BADANIA DODATKOWE RTG Technika obrazowania wykorzystująca promieniowanie rentgenowskie (promieniowanie X). Często stosowana w medycynie, głównie w diagnostyce układu kostnego. Metoda ta wykorzystuje cechę ciała ludzkiego do pochłaniania przenikliwego promieniowania RTG. Przechodzące przez ciało promieniowanie powoduje zaczernienie kliszy fotograficznej. TK tomografia komputerowa Metoda diagnostyczna pozwalająca na uzyskanie obrazów tomograficznych (przekrojów) badanego obiektu. Wykorzystuje ona złożenie projekcji obiektu wykonanych z różnych kierunków do utworzenia obrazów przekrojowych (2D) i przestrzennych (3D). MR rezonans magnetyczny To nieinwazyjna metoda uzyskiwania obrazów odpowiadających przekrojowi przez określoną strukturę ciała żyjącego człowieka. Ma ogromne zastosowanie w medycynie, gdzie jest jedną z technik tomografii, która służy diagnostyce i ukazaniu prawidłowości, bądź nieprawidłowości w zakresie tkanek i narządów. Angiografia W medycynie badanie diagnostyczne służące zobrazowaniu naczyń krwionośnych. Polega na podaniu do naczynia radiologicznego środka kontrastującego, a następnie obserwacji tego naczynia w czasie fluoroskopii (prześwietlenia) i uwidocznieniu na zdjęciu rentgenowskim. Stopień zaczernienia naczynia na zdjęciu pozwala ocenić jego przebieg, a także światło (przekrój wnętrza naczynia). Densytometria - pomiary tkanki kostnej Metoda wykorzystuje zjawisko, że energia wiązki przy przejściu przez badaną kość ulega pochłonięciu i rozproszeniu. Pochłanianie wiązki promieniowania jest proporcjonalne do gęstości badanego obiektu, co znajduje swoje odbicie w postaci impulsów elektrycznych w detektorze rejestrującym nie pochłoniętą część wiązki po jej przejściu przez badany obiekt. USG Nieinwazyjna, atraumatyczna metoda diagnostyczna, pozwalająca na uzyskanie obrazu przekroju badanego obiektu. Metoda ta wykorzystuje zjawisko rozchodzenia się, rozpraszania oraz odbicia fali ultradźwiękowej na granicy ośrodków. EMG Dziedzina elektroneurodiagnostyki zajmująca się rozpoznawaniem chorób układu nerwowego (przewodnictwa nerwów) oraz mięśni (pozwala ocenić ich zdolność do pracy). W szerokim pojęciu badanie nerwów (przewodnictwa) i mięśni (skurczów w odpowiedzi na bodziec elektryczny). EEG Nieinwazyjna metoda diagnostyczna służąca do badania bioelektrycznej czynności mózgu za pomocą elektroencefalografu. Badanie polega na odpowiednim rozmieszczeniu na powierzchni skóry czaszki elektrod, które rejestrują zmiany potencjału elektrycznego na powierzchni skóry, pochodzące od aktywności neuronów kory mózgowej i po odpowiednim ich wzmocnieniu tworzą z nich zapis - elektroencefalogram. Jeśli elektrody umieści się bezpośrednio na korze mózgu (np. podczas operacji) badanie nosi nazwę elektrokortykografii (ECoG). Spirometria Rodzaj badania medycznego, podczas którego mierzy się objętości i pojemności płuc oraz przepływy powietrza znajdującego się w płucach i oskrzelach w różnych fazach cyklu oddechowego. Spirometria ma na celu określenie rezerw wentylacyjnych układu oddechowego. Badanie wykonuje się przy pomocy urządzenia zwanego spirometrem. Spirometria jest niezbędna do rozpoznania i kontroli efektów leczenia częstych chorób układu oddechowego: astmy i POChP. Spirometria dynamiczna Odmiana spirometrii, w której rejestruje się przepływy w obrębie dróg oddechowych, jedynie w fazie natężonego (forsownego) wydechu. Klasyczna spirometria polega na rejestracji przepływu w trakcie manewrów wdechu i wydechu, spirometria dynamiczna skraca czas wykonania badania, dostarczające jednocześnie informacji o najważniejszych parametrach spirometrycznych: FEV1, FVC FEV1 natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa Objętość powietrza wydmuchnięta z płuc w czasie pierwszej sekundy maksymalnie natężonego wydechu. FEV1 powinien wynosić 80% FVC (natężona pojemność życiowa) FVC natężona pojemność życiowa płuc Największa objętość powietrza jaką można wydmuchać z płuc podczas maksymalnego, szybkiego wydechu. Jest zazwyczaj niższa niż w przypadku pojemności życiowej (VC) z uwagi na uwięzienie części powietrza w drogach oddechowych na skutek zapadania się oskrzeli. EKG wysiłkowe - przebieg próby Na początku elektrokardiograficznej próby wysiłkowej przymocowuje się do ciała pacjenta 12 elektrod EKG (w tym przypadku standardowe dla zwykłego, spoczynkowego zapisu EKG elektrody kończynowe umieszcza się z przyczyn technicznych, w odpowiednich miejscach na tułowiu). -W pierwszej fazie badania wykonuje się wyjściowy zapis spoczynkowy, który stanowi odniesienie dla dalszych zapisów. -Druga faza polega na obciążeniu pacjenta coraz większym wysiłkiem, stopniowo, według wybranego przez lekarza protokołu. -Po zakończeniu wysiłku rozpoczyna się trzeci, ostatni etap. Lekarz obserwuje przez kilka minut EKG, kilkakrotnie wykonując jego zapis do pamięci komputera lub bezpośrednie wydruki, do momentu powrotu do wartości wyjściowych takich parametrów układu krążenia jak ciśnienie i tętno oraz kształt krzywej EKG. -Podczas całej próby regularnie kontrolowane jest ciśnienie tętnicze krwi badanego. -Przy braku przesłanek do przerwania wysiłku, obciążenie kontynuuje się najczęściej do osiągnięcia przez pacjenta limitu tętna. Najczęściej jest to tzw. tętno submaksymalne czyli 85% przewidywanego tętna maksymalnego, które w przybliżeniu można wyliczyć ze wzoru: -dla mężczyzn 220 - wiek -dla kobiet 210 - wiek Badanie narządu ruchu Badanie czynności ruchowych - ruchów czynnych i biernych wykonujemy te same tory I Ruchy czynne - oceniamy zakres i wykonanie ruchu np. odchylenia, trzaski porównujemy obie kończyny II Ruchy bierne - tak samo jak ruchy czynne badamy ruchomość stawów, torebkę stawową, jakość ruchu, czucie końcowe, pytamy o bolesność. -Jeżeli ruch czynny i bierny są ograniczone lub bolesne w tym samym kierunku oznacza to uszkodzenie struktur niekurczliwych -Jeżeli ruch czynny i bierny są ograniczone lub bolesne w przeciwnych kierunkach to uszkodzenie struktur kurczliwych
