoczna struktura anatomiczna jest naczyniem krwionośnym, czy istnieje w niej ruch krwi i jaki ma charakter - korkowy, laminarny czy burzliwy, jaki jest kierunek przepływu krwi. Można też tą metodą ocenić zmiany prędkości przepływu krwi w miejscu przeszkody wewnątrznaczyniowej czy przewężenia całego naczynia, przedstawić unaczynienie patologicznego guza oraz obliczyć ilościowe parametry przepływu krwi.
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
Zaburzenie krążenia obwodowych naczyń tętniczych i żylnych.
Objawy neurologiczne sugerujące niedokrwienie ośrodkowego układu nerwowego.
Stany kliniczne sugerujące przetoki naczyniowe.
Tętniaki aorty i naczyń brzusznych.
Ocena stanu krążenia narządów przeszczepionych.
Ocena serca - wskazania omówiono w echokardiodiografii.
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA
Teoretyczne i praktyczne podstawy działania
Badanie za pomocą tomografu komputerowego jest jednym z rodzajów badań radiologicznych wykorzystujących promieniowanie rentgenowskie. Pacjent umieszczony na specjalnym ruchomym stole jest przesuwany do wnętrza aparatu (do tzw. gantry). We wnętrzu gantry na specjalnej ramie, dookoła ciała pacjenta porusza się lampa wytwarzająca promieniowanie rentgenowskie. Promieniowanie to, przechodząc przez poszczególne tkanki ciała pacjenta, ulega osłabieniu. Stopień osłabienia promieniowania zależy od rodzaju tkanki, np. przechodząc przez kości - fala rentgenowska ulega silnemu osłabieniu, natomiast przechodząc przez powietrze - osłabienie to jest minimalne. Dzięki temu zjawisku można dobrze zróżnicować między sobą poszczególne tkanki w ciele pacjenta. Dodatkowo, dzięki temu, że lampa rentgenowska poruszając się dookoła ciała człowieka w gantrze powoduje naświetlanie pacjenta dokładnie z każdego punktu wokół jego długiej osi, uzyskuje się możliwość otrzymania na monitorze obrazu wybranej warstwy ciała pacjenta. Dawka promieniowania rentgenowskiego jest stosunkowo duża (np. przy badaniu jamy brzusznej porównywalna z badaniem radiologicznym przewodu pokarmowego).
Powstające obrazy z każdego obrotu lampy wokół ciała pacjenta (360o) są następnie sumowane przez komputer i przedstawiane na monitorze jako obraz struktur anatomicznych z poszczególnej warstwy poprzecznej ciała osoby badanej. Dodatkowo istnieje możliwość tzw. wtórnej obróbki obrazu, polegającej m.in. na ustawieniu i obliczaniu odpowiedniego stopnia szarości obrazu, pomiarów odległości, pola powierzchni, itp. Możliwa jest także tzw. rekonstrukcja obrazu w innej niż poprzeczna płaszczyźnie (np. płaszczyźnie czołowej) lub nawet w obrazach trójwymiarowych. Wszystkie te możliwości wtórnej obróbki obrazu dokonywane są przez komputer.
Czasami, w celu dokładniejszej oceny danego obszaru, pacjentowi podaje się dożylnie odpowiedni środek cieniujący. Zwykle stosuje się środek cieniujący, który bardzo osłabia promieniowanie rentgenowskie (tzw. środek cieniujący pozytywny). Podanie badanemu takiego środka powoduje, że fale rentgenowska jest prawie całkowicie pochłonięta w tych tkankach (np. naczynia żylne), w których znajduje się środek cieniujący. Zjawisko to obserwowane jest na ekranie komputera jako jasne pole, odpowiadające w tym przypadku naczyniom żylnym wypełnionym środkiem kontrastowym. Środki kontrastowe używane do badania TK można podzielić na: środki podawane dożylnie, doustnie i doodbytniczo.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie to umożliwia ocenę struktur anatomicznych i ewentualnych ich nieprawidłowości w ciele całego człowieka w płaszczyźnie poprzecznej i, poprzez odpowiednie rekonstrukcje, także w innych płaszczyznach. Główną zaletą badania w stosunku do innych badań radiologii konwencjonalnej jest możliwość odróżnienia od siebie poszczególnych frakcji tkanek miękkich ustroju. Dodatkowo technika tomografii komputerowej daje możliwość zastosowania jej w tzw. badaniach interwencyjnych. Do takich badań zalicza się biopsję pod kontrolą TK (nakłucie i pobranie drobnej części określonej tkanki dla badania histopatologicznego), nakłucie i drenaż ropnia, itp.
