1.Ustawa z 1919r w przedmiocie zmiany nazwisk.- Ustawa dawała możliwość zmiany nazwiska tylko obywatelom Polski, tylko za zezwoleniem Ministra Spraw Wew. I tylko w przypadku, który zasługuje na szczególne uwzględnienie - w ustawie nie określono, jakie przypadki mieszczą się w tej kategorii.

2. Ustawa wydana w 1920r o uznaniu nazwisk przybranych podczas służby wojskowej.

3. Ustawa z 1929r o zmianie nazwisk hańbiących, ośmieszających lub nie licujących z godnością człowieka.

Wspólnymi cechami wymienionych aktów były:

-podmiotowy zakres obowiązywania tzn. dot. tylko obywateli polskich

-podmiotowy zakres rozciągnięcia skutków prawnych zmiany nazwiska na członków rodziny wnioskodawcy (mężczyzna)

4. Dekret z 1945r o zmianie i ustaleniu imion i nazwisk. Dekret wprowadził następujące zmiany:

-rozciągnięcie możliwości zmiany na imiona;

-rozciągnięcie możliwości zmiany na apatrydów (bezpaństwowców);

-wprowadził instytucje ustalenia;

- wprowadził ochronę nazwisk wysławianych na polu historii i kultury;

-uniemożliwił tworzenie nazwisk wieloczłonowych.

Obowiązująca obecnie ustawa o zmianie imion i nazwisk to - Ustawa o zmianie imion i nazwisk z dnia 15.11.1956r. (duża zmiana w 2005r.)

Zmiana imion i nazwisk na gruncie obowiązującej ustawy:

1.Ustawa wprowadza zasadę względnej stabilizacji imion i nazwisk.

2. Każdy ma prawo i obowiązek używania własnego nazwiska i imienia prawnie mu przypisanego (takie, jakie zostało zarejestrowane w akcie urodzenia)

3. Prawo zapewnia każdemu ochronę przed bezprawnym posługiwaniem się jego imieniem i nazwiskiem.

4. Imię i nazwisko to stały atrybut człowieka dlatego ich zmiana może następować tylko z ważnych powodów i pod nadzorem państwa.

Przesłanki zmiany nazwisk:

- wniosek osoby uprawnionej - zmiana nie może nastąpić z urzędu, nazwisko to prawo podmiotowe bezwzględne, osobiste.

- wniosek może złożyć pełnoletni obywatel Polski mieszkający w kraju lub zagranicą lub przedstawiciel ustawowy małoletniego, małoletniego jeśli małoletni skończył 14 lat dodatkowo jest wymagana jego zgoda.

- wniosek może też złożyć apatryda pod warunkiem, że ma miejsce zamieszkania w Polsce.

- występowanie ważnych względów - względy te nie mogą wynikać z subiektywnego przekonania wnioskodawcy o konieczności zmiany, muszą sprostać racjonalnym kryteriom oceny, nie mogą nosić cech kaprysu czy przekory

- ustawodawca określił jako ważne względy w szczególności takie sytuacje jak:

- nosi nazwisko ośmieszające lub nie licujące z godnością człowieka tzn. są to nazwiska o cechach pejoratywnych pochodzące od nazw: przedmiotów, owadów, roślin, zwierząt, nazw części organizmu;

- nazwisko o brzmieniu nie polskim, motywem zmiany może być chęć zespolenia ze społeczeństwem polskim istnieje też możliwość zmiany z nazwiska polskiego na obce, jeśli wnioskodawca poczuwa przynależność do mniejszości narodowej;

- nazwisko w formie imienia, przyczyną zmiany są trudności identyfikacyjne, chodzi tutaj o nazwiska w formie imienia w jego pełnym brzmieniu jak i w zdrobnieniu;

- powrót do nazwiska, którego używa się od lat;

- zmiana nazwiska małoletniego - art. 5 ustawy. Zgodnie, z art. 28 (KRO) zasadą jest, że dziecko powinno nosić nazwisko ojca lub matki w zależności od woli obojga rodziców. Zasadą jest, że jeśli rodzice pozostają w związku małżeńskim dziecko nosi nazwisko ojca chyba, że rodzice postanowili, że będzie nosić nazwisko matki, istnieje domniemanie, że dziecko pochodzi od męża matki, jeśli urodziło się w czasie trwania małżeństwa lub przed upływem 300 dni małżeństwa od ustania małżeństwa, unieważnienia lub orzeczenia separacji. W sytuacji zaprzeczenia ojcostwa dziecko traci prawo do nazwiska ojca i nosi nazwisko matki, jakie miała w chwili urodzenia dziecka. Niedopuszczalne jest żeby dziecko nosiło inne nazwisko niż jedno z rodziców a także nadawanie nazwiska stanowiącego połączenie nazwisk rodziców.