ĆWICZENIA CZYNNE Z OPOREM zastosowanie: przy sile mięśniowej na 4 i 5 cele: -uzyskanie przyrostu siły mięśniowej - poprawa wytrzymałości mięśni -zmniejszenie do minimum zaników mięśniowych, szczególnie powstałych w wyniku unieruchomienia -zmniejszenie do minimum zaników mięśniowych, powstałych w następstwie procesów patologicznych -opóźnienie występowania zaników mięśniowych wskazania: -osłabienie siły mięśniowej -stany unieruchomienia (np.: opatrunek gipsowy) przeciwwskazania: -stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych -stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych -stany zapalne żył -rany skóry, mięśni i tkanek miękkich -stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem) -występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości) metodyka: -rytm i tempo zależne od tego, czy dążymy do uzyskania przyrostu siły czy zwiększenia wytrzymałości mięśni -przyrost siły: -stosuje się maksymalny opór do aktualnej siły mięśni -liczba powtórzeń - niewielka -tempo ćwiczeń - wolne -zwiększenie wytrzymałości mięśni: -znacznie mniejszy opór (około 50% aktualnego oporu maksymalnego) -liczba powtórzeń -dużo większa -tempo ćwiczeń - szybkie -przed przystąpieniem do ćwiczeń czynnych z oporem określonej grupy mięśni należy ustalić wielkość aktualnego oporu i liczbę powtórzeń ruchów ĆWICZENIA PROWADZONE zastosowanie: przy sile mięśniowej zmiennej w zależności od sektora zakresu ruchu cele: - wzmacnianie mięśni poprzez umożliwienie im pracy, której nie mogły by wykonywać bez pomocy -odtwarzanie i utrwalanie w pamięci wzorców ruchowych wskazania: osłabienie siły mięśniowej przeciwwskazania: -przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach) -stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych -stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych -stany zapalne żył -rany skóry, mięśni i tkanek miękkich -stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem) metodyka: -zasady wykonywania ruchu: -choremu trzeba dokładnie wyjaśnić ruch który ma on wykonywać -siła wspomagająca powinna być tak dawkowana, aby umożliwiła wykonanie ruchu, a nie zastępowała pracy ćwiczonych mięśni -ćwiczone mięśnie musza maksymalnie pracować aby nastąpił przyrost ich siły -fizjoterapeuta prowadzi ruch w całym jego zakresie tak, że największe wspomaganie jest w początkowej fazie ruchu (pokonanie bezwładności) i w końcowej jego fazie (pokonanie oporu mięśni antagonistów) -przed rozpoczęciem ruchu należy rozciągnąć mięśnie (sprzyja to uzyskaniu silniejszego ich skurczu) ĆWICZENIA REDRESYJNE zastosowanie: przykurcze tkanek miękkich cele: -zniesienie ograniczenia zakresu ruchów w stawie spowodowanego przykurczem tkanek miękkich -uzyskanie pełnej biernej ruchomości w stawie wskazania: ograniczenia ruchomości stawu na skutek przykurczu tkanek miękkich przeciwwskazania: -przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach) -stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych -stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych -stany zapalne żył -rany skóry, mięśni i tkanek miękkich -stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem) WYCIĄGI REDRESYJNE zastosowanie: -przykurcze tkanek miękkich cele: -zniesienie ograniczenia zakresu ruchów w stawie spowodowanego przykurczem tkanek miękkich -uzyskanie pełnej biernej ruchomości w stawie wskazania: -ograniczenia ruchomości stawu na skutek przykurczu tkanek miękkich przeciwwskazania: -przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach) -stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych -stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych -stany zapalne żył metodyka: -wyciąg należy poprzedzić wcześniejszym podaniem leków przeciwbólowych i rozluźniających napięcie mięśniowe, a zabiegi fizykalne można stosować w czasie wyciągu -stabilizacja przy wyciągach redresyjnych wspomagana jest przez kontrwyciąg -uniemożliwia on pacjentowi przesuwanie się po podłożu zgodnie z kierunkiem działania siły, w celu zmniejszenia jej działania -często całe stanowisko wyciągowe ustawione jest w pozycji kontrwyciągowej, dotyczy to głównie działań w obrębie kończyn dolnych (stosowane raczej przy wyciągach odciążajacych) - pacjent ustawiony jest pod górę w stosunku do działającej siły wyciągu -ciężar działający jako siła redresująca powinien oscylować w granicach 1/8 do 1/6 masy ciała pacjenta -w przypadkach dużych stawów i silnej w ich okolicy masy mięśniowej można limit obciążeń przekraczać, kierując się ĆWICZENIA IZOMETRYCZNE zastosowanie: -osłabienie siły mięśniowej cele: -przeciwdziałanie zanikom mięśniowym -uzyskanie przyrosty masy i siły mięśni -utrzymanie aktywności mięśni w obrębie unieruchomionych odcinków ciała wskazania: -unieruchomienia -proste zaniki mięśni -przypadki w których ruch w stawach nie jest wskazany przeciwwskazania: -brak
|
III Ruchy z oporem Bada się struktury kurczliwe na ruch i siłę - różnicuje bóle mięśniowe od bólu stawu.