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
Wskazania do wykonania badania TK w trybie natychmiastowym
Podejrzenie krwawienia doczaszkowego.
Podejrzenie kliniczne ropnia mózgu.
Uraz głowy i kanału kręgowego.
Pozostałe wskazania
Ze strony centralnego układu nerwowego
Podejrzenie nowotworu pierwotnego i wtórnego mózgowia.
Choroby przysadki mózgowej i oczodołu nie dające się wyjaśnić innymi badaniami.
Wady wrodzone ośrodkowego układu nerwowego.
Zmiany naczyniopochodne w mózgowiu (krwiak, zawał).
Ocena anatomiczna struktur kanału kręgowego.
Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i przepukliny jąder miażdżystych.
Urazy rdzenia kręgowego.
Choroby kości czaszki, zatok, jam nosa, gardła i krtani.
Zaburzenia neurologiczne o niewyjaśnionej etiologii.
Inne.
Ze strony klatki piersiowej, śródpiersia
Choroby płuc: ropień, fibroza, sarkoidoza, histiocytoza X, azbestoza, zator tętnicy płucnej, urazy płuc, zawał płuc.
Zmiany w opłucnej i ścianie klatki piersiowej: nowotwory, zapalenia, uraz, przerzuty nowotworowe.
Choroby serca, osierdzia i dużych naczyń: kardiomiopatia, wady serca, guzy serca, płyn w osierdziu, zapalenie osierdzia, tętniaki aorty.
Nowotwory płuc i drzewa oskrzelowego.
Inne.
Ze strony jamy brzusznej
Nowotwory łagodne i złośliwe wątroby, trzustki, pęcherzyka żółciowego, nerek, śledziony i przestrzeni zaotrzewnowej.
Zapalenie trzustki i wątroby.
Guzy i zapalenia żołądka, jelit i przełyku.
Urazy i zapalenie śledziony.
Zapalenia nerek, guzy, urazy, wodonercze, zwężenie tętnic nerkowych, wady nerek.
Patologia nadnerczy.
Inne.
Ze strony miednicy małej
Nowotwory narządów rodnych kobiety i gruczołu krokowego u mężczyzny.
Guzy pęcherza moczowego.
Inne.
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Do badania należy zgłosić się na czczo (co najmniej 6 godzin wcześniej nie należy przyjmować pokarmów stałych). W przypadku badania jamy brzusznej ważne jest przygotowanie pacjenta poprzez odpowiednie wypełnienie przewodu pokarmowego specjalnym środkiem kontrastowym. W tym celu przed rozpoczęciem badania pacjent musi wypić wodny roztwór środka kontrastowego. Aby wyeliminować powstanie zaburzeń obrazu spowodowanych ruchami jelit,, w niektórych przypadkach wskazane jest wcześniejsze zastosowanie środków hamujących perystaltykę jelit (np. Buscopan,, Glukagon). Unika się wykonywania badania u osób z klaustrofobią. Małym dzieciom przed badaniem podaje się środki uspokajające. U dzieci patrz dodatkowo "Sposób przygotowania do znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
Prz badaniu dzieci może zaistnieć konieczność znieczulenia ogólnego
BADANIA POPRZEDZAJĄCE
W niektórych przypadkach wykonuje się inne badania obrazowe (np. zdjęcia rentgenowskie lub badanie ultrasonograficzne). Wyniki wszystkich poprzedzających badań dodatkowych powinny być dostarczone przed wykonaniem badania tomografii komputerowej.