- wytyczne co do nadawania imion dzieciom:

- nie można nadawać imion pochodzących od wyrazów pospolitych;

- nie można nadawać imion pochodzących od nazw geograficznych;

- wskazane jest nadawanie dziewczynką imion kończących się na A, a chłopcom imion kończących się na spółgłoskę lub na O

- nie powinno się stosować pisowni archaicznej i nie zgodnej ze współczesną ortografią polską: np. Maryja - Maria;

- nie powinno się nadawać imion zdrobniałych (można dziecku nadać imię z pochodzenia zdrobniałe, ale odczuwalne jako imię samodzielne)

5. Problematyka interpretacji art.6 ustawy. Nazwisko może się składać najwyżej z dwóch części (członów) i po zmianie można mieć co najwyżej 2 imiona. Nazwisko dwu członowe zapisujemy z łącznikiem, zapisane bez łącznika oznaczałoby posiadanie dwóch różnych nazwisk, w sytuacji dwóch imion, zapisujemy je oddzielnie bez przecinka i bez myślnika.

6. Art. 10 - Dotyczy ustalenia pisowni imion i nazwisk ustalenie jest to instytucja odrębna od zmiany w tym trybie nie można ustalić, zupełnie innego imienia i nazwiska, instytucje ustalenia ma zastosowanie tylko w przypadkach jeśli istnieją różne zapisy w różnej formie w aktach stanu cywilnego.

Ustalenie pisowni nie pociąga za sobą żadnych zmian fonetycznych

7. Przyczyny rozbieżności w aktach stanu cywilnego:

- imię i nazwisko zostało zniekształcone na skutek sporządzenia aktów przed 46 rokiem na podst. Zgłoszenia a nie dokumentów.

- imię faktycznie używane wpisano w akcie jako imię drugie.

- zmiana zasad ortog. Języka polskiego, która spowodowała zmiany w pisowni.

8. Postępowanie administracyjne w sprawach zmiany imion i nazwisk:

- orzeczenie należy kierować do kierowników USC;

- organem odwoławczym jest Wojewoda;

- podanie powinno zawierać określenie imienia i nazwiska wnioskodawcy, adres zamieszkania, stan cywilny, zaznaczenie czy zmiana dot. nazwiska rodowego czy nabytego oraz wskazanie imienia i nazwiska, o które wnioskodawca się ubiega, organ do którego wpłynął wniosek musi ustalić czy pochodzi on od osoby uprawnionej, musi rozpatrzyć motywy tego wniosku dokonać analizy dowodów i ocenić czy nowo wybrane nazwisko nie należy do nazwisk chronionych.

Pojęcie stanu cywilnego - jest to pojęcie prawne ale nie został prawnie zdefiniowane. Oznacza ono pozycję jaką jedn. zajmuje w rodzinie lub w społeczeństwie i społeczeństwie której wynikają dla niej prawa i obowiązki. Jest to ustalony prawnie zespół cech, które charakterystyczną indywidualną pozycję człowieka, jest to sytuacja prawna osoby niezbywalna i niepodzielna.

Akt stanu cywilnego - (29 września 1986r)

- jest to samo zdarzenie lub czynność prawna urodzeń i zgonu;

- formalne zarejestrowanie tego zdarzenia lub czynności prawnej które przyjmuje postać urzędowego wpisu wtedy akt staje się dokumentem publ. a wpisy w nim dokonywane mają charakter deklaratoryjny (potwierdza coś, np. zgon, urodzenie, zawarcie związku małżeńskiego). Akty stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, tylko na podst. aktu można udowodnić fakt urodzenia, małżeństwa lub zgonu. Akt który nie został podpisany przez kierownika USC nie ma mocy dowodowej. Moc dowodowa aktu, może być podważana tylko w postępowaniu nie procesowym, oznacza to, że do chwili wydania orzeczenia przez sąd nikt nie ma prawa podważać ważności aktu. Akty podlegają ochronie zapewnianej w kodeksie karnym.