Budowa stawów w aspekcie funkcjonalnym. Osie i płaszczyzny ruchu. Fizjologiczne zakresy ruchomości w zapisie SFTR Budowa stawu: Staw - ruchome połączenie między składnikami szkieletu(zewnętrznego lub wewnętrznego). W stawach największym problemem jest tarcie i dlatego powierzchnie stawowe pokryte są bardzo odporną na ścieranie chrząstką szklistą. Typowymi elementami stawu są: -powierzchnia stawowa -torebka stawowa -jama stawowa Staw może również zawierać: -więzadła stawowe -obrąbek stawowy -łąkotki -kaletki maziowe -trzeszczki -kosmki maziowe -fałdy maziowe Rodzaje stawów: -Staw kulisty -Staw eliptyczny -Staw siodełkowaty -Staw zawiasowy -Staw obrotowy Ruchomość w stawach:
Poszczególne stawy różnią sie zadaniami biologicznymi, a więc mają odmienną budowę i ruchomość. Na wykonywanie ruchów we wszystkich płaszczyznach pozwalają stawy wieloosiowe, np. kuliście uformowane stawy barkowy oraz biodrowy.
Oś i płaszczyzna ruchu Ruchy w stawach odbywają się wokół osi stawu i w płaszczyźnie ruchu. • Oś jest to linia, wokół której odbywa się ruch, • Płaszczyzna jest to powierzchnia ustawiona pod kątem prostym w stosunku do osi. • Osie i płaszczyzny ruchu wyznaczamy w anatomicznej pozycji stojącej człowieka. Odnoszą się one tylko do danego stawu, a więc nie ulegają zmianie w różnych pozycjach ciała. Płaszczyzny -CZOŁOWA (plana frontalia) --- STRZAŁKOWA (plana sagittalia) -POPRZECZNA (plana transversalia/horizontal) Osie -PIONOWA (axes verticales) -POPRZECZNA /POZIOMA(axes transversales/horizontales) -STRZAŁKOWA (axes sagittales) Ogólne zasady pomiaru i zapisu:
Ruchy we wszystkich stawach mierzone są z pozycji neutralnego zera. Ruch prowadzony od ciała - Pozycja wyjściowa (0) - Ruch prowadzony do ciała -Cyfra pierwsza = ruchy wyprostu i wszystkie ruchy prowadzone od ciała, skłony i skręty głowy i kręgosłupa w lewo, rotacja zewnętrzna. -Cyfra druga = pozycja wyjściowa -Cyfra trzecia = ruchy zgięcia i wszystkie ruchy prowadzone do ciała, skłony i skręty głowy i kręgosłupa w prawo, rotacja wewnętrzna.
Wykonywanie pomiarów Pomiary wykonywane są zgodnie z zasadami metodycznymi przyjętymi w fizjoterapii. Goniometr jest przykładany do okolicy stawu tak, by jego oś obrotu miała przebieg zgody z osią obrotu stawu. Ramię nieruchome kątomierza pokrywa się z osią długą nieruchomego odcinka ciała, a ruchome przebiega zgodnie z taką samą osią odcinka ruchomego.
Kolejność czynności wykonywanych podczas badań:
przyjęcie prawidłowego ułożenia przez badanego,
GIBKOŚĆ - jej uwarunkowania, profilaktyka i leczenie ograniczenia ruchomości w -Gibkość to właściwość aparatu ruchu, umożliwiająca wykonywanie ruchów z dużą amplitudą -Celem ćwiczeń gibkościowych jest wywoływanie zmian plastycznych i elastycznych w tkance łącznej, mięśniowej i ścięgnistej Poziom gibkości determinują -Wiek -Płeć -Budowa stawu -Siła i masa mięśniowa okalająca dany staw -Siła i masa więzadeł okalająca dany staw -Temperatura wewnętrzna -Temperatura otoczenia -Stan obwodowego i centralnego zmęczenia -Rodzaj uprawianej dyscypliny -Rytm dobowy
Rola ćwiczeń gibkościowych w Część wstępna (Rozgrzewkowa) -Funkcja profilaktyczna (wzrost ruchomości w stawach, ograniczenie urazów) -Obniżenie tarcia śródmięśniowego (wzrost szybkości i siły skracania się mięśnia) -Poprawa parametrów mechanicznych ruchu (zwiększenie długości kroku biegowego lub drogi działania na sprzęt) -Równowaga gibkości w antagonistycznych grupach mięśniowych (wzrost płynności i dynamiki ruchów, szczególnie o wysokiej złożoności koordynacyjnej) -Poprawa sprawności specjalnej (niekonwencjonalne podania, strzały, rzuty lub elementy gry obronnej) Część główna -Opóźnienie procesu zmęczenia (przesunięcie w czasie stanu nadmiernego napięcia mięśniowego) -Podtrzymania wysokiej jakości ruchu (końcowe minuty treningu lub zawodów).
metodyka: -chorego trzeba nauczyć wykonywania skurczów izometrycznych mięśni -chory uczy się łatwiej napinania mięśni najpierw kończyny zdrowej, potem równocześnie kończyny zdrowej i chorej, a w końcu napinani mięśni kończyny chorej -przewidując konieczność unieruchomienia kończyny należy nauczyć chorego napinania mięśni przed założeniem unieruchomienia -ćwiczenia izometryczne może chory wykonywać przy pomocy fizjoterapeuty lub sam - czas trwania skurczu izometrycznego - około 5 sekund, czas odpoczynku po
ZNACZENIE BIERNYCH ŚRODKÓW KINEZYTERAPII W POSTĘPOWANIU WOBEC NIEKTÓRYCH OBJAWÓW CHOROBOWYCH ICH PROFILAKTYCE .