OPIS BADANIA
Pacjent nie musi się rozbierać do badania, układany jest na ruchomym stole (zwykle na plecach), na którym wjeżdża do środka aparatu (tzw. gantry) (Ryc.17-7). W czasie badania pacjent leży nieruchomo, jest instruowany o sposobie zachowania podczas samego badania, w celu uzyskania lepszej jakości zdjęć. W tym m.in. celu większość aparatów TK wyposażona jest w tzw. intercom, czyli prosty sposób komunikacji głosowej pomiędzy pacjentem a lekarzem czy technikami. Aparat wyposażony jest także w specjalne diody zapalające się podczas wysyłania promieniowania rentgenowskiego, po to, aby w chwili palenia się lampki pacjent nie oddychał. Służy to także poprawie jakości otrzymywanego obrazu. U dzieci patrz dodatkowo "Opis metod znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania". Wynik badania przekazywany jest w formie opisu niekiedy z dołączonymi zdjęciami na papierze lub kliszy fotograficznej.
CZAS
Badanie trwa zwykle od kilkunastu do kilkudziesięciu minut.
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
Rozpoznana wcześniej alergia lub wystąpienie w przeszłości jakichkolwiek reakcji uczuleniowych na leki lub środki kontrastowe.
Wyniki wszystkich poprzedzających badań.
Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna)
w przypadku stosowania dożylnych środków kontrastowych.
Ciąża.
W czasie badania
Podczas badania pacjent, pomimo zamknięcia w hermetycznym pomieszczeniu, ma ciągłą możliwość kontaktu z badającymi. W czasie badanie pacjent powinien natychmiast zgłaszać:
Wszelkie nagłe dolegliwości (np. uczucie klaustrofobii).
Jakiekolwiek objawy po podaniu dożylnego środka cieniującego (duszność, zawroty głowy, nudności).
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Nie ma specjalnych zaleceń. U dzieci patrz dodatkowo "Jak należy zachowywać się po znieczuleniu?" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Czasami mogą pojawić się powikłania po podaniu środka kontrastowego. Objawy takie jak: zaczerwienienie, obrzęk skóry, wysypka, nudności, wymioty, zawroty głowy, nagłe osłabienie powinny być niezwłocznie zgłoszone lekarzowi. U dzieci patrz dodatkowo "Możliwe powikłania po znieczuleniu" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania". Z uwagi na pochłonięcie względnie dużej dawki promieniowania rentgenowskiego, badanie nie powinno być dowolną ilość razy powtarzane. Wykonywane jest u chorych w każdym wieku. Nie może być wykonywane u kobiet będących w ciąży. Należy unikać wykonywania badania u kobiet w II połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała możliwość zapłodnienia.
ELEKTROMIOGRAFIA
Teoretyczne i praktyczne podstawy działania
Badanie elektromiograficzne opiera się na rejestracji czynności elektrycznej mięśni. Czynność ta związana jest ze zdolnością przenikania jonów sodu i potasu przez błonę komórki. Wskutek nierównomiernego rozmieszczenia jonów sodu i potasu w obrębie komórki mięśniowej - dochodzi do polaryzacji ładunku elektrycznego wnętrza komórki w stosunku do błony komórkowej. Potencjał polaryzacji, wynoszący w spoczynku około 80 mV, ulega zmianom w zależności od stanu czynnościowego mięśnia. Przy pomocy elektromiografów z użyciem elektrod igłowych rejestrowane są zmienne bioprądy z mięśni w spoczynku i podczas wysiłku.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Elektromiografia jest jednym z podstawowych badań w rozpoznawaniu chorób mięśni i nerwów obwodowych. Badanie to pozwala ustalić lokalizację i charakter zmian patologicznych w mięśniach, oraz ocenić dynamikę procesu chorobowego.