Funkcje aktu stanu cywilnego -

- prywatno - prawna - dot. stwierdzenia faktów naturalnych i faktów ze sfery stosunków rodzinnych;

- publiczno - prawna - polega na możliwości, na obowiązku posługiwania się aktami w stosunkach publicznych, np. ewidencja statystyki.

Podmioty rejestracyjne aktów stanu cywilnego - czynności rejestracyjne wykonuje kierownik USC lub jego zastępca. Poza granicami kraju czynności te wykonuje konsul lub osoba wyznaczona do wykonywania jego funkcji. Zgodnie z ustawą kierownikiem USC jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta, którzy stają się kierownikami USC ex lage (z mocy prawa) bez konieczności wydawania odrębnego dokumentu potwierdzającego to uprawnienie. Rada gminy ma prawo do powołania innego kierownika niż wójt, burmistrz lub prezydent miasta.

Właściwość miejscowa w sprawach rejestracyjnych:

Miejscowa - urodzeń i zgonu rejestr. w USC miejsca zdarzenia.

Wyjątkiem od tej zasady jest rejestracja wprowadzona przez USC m.st. W-wy dziecka, które urodziło się na statku morskim lub powietrznym.

W przypadku zgonu (stwierdzenia zgonu lub uznania za zmarłego w postęp. Sądowym) zgon na polskim statku morskim lub powietrznym.

Zgon żołnierza w wyniku służby wojskowej lub osoby, która poległa w wyniku działań wojskowych.

Zasady sporządzania aktów i prowadzenia ksiąg.

Akty urodzenia, małżeństwa i zgonu zapisuje się w osobnych księgach.

W księgach stany zapisujemy kolejno, nie pozostawiamy stron niezapisanych. Akty powinny być sporządzone ręcznie lub maszynowo. Musi być zapisane starannie i czytelnie, daty wpisujemy słownie, a w nawiasie arabskimi, nazwy miejscowości wpisujemy bez skrótów. Nazwę miejscowości za granicy wpisujemy w oryginalnej pisowni (można podać nazwę państwa). Pomyłki, które powstają przy sporządzeniu aktu przekreślony linią ciągłą w sposób który umożliwia odczytanie skreślonego wyrazu a wyraz prawidłowy wpisujemy w rubryce uwagi.

Kierownik USC pospisuje akt niezwłocznie po jego sporządzeniu odciskając pod podpisem swoją pieczątkę. Jeśli osoby, które biorą udział w sporządzeniu aktu nie mogą się podpisać, odciskają odcisk palca prawej dłoni. Kierownik wtedy opisuje przyczynę, złożenia podpisu w ten sposób i wpisuje imię i nazwisko takiej osoby.

Części składowe aktu:

1.Część zasadnicza.

2.Margines (stanowi akt integralną, część aktu) wpisujemy w nim dane z orzeczeń sądowych, decyzji adm., z postanowień sądowych.

3.Rubryka uwagi (zamieszczamy dane, które nie mają wpływu na stan cywilny osoby, są to info. O dokonanych poprawkach i okolicznościach sporządzenia aktu. W akcie nie mogą być zawarte dane inne niż wymagają przepisy prawa.

Księgi stanu cywilnego - prowadzi się w jednym egzemplarzu, zamyka się księgę po upływie roku kalendarzowego. Zamyka się księgę urodzeń za rok 2008 zawierającego akty 1-800. Po zamknięciu podajemy datę i podpis kierownika USC.

Księgi są prowadzone w USC, lokal w USC powinien mieć odrębne pomieszczenie na archiwum w lokalu powinna być zapewniona sala ślubów. Księgi powinny być przechowywane w archiwum, które ma być zabezpieczone przed dostępem osób trzecich. Akty wpisujemy do ksiąg lub sporządzamy na luźnych kartach, które potem nie więcej niż 500 spinamy do ksiąg. Konserwacja i spinanie ksiąg powinny być dokonywane w USC, a jeśli nie można wykonywać na miejscu to możliwe jest dokonanie poza USC tylko za zgodą wojewody wyrażoną w formie postanowienia.