Leczenie ułożeniowe - polega na stosowaniu specjalnych ułożeń całego ciała, lub poszczególnych jego odcinków. -Stosowane we wczesnych okresach choroby (postępowanie profilaktyczne, korekcyjne, pielęgnacyjne)
-Pozycje ułożeniowe dotyczące całego ciała stosowane są głównie u pacjentów pulmonologicznych, ale i nie tylko. Najczęściej są to ułożenia ściśle boczne, albo boczne z rotacja ku przodowi lub tyłowi tzw. pozycje wg Bruce'a, a także ułożenia w tzw. pozycji Trendelenburga - z niższym ułożeniem górnej części ciała(w leżeniu tyłem, przodem lub bokiem, także z ewentualną rotacją.) -W ułożeniach bocznych chory leży na boku zdrowym, pod który podkłada się wałek o kilkunastocentymetrowej grubości. Pozycja ta obowiązuje całą dobę, ale 3 - 4 krotnie wykonuje się rotację do przodu i do tyłu (na około 30 do 45 minut). Celem takiego postępowania jest poprawa mechaniki oddychania i zapobieganie utrwalaniu się nieprawidłowości w tym zakresie. -Pozycje antalgiczne (zmniejszające objawy bólowe), stosowane np. w ostrym okresie zespołów bólowych kręgosłupa. Typowym przykładem takiej pozycji jest tzw. pozycja Perlscha, stosowana najczęściej w leżeniu tyłem, ale często też w leżeniu bokiem. Pozycja ta, z ugiętymi w biodrach i kolanach nogami, poprzez zmianę ustawienia miednicy działa delordotyzująco i w ten sposób odbarcza uciśnięte korzenie nerwowe Ułożenie przeciwodleżynowe -Polega na częstych - co 2 godz. zmianach ułożenia ciała (np. u paraplegików). -Zmiany te mogą być wykonywane ręcznie lub na specjalnych stołach (łóżkach) obrotowych DRENAŻ UŁOŻENIOWY - STOSOWANY W STANACH PRZEBIEGAJĄCYCH ZE ZNACZNYM ZALEGANIEM WYDZIELINY W DRZEWIE OSKRZELOWYM. -Istota postępowania polega na stworzeniu takich warunków, w których zalegająca wydzielina będzie mogła być wydalona z drzewa oskrzelowego(przy pomocy siły ciążenia ). -W trakcie wykonywania tego zabiegu trzeba nieraz kilkakrotnie zmienić pozycję. Wynika to z konieczności usuwania wydzieliny od oskrzeli mniejszych do większych a dalej aż do tchawicy i na zewnątrz. -W trakcie drenażu wydzielina ma odpływać dzięki sile ciążenia więc musi być dostatecznie płynna, a drzewo oskrzelowe drożne. Dlatego drenaż poprzedza się często inhalacją z leków upłynniających śluz, zmniejszających napięcie powierzchniowe oraz rozszerzających oskrzela. W trakcie drenażu wykonuje się masaż klatki piersiowej(oklepywanie, wstrząsanie wibracje) w celu ułatwienia odrywania się lepkiej wydzieliny od ściany oskrzeli oraz dla ułatwienia jej odpływu. -Drenaż wykonuje się 2 -3 razy dziennie, w czasie ok. 1 godziny, jednak postępowanie to rozpoczyna się raczej od seansów krótszych (15-20 minut).Drenaż w pozycji Trendelenburga nie powinien trwać dłużej niż 30 min (początkowo około 10 min). -Nie należy stosować drenażu u osób z objawami niewydolności krążenia i oddychania oraz u osób w podeszłym wieku. DUSZNOŚĆ -W przypadku duszności bądź niektórych zaburzeń ze str. Układu krążenia stosuje się „wyższe ułożenia” - od uniesienia górnej części tułowia, poprzez pozycję półsiedzącą na płaskim podłożu, aż po wysoką z opuszczonymi i pół zgiętymi nogami, ODCINKOWE UŁOŻENIA PROFILAKTYCZNE I KOREKCYJNE -Odcinkowe ułożenia profilaktyczne i korekcyjne służą zapobieganiu tworzenia i utrwalania się przykurczy (profilaktyka), a jeżeli jest to nieuniknione - ułożenia te powinny stworzyć takie warunki, aby ewentualne ograniczenie ruchomości dawało możliwie jak najmniejsze upośledzenie funkcji. - Są to ułożenia funkcjonalne, hiperkorekcyjne. Zabezpieczenie (utrzymanie) odpowiedniego ułożenia wymaga zastosowania odpowiednich pomocy. Najczęściej stosuje się rozmaite wałki, krążki z waty, podkładki, woreczki z piaskiem. W części przypadków odpowiednie ułożenie uzyskuje się po zastosowaniu pomocy ortopedycznych - np. łusek czy szyn stabilizujących bądź korygujących. -Stosowanie wszelkich pomocy zabezpieczających pożądane ułożenie wymaga ciągłej kontroli i dbałości o stan skóry. Zwłaszcza u pacjentów z zaburzeniami czucia i trofiki oraz u tych z którymi kontakt jest utrudniony. Szczególnie niekorzystne w tych przypadkach są sytuacje , w których nacisk przedmiotu przypada na mała powierzchnie skóry.
