1. Powstawanie ciał stałych /zestalanie, krzepnięcie, krystalizacja/

Scenariusz kl.5

1. Treści programowe:

• Przykłady ciał stałych

• Podstawowe właściwości ciał stałych,

• Powstawanie ciał stałych w procesach: zestalania, krzepnięcia(zamarzania) i krystalizacji

• Ciała stałe krystaliczne i bezpostaciowe

2. Cele lekcji:

• Wiadomości, uczeń

• Wie co to są ciała stałe, czym się charakteryzują i w jaki sposób mogą powstawać

• Umiejętności, uczeń

• Podaje przykłady przemiany gazów i cieczy w ciała stałe, oraz powstawania kryształów z roztworu

• Potrafi zaplanować i przeprowadzić doświadczenia, w których otrzyma ciała stałe z gazów i cieczy

• Wskazuje różnorodne ciała stałe w otoczeniu i określa sposób ich powstania

• Wyjaśnia różnice między ciałem krystalicznym a bezpostaciowym

• Postawy, uczeń

• Współpracuje w zespole

• Jest zainteresowany światem, jego różnorodnością i bogactwem

3. Metody:

• Pogadanka

• Obserwacje

• Doświadczenie

• Praca z tekstem

4. Formy pracy:

• Indywidualna, zbiorowa.

5. Środki dydaktyczne:

• Podręcznik str. 106-107

• Ćwiczenia str. 51

• Beton, drut, stal, drut srebrny i stalowy, drewno, plastik, papier - określanie cech ciał stałych.

• Kryształy soli kuchennej, roztopiona parafina - zobrazowanie procesu krystalizacji i zestalania

• sól kuchenna i szkło - rozróżnienie ciała krystalicznego od bezpostaciowego

6. przebieg lekcji:

• Faza wprowadzająca

1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności, podanie tematu lekcji

2. Uczniowie przypominają :

• w jakich stanach skupienia mogą występować substancje

• procesy w jakich ze stanu ciekłego i gazowego substancje przechodzą w stan stały

• Faza realizacyjna

1. Uczniowie wymieniają nazwy ciał stałych, następnie uzupełniają ćwiczenie1 str.51.zeszyu ćwiczeń.

2. Na przykładzie różnych ciał stałych(beton, drewno, plastik, papier, drut, blacha) określane są ich cechy, takie jak: stały kształt i objętość, twardość, kruchość, sprężystość, rozciągliwość i plastyczność.

3. Korzystając z ćwiczenia 2 (str. 51) zeszytu ćwiczeń uczniowie przypominają różne sposoby powstawania ciał stałych i omawiają na czym polegają procesy KRZEPNIĘCIA (zamarzania) i KRYSTALIZACJI. Dzieci podają przykłady tych procesów i oglądają kryształy soli.

Nauczyciel uzupełnia te wiadomości o jeszcze jedną możliwość mianowicie ZESTALANIE - na przykładzie zastygania roztopionej parafiny (demonstracja doświadczenia - roztopiona przed lekcją parafina w trakcie zajęć zestala się)

3. Na przykładzie kryształu soli i kawałka szkła nauczyciel wyjaśnia różnicę między ciałem krystalicznym (o uporządkowanej budowie wewnętrznej) a ciałem bezpostaciowym (o nieregularnej budowie wewnętrznej)

• Faza podsumowująca

1. Nauczyciel podaję notatkę, którą uczniowie zapisują pod tematem lekcji w zeszycie ćwiczeń

Właściwości ciał stałych: stały kształt i objętość, twardość, kruchość, sprężystość, rozciągliwość i plastyczność.

Ciała stałe powstają w wyniku:

1. Krzepnięcia(zamarzania)

2. Krystalizacji (wydzielanie się substancji stałej- w postaci kryształu - z roztworu)

3. Zestalania (zamiany cieczy w ciało stałe, na przykład zastyganie lawy)

Kryształ ma uporządkowaną budowę wewnętrzną a szkło jest ciałem bezpostaciowym gdyż ma nieregularną budowę wewnętrzną.

2. Zadanie domowe - doświadczenie 4 str.72 podręcznika, ćw. 1, str. 107. podręcznika.

---