Akt urodzenia nieznanych rodziców:

- dziecko nieznanych rodziców tj. dziecko, którego matka nie jest znana;

- akt sporządzany jest na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego sąd ustali w miarę możliwości datę i miejsce ur. dziecka;

- sąd nada dziecku imię i nazwisko oraz określi jakie imiona i nazwiska rodziców mogą być wpisane do aktu.

Rejestracja urodzenia wiąże się z powinnością zgłoszenia urodzenia, można zgłaszać pisemnie lub ustnie, zgłaszać należy w USC miejsca zdarzenia, jeśli żadne z rodziców nie ma miejsca zamieszkania na obszarze właściwości tego USC to możliwe jest zgłoszenie w USC miejsca zamieszkania obojga lub jednego z rodziców, wtedy sporządza się protokół zgłoszeniowy i przesyła się go niezwłocznie do USC właściwego do sporządzenia aktu.

Urodzenie należy zgłosić w terminie 14 dni od dnia zdarzenia, jeśli dziecko urodziło się żywe. Termin 3 dni obowiązuje w sytuacji, kiedy dziecko urodziło się martwe i wtedy nie sporządzamy aktu zgonu tylko akt urodzenia i w metryce uwagi zaznaczamy, że dziecko urodziło się martwe.

Do zgłoszenia obowiązani są ojciec dziecka, położna, lekarz, zakład opieki zdrowotnej, na samym końcu jest to matka.

Pod podjęciem ojca rozumiemy męża matki lub mężczyzna, który dziecko uznał. Urodzenie może też zgłosić pełnomocnik na podst. pełnomocnictwa udzielonego na piśmie z którego będzie wynikało jakie imię ma być nadane dziecku. Sam pełnomocnik podpisuje się pod aktem.

Dane wpisywane do aktu: imię i nazwisko, nazwisko w I przypadku l.p., nazwisko z końcówką -ski i -cki. Wpisane w formie odpowiedniej dla rodzaju żeńskiego i męskiego. Co do zasady dziecko zrodzone z małżeństwa nosi nazwisko ojca.

Nadanie dziecku imienia stanowi domenę władzy rodzicielskiej, ale kierownik USC może odmówić wpisania imienia ośmieszającego, ośmieszającego formie zdrobniałej, lub w formie, która nie pozwala odróżnić płci dziecka.

Istnieje też możliwość nadania dziecku imienia z urzędu. Sytuacja taka zachodzi wtedy, kiedy rodzice najpóźniej w dniu sporządzenia aktu nie złożą oświadczenia o wyborze dla dziecka imienia. Wtedy kierownik wpisuje jedno z imion powszechnie w kraju używanych, a o dokonanym wpisie powiadamia rodziców i poucza o możliwości zmiany imienia w terminie 6 m-cy od dnia sporządzenia aktu możliwość taka istnieje tylko raz.

W akcie wpisujemy płeć dziecka. Wpis jest zdeterminowany dominacją u dziecka biologicznych cech męskich lub żeńskich.

Wpisujemy datę i miejsce urodzenia podając miejscowość bez dokładnego adresu. Wpisujemy datę bez godziny. Godziny wpisujemy w przypadku porodów bliźniaczych lub mnogich gdzie wpisanie godziny jest warunkiem ustalenia pierwszeństwa dzieci.

Wpisujemy nazwiska rodowe, imiona, miejsce, datę urodzenia, miejsce zamieszkania rodziców w chwili urodzenia dziecka.

Dane osoby zgłaszającej:

- stwierdzamy na podst. dowodu oso. lub innego dok. tożsamości;

- akt powinien być sporządzony w akcie zgłoszenia;

Akt w przypadku nieznanego ojca:

- jeśli nie zachodzi domniemanie że ojcem dziecka jest mąż matki to dane ojca wpisujemy tylko wtedy jeśli nastąpiło uznanie dziecka lub sądowne ustalenie ojcostwa;