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
Różnicowanie niedowładów pochodzenia mięśniowego.
Wykrywanie i różnicowanie niedowładów wywołanych uszkodzeniem nerwu obwodowego.
Ocena funkcji mięśni po urazach.
Zanik mięśni o nieznanej etiologii (przyczynie).
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Nie ma bezwzględnej konieczności wykonywania wcześniej innych badań. Przed badaniem należy dokładnie umyć badaną kończynę. Nie ma ograniczeń co do spożywania posiłków. Nie należy używać kremów lub maści na skórę w obszarze, który ma być badany.
OPIS BADANIA
Skóra w miejscu ukłucia igły powinna być oczyszczona alkoholem. Wysterylizowana elektroda igłowa wkłuwana jest prostopadle do mięśnia. Następne wkłucia (około 10 - 20 wkłuć) wykonuje się w odległości 1 - 2 cm od pierwszego. W pierwszym etapie badania oceniany jest zapis w trakcie minimalnego skurczu mięśni. Następnie badanie jest prowadzone przy maksymalnym skurczu mięśni, jaki pacjent może wykonać. Miejsca wkłuć igły są odkażane.
Wynik przekazywany jest w formie opisu z dołączonym wykresem (zapisem czynności elektrycznej mięśni).
CZAS
Badanie trwa około 40 minut
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
Aktualnie przyjmowane leki - zwłaszcza leki przeciwkrzepliwe i wydłużające czas krwawienia.
Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna). W czasie badania
Wszelkie dolegliwości bólowe w miejscu wkłuwania igły.
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Nie ma specjalnych zaleceń.
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Brak powikłań. Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.
BADANIE POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH
Teoretyczne i praktyczne podstawy działania
Badanie polega na działaniu określonym bodźcem na receptory narządów zmysłów i wyzwalaniu w ten sposób - w odpowiednim obszarze kory mózgowej - aktywności bioelektrycznej (potencjałów wywołanych). Potencjały wywołane mają niewielkie napięcie wynoszące od około 0,5 mV do 100 mV, lecz dzięki specjalnym wzmacniaczom prądy te mogą być rejestrowane przy pomocy elektrod umieszczonych na skórze głowy. W praktyce klinicznej najczęściej rejestrowane są prądy powstające przy pobudzeniu narządu wzroku (potencjały wzrokowe), słuchu (potencjały słuchowe), czucia (potencjały czuciowe).
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie potencjałów wzrokowych - umożliwia ocenę funkcji drogi wzrokowej - od siatkówki do kory wzrokowej (patrz dodatkowo badanie "Badania elektrofizjologiczne w okulistyce"). Badanie potencjałów słuchowych - pozwala ocenić połączenia między uchem wewnętrznym a korą płata skroniowego.
Badanie potencjałów czuciowych - służy ocenie funkcji połączeń między zakończeniami czuciowymi w skórze a odpowiednim obszarem kory czuciowej mózgu.
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
Podejrzenie uszkodzenia drogi wzrokowej, słuchowej lub czuciowej.
Podejrzenie chorób demielinizacyjnych (np. stwardnienie rozsiane).
Podejrzenie uszkodzenia pnia mózgu.
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Przed badaniem potencjałów słuchowych wskazane jest badanie laryngologiczne, a przed badaniem potencjałów wzrokowych ocena okulistyczna.
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Przed badaniem należy umyć głowę. Nie stosować lakierów i żeli do układania włosów.
Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym.
OPIS BADANIA
Do rejestracji potencjałów wywołanych używane są elektrody powierzchniowe, które umieszczone są w określonych miejscach skóry na głowie. Przed przyklejeniem elektrody skórę należy odtłuścić, a dla zmniejszenia oporności przetrzeć pastą oczyszczającą. Badanie poszczególnych potencjałów odbywa się według standardowych schematów. Elektrody rejestrujące poszczególne potencjały są przyklejone do skóry odpowiednim obszarze głowy.