WEDŁUG PĄCHALSKIEGO, JAKO POZYCJE FUNKCJONALNE KOŃCZYNY GÓRNEJ PRZYJMUJE SIĘ : -Staw Barkowy: zgięcie 40 st, odwiedzenia 60 st, rotacja zew. 30 st -Staw łokciowy: zgięcie 90 st (80 st - 100 st) -Przedramię: pozycja pośrednia pomiędzy nawróceniem a odwróceniem -Nadgarstek: zgięcie grzbietowe 30 st -Kciuk: odwiedzenie i przeciwstawienie -Palce: zgięcie w stawach śródręcznopaliczkowych i międzypaliczkowych ok. 30 st Pozycje funkcjonalne kończyny dolnej: -Staw biodrowy: zgięcie 20-30 st, odwiedzenie 5-10 st, pozycja pośrednia pomiędzy rotacją wewnętrzną a zewnętrzną. -Staw kolanowy: zgięcie 5-10 st -Stopa: zgięcie podeszwowe 10 st, pozycja pośrednia pomiędzy nawróceniem a odwróceniem oraz przywiedzeniem a odwiedzeniem -Kręgosłup: dąży się do zachowania prawidłowych krzywizn i utrzymania wyprostowanej pozycji
|
Część końcowa -Poprawa zakresu ruchu w stawach i wzrost elastyczności mięśni -Funkcja restytucyjna (zwiększony transport tlenu i substancji odżywczych do mięśni oraz szybsze usunięcie ubocznych produktów metabolizmu wysiłkowego). -Obniżenie napięcia psychicznego
Metodyka kształtowania gibkości -Kształtowanie gibkości do wartości optymalnych dla danej dyscypliny sportu (rezerwa gibkości 15-20%) -Wykorzystanie okresów sensytywnych w ontogenezie (6-15 lat) -Ustalenie właściwych proporcji między poziomem gibkości wszechstronnej i specjalnej -W rozgrzewce poprzedzenie ćwiczeń specjalnych elementami gibkości wszechstronnej -Poprzedzenie ćwiczeń gibkościowych wysiłkiem fizycznym zwiększającym temperaturę ciała i stopień ukrwienia mięśni (wzrost elastyczności) -Stosowanie ćwiczeń gibkościowych w każdej części jednostki treningowej -W części głównej stosowanie krótkotrwałych ćwiczeń gibkościowych w przerwach wypoczynkowych -W części końcowej łączenie ćwiczeń gibkościowych z technikami relaksacyjnymi -Ćwiczenia gibkościowe wykonujemy w formie: a) Aktywnej (osiąganie określonego zakresu ruchu dzięki pracy własnych mięśni) b) Pasywnej (wykorzystanie sił zewnętrznych do pogłębienia zakresu ruchu) Metody dynaczmiczne -Krótkotrwały bodziec rozciągający (wymachy krążenia, wypady, skłony) -Duża liczba powtórzeń (10-30) w zależności od wielkości grupy mięśniowej) -Duża urazowość (przekroczenie optymalnego zakresu ruchu siłą bezwładności) -Ograniczona skuteczność związana z odruchem skracania wrzeciona mięśniowego) Metody statyczne -Stopniowy wzrost zakresu ruchu z wytrzymaniem pozycji końcowej -Liczba powtórzeń mała (3-5) -Czas trwania bodźca rozciąganego od 10 do 60s -Niska urazowość -Wysoka skuteczność związana z odwróconym odruchem na rozciąganie (narząd ścięgnisty Golgiego)
Metody PNF (prioprioceptywnego -Łączenie elementów statycznego rozciągania z izometrycznym napinaniem mięśni -Celem napięć izometrycznych jest wywołanie odruchów inhibicyjnych (obniżanie napięcia w rozciąganych grupach mięśniowych) -Liczba powtórzeń mała (3-4), 10s faza skurczu + 10s faza rozciągania -Duża skuteczność (zachowanie równowagi gibkościowo-siłowej) -Zalecane jest wykorzystanie współćwiczącego -Istnieją 3 odmiany technik PNF (HR hold-relax, AC agonist-contract, HR-AC hold-relax-agonistcontract) Funkcje szkieletu człowieka i jego punkty topograficzne przydatne w badaniu przedmiotowym. Cel, technika i metodyka pomiarów linijnych Szkieletowi zawdzięczamy: -Zmiany położenia całego ciała -Zmiany ułożenia części ciała względem siebie -Utrzymanie odpowiedniej postawy ciała - pozycja pionowa -Znaczne osłabienie skutków działania różnego rodzaju przeciążeń -Wytwarzanie elementów morfotycznych krwi -Ochronę narządów wewnętrznych -Szkielet stanowi rusztowanie aparatu ruchu - umożliwia poruszanie Badanie przedmiotowe -OGÓLNE - ocena postawy, sposobu poruszania się, budowy ciała i proporcji -MIEJSCOWE: Statyczne - pomiary linijne (obwody, długości, …), ocena ciepłoty ciała, napięcia mięśniowego, … Dynamiczne - badanie zakresów ruchów (biernych i czynnych), siły mięśniowej, testy funkcjonalne Punkty topograficzne przydatne w badaniu przedmiotowym POMIARY LINIJNE (pomiary długości kończyn): -Długość względna - ze stawem, którym badana kończyna łączy się z odpowiednią kończyną -Długość bezwzględna - bez ww. stawu
-Długość absolutna - z ręką -Długość odcinkowa - określa długość części kończyny- np. uda w kończynie dolnej albo przedramienia w górnej. Badanie powinno dotyczyć jednocześnie obu kończyn, bo tylko porównanie zdrowej kończyny z chorą pozwala na prawidłową ocenę. POMIARY DŁUGOŚCI KOŃCZYN GÓRNYCH -Długość względna Wyrostek barkowy łopatki- wyrostek rylcowaty kości promieniowej -Długość bezwzględna Guzek większy kości ramiennej- wyrostek rylcowaty kości promieniowej -Długość absolutna Guzek większy kości ramiennej- opuszka (koniec) III palca -Długość ramienia: Guzek większy kości ramiennej- nadkłykieć boczny kości ramiennej -Długość przedramienia Wyrostek łokciowy kości łokciowej-wyrostek rylcowaty kości łokciowej lub promieniowej -Długość ręki Od środka linii łączącej oba wyrostki rylcowate kości przedramienia do końca opuszki III palca po stronie grzbietowej -Szerokość ręki Po stronie grzbietowej- odległość między głową II i V kości śródręcza POMIARY DŁUGOŚCI KOŃCZYN DOLNYCH -Długość względna Kolec biodrowy przedni górny- kostka przyśrodkowa goleni -Długość bezwzględna Krętarz większy kości udowej- kostka boczna goleni -Długość absolutna Krętarz większy kości udowej- zewnętrzna krawędź stopy na wysokości kostki bocznej przy stopie w pozycji pośredniej -Długość uda Krętarz większy kości udowej- szpara stawu kolanowego po stronie bocznej -Długość goleni Szpara stawu kolanowego po stronie przyśrodkowej- kostka przyśrodkowa goleni -Długość stopy Od guza piętowego po stronie podeszwowej do końca palucha -Szerokość stopy Od głowy I kości śródstopia do głowy V kości śródstopia po stronie grzbietowej