- jeśli dziecko urodzi się przed upływem 300 dni od ustania małżeństwa przez rozwód unieważnienia lub uznania separacji ale po zawarciu przez matkę 2-go związku, wówczas domniemywa się że ojcem dziecka jest drugi mąż matki, jeśli domniemanie to zostanie obalone przez zaprzeczenie ojcostwa to domniemanie pochodzenia dziecka od 1 męża nie odżywa a dziecko jest traktowane jak dziecko ojca nieznanego, wtedy do aktu wpisujemy dane jakie będą przedstawiać fakt, że ojciec jest nieznany jako imię wpisujemy imię wskazane przez przedstawiciela ustawowego a w przypadku braku wskazania jedno z imion powszechnie używanych w kraju, jako nazwisko wpisujemy nazwisko matki;

Małżeństwo cywilne jest zawierane:

-przed kierownikiem USC w lokalu USC

-zawarcie małżeństwa następuje z zachowaniem uroczystej formy

-akt małżeństwa sporządzany niezwłocznie po udzieleniu ślubu

-w uzasadnionych przypadkach kierownik może udzielić ślubu poza lokalem USC

Rejestracja małżeństwa:

- małżeństwo cywilne

z art. 1 KRO, małżeństwo zostaje zawarte przed kierownikiem USC gdy kobieta i mężczyzna jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem USC oświadczenie, że wstępują ze sobą w związek małżeński;

z przepisu tego wynikają następujące przesłanki, które muszą spełniać NUPTURIENCI aby zawrzeć związek małżeński i są to:

1)kobieta i mężczyzna - odmienność płci;

2)muszą być jednocześnie obecni

3)k i m muszą złożyć oświadczenie o wstąpieniu w związek bezpośrednio po sobie;

4)sąd z ważnych powodów może wyjątkowo zezwolić, aby oświad. o zawarciu małżeństwa było złożone przez pełnomocnika, za ważne powody należy uznać tylko takie okoliczności, które w świetle zasad usprawiedliwiają odstąpienie od obowiązków jednoczesnego stawiennictwa nupturientów;

5)udzielenie zgody przez pełnomocnika wymaga zgody sądu, udzielenie w postępowaniu per procune nie procesowym w trybie KRO pełnomocnictwo udzielone jest na piśmie, musi wskazywać kto komu go udziela, musi wymieniać osobę z którą ma być zawarte małżeństwo, pełnomocnik może zastępować tylko 1 nupturienta, płeć pełnomocnika - obojętna.

Złożenie oświadczenia o wstąpienie w związek.

Jeśli osoba składająca oświadczenie jest niema, to tylko podpisuje akt a jeśli jest i głucha i niema to przy składaniu oświadczenia musi być obecny tłumacz języka mogowego.

Przeszkody do zawarcia małżeństwa:

1)brak przypisanego prawem wieku:

art.10 KRO, nie może zawrzeć związku małżeńskiego os. która nie ukończyła 18 lat, ale z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła 16 lat jeśli zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem zakładanej rodziny.

2)osoba jest ubezwłasnowolniona całkowicie, przeszkadza ta ma charakter bezwzgl. Osoba taka nie ma prawa do czynności prawnej, os. ubezw. na skutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodz. Zaburzeń psychicznych nie jest w stanie kierować swoim zachowaniem.

3)choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy:, jeśli stan zdrowia takiej os. nie zagraża małżeństwu i zdrowiu przyszłego potomstwa i os. nie jest ubezw. Całkowicie sąd może zezwolić na zawarcie związku.

4)nie można zawrzeć małżeństwa, jeśli już się pozostaje w związku małżeńskim: bigamia.

5)małżeństwa nie mogą zawrzeć krewni w lini prostej, rodzeństwo, powinowaci w linii prostej.

6)istnienie stosunku przysposobienia.

Unieważnienie małżeństwa:

Kiedy?

-małżeństwo zostało zawarte przez os. która z jakichkolwiek powodów w czasie skład. Oświadczenia znajdowała się w stanie wykluczającym świadome działanie

-małżeństwo zostało zawarte pod wpływem błędu tożsamości co do drugiej strony

-małżeństwo zostało zawarte pod wpływem groźby bezprawnej

- oświadczenie może składać ten małżonek, którego oświadczenie zostało dotknięte wadą.