Badanie potencjałów wzrokowych
|
|
Pacjent siedzi około 1,5 m przed monitorem telewizyjnym. Badanie prowadzi się dla każdego oka oddzielnie. Bodźcem pobudzającym są błyski ekranu oraz wzorzec zmieniającej się szachownicy (Ryc.6-6). Bodziec powtarzany jest dla każdego oka 200 razy. |
Badanie potencjałów słuchowych
|
|
W trakcie badania pacjent leży. Bodźce słuchowe przekazywane są przez słuchawkę do każdego z ucha osobno (Ryc.6-7). Natężenie dźwięku dobiera się dla każdego ucha indywidualnie i powinno ono przekraczać o 60 dB (decybeli) próg słyszalności. Bodziec dźwiękowy powtarzany jest 3000 razy. |
Badanie potencjałów czuciowych
|
|
W trakcie badania pacjent leży. Elektroda drażniąca umieszczona jest na kończynie górnej lub dolnej, nad wybranym do badania nerwem (Ryc.6-8). Natężenie bodźca pobudzającego powinno przekraczać 1,5 razy próg pobudliwości. Bodziec drażniący powinien być powtórzony 1000 razy. |
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu niekiedy z dołączonym wykresem (zapisem czynności elektrycznej mózgu).
CZAS
Badanie trwa kilkanaście minut
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
Aktualnie przyjmowane leki. W czasie badania
Wszelkie nagłe dolegliwości (np. ból, zawroty, senność).
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Nie ma specjalnych zaleceń.
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Brak powikłań. Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.
ELEKTROENCEFALOGRAFIA
Teoretyczne i praktyczne podstawy działania
Badanie EEG polega na rejestracji (przy pomocy elektrod umieszczonych na skórze głowy) czynnościowych prądów mózgu człowieka, które charakteryzują się niewielkim napięciem (od kilku do kilkuset mikrowoltów). Częstotliwość tych prądów waha się od 0,5 Hz do 50 Hz. Do rejestracji tych niewielkich potencjałów służą aparaty encefalograficzne.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie EEG ułatwia różnicowanie schorzeń czynnościowych i organicznych mózgu. W wielu schorzeniach mózgu badanie pozwala umiejscowić proces chorobowy w określonej okolicy.
Szczególnie istotne znaczenie ma badanie EEG u pacjentów z napadami padaczkowymi, w przebiegu zapalenia mózgu, po urazie czaszkowym oraz dla różnicowania śpiączek. Badanie to jest metodą pomocniczą w ocenie stanu pacjentów z guzami mózgu i naczyniopochodnym uszkodzeniem mózgu (po udarach mózgowych).
W niektórych przypadkach ta metoda badania służy do monitorowania pracy mózgu np. pacjentów z licznymi napadami padaczkowymi, w trakcie operacji na tętnicy szyjnej lub sercu, a także dla oceny zaburzeń snu.
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
Różnicowanie czynnościowych i organicznych schorzeń mózgu.
Napady padaczkowe.
Urazy czaszkowo-mózgowe.
Niedorozwój umysłowy.
Monitorowanie czynności mózgu podczas operacji (tętnicy szyjnej i serca).
Śpiączki.
Zaburzenia snu.
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Nie ma bezwzględnej konieczności wykonania wcześniej innych badań. W ciągu 24 godzin poprzedzających badanie nie powinno się przyjmować leków pobudzających lub hamujących ośrodkowy układ nerwowy. Przed badaniem nie należy pić napojów alkoholowych lub zawierających kofeinę (mocna kawa, Coca-Cola, mocna herbata). Na badanie należy przyjść po spożyciu lekkiego posiłku, aby nie występowały spadki poziomu cukru we krwi. Przed badaniem należy umyć włosy. Nie wolno stosować lakierów do włosów, żeli i kremów do układania fryzury. Na badanie pacjent powinien przyjść wypoczęty i wyspany.