Ćwiczenia wg Bürgera stosowane są głównie w chorobach naczyń obwodowych i służą poprawie krążenia obwodowego. W swej istocie są najbliższe odcinkowemu leczeniu ułożeniowemu. Polegają one na trzykrotnej kilkuminutowej zmianie ułożenia kończyn dolnych, powodującej ich bierne niedokrwienie (spowodowane ich uniesieniem), następnie przekrwienie (spowodowane ich opuszczeniem) oraz odpoczynek. Ćwiczenia bierne są wykonywane przez terapeutę (porusza on różnymi odcinkami ciała pacjenta ), stosowane w sytuacji, w której ruch czynny jest całkowicie niemożliwy do wykonania, możliwy do wykonania tylko w pewnym niefizjologicznym zakresie, bądź jest przeciwwskazany. -Ćwiczenia bierne wykonuje się w pozycjach izolowanych, ograniczając ruch do jednego stawu i jednej płaszczyzny ruchu, zawsze w fizjologicznej osi stawu. -Obecnie ręce terapeuty zastępowane są maszynami dawkującymi ruch bierny tzn. aparat CPM ( Continuous Passive Motion - ciągły bierny ruch ) CELE ĆWICZEŃ BIERNYCH -zmiana ruchu biernego na ruch czynny -oddziaływanie na ośrodkowy układ nerwowy przez udrażnianie szlaków torowania proprioceptywnego czyli czucia głębokiego [udrażnianie polega na dociskaniu powierzchni stawowych podczas ćwiczeń lub na rozciąganiu mięśni ] -oddziaływanie na czucie powierzchowne, które uaktywnia się na drodze drażnienia eksteroreceptorów skóry pacjenta poprzez kontakt z ręką terapeuty -dzięki torowaniu opartemu na czuciu głębokim i powierzchownym ćwiczenia bierne pełnią rolę stymulatora ideomotorycznego [stymulator to czynności prowadzące do nauki zapamiętywania i utrwalania nowych nieznanych ruchów] -wspomaganie działania pompy mięśniowej [gdy pełnosprawny mięsień podczas skurczu wywiera nacisk na układ żylny dochodzi do sprawniejszego odejścia krwi żylnej z obwodu, w następstwie tego następuje poprawa trofiki mięśnia, torebki stawowej, stawów i skóry] -utrzymywanie naturalnej długości i elastyczności mięśni -utrzymanie pełnego zakresu ruchomości -zapobieganie tworzeniu się przykurczów i deformacji WSKAZANIA -porażenia i niedowłady mięśni -zwiększone patologiczne napięcie mięśniowe -nie utrwalone ograniczenie ruchomości w stawach -zła trofika tkanki miękkiej w okolicy objętej procesem chorobowym -stan po długotrwałym unieruchomieniu kończyny -po zabiegu operacyjnym -gdy siła mięśni wg. Testu Lovetta jest mniejsza niż dwa PRZECIWWSKAZANIA -stany pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem -stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych -stany po zwichnięciu i innych urazach stawowych i śródstawowych -stany zapalne żył, rany skóry, mięśni i tkanek miękkich -stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem) -występowanie bólu podczas ćwiczeń -temperatura powyżej 38° - ciśnienie rozkurczowe powyżej 100, skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe) -ogólny ciężki stan pacjenta -stan po tomografii komputerowej z kontrastem -stan po nakłuciu dolędźwiowym (np. pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego) METODYKA -pozycja siedząca -stabilizacja odcinka bliższego tak aby ruch był wykonywany jedynie z stawie mobilizowanym -odciążenie i chwyt ćwiczonej kończyny musi być wygodny dla pacjenta, pewny i bezpieczny -ruch prowadzimy w pełnym biernym fizjologicznym zakresie, zgodnie z normą danego stawu -ruch w ściśle określonej płaszczyźnie -liczba powtórzeń 30-50x -ćwiczymy 2-3x dziennie -aby ćwiczenia dały efekt , po ćwiczeniach eliminujemy sytuację, które sprzyjają tworzeniu się przykurczy -pomoce medyczne ( worki, wózki, poduszki) W ĆWICZENIACH BIERNYCH MOŻNA WYRÓŻNIĆ NASTĘPUJĄCE TECHNIKI: 1. Ćwiczenia bierne właściwe. W ćwiczeniach biernych ruchy w stawach chorego wykonuje terapeuta (stąd nazwa ćwiczenia bierne) w pozycjach izolowanych, umożliwiających wykonanie ruchu w pełnym zakresie. Odcinek bliższy ćwiczonego stawu powinien być ustabilizowany ręką terapeuty lub pasami stabilizującymi. Pozycje wyjściowe do ćwiczeń biernych, jak w teście Lovetta 0-1, najczęściej dla kończyny górnej w siadzie, dla kończyny dolnej w leżeniu, np. przy ćwiczeniach stawu biodrowego, aby nie przenosić ruchu na odcinek lędźwiowy kręgosłupa, trzeba ustabilizować miednicę. Liczba powtórzeń ruchu w jednej płaszczyźnie wynosi około 30. Aby zapobiec zmianom patologicznym związanym z unieruchomieniem chorego funkcjonalną bezczynnością, ćwiczenia bierne powinny być wykonywane 2-3 razy dziennie, we wszystkich stawach porażonej kończyny. 2. Ćwiczenia bierne z rozciągnięciem tkanek okołostawowych. Techniki oparte na stymulacji bodźców proprioceptywnych, pobudzających układ nerwowy przez rozciągnięcie mięśni, torebek stawowych i więzadeł. Proprioreceptory, receptory czucia głębokiego znajdują się w mięśniach (wrzeciona mięśniowe), ścięgnach (narządy Golgiego), torebkach stawowych, okostnej; pobudzane przez rozciąganie mięśni, ścięgien oraz ruchy w stawach, są niezbędne do torowania bodźców oraz czucia ruchu. 3. Ćwiczenia bierne z dociskiem powierzchni stawowych. Ruch bierny z dociskiem powierzchni stawowych pobudza błonę maziową do wytwarzania mazi stawowej, zapobiega powstawaniu zrostów wewnątrzstawowych, zapewniając również stymulację bodźców proprioceptywnych.