Zawarcie małżeństwa przez cudzoziemca:

- art. 56 ust.pr.akt.st…. USC

zgodnie z którym cudzoziemiec zamierzający zawrzeć małżeństwo jest zobow. Złożyć kierownikowi USC dokument stwierdzający, że zgodnie z właściwym prawem może zawrzeć małżeństwo jeżeli otrzymanie takiego dokumentu napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody sąd na wniosek cudzoziemca w post. Nieprocesowym może pozwolić na złożenie dokumentu

- prawo właściwe - rozumiemy prawo ojczyste danej osoby, które ustalamy za pomocą łącznika obywatelstwa

- przy ocenie prawnej możliwości zawarcia małżeństwa przez cudzoziemca należy brać pod uwagę przeszkody przewidywane w jego prawie ojczystym, które można podzielić na 3 grupy:

1)identyczna jak w prawie polskim;

2)przeszkody nie znane w prawie polskim;

3)przeszkody nie znane w pr. polskim, sprzeczne z podst. zasadami polskiego porządku prawnego np. różnica rasy

- cudzoziemiec, który mógłby zawrzeć związek małżeński wg. swojego prawa ojczystego nie będzie mógł go zawrzeć w Polsce, jeśli zastos. prawa obcego miałoby skutki sprzeczne z podst. zasadami polskiego porządku prawnego. W takiej sytuacji prawo ojczyste cudzoziemca zostaje wyeliminowane w skutek zastosowania klauzuli porządku publicznego gdzie w miejsce prawa obcego wchodzi prawo polskie.

Małżeństwo kanoniczne / konkordat:

- podpisany w 1993r.

- zgodnie z art10 KPO i konkordatu od chwili zawarcia małżeństwa kanoniczne wymierza takie same skutki jakie pociąga za sobą zawarcie małżeństwa cywilnego jeżeli:

1.między nupturientami nie ma przesłanek wynikających z prawa polskiego

2.małżonkowie chcą aby małżeństwo to było doniosłe w prawie polskim

3.jeśli zawarcie małżeństwa zostanie wpisane w ks. stanu cywilnego w terminie 5 dni od zawarcia małżeństwa

- os. duchowna, przed którą składa się oświadczenie określa pr. kanoniczne

- os. która chce zawrzeć małżeństwo powinni się zwrócić do kier. USC właściwego ze wzg. na miejsce zamieszkania przypisanej jednego z nich o wydanie zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wykluczających zawarcie związku oraz treść i datę złożonych przed nim oświadczeń w sprawie nazwisk przyszłych małżonków oraz ich dzieci, zaświadczenie jest ważne 3-ce od daty wydania

- jeśli kierownik odmawia wydania zaświadczenia, to można się od tego odwołać w terminei 14 dni do sądu rejonowego którego postanowienie będzie wiążące dla kierownika

- zaświadczenie to jest przekazywane duchownemu

- oświadczenie o wstąpienie w związek małżeński składane w obecności 2 świadków

- z odebranego zaświad. o wstąpieniu w związek, duchowny sporządza zaświadczenie i to zaświadczenie wraz z zaświad. kierownika USC przekazuje się przed upływem 5 dni od zawarcia małżeństwa do kier. USC właściwego terytorialnie ze wzg. na miejsce udzielenia ślubu

- akt małżeństwa sporządza się niezwłocznie ale nie później niż w następnym dniu roboczym w którym doszły dokumenty

- jako datę zawarcia małżeństwa wpisujemy datę złożenia oświadczeń przez nupturientów

- do aktu małżeństwa wpisuje się: imiona, nazwiska osób. wstępujących w związek, ich nazwiska rodowe,stan cywilny

miejsca, daty ur.,miejsce zamieszkania,datę i miejsce zawarcia związku

nazwisko jakie będą nosić po zawarciu związku

nazwisko przyszłych dzieci

stwierdzenie, że os. zawierające związek zgodnie oświadczyły, że wstępują w ten związek

Zgon jest całkowitym zanikiem wszelkich przejawów życia w jakiejkolwiek chwili późniejszej od żywego urodzenia ( def. Komisji Statystyki ONZ). Akt zgonu w zwykłym trybie może być sporządzony tylko w sytuacji istnienia zwłok. Natomiast tryb ten nie obowiązuje w razie :

- kiedy zwłoki nie zostały odnalezione ( np. utonięcie)

- nie zostały wydobyte na powierzchnię nawet wtedy kiedy wiadomo, w jakim miejscu się znajdują (np. katastrofa górnicza)