OPIS BADANIA
Badanie wykonywane jest w pozycji leżącej lub siedzącej. Na głowie umieszcza się od 16 do 24 elektrod w typowych miejscach zgodnie z międzynarodową konwencją (ryc. 6-11). Skóra głowy w miejscach wyznaczonych do zamocowania elektrod powinna być odtłuszczona przez wykonującego badanie alkoholem lub eterem. Dla poprawienia przewodnictwa elektrycznego powierzchnia elektrod zostaje pokryta specjalnym żelem lub pastą przewodzącą. W czasie badania pacjent powinien być zrelaksowany i pozostawać w bezruchu.
W trakcie badania EEG stosowane są metody wpływające na aktywność elektryczną mózgu:
próba otwierania i zamykania oczu,
3 - 4 minutowa hiperwentylacja (30-40 głębokich oddechów na minutę),
fotostymulacja - działanie błysków świetlnych o różnej częstotliwości (w czasie tego badania pacjent ma oczy zamknięte),
sen fizjologiczny i podawanie środków farmakologicznych - stosowane są rzadziej.
Wynik przekazywany jest w formie opisu z dołączonym wykresem (zapisem czynności elektrycznej mózgu).
CZAS
Badanie trwa kilkadziesiąt minut
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
Aktualnie przyjmowane leki. W czasie badania
Wszelkie nagłe dolegliwości (np. bóle głowy, zawroty, senność).
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Nie ma specjalnych zaleceń.
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Brak powikłań. Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.
ELEKTRONYSTAGMOGRAFIA
TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA
Badanie polega na ocenie oczopląsu, który jest obiektywnym objawem zaburzeń narządu przedsionkowego. Oczopląs rejestruje elektronystagmograf połączony z komputerem oraz z elektrodami umiejscowionymi na czole i skroniach osoby badanej. Ocenia się oczopląs samoistny i wywołany: położeniowy, optokinetyczny, indukowany kinetycznie w fotelu wahadłowym, wywołany bodźcem kalorycznym.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie służy ocenie narządu przedsionkowego.
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
Zaburzenia równowagi ostre i przewlekłe.
Oczopląs samoistny.
Niedosłuch odbiorczy w wybranych przypadkach.
Badanie wykonywane jest na zlecenie lekarza
BADANIE POPRZEDZAJĄCE
Badanie powinno być poprzedzone badaniem otolaryngologicznym, neurologicznym i audiometrycznym.
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Zaleca się choremu niespożywanie posiłków na około 2 godziny przed badaniem,, ponieważ podczas pobudzenia przedsionka bodźcem kalorycznym mogą wystąpić dość znaczne objawy wegetatywne w postaci nudności lub wymiotów. Ponadto chory nie powinien przyjmować leków uspokajających przez około trzy doby przed badaniem dla zwiększenia wartości badania.
OPIS BADANIA
Podczas badania chory siedzi lub leży. Elektrody przymocowuje się specjalnym klejem po przemyciu skóry spirytusem: jedną na czole i dwie bocznie na skroni w okolicy kąta zewewnętrznego oka. Do ucha badanego wlewa się wodę w czasie ok. 20 sekund w ilości 10 ml lub 100 ml o temperaturze 20°, 30°, 44°C. W rezultacie następuje drażnienie ucha bodźcem kalorycznym (cieplnym) - jest to tzw. próba Hollpike'a. Głowa chorego podczas wlewania wody i obserwacji wywołanego oczopląsu (w prawidłowym uchu trwającym do 130 sek.) - jest odchylona do tyłu o 60 stopni. Badanie rejestruje się przy otwartych i zamkniętych oczach.
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu.
Badanie trwa kilkanaście minut
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
Przyjmowane leki (zwłaszcza w okresie kilku tygodni przed badaniem).
W czasie badania
Wszelkie nagłe dolegliwości.
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Nie ma specjalnych zaleceń.
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
W trakcie badania niekiedy mogą wystąpić nudności i wymioty. Bardzo rzadkim powikłaniem jest wystąpienie napadu padaczki.
Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.
12