|
Cel, technika i metodyka pomiarów linijnych CEL: -Określenie różnic wielkości kończyn (ujawnienie nieprawidłowości) -Określenie długości i obwodów kończyn Metodyka i technika: -Badania wykonuje się taśmą krawiecką, miękką. -Pozycje wyjściowe do badań powinny być wygodne, stabilne i umożliwiające wzrokową kontrolę wykonywania czynności. Na ogół są to pozycje leżąc tyłem
Systematyka ćwiczeń leczniczych. Wskazania
SYSTEMATYKA KINEZYTERAPII Kinezyterapia o działaniu miejscowym -obejmuje wszystkie działania lecznicze i środki pomocnicze, które dotyczą narządu w którym umiejscowione jest schorzenie -zmierza do wytwarzania mechanizmów kompensacji miejscowej, szczególnie w sytuacjach gdy nie ma możliwości osiągnięcia stanu poprzedzającego chorobę -nie powinna angażować więcej niż 30% dynamicznych zespołów mięśniowych -stałe wskaźniki fizjologiczne tj.: tętno, ciśnienie, rytm oddechowy nie powinny ulec zmianie -nie oddziaływuje na wydolność ogólnoustrojową -może być stosowana nawet u pacjentów w stanach ciężkich zaliczamy następujące rodzaje ćwiczeń -ćwiczenia bierne -ćwiczenia czynno-bierne -ćwiczenia samowspomagane -ćwiczenia czynne w odciążeniu -ćwiczenia czynne wolne -ćwiczenia czynne z oporem -ćwiczenia prowadzone -Ćwiczenia redresyjne -inne formy ćwiczeń i oddziaływań Kinezyterapia o działaniu ogólnym -opiera się na zdrowych, nie objętych procesem patologicznym częściach ciała -jej zadaniem jest powrót co najmniej do stanu sprzed zachorowania, lub uzyskanie kompensacyjnych przyrostów wszystkich składowych sprawności ogólnej co decyduje o wynikach kinezyterapii -chodzi o poprawę siły mięśniowej i wytrzymałości dzięki wysiłkom o charakterze ogólnym -zajęcia prowadzi się grupowo w zespołach jednolitych pod względem jednostki chorobowej, wydolności ogólnej, wieku i płci zaliczamy następujące rodzaje ćwiczeń: -ćwiczenia ogólnousprawniające / ogólnokondycyjne -ćwiczenia gimnstyki porannej -ćwiczenia w wodzie -sport inwalidów ĆWICZENIA BIERNE zastosowanie: -siła mięśniowa 0 i 1 -pacjenci akinetyczni (pozbawieni normalnej aktywności ruchowej) -u pacjentów u których ruch czynny jest przeciwwskazani cele: -zamiana ruchu biernego na czynny -wzmożenie torowania proprioceptywnego -wzmożenie torowania exteroceptywnego -wzmożenia torowania ideomotorycznego -poprawa trofiki tkanek miękkich objętych porażeniem wskazania: -porażenia i niedowłady mięśni zarówno wiotkie jak i spastyczne -początkowy okres uruchomiania stawu po zabiegu operacyjnym -stan po długotrwałym unieruchomieniu kończyny -zła trofika tkanek miękkich (pacjenci nieprzytomni) przeciwwskazania: -przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach) -stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych -stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych -stany zapalne żył -rany skóry, mięśni i tkanek miękkich -stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem) -występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości) -temperatura powyżej 38° -ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe) metodyka: pw. taka jak przy testowaniu danego ruchu na 0 i 1 stabilizacja: -stabilizacja odcinka bliższego, tak by ruch był wykonywany tylko w stawie ćwiczonym i nie był wspomagany przez sąsiednie stawy -uzyskujemy ją poprzez odpowiednią pozycję ułożeniową lub pasy stabilizujące chwyt: -musi być pewny, nie może jednak wywoływać u chorego dolegliwości bólowych -zawsze dobieramy tak by nie ćwiczyć przez dwa stawy (np.: ćwicząc staw barkowy trzymamy powyżej stawu łokciowego a nie w okolicy stawy nadgarstkowego) zasady wykonywania ruchu: -ruchy w stawach pacjenta wykonuje fizjoterapeuta -płynnie we właściwej płaszczyźnie i wokół fizjologicznej osi stawu
ĆWICZENIA CZYNNO-BIERNE zastosowanie: -wykonuje się przy sile mięśniowej 2,3,4 i 5 cele: -przerwanie błędnego koła bólu wskazania: -stany po chirurgicznych zabiegach rekonstrukcyjnych głównie w obrębie narządu ruchu -stany po unieruchomieniu w opatrunkach gipsowych -choroby gośćcowe, reumatoidalne -unieruchomienie kończyn za pomocą wyciągów -stany atrofii tkankowej przeciwwskazania: -przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach) -stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych -stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych -stany zapalne żył Metodyka: pw. taka jak przy testowaniu danego ruchu na 0 i 1 stabilizacja: -stabilizacja odcinka bliższego, tak by ruch był wykonywany tylko w stawie ćwiczonym i nie był wspomagany przez sąsiednie stawy -uzyskujemy ją poprzez odpowiednią pozycję ułożeniową lub pasy stabilizujące
4. Ćwiczenia bierne redresyjne. Ćwiczenia te wykonywało się w celu rozciągnięcia przykurczonych tkanek okołostawowych. Czynnikami, które sprzyjają powstawaniu przykurczów tkanek okołostawowych i upośledzenia ruchomości stawów są : urazy mięśni, więzadeł, torebek stawowych, zmiany zapalne stawu, długotrwałe unieruchomienie, zaburzenie równowagi mięśniowej między agonistami i antagonistami, uszkodzenia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego (niedowłady , porażenia) oraz ból, który zmusza chorego do unieruchomienia stawu. Ćwiczenia redresyjne znikły z praktyki fizjoterapii. Dla uzyskania rozciągnięcia używało się odpowiednio dawkowanej siły, praca wykonywana była z bólem. Obecnie stosuje się mniej „agresywne” metody znoszenia przykurczów - co najważniejsze nadrzędną zasadą jest bezbolesna praca np. relaksacja poizometryczna Techniki metody PNF (napnij - rozluźnij, trzymaj - rozluźnij) Wyciągi redresyjne. Stosuje się je według zasad dotyczących ćwiczeń redresyjnych, jedynie zamiast siły kinezyterapeuty siłę zewnętrzną stanowią obciążniki w systemie bloczkowo-ciężarkowym. Czas trwania wyciągu wynosi około 30 minut. Na 5 minut przed zakończeniem redresji obciążenie stopniowo redukujemy do 70%. Wyciągi redresyjne mają zastosowanie głównie w terapii dużych stawów, dlatego bardzo ważna jest dobra, pewna stabilizacja tuż nad redresowanym stawem.
|
chwyt: -musi być pewny, nie może jednak wywoływać u chorego dolegliwości bólowych -zawsze dobieramy tak by nie ćwiczyć przez dwa stawy (np.: ćwicząc staw barkowy trzymamy powyżej stawu łokciowego a nie w okolicy stawy nadgarstkowego) -chwyt musi gwarantować choremu dobre odciążenie, pacjenta musi zaufać terapeucie i dopiero wtedy będzie w stanie czynnie rozluźnić napięte grupy mięśniowe
ĆWICZENIA SAMOWSPOMAGANE zastosowanie: -u osób przewlekle chorych u których proces patologiczny spowodował nieodwracalne zmiany -jako rozgrzewka przed innymi zabiegami kinezyterapeutycznymi cele: -zwiększenie zakresu ruchu w stawach -uzyskanie rozluźnienia nadmiernie napiętych mięśni -poprawa trofiki tkanek przez zwiększenie działania pompy mięśniowej -zapobieganie niekorzystnym zmianom wynikającym z akinezji wskazania: -ograniczenie zakresu ruchu w stawach -przygotowanie do redresji wykonywanych przy współudziale fizjoterapeuty -przygotowanie do ćwiczeń czynnych wolnych przeciwwskazania: -przypadki pourazowe po złamaniach z niepełnym zrostem (zrost po 3-4 miesiącach) -stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych -stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych -stany zapalne żył -rany skóry, mięśni i tkanek miękkich metodyka: ćwiczenia kombinowane -dla chorych części ciała jest to działanie o charakterze biernym (siła mięśniowa 0 i 1), natomiast dla zdrowych części ciała są to ćwiczenia czynne, często oporowe. -ćwiczenia samowspomagane najdogodniej jest wykonywać w UGUL -u zasady mocowania systemu bloczkowego: -bloczek kierunkowy zawieszamy na pożądanej wysokości -pozycja wyjściowa i odpowiednie zamocowanie bloczka pozwala na przebieg ruchu we właściwej płaszczyźnie
ĆWICZENIA CZYNNE zastosowanie: -w odniesieniu do tych grup mięśniowych, których siła oscyluje od -2 do +2 cele: -przeciwdziałanie zanikom mięśniowym -uzyskanie przyrostu siły mięśniowej do wartości umożliwiających swobodne poruszanie kończyną lub jej częścią (poziom 3 wg skali Lovetta) -utrzymanie fizjologicznego zakresu ruchów w stawach poprzez systematyczne odżywianie chrząstki stawowej wskazania: -zaniki i znaczne osłabienie siły mięśniowej -niepełny zrost kostny -zmiany zwyrodnieniowe stawów -ograniczenia ruchomości w stawach -stany po unieruchomieniu -zespoły bólowe w obrębie aparatu ruchu przeciwwskazania: -stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych -stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych -stany zapalne żył -rany skóry, mięśni i tkanek miękkich -występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości) -ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 skurczowe powyżej 160 (spoczynkowe) -ogólny ciężki stan pacjenta Metodyka: odciążenie uzyskuje się poprzez: podwieszenie ćwiczonej kończyny, zmniejszenie tarcia o podłoże, zanurzenie chorego w wodzie, podtrzymywanie ćwiczonej kończyny rękami fizjoterapeuty -podwieszenie ćwiczonej kończyny -podwieszenie osiowe -punkt zawieszenia ćwiczonej kończyny znajduje się prostopadle nad osią ruchu -podwieszki zakładamy tak, aby ćwiczona kończyna była w pełni odciążona -ruch powinien się zaczynać od momentu bezwładności kończyny, tzn. że po każdym wykonaniu ruchu kończyna pozostaje przez chwilę w pozycji wyjściowej -podwieszenie pozaosiowe ĆWICZENIA CZYNNE WOLNE zastosowanie: przy sile mięśniowej na 3 cele: -zwiększenie siły i wytrzymałości przede wszystkim określonej grupy mięśniowej -utrzymanie i zwiększenie zakresów ruchu w stawach -poprawa koordynacji ruchowej wskazania: -osłabienie siły mięśniowej (minimum 3) -ograniczenia zakresu ruchomości -wzmożone spoczynkowe napięcie mięśni -zaburzenia koordynacji nerwowo-mięśniowej przeciwwskazania: -stany zapalne stawów i tkanek okołostawowych -stany bezpośrednio po zwichnięciach i innych urazach stawowych -stany zapalne żył -rany skóry, mięśni i tkanek miękkich -stany po zabiegach operacyjnych przed wyjęciem szwów (konsultacja z lekarzem) -występowanie bólu przy ćwiczeniach (silne nie ustępujące dolegliwości) -temperatura powyżej 38° metodyka: -choremu należy dokładnie objaśnić sposób wykonania ruchu i pozycję wyjściową -zaczynamy od ćwiczeń łatwych i prostych w pozycjach izolowanych -po ich opanowaniu i poprawie siły mięśniowej przechodzimy do ćwiczeń trudniejszych, bardziej złożonych -zasady wykonywania ruchu: -ruchy płynny i rytmiczny (tylko wtedy pomaga w rozluźnieniu i poprawie koordynacji nerwowo-mięsniowej) -ruch wykonywany we właściwej płaszczyźnie i wokół fizjologicznej osi stawu
|