- uległy rozszarpaniu na szczątki podczas wybuchu

- zostały całkowicie strawione przez pożar

W przypadku braku zwłok, a gdy zgon nie budzi wątpliwości, sporządzenia aktu zgonu, może nastąpić na podstawie postanowienia sądu o stwierdzeniu zgonu lub uznaniu za zmarłego. Uznanie za zmarłego może być dokonane przez sąd, jeżeli upłynęło 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym osoba ta według istniejących informacji, żyła. Okres ten ulega skróceniu do lat 5 , jeżeli osoba w chwili uznania za zmarłego ukończyła 70 lat. Okres ten ulega radykalnemu skróceniu do 6 miesięcy, jeśli osoba zaginęła w podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku lub okrętu. Upływ ten liczymy od dnia kiedy statek lub okręt miał przybyć w miejsce przeznaczenia.

Rejestracja zgonu wiąże się z obowiązkiem określonych osób do zgłoszenia we właściwym u.s.c. tego faktu. Do zgłoszenia zgonu są obowiązani w następującej kolejności :

-Małżonek lub dzieci zmarłego

-Najbliżsi krewni lub powinowaci

-Osoby zamieszkałe w lokalu , w którym nastąpił zgon

-Osoby obecne przy zgonie lub które naocznie się o nim przekonały

-Administrator domu , w którym zgon nastąpił

-Jeśli zgon nastąpił w szpitalu lub innym zakładzie, zgon zgłasza ten szpital lub zakład

Poza wymienionymi nie może zgłaszać zgonu nikt inny, tym bardziej nie może dokonać zgłoszenia np. pracownik firmy pogrzebowej, chyba że posiada odpowiednie pełnomocnictwo.

Zgon należy zgłosić najpóźniej w terminie 3 dni od dnia zdarzenia. Jeżeli zgon nastąpił na skutek choroby zakaźnej to zgłoszenie powinno być dokonane w ciągu 24 godzin ( dotyczy to rodzajów chorób wymienionych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 6 grudnia 2001 r w sprawie wykazu chorób zakaźnych wydanego jako akt wykonawczy do ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, gdzie do zmarłych wskutek choroby zakaźnej stosuje się specjalne warunki chowania). Zgłoszenie następuje w u.s.c. właściwym ze względu na miejsce zdarzenia, jeżeli miejsca śmierci nie da się ustalić, to właściwy do sporządzenia jest USC miejsca znalezienia zwłok lub wyniesienia zwłok ze środka komunikacji. Do sporządzenia aktu na podstawie postanowienia sądu o uznaniu za zmarłego lub stwierdzenia zgonu, jest USC m.st. Warszawy. Wraz ze zgłoszeniem dokonuje się zwrotu dowodu osobistego osoby zmarłej. Wyjątkowe ze względu na interes zgłaszającego powiadomienie o zgonie może być dokonane w u.s.c. ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego lub miejsca jego pochowania, kierownik takiego urzędu sporządza protokół zgłoszenia i przesyła niezwłocznie do u.s.c. właściwego do sporządzenia aktu zgonu. Akt zgonu sporządza się na podstawie karty zgonu ( wzór karty zgonu w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 7 grudnia 2001 r w sprawie wzoru karty zgonu i sposobu jej wypełniania) . Karta składa się z dwóch części A (dla celów statystycznych przekazywana do Głównego Urzędu Statystycznego) i części B (dla celów pochowania zwłok). Karty zgonu nie wydaje się jeśli chodzi o noworodka niezdolnego do życia, który urodził się żywy ale żył krócej niż 24 h, wtedy lekarz lub zakład opieki zdrowotnej wystawia zaświadczenie.

Sporządzenie aktu zgonu może nastąpić w trybie zwykłym , SN stwierdził że sporządzenie aktu w tym trybie może nastąpić w stosunkowo krótkim czasie po pochowaniu zwłok, ale tryb ten nie wchodzi w rachubę jeśli nie sporządzono karty zgonu. W takiej sytuacji jedyną właściwą drogą do uzyskania aktu zgonu jest tryb sądowy.

Mamy dwa rodzaje aktów zgonu : kiedy znamy tożsamość osoby zmarłej ( wtedy wpisujemy imię, nazwisko, nazwisko rodowe,stan cywilny, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania zmarłego, datę, godzinę oraz miejsce zgonu), imię i nazwisko osoby zgłaszającej lub dane zakładu dokonującego zgłoszenia, nazwisko, imię i nazwisko rodowe małżonka zmarłego, nazwiska rodowe i imion rodziców zmarłego i kiedy nie znamy tożsamości osoby zmarłej wtedy wpisujemy dane pozwalające w przyszłości na zidentyfikowanie osoby zmarłej : datę, godzinę, miejsce i okoliczności znalezienia zwłok, zewnętrzny wygląd , płeć zmarłego, przypuszczalny rok urodzenia, znaki szczególne osoby zmarłej, opis odzieży oraz innych przedmiotów znalezionych przy zmarłym. Jeśli organ prowadzący postępowanie w sprawie zgonu ustali tożsamość zmarłej osoby zgłasza dane uzupełniające akt. Na podstawie danych uzupełniających akt sporządza się nowy akt zgonu zastępujący poprzedni, który skreśla się.

Z ksiąg stanu cywilnego wydaje się odpisy zupełne lub skrócone oraz zaświadczenia o dokonanych w księgach wpisach lub ich braku lub zaświadczenia o zniszczeniu lub zaginięciu księgi. Z ksiąg, które mają ponad 100 lat, odpisy wydaje archiwum państwowe. Odpisy podpisuje kierownik USC, z podaniem imienia i nazwiska, oraz opatruje swoją pieczątką oraz pieczątką z godłem państwowym oraz okrągłą pieczęcią z nazwą urzędu. Dopuszcza się, aby kierownik uwierzytelnił ksero odpisu. Co do zaświadczeń stosuje się przepisy kpa. Kierownik w sytuacji odmowy wydania zaświadczenia wydaje postanowienie zaskarżalne zażaleniem. Kierownik w razie wydawania zaświadczeń ma prawo przeprowadzić postępowanie wyjaśniające np. kiedy akt mógł być sporządzony, ustalić prawdopodobieństwo zapisu aktu w księdze zaginionej.

W odpisach zupełnych, powtarza się dosłownie treść aktu wraz ze wszystkimi wzmiankami dodatkowymi, nie zamieszcza się wyrazów przekreślonych i poprawek. Odpisy aktów sporządzonych w języku obcym, wydaje się w języku polskim.

W odpisach skróconych zamieszcza się treść aktu wraz ze wzmiankami dodatkowymi, pomija się wyrazy,, zdania i ustępy skreślone. W odpisie skróconym :

1. aktu urodzenia umieszcza się : imię, nazwisko, datę, miejsce urodzenia i nazwiska rodowe i miona rodziców

2. aktu małżeństwa : imiona, nazwiska, nazwiska rodowe małżonków, daty i miejsca urodzenia, datę i miejsce zawarcia małżeństwa, imiona i nazwiska rodowe rodziców, nazwiska, które małżonkowie noszą po zawarciu związku oraz nazwiska dzieci zrodzonych z tego związku

3. aktu zgonu : imię i nazwisko zmarłego, jego nazwisko rodowe, miejsce i datę zgonu, datę lub rok urodzenia, miejsce urodzenia, stan cywilny, ostatnie miejsce zamieszkania, imię i nazwisko rodowe małżonka zmarłego oraz imiona i nazwiska rodowe jego rodziców. Niedopuszczalne jest wpisywanie danych nie zamieszczonych w tym przepisie.

Odpisy wydajemy na wniosek sądu innego organu państwowego (policji, prokuratury, organu samorządu terytorialnego), wstępnych, zstępnych, rodzeństwa, małżonków lub przedstawicieli ustawowych. Można wydać także każdej osobie o ile wykaże, że ma w tym interes prawny np. prowadzi postępowanie spadkowe lub organizacji społecznej jeżeli jest to uzasadnione jej celami statutowymi przemawia za tym interes społeczny (np. działanie dla zapewnienia potrzeb bytowych, zdrowotnych, wychowawczych). Uprawnienie organizacji społecznej często analogicznie jest rozciągane w wyniku interpretacji rozszerzającej na instytucje naukowe. Nie wydaje się odpisów z aktów unieważnionych, chyba, że żąda tego sąd lub prokurator.

Odmowa wydania odpisu następuje w drodze decyzji administracyjnej